Nguyễn Hoàng Sơn
Đây là lần thứ 7, mình về thăm Đà Lạt nhưng lại là lần đầu được gặp lại bạn học xưa và thầy cũ. Nhờ trang nhà Mái Ấm Văn Học và diễn đàn Yersin73-74 xuất hiện từ 2 năm nay giúp mình kết nối lại với những người bạn cũ, một thời chọc phá nhau. Nhờ xem trên mạng nên những hình ảnh nay và xưa giúp ký ức từ từ trở lại sau 41 năm.
Kỳ này về thì nhờ PMC và HH, trù trì tại Đà Lạt nên mới tạo cho mình cơ hội để gặp lại một số bạn học xưa nhất là các thầy cũ. Trong những lần giao lưu thì mình nhận thấy cái thân tình của các bạn học xưa khi gặp lại mình, dù mình chỉ học ở Văn Học có 2 năm, ngay mấy bà dì Yersin, không nhớ mặt, không có kỷ niệm nào ngày xưa, vẫn dơ tay đón chào mình, con chim lạc bầy từ 41 năm qua, mời gọi mây ngàn trên trời tha phương trở lại dòng sông tuổi thơ mà ngày ấy mình như Marius của Marcel Pagnol, muốn giăng cánh buồm mang đầy ước
Bàn Môn Điếm
Nguyễn Hoàng Sơn
Hôm nay đi viếng Bàn Môn Điếm, nơi ký kết ngưng bắn cuộc chiến tranh Quốc Cộng của Hàn Quốc, được xem là vùng Phi Quân Sự (DMZ). Nơi này cách Hán Thành khoảng 90 phút lái xe. Tốc độ xứ này trên xa lộ là 80 km, nhanh hơn ở Nhật. Trên xe tên hướng dẫn và chủ căn hộ mà gia đình tụi này mướn qua Airbnb, có GPS và có thể tìm ra radar nên khi hắn chạy 80 km mà nghe tip tip là biết phía trước có radar thì chạy chậm lại.
Chạy dọc dòng sông Hàn thì thấy có hàng rào kẽm gai, cứ độ 300 thước là có một cái chòi canh gác, lâu lâu thấy một chiếc xe thiết giáp được nguỵ trang. Sau đó đến cửa sông Imjin, thì thấy bên kia bờ là xứ Triều Tiên. Cửa sông này rộng độ 2.2 km còn khúc gần Bàn Môn Điếm là 460 m.
Tên chủ hộ cho lên viếng đài Thống Nhất vào cửa mỗi người $9.00 còn học sinh
Hôm nay đi viếng Bàn Môn Điếm, nơi ký kết ngưng bắn cuộc chiến tranh Quốc Cộng của Hàn Quốc, được xem là vùng Phi Quân Sự (DMZ). Nơi này cách Hán Thành khoảng 90 phút lái xe. Tốc độ xứ này trên xa lộ là 80 km, nhanh hơn ở Nhật. Trên xe tên hướng dẫn và chủ căn hộ mà gia đình tụi này mướn qua Airbnb, có GPS và có thể tìm ra radar nên khi hắn chạy 80 km mà nghe tip tip là biết phía trước có radar thì chạy chậm lại.
Chạy dọc dòng sông Hàn thì thấy có hàng rào kẽm gai, cứ độ 300 thước là có một cái chòi canh gác, lâu lâu thấy một chiếc xe thiết giáp được nguỵ trang. Sau đó đến cửa sông Imjin, thì thấy bên kia bờ là xứ Triều Tiên. Cửa sông này rộng độ 2.2 km còn khúc gần Bàn Môn Điếm là 460 m.
Tên chủ hộ cho lên viếng đài Thống Nhất vào cửa mỗi người $9.00 còn học sinh
Bạn xưa, bạn nay và bạn ảo
Nguyễn Hoàng Sơn
Ngày xưa ở Đà Lạt, mình có hai loại bạn: học chung ở trường và đám trong xóm. Mỗi lần gặp được một tên học chung là vui lắm vì có những gì học chung để chia sẻ, chơi với nhau quên cả thời gian. Muốn tới nhà mấy tên bạn học thì phải đi bộ mà ông bà cụ không cho đi xa. Nhớ có lần ông bà cụ dẫn đi thăm người quen ở khu nha Địa Dư, gần nhà hai anh em sinh đôi Hoàng và Long, học chung nên chạy sang nhà chúng chơi quên về, sau đó bị đòn mệt thở.
Dạo còn nhỏ, không có phương tiện giao thông hay truyền thông như trẻ con ngày nay với IPhone, Skype,... nên sau tan trường thì bạn học khó gặp nhau. Đi bộ thì xa mà nếu có đến nhà chưa chắc là có thể gặp. Cho nên khi mới sang Tây, mình bỡ ngỡ vì người ngoại quốc lúc nào cũng hẹn trước khi đến, không như người mình cứ bò đến gõ cửa khiến gia chủ phải bỏ hết những gì đang làm để tiếp mình, một người bất lịch sự theo tiêu chuẩn Tây phương.
Ngày xưa ở Đà Lạt, mình có hai loại bạn: học chung ở trường và đám trong xóm. Mỗi lần gặp được một tên học chung là vui lắm vì có những gì học chung để chia sẻ, chơi với nhau quên cả thời gian. Muốn tới nhà mấy tên bạn học thì phải đi bộ mà ông bà cụ không cho đi xa. Nhớ có lần ông bà cụ dẫn đi thăm người quen ở khu nha Địa Dư, gần nhà hai anh em sinh đôi Hoàng và Long, học chung nên chạy sang nhà chúng chơi quên về, sau đó bị đòn mệt thở.
Dạo còn nhỏ, không có phương tiện giao thông hay truyền thông như trẻ con ngày nay với IPhone, Skype,... nên sau tan trường thì bạn học khó gặp nhau. Đi bộ thì xa mà nếu có đến nhà chưa chắc là có thể gặp. Cho nên khi mới sang Tây, mình bỡ ngỡ vì người ngoại quốc lúc nào cũng hẹn trước khi đến, không như người mình cứ bò đến gõ cửa khiến gia chủ phải bỏ hết những gì đang làm để tiếp mình, một người bất lịch sự theo tiêu chuẩn Tây phương.
Bạn xưa và ngày nay
Nếu tin tử vi thì năm 2013 mình có sao bạn bè, nô bộc chiếu vào cung mệnh nên gặp lại khá đông bạn học xưa ở Đà Lạt. Khởi đầu mình nhận điện thư của Nhất Anh kèm theo địa chỉ của một cô bạn học chung ở Văn Học nên liên lạc xem thì cô này cho hay sẽ sang Cali thăm gia đình, có Hùng con cua từ Gia Nã Đại bay sang. Tên con cua này mình có tìm kiếm 40 năm qua nhưng không được. Khi ghé lại Montreal thì có tìm trong niên giám của thành phố tên Con Cua nhưng không thấy, nay mới hiểu vì hắn đổi tên cúng cơm thành Felix Con Cua. Anh chàng này gửi mình danh sách cựu học sinh Yersin cùng thời với mình.
Đọc danh sách thì mình nhận ra vài người như Đỗ Quý Dân, có lần hắn rủ mình vào ban kịch câm do hắn thành lập ở viện đại học Đàlạt. Hắn đòi đóng Thành Cát Tư Hãn của Vũ Khắc Khoan, cho mình làm lính Mông Cổ hô vạn tuế hắn thì Con Cua ở Saigon gửi nghị định có tên mình trong danh sách được du học cùng với hắn và 4 chị em nhà họ Chử nên nghề đóng kịch đành hẹn lại kiếp sau.
Tên Dân này rất nghệ sĩ, đàn địch, làm thơ tán gái cũng ngầu lắm, hay rủ mình đi ngắm cô nào tên Nhung ở đường Phạm Ngũ Lão, học sinh Bùi Thị Xuân. Trong đám bạn quen ở Đà Lạt, hắn là tên mà mình nghĩ là lanh nhất. Năm 86, mình có ghé thăm gia đình hắn khi sang Mỹ chơi, sau này thì mất liên lạc, nghe Phạm Thành Nguyên nói hắn làm luật sư nhưng rất bận không có thì giờ cho bạn bè xưa.
Nguyễn Trung Thiện, con gara Trung Tín ở Đà Lạt mà có thời mình hay đánh quần vợt với hắn với Võ Hoàng Đa khi ghi danh học đại học Đà Lạt để lấy thẻ hoãn dịch trước khi đi Tây. Phan Đình Diễm ở cư xá Nha Địa Dư, có lần học tư với ông thầy Toản, có cô con gái tên Hiền, học Yersin. Phạm đình Kháng, dân Huế ở đường Hai Bà Trưng, góc La Sơn Phu Tử, cạnh nhà tên Chương, Trình. Tăng Trung, Tăng Hiếu con của tiệm Trung Việt, bán bánh xe Michelin ở đường Duy Tân, sau này có xây cái nhà to đùng ở đường Lê Quý Đôn, cạnh lò súc sinh mà có lần về Đà Lạt mình được mời thuyết trình về kiến trúc cho hội kiến trúc sư Đà Lạt. Việt Cộng, họ lấy nhà của gia đình này để làm cơ quan gì đó. Hai anh em nhà này trước 75 có học tư với anh Lý, sinh viên khoa học Đà Lạt. Có lần mình được mời ăn tất niên ở nhà anh này thì thấy hai anh em uống bia say, khi ông bố đến đón thấy hai thằng con bò lăn lóc, ói tùm lum. Chán Mớ Đời
Nghe Nguyễn Văn Thảo kể là Tăng Trung có sang Pháp chơi nhưng dạo đó mình đang đi làm ở Lausanne nên không về được. Nguyễn Đức Thuận, Bắc kỳ, hay để tóc dài, má hồng như con gái Đà Lạt, nhà ở ngã ba chùa. Trần Văn Phong, con nhà may Văn Gừng hay đi đánh bi da với mình một thời, còn phía nữ thì chỉ nhớ thấy Hoàng Hôn Thắm, con của cô Ngô Thị Liên, làm một chương trình tưởng nhớ đạo diễn, nhà thơ Hoàng Anh Tuấn ở Cali. Nghe Nhất Anh nói có cô em gái tên Thu Thuyền viết văn. Mình chỉ nhớ ngày xưa có học chung với tên Thép, em của cô nàng nhưng hắn không nhớ mình, chỉ nhớ Võ Hoàng Đa.
Trường tiểu học của mình Petit Lycee, 5 năm tình lận đận ở đây
Gần đây được tin cô Liên vẫn còn lao động vinh quang không chịu về hưu. Cô trường kỳ kháng chiến tại Ohio, mua nhà ở Houston nhưng không chịu về ở. Cách đây, mấy năm, cựu học sinh của Cô, có tổ chức một buổi hội ngộ với cô, rất cảm động.
Mình có gặp Phạm Anh Tuấn ở Paris tại nhà Nguyễn Văn Thảo. Anh chàng Thảo này tuy bé con nhưng hăng lắm, hay đi theo nhóm sinh viên Tổng Hội, chống Cộng đánh lộn với nhóm Liên Hiệp, thân Cộng, sau này có nghe Võ Hoàng Đa báo tin là đã mất, có cô em Diệu Vân ở Paris. Mình có gặp lại tại nhà Bùi Thị Hoa, con gái Bùi Vàng, cô nàng và chồng có ghé nhà mình chơi.
Trần Trọng Ân thì có biết tin khi về Đà Lạt, tên này có dạo mình chơi khá thân, có cô hàng xóm tên Bạch Tuyết cứ bắt hắn làm chú lùn, nhảy cò cò. Hắn chỉ mình cách làm sauce Mayonnaise. Hắn mê phim chưởng nên rủ mình đi xem Độc Thủ Đại Hiệp do Vương Vũ đóng ở rạp Ngọc Hiệp nên từ dạo đó mình mướn truyện Kim Dung của tiệm sách Minh Thu ở đường Phan Đình Phùng đọc. Đinh Gia Lành, hàng xóm của mình, một thời đi đánh quần vợt với mình và Vinh Kennedy, em của nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang ở ty Công Chánh bên cạnh viện Pasteur.
Đinh Việt Hùng con ông Đinh Văn Đệ, dân biểu, nhân vật khá nổi tiếng ở Đà Lạt sau 75. Hắn và Nguyễn Thế Hùng, con ông Nguyễn Hợp Đoàn là một trong những người du học sớm nhất Đà Lạt năm 74. Lô Xuân Luyến, nhà ở đường Thành Thái cạnh rạp chiếu bóng Ngọc Lan, học nhu đạo với mình ở Lasan. Dạo đó mình học Thái cực đạo với ông thầy Sâm, huấn luyện viên của cảnh sát dã chiến rồi hắn rủ mình học thêm nhu đạo với ông thầy Ngô Văn Ân. Đùng một cái thấy hắn có vợ, có con nên hết đi tập với mình. Trần Bảo Sơn, người lai lai, Trương Mạnh Sơn, có thời học ở đại học Đà Lạt, Phước nhà in Lâm Viên, có dạo mình học tư với con ông giáo Kim ở nhà hắn.
Nhìn danh sách để biết ai còn, ai mất chớ mình không tính liên lạc với mấy tên bạn học chung khi xưa vì 40 năm qua, chỉ còn là hoài niệm vì mổi người mổi cảnh. Như Phan Văn Hưng đã từng hát:
Bạn bè của tôi
Là nhân chứng cho cả thế hệ này
Mười thằng bạn thân
Mười con số trong một kiếp trần
Bạn bè của tôi
Từng chiếc lá trong trận bảo dân tộc
Tuổi trẻ đôi mươi
Bị lãng phí như cỏ rác thôi
Thằng thật tài ba thì đạp xích lô
Còn thằng giàu cha là ma cô
Ai thấu cho oan khiên này?...
Tuần đó mình vào Trang Nhà của cựu học sinh Văn Học, Văn Khoa xem hình ảnh thì nhớ đến vài người bạn học xưa, vô tình đã làm cho mình điều gì, như rủ đi thăm thầy, tặng cuốn sách,.. khiến cuộc đời mình thay đổi, ngày nay chẳng biết họ ở đâu. Mình ngẫm lại những người bạn học xưa ở Yersin, tuy không nhớ nhiều về họ, nhưng họ vẫn là những mảnh mosaique tuổi thơ của mình. Tại sao mình lại phủ nhận, không muốn liên lạc lại với họ? Thiếu họ thì thời thơ ấu của mình đã không hiện hữu như ai đã nói tôi tư duy nên tôi hiện hữu. Mình làm liều liên lạc với Phan Đình Diễm và Nguyễn Trung Thiện thì không ngờ hai tên này còn nhớ mình, những hẹn hò của 40 năm về hội ngộ ở Wimbledon trước khi mình đi Tây. Ba thằng gặp lại nhau, mừng mừng tủi tủi kể lại cho nhau thập tự đạo mà cả ba đã kinh qua 40 năm vừa qua đến khi nhà hàng đuổi 3 thằng như đuổi tà mới ra về.
Trường trung học đệ nhất cấp của mình
Trong vòng một tuần mình gặp lại 2 đám bạn, học chung Yersin và Văn Học có Mai Thanh, Phi Nga, Thu Thuỷ, Minh Trang,... Phan Đình Diễm nhờ mình nhắn Thu Thuỷ là có người muốn gặp lại vì mất liên lạc trên 20 năm từ ngày đến Cali nên khi cô nàng đến nhà mình thì có gọi cho Diễm để nói chuyện. Nhị Anh nhờ tìm dùm Phạm Thị Mai Anh nên mình hỏi vòng vòng thì nghe nói là em của Phạm Công Bình nên viết điện thư cho Bình. Anh chàng này rất dễ thương, gọi điện thoại hỏi thăm mình, còn nhớ mình đen như cột nhà cháy rồi nhờ Bác Dân cho vào diễn đàn Yersin. Gần đây anh chàng này có xuống miền Nam ăn giỗ đầu bà mẹ nên có gặp mặt lại rồi có Phạm Ngọc Liên, hàng xóm khi xưa hỏi thăm thêm chị Hiền cũng hàng xóm một thời, nay ở San Jose.
Trên diễn đàn của Văn Học thì có nhiều người mình không quen vì học trước mình nhiều năm nhưng sau một thời gian chia sẻ thông tin thì cảm thấy họ như thân thuộc quen biết từ lâu nên chọc phá nhau như cái chợ.
Một số nay đã lên chức ông chức bà, chia sẻ những tấm hình cháu nội, cháu ngoại khiến mình vui cho hạnh phúc của các bạn trên mạng. Có lẽ con cái đã lớn nên họ dùng thời gian rảnh rỗi để làm Thơ, làm video, vẽ tranh, viết về những ký ức thời mới lớn ở Đà Lạt. Có tên mình nhớ rất ít nói khi xưa bỗng nhiên viết về kỷ niệm của hắn thời đi học khiến mọi người đua nhau trăm nhà đua tiếng vì tên này cũng như mình học trường Tây sang trường Việt nên Việt ngữ không rành, lỗi chính tả loạn xà ngầu nhưng cứ viết cho vui, như xả các khí độc trong người ra như máy điện toán được defragment nên các dữ kiện mất tích ở đâu bỗng nhiên hiện lại trong bộ nhớ.
Lệnh Hồ Xung tuy xuất thân là đệ tử của môn phái Hoa Sơn nhưng cuộc đời đưa đẩy nhân vật này học được Độc Cô Cửu Kiếm, Hấp Tinh Đại Pháp,... Nếu nhân vật này không học thêm Võ thuật khác thì chắc chắn sẽ không bao giờ khá, nâng cao trình độ của mình. Sau 75, bạn bè khi xưa, người có duyên ra khỏi VN, định cư tại một quốc gia khác. Họ đã phải thay đổi để hoà nhịp vào nền văn hoá sở tại tương tự Lệnh Hồ Xung tuy là học trò của phái Hoa Sơn nhưng cơ duyên đã giúp hắn học được Độc Cô Cửu Kiếm, Hấp Tinh Đại Pháp, làm chưởng môn phái Tung Sơn, sư phụ của Nghi Lâm... Mỗi lần bị thương hắn đều nhớ lại thời còn bé luyện kiếm với sư muội Nhạc Linh San để các Nội lực bớt chạy loạn trong cơ thể.
Mọi người trong chúng ta, thuộc thee hệ trước 75 đều trải nghiệm cuộc đời như Lệnh Hộ Xung. Sinh tại Việt Nam rồi chạy ra ngoại quốc, hay đổi đời tại Việt Nam. Bắt buộc phải học một văn hoá mới, ngôn ngữ mới. Để rồi gần 50 năm sau, già yếu lại nước về những ngày tháng luyện kiếm tại núi Lâm Viên. Chán Mớ Đời
Các giai đoạn trong cuộc đời như các luồng Nội lực của Đào Cốc Lục Quái truyền vào tâm khảm của ta khiến ta bị tẩu hoả nhập ma. Ngày nay trên 60 tuổi, Nội tâm ai cũng bị thương trong cuộc hành trình 47 năm qua nên chúng ta cần Cửu Âm Chân Kinh để giải tỏa những kinh mạch chạy loạn xạ trong người. Có lẽ khi tìm về dòng sông tuổi thơ, tắm gội trong những kỷ niệm của ngày mới lớn, kể lại những hình ảnh xưa của Đà Lạt như Cửu Âm Chân Kinh sẽ đả thông kinh mạch, sẽ giúp chúng ta hàn gắn lại những vết thương lòng của 47 năm qua như Lệnh Hồ Xung nhớ đến thời luyện kiếm ở đỉnh Hoa Sơn để trị thương.
Nguyễn Trung Thiện, con gara Trung Tín ở Đà Lạt mà có thời mình hay đánh quần vợt với hắn với Võ Hoàng Đa khi ghi danh học đại học Đà Lạt để lấy thẻ hoãn dịch trước khi đi Tây. Phan Đình Diễm ở cư xá Nha Địa Dư, có lần học tư với ông thầy Toản, có cô con gái tên Hiền, học Yersin. Phạm đình Kháng, dân Huế ở đường Hai Bà Trưng, góc La Sơn Phu Tử, cạnh nhà tên Chương, Trình. Tăng Trung, Tăng Hiếu con của tiệm Trung Việt, bán bánh xe Michelin ở đường Duy Tân, sau này có xây cái nhà to đùng ở đường Lê Quý Đôn, cạnh lò súc sinh mà có lần về Đà Lạt mình được mời thuyết trình về kiến trúc cho hội kiến trúc sư Đà Lạt. Việt Cộng, họ lấy nhà của gia đình này để làm cơ quan gì đó. Hai anh em nhà này trước 75 có học tư với anh Lý, sinh viên khoa học Đà Lạt. Có lần mình được mời ăn tất niên ở nhà anh này thì thấy hai anh em uống bia say, khi ông bố đến đón thấy hai thằng con bò lăn lóc, ói tùm lum. Chán Mớ Đời
Nghe Nguyễn Văn Thảo kể là Tăng Trung có sang Pháp chơi nhưng dạo đó mình đang đi làm ở Lausanne nên không về được. Nguyễn Đức Thuận, Bắc kỳ, hay để tóc dài, má hồng như con gái Đà Lạt, nhà ở ngã ba chùa. Trần Văn Phong, con nhà may Văn Gừng hay đi đánh bi da với mình một thời, còn phía nữ thì chỉ nhớ thấy Hoàng Hôn Thắm, con của cô Ngô Thị Liên, làm một chương trình tưởng nhớ đạo diễn, nhà thơ Hoàng Anh Tuấn ở Cali. Nghe Nhất Anh nói có cô em gái tên Thu Thuyền viết văn. Mình chỉ nhớ ngày xưa có học chung với tên Thép, em của cô nàng nhưng hắn không nhớ mình, chỉ nhớ Võ Hoàng Đa.
Gần đây được tin cô Liên vẫn còn lao động vinh quang không chịu về hưu. Cô trường kỳ kháng chiến tại Ohio, mua nhà ở Houston nhưng không chịu về ở. Cách đây, mấy năm, cựu học sinh của Cô, có tổ chức một buổi hội ngộ với cô, rất cảm động.
Mình có gặp Phạm Anh Tuấn ở Paris tại nhà Nguyễn Văn Thảo. Anh chàng Thảo này tuy bé con nhưng hăng lắm, hay đi theo nhóm sinh viên Tổng Hội, chống Cộng đánh lộn với nhóm Liên Hiệp, thân Cộng, sau này có nghe Võ Hoàng Đa báo tin là đã mất, có cô em Diệu Vân ở Paris. Mình có gặp lại tại nhà Bùi Thị Hoa, con gái Bùi Vàng, cô nàng và chồng có ghé nhà mình chơi.
Trần Trọng Ân thì có biết tin khi về Đà Lạt, tên này có dạo mình chơi khá thân, có cô hàng xóm tên Bạch Tuyết cứ bắt hắn làm chú lùn, nhảy cò cò. Hắn chỉ mình cách làm sauce Mayonnaise. Hắn mê phim chưởng nên rủ mình đi xem Độc Thủ Đại Hiệp do Vương Vũ đóng ở rạp Ngọc Hiệp nên từ dạo đó mình mướn truyện Kim Dung của tiệm sách Minh Thu ở đường Phan Đình Phùng đọc. Đinh Gia Lành, hàng xóm của mình, một thời đi đánh quần vợt với mình và Vinh Kennedy, em của nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang ở ty Công Chánh bên cạnh viện Pasteur.
Đinh Việt Hùng con ông Đinh Văn Đệ, dân biểu, nhân vật khá nổi tiếng ở Đà Lạt sau 75. Hắn và Nguyễn Thế Hùng, con ông Nguyễn Hợp Đoàn là một trong những người du học sớm nhất Đà Lạt năm 74. Lô Xuân Luyến, nhà ở đường Thành Thái cạnh rạp chiếu bóng Ngọc Lan, học nhu đạo với mình ở Lasan. Dạo đó mình học Thái cực đạo với ông thầy Sâm, huấn luyện viên của cảnh sát dã chiến rồi hắn rủ mình học thêm nhu đạo với ông thầy Ngô Văn Ân. Đùng một cái thấy hắn có vợ, có con nên hết đi tập với mình. Trần Bảo Sơn, người lai lai, Trương Mạnh Sơn, có thời học ở đại học Đà Lạt, Phước nhà in Lâm Viên, có dạo mình học tư với con ông giáo Kim ở nhà hắn.
Nhìn danh sách để biết ai còn, ai mất chớ mình không tính liên lạc với mấy tên bạn học chung khi xưa vì 40 năm qua, chỉ còn là hoài niệm vì mổi người mổi cảnh. Như Phan Văn Hưng đã từng hát:
Bạn bè của tôi
Là nhân chứng cho cả thế hệ này
Mười thằng bạn thân
Mười con số trong một kiếp trần
Bạn bè của tôi
Từng chiếc lá trong trận bảo dân tộc
Tuổi trẻ đôi mươi
Bị lãng phí như cỏ rác thôi
Thằng thật tài ba thì đạp xích lô
Còn thằng giàu cha là ma cô
Ai thấu cho oan khiên này?...
Tuần đó mình vào Trang Nhà của cựu học sinh Văn Học, Văn Khoa xem hình ảnh thì nhớ đến vài người bạn học xưa, vô tình đã làm cho mình điều gì, như rủ đi thăm thầy, tặng cuốn sách,.. khiến cuộc đời mình thay đổi, ngày nay chẳng biết họ ở đâu. Mình ngẫm lại những người bạn học xưa ở Yersin, tuy không nhớ nhiều về họ, nhưng họ vẫn là những mảnh mosaique tuổi thơ của mình. Tại sao mình lại phủ nhận, không muốn liên lạc lại với họ? Thiếu họ thì thời thơ ấu của mình đã không hiện hữu như ai đã nói tôi tư duy nên tôi hiện hữu. Mình làm liều liên lạc với Phan Đình Diễm và Nguyễn Trung Thiện thì không ngờ hai tên này còn nhớ mình, những hẹn hò của 40 năm về hội ngộ ở Wimbledon trước khi mình đi Tây. Ba thằng gặp lại nhau, mừng mừng tủi tủi kể lại cho nhau thập tự đạo mà cả ba đã kinh qua 40 năm vừa qua đến khi nhà hàng đuổi 3 thằng như đuổi tà mới ra về.
Trong vòng một tuần mình gặp lại 2 đám bạn, học chung Yersin và Văn Học có Mai Thanh, Phi Nga, Thu Thuỷ, Minh Trang,... Phan Đình Diễm nhờ mình nhắn Thu Thuỷ là có người muốn gặp lại vì mất liên lạc trên 20 năm từ ngày đến Cali nên khi cô nàng đến nhà mình thì có gọi cho Diễm để nói chuyện. Nhị Anh nhờ tìm dùm Phạm Thị Mai Anh nên mình hỏi vòng vòng thì nghe nói là em của Phạm Công Bình nên viết điện thư cho Bình. Anh chàng này rất dễ thương, gọi điện thoại hỏi thăm mình, còn nhớ mình đen như cột nhà cháy rồi nhờ Bác Dân cho vào diễn đàn Yersin. Gần đây anh chàng này có xuống miền Nam ăn giỗ đầu bà mẹ nên có gặp mặt lại rồi có Phạm Ngọc Liên, hàng xóm khi xưa hỏi thăm thêm chị Hiền cũng hàng xóm một thời, nay ở San Jose.
Trên diễn đàn của Văn Học thì có nhiều người mình không quen vì học trước mình nhiều năm nhưng sau một thời gian chia sẻ thông tin thì cảm thấy họ như thân thuộc quen biết từ lâu nên chọc phá nhau như cái chợ.
Một số nay đã lên chức ông chức bà, chia sẻ những tấm hình cháu nội, cháu ngoại khiến mình vui cho hạnh phúc của các bạn trên mạng. Có lẽ con cái đã lớn nên họ dùng thời gian rảnh rỗi để làm Thơ, làm video, vẽ tranh, viết về những ký ức thời mới lớn ở Đà Lạt. Có tên mình nhớ rất ít nói khi xưa bỗng nhiên viết về kỷ niệm của hắn thời đi học khiến mọi người đua nhau trăm nhà đua tiếng vì tên này cũng như mình học trường Tây sang trường Việt nên Việt ngữ không rành, lỗi chính tả loạn xà ngầu nhưng cứ viết cho vui, như xả các khí độc trong người ra như máy điện toán được defragment nên các dữ kiện mất tích ở đâu bỗng nhiên hiện lại trong bộ nhớ.
Lệnh Hồ Xung tuy xuất thân là đệ tử của môn phái Hoa Sơn nhưng cuộc đời đưa đẩy nhân vật này học được Độc Cô Cửu Kiếm, Hấp Tinh Đại Pháp,... Nếu nhân vật này không học thêm Võ thuật khác thì chắc chắn sẽ không bao giờ khá, nâng cao trình độ của mình. Sau 75, bạn bè khi xưa, người có duyên ra khỏi VN, định cư tại một quốc gia khác. Họ đã phải thay đổi để hoà nhịp vào nền văn hoá sở tại tương tự Lệnh Hồ Xung tuy là học trò của phái Hoa Sơn nhưng cơ duyên đã giúp hắn học được Độc Cô Cửu Kiếm, Hấp Tinh Đại Pháp, làm chưởng môn phái Tung Sơn, sư phụ của Nghi Lâm... Mỗi lần bị thương hắn đều nhớ lại thời còn bé luyện kiếm với sư muội Nhạc Linh San để các Nội lực bớt chạy loạn trong cơ thể.
Mọi người trong chúng ta, thuộc thee hệ trước 75 đều trải nghiệm cuộc đời như Lệnh Hộ Xung. Sinh tại Việt Nam rồi chạy ra ngoại quốc, hay đổi đời tại Việt Nam. Bắt buộc phải học một văn hoá mới, ngôn ngữ mới. Để rồi gần 50 năm sau, già yếu lại nước về những ngày tháng luyện kiếm tại núi Lâm Viên. Chán Mớ Đời
Các giai đoạn trong cuộc đời như các luồng Nội lực của Đào Cốc Lục Quái truyền vào tâm khảm của ta khiến ta bị tẩu hoả nhập ma. Ngày nay trên 60 tuổi, Nội tâm ai cũng bị thương trong cuộc hành trình 47 năm qua nên chúng ta cần Cửu Âm Chân Kinh để giải tỏa những kinh mạch chạy loạn xạ trong người. Có lẽ khi tìm về dòng sông tuổi thơ, tắm gội trong những kỷ niệm của ngày mới lớn, kể lại những hình ảnh xưa của Đà Lạt như Cửu Âm Chân Kinh sẽ đả thông kinh mạch, sẽ giúp chúng ta hàn gắn lại những vết thương lòng của 47 năm qua như Lệnh Hồ Xung nhớ đến thời luyện kiếm ở đỉnh Hoa Sơn để trị thương.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
Bố con khẩu chiến
Nguyễn Hoàng Sơn
Hôm trước lên San Jose, gặp anh bạn có con gái học Berkeley, một trường đại học nổi tiếng, có khuynh hướng rất cấp tiến, thiên tả. Ngồi nói chuyện thì anh ta rên là con gái vào học năm thứ 1 mà đã bị ảnh hưởng khá nhiều bởi môi trường đại học này và bố con của anh ta hay tranh luận.
Anh ta kể là con gái sau 2 tháng học đại học, xem anh như một tên tài phiệt, ích kỷ, chỉ muốn giữ tiền riêng cho mình thay vì đóng thuế thêm, để chính phủ chia sẻ với các dân nghèo, công nhân bị chủ bóc lột, bắt làm giờ phụ trội, không có thì giờ hay tiền bạc để đi nghỉ hè như gia đình của anh ta. Nhiều khi gặp bạn bè, cô ta mắc cở vì có một người cha ích kỷ, bảo thủ, không có tính vị tha đối với người kém may mắn hơn mình.
Trong lúc tranh luận, cô con gái hỏi bố tại sao không chịu trả lương cho nhân
Hôm trước lên San Jose, gặp anh bạn có con gái học Berkeley, một trường đại học nổi tiếng, có khuynh hướng rất cấp tiến, thiên tả. Ngồi nói chuyện thì anh ta rên là con gái vào học năm thứ 1 mà đã bị ảnh hưởng khá nhiều bởi môi trường đại học này và bố con của anh ta hay tranh luận.
Anh ta kể là con gái sau 2 tháng học đại học, xem anh như một tên tài phiệt, ích kỷ, chỉ muốn giữ tiền riêng cho mình thay vì đóng thuế thêm, để chính phủ chia sẻ với các dân nghèo, công nhân bị chủ bóc lột, bắt làm giờ phụ trội, không có thì giờ hay tiền bạc để đi nghỉ hè như gia đình của anh ta. Nhiều khi gặp bạn bè, cô ta mắc cở vì có một người cha ích kỷ, bảo thủ, không có tính vị tha đối với người kém may mắn hơn mình.
Trong lúc tranh luận, cô con gái hỏi bố tại sao không chịu trả lương cho nhân
Đạo đức = mỹ thuật
Nguyễn Hoàng Sơn
Nhiều khi ngồi tự hỏi: lý do nào mà một nền văn minh Hy Lạp, mấy ngàn năm trước lớn mạnh với cuộc trường chinh của đại đế Alexander, trong khi nhiều lục địa còn ăn lông ở lỗ rồi tàn lụi. Đế quốc La Mã bắt chước Hy Lạp thủa xưa biến thành một đế quốc rộng lớn rồi cũng tàn lụi. Vào thời đại đó, những câu chuyện giữa Plato và Socrates và các triết nhân khác đã bàn đến thẩm mỹ, đạo đức vẫn còn ảnh hưởng đến tư tưởng nhân loại ngày nay.
Những bức tượng của các nhà mỹ thuật Hy Lạp còn tồn tại từ mấy ngàn năm qua là một cái đẹp tuyệt mỹ, cho đến ngày nay khó có nghệ nhân nào có thể làm đẹp hơn. Mình nhớ những giây phút ngồi vẽ Acropolis ở Athens hay đền Hera ở Agrigento ở Sicily,..., những giây phút tuyệt đẹp nhất của cuộc đời, khó mà tìm lại được. Óc mỹ thuật của người Hy Lạp thời đó quả là tuyệt vời nhưng rồi đất nước này đi vào quên lãng của lịch sử, bị nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ đô hộ, chiếm đóng mấy trăm năm.
Có người giải thích: người Hy Lạp vào lúc thời đại văn minh của họ lên tuyệt đỉnh thì tự xem mình vừa là người vừa là thánh. Trong Thiên Anh Hùng Ca Gilgamesh ở xứ Sumer, được xem là cái nôi của văn minh Tây Phương, Iraq ngày nay, kể chuyện một người phàm Enkidu, biết suy nghĩ phải trái, đã chặn đường vua Gilgamesh, một nhân vật nửa người nửa thần thánh như các nhân vật Hy Lạp, để dạy cho vị vua này đạo làm người.
Gilgamesh tự xưng là thần linh, tự cho mình là hạng vua vô địch, nhưng trên thực tế những tệ đoan xã hội, chính trị thời đó đã tạo nên hiện tượng Gilgamesh, một bạo chúa lạm dụng quyền hành. Ông ta muốn làm bá chủ thế gian nên coi thường sinh mạng người dân, người lính, dẫn đến sự tàn lụi của nền văn minh cổ của xứ Sumer. Hy Lạp mà sau này đế quốc La Mã đã noi theo để tạo nên một đế quốc rộng lớn trong lịch sử nhưng các Caesar khi có quyền hành trong tay, tự cho mình là thần linh, tàn sát những kẻ đối kháng lại nguyện vọng của mình để đưa đến ngày tàn của đế quốc La Mã.
Vào thế kỷ trước, người ta cũng tự tôn sùng lãnh tụ, cha già dân tộc, xây lăng cho Lenin, Stalin để đời đời hậu thế sẽ tung hô họ như những vị thánh để rồi vào cuối thập niên 80, bao nhiêu bức tượng được dựng lên trên các nươc thuộc khối Liên Xô đều phải dẹp bỏ, kéo xuống, lấy sắt vụn đem bán hay những hình ảnh của bạo chúa Sadam Hussein, trốn chui dưới hầm trong khi những tượng đài của ông ta được truất đổ.
Ông vua Gilgamesh có hỏi một câu khá điên điên: "làm sao ta được bất tử", tương tự Tần Thuỷ Hoàng ở phương đông, muốn tìm thuốc trường sinh, rồi khi chết, ra lệnh chôn sống vợ, quan lính, không phải một vài người mà cả ngàn. Vì câu hỏi này sẽ dẫn đến làm thế nào cho chính thể, đường lối cai trị của một ai hay một tập đoàn sẽ ngự trị vĩnh viễn. Tưởng tượng một chính thể sai mà toàn dân phải tiếp tục nuôi dưỡng nó đến muôn đời. Khi Enkidu, một nhân vật nữa người nữa vật, đã nghang nhiên chặn đường vua Gilgamesh, để dạy cho vua biết đâu là phải trái, đạo làm người, đã nói lên vua tôi bình đẳng về đạo đức, lý trí.
Hôm nay, có một cuộc đảo chính vô cùng khoáng hậu ở Úc Đại Lợi.
Một ông bộ trưởng của nội các của Thủ tướng Abbott từ chức, rồi quay qua đòi quốc hội biểu quyết tín nhiệm thủ tướng. Ông thủ tướng đạt ít phiếu trong khi vị bộ trưởng mới từ chức lại đạt số phiếu tín nhiệm cao nhất thế là được lên làm thủ tướng, không phải đánh nhau, bắn chết, đổ máu ai. Có nên hỏi đây là đạo đức của chính trị hay là cái đẹp của đạo đức chính trị tuyệt đối, vì trong lịch sử loài người, đa số các cuộc cách mạng, tranh quyền đều phải trả giá bằng máu của đồng loại.
Người ta khám nghiệm cuốn kinh Koran xuất bản trước khi thánh Mohammed ra đời cho nên có lẽ cuốn Koran không phải chính ông thánh này viết. Trong khi đó các nhà truyền giáo Hồi Giáo lại muốn đưa xã hội á rập về lại thời đại của ông Thánh này ra đời vào kỷ nguyên 600 sau công nguyên. Một thời vàng son nhất của lịch sử họ, trước khi bị đô hộ bởi Tây Phương. Tương tự khi Đế chế Constantin, nghe lời vợ gia nhập Ki Tô Giáo, dời đô từ La Mã về Constantinople, Thổ Nhỉ Kỳ ngày nay thì tây Âu biến trong thời đại tối tăm "dark age" với Inquisition, tra tấn những ai có tư tưởng không tin vào các ông cố đạo như chế độ Xô Viết, bỏ các nhà tranh đấu đòi tự do vào các viện tâm thần. Anh không thích chế độ siêu việt tức nhiên anh là một người bị bệnh tâm thân, cần điều trị.
Các nhóm Hồi giáo quá khích, muốn xây dựng một xã hội như thời ông Mohammed, chiếm đóng khắp nơi và có một nền văn minh rất cao, đóng góp vào kho tàng văn học, khoa học của thế giới. Anh không đồng ý với giáo điều của Allah, anh là một kẻ phản bội, đáng tội chết tương tự thời Trung Cổ ở Âu châu anh không theo đạo Thiên Chúa tức nhiên anh là một người bỏ đạo, một đứa con hoang đàng, bị tra tấn đến chết.
May thay thời Phục Hưng đã thay đổi cuộc sống của người dân, giúp dân trí và mỹ thuật, khoa học được tiến nhanh, nhờ những thiên tài của thế kỷ, Leonardo di Vinci, Michelangelo, Boticelli,..., đã đưa Tây phương ra khỏi cõi u mê, mê tín của giáo hội. Các tôn giáo chính của Tây phương đều xuất xứ từ những Quốc gia nhỏ bé ở Trung Đông, để rồi truyền đi khắp thế giới, có chung một Ý niệm nhưng không đồng ý về đấng cứu thế mà họ mong đợi từ thượng đế sang tới thế gian này, để cứu rỗi loài người, để rồi choảng nhau, chém giết nhau trên 2,000 năm qua. Họ không đồng ý về người được thượng đế phái tới, vì trong mắt họ, cái vẻ đẹp của xã hội mà hình dung cho cộng đồng, nhân loại khác nhau.
Trong "Tractatus Logico- Philosophicus" ông Ludwig Wittgenstein nhận xét: Đạo Đức và Thẩm Mỹ là một. Dạo mình viếng nước Áo thì khám phá ra ông Wittgenstein. Gia đình ông này giàu nhất vương quốc Áo, rồi ông ta bỏ hết gia tài, để sang Anh quốc sinh sống một đời bình thường.
Khi đọc Tractatus của ông thấy là lạ nói về Đạo Đức và Mỹ thuật. Theo mình, cuộc đời ông ta như Đức Phật, giàu có hơn, bỏ sự giàu sang, trao lại gia tài cho mấy người em rồi sang Anh Quốc dạy học. Ông ta chỉ có viết một cuốn sách rồi sau này lại tuyên bố cuốn sách ấy có vài vấn đề.
Người tây phương rất ngưỡng mộ đức Phật vì ông ta xuất thân là một hoàng tử nhưng từ bỏ tất cả để đi tìm nguyên lý của cuộc đời. Có thể ông Wittgenstein bị ảnh hưởng về cuộc đời của đức Phật, nên từ bỏ sự giàu sang để làm một giáo sư triết tại Luân Đôn? Không biết ông ta có liên hệ hay bị ảnh hưởng bởi tư tưởng của Hermann Hesse vì cùng thời.
Nếu ta xét khái niệm Mỹ thuật, màu sắc của các triều đại, Văn minh như Hy Lạp, La Mã, có màu sắc riêng của nó tương tự ánh sáng của thời Phục Hưng với kỹ thuật chế biến màu sắc, hay đế quốc Anh, Pháp trong thời kỳ cách mạng kỹ nghệ, hay vào thế kỷ 20 như Đức Quốc xã của Hitler, là màu nâu, Liên Xô với màu đỏ hay màu đen của chế độ Phát Xít của Mussolini. Nhớ kỳ vừa rồi về Việt Nam, trong lúc Hà Nội đang chuẩn bị đại hội Đảng nên thấy toàn màu đỏ của máu khô, nhất là ở Đà Lạt khi trời mưa mới hiểu được tâm trạng của Trần Dần khi thấy mưa sa và cờ đỏ. Hitler, Stalin, Mao, Mussolini,..., và những nhà lãnh đạo khác, tự xem họ là Thánh vừa là người tương tự như vua Gilgamesh hay những người lãnh đạo của Hy Lạp và La Mã, muốn được phong thánh, bất tử trong lịch sử.
Nghe Tố Hữu kêu gào:
“Giết, giết nữa, bàn tay không phút nghỉ
Cho ruộng đồng mau tốt, thuế mau xong
Cho đảng bền lâu, cùng rập bước chung lòng
Thờ Mao chủ tịch, thờ Stalin… bất diệt”
(Trăm hoa đua nở trên đất Bắc- trang 37)
Cho thấy hình tượng sắc màu của Ý Chí, đạo đức, nói lên cái tâm, đạo đức của con người được diễn đạt qua hành động và tư tưởng của họ. Thử đọc câu thơ của ông, một nhà thơ tình tiền chiến với bài thơ tuổi nhỏ:
Giơ tay muốn ôm cả trái đất.
Ghì trước trái tim, ghì trước ngực.
Cho đầy trước mắt khoảng cô đơn.
Bao la muôn trời, sâu vạn vực.
Làm sao sống được mà không yêu.
Không nhớ không thương một kẻ nào... -- Hãy đốt.
Nhưng rồi vài năm sau, ta nghe sự hung hãn của Xuân Diệu:
“Anh em ơi! quyết chung lòng
Đấu tranh tiêu diệt tàn hung tư thù
Địa hào đối lập ra tro
Lưng chừng, phản động đến giờ tan xương
Thắp đuốc cho sáng khắp đường
Thắp đuốc cho sáng đình làng đêm nay
Lôi cổ bọn nó ra đây
Bắt quỳ gục xuống đọa đày chết thôi”.
(Trăm hoa đua nở trên đất Bắc- trang 38)
Có người bảo vì hoàn cảnh nên mấy nhà thơ này phải nặn óc làm những câu thơ trên nhưng khi thấy chữ Tâm, được đặt một cách nghiêm chỉnh trên bàn thờ của gia đình nhà thơ Nguyễn Hữu Loan thì mình không chấp nhận sự lý giải kia vì nhà thơ này hay những nhà thơ khác, chấp nhận bị hình phạt, đầy đọa suốt mấy chục năm vì trái tim của họ, căn bản đạo đức không cho phép họ, chấp nhận khi thấy hình ảnh của những người đóng góp cho cách mạng để rồi khi cách mạng thành công, đấu tố những ân nhân của mình rồi giết hay con dâu, con ruột phải thoá mạ bố mẹ ruột, chồng.
Nghe mình kể về cô em làm cán bộ nhưng liêm chính nên nghèo thì có người nói là dại. Trong xã hội như Việt Nam hiện tại, phải ăn hối lộ nếu không thì thằng khác cũng ăn rồi còn bị trù dập như Nguyễn Công Trứ ngày nào vẫn vỗ ngực kêu "gặp thời thế thế thời phải thế". Mỗi người đều dùng nền móng đạo đức thừa hưởng của gia đình, để làm kim chỉ nam cho đời sống hàng ngày, cho nên không vì cái lợi của mình mà bán linh hồn để được giàu sang hay phú quý. Lý do là nền tảng đạo đức, hình tượng cái đẹp, lối nhìn, lăng kính là kim chỉ nam hướng dẫn mọi người tiến tới trong cuộc sống thường nhật.
Bà cựu thống đốc tiểu bang Alaska, Sarah Palin tuyên bố là nếu có cả trăm ngàn người chết ở Syria thì mặc kệ họ miễn sao là họ chém giết lẫn nhau, không dính dáng chi đến người Mỹ. Bà ta quên là mấy triệu người ở Syria, phải bỏ nhà cửa, quê hương để lánh nạn vì bom đạn sản xuất do các công ty mỹ bán hay cung cấp, tương tự người Việt đã trải qua mấy chục năm về trước. Họ đều là nạn nhân của chính sách chính trị, ngoại giao thực tiễn của Hoa Kỳ. Kỹ nghệ chiến tranh Mỹ mà tổng thống Eisenhower, đã lên tiếng quan ngại vì súng đạn được chế tạo để bán cho nên chiến tranh sẽ phải có liên tục trên thế giới để các công ty này đạt lợi nhuận 25%.
Ông Gustave Flaubert nói: " cái đẹp nằm trong Thiên nhiên, trong nhiều dạng khác nhau. Khi chúng ta khám phá ra cái đẹp, cái đẹp ấy thuộc về nghệ thuật, hay nói đúng hơn nghệ sĩ khám phá ra đẹp". Nếu chấp nhận ý tưởng này thì vô hình trung chấp nhận trên thế gian chỉ có nghệ sĩ mới biết được cái đẹp còn chúng ta, người thường đều đui mù, không hiểu biết chi về cái đẹp? Hay nói cách khác chỉ có các thầy tu, cha cố,.., mới có đạo đức? Hay con người có mắt nhưng không thấy vì sống trên những thiên đường mù?
Nhiều khi ngồi tự hỏi: lý do nào mà một nền văn minh Hy Lạp, mấy ngàn năm trước lớn mạnh với cuộc trường chinh của đại đế Alexander, trong khi nhiều lục địa còn ăn lông ở lỗ rồi tàn lụi. Đế quốc La Mã bắt chước Hy Lạp thủa xưa biến thành một đế quốc rộng lớn rồi cũng tàn lụi. Vào thời đại đó, những câu chuyện giữa Plato và Socrates và các triết nhân khác đã bàn đến thẩm mỹ, đạo đức vẫn còn ảnh hưởng đến tư tưởng nhân loại ngày nay.
Những bức tượng của các nhà mỹ thuật Hy Lạp còn tồn tại từ mấy ngàn năm qua là một cái đẹp tuyệt mỹ, cho đến ngày nay khó có nghệ nhân nào có thể làm đẹp hơn. Mình nhớ những giây phút ngồi vẽ Acropolis ở Athens hay đền Hera ở Agrigento ở Sicily,..., những giây phút tuyệt đẹp nhất của cuộc đời, khó mà tìm lại được. Óc mỹ thuật của người Hy Lạp thời đó quả là tuyệt vời nhưng rồi đất nước này đi vào quên lãng của lịch sử, bị nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ đô hộ, chiếm đóng mấy trăm năm.
Có người giải thích: người Hy Lạp vào lúc thời đại văn minh của họ lên tuyệt đỉnh thì tự xem mình vừa là người vừa là thánh. Trong Thiên Anh Hùng Ca Gilgamesh ở xứ Sumer, được xem là cái nôi của văn minh Tây Phương, Iraq ngày nay, kể chuyện một người phàm Enkidu, biết suy nghĩ phải trái, đã chặn đường vua Gilgamesh, một nhân vật nửa người nửa thần thánh như các nhân vật Hy Lạp, để dạy cho vị vua này đạo làm người.
Gilgamesh tự xưng là thần linh, tự cho mình là hạng vua vô địch, nhưng trên thực tế những tệ đoan xã hội, chính trị thời đó đã tạo nên hiện tượng Gilgamesh, một bạo chúa lạm dụng quyền hành. Ông ta muốn làm bá chủ thế gian nên coi thường sinh mạng người dân, người lính, dẫn đến sự tàn lụi của nền văn minh cổ của xứ Sumer. Hy Lạp mà sau này đế quốc La Mã đã noi theo để tạo nên một đế quốc rộng lớn trong lịch sử nhưng các Caesar khi có quyền hành trong tay, tự cho mình là thần linh, tàn sát những kẻ đối kháng lại nguyện vọng của mình để đưa đến ngày tàn của đế quốc La Mã.
Vào thế kỷ trước, người ta cũng tự tôn sùng lãnh tụ, cha già dân tộc, xây lăng cho Lenin, Stalin để đời đời hậu thế sẽ tung hô họ như những vị thánh để rồi vào cuối thập niên 80, bao nhiêu bức tượng được dựng lên trên các nươc thuộc khối Liên Xô đều phải dẹp bỏ, kéo xuống, lấy sắt vụn đem bán hay những hình ảnh của bạo chúa Sadam Hussein, trốn chui dưới hầm trong khi những tượng đài của ông ta được truất đổ.
Ông vua Gilgamesh có hỏi một câu khá điên điên: "làm sao ta được bất tử", tương tự Tần Thuỷ Hoàng ở phương đông, muốn tìm thuốc trường sinh, rồi khi chết, ra lệnh chôn sống vợ, quan lính, không phải một vài người mà cả ngàn. Vì câu hỏi này sẽ dẫn đến làm thế nào cho chính thể, đường lối cai trị của một ai hay một tập đoàn sẽ ngự trị vĩnh viễn. Tưởng tượng một chính thể sai mà toàn dân phải tiếp tục nuôi dưỡng nó đến muôn đời. Khi Enkidu, một nhân vật nữa người nữa vật, đã nghang nhiên chặn đường vua Gilgamesh, để dạy cho vua biết đâu là phải trái, đạo làm người, đã nói lên vua tôi bình đẳng về đạo đức, lý trí.
Hôm nay, có một cuộc đảo chính vô cùng khoáng hậu ở Úc Đại Lợi.
Một ông bộ trưởng của nội các của Thủ tướng Abbott từ chức, rồi quay qua đòi quốc hội biểu quyết tín nhiệm thủ tướng. Ông thủ tướng đạt ít phiếu trong khi vị bộ trưởng mới từ chức lại đạt số phiếu tín nhiệm cao nhất thế là được lên làm thủ tướng, không phải đánh nhau, bắn chết, đổ máu ai. Có nên hỏi đây là đạo đức của chính trị hay là cái đẹp của đạo đức chính trị tuyệt đối, vì trong lịch sử loài người, đa số các cuộc cách mạng, tranh quyền đều phải trả giá bằng máu của đồng loại.
Người ta khám nghiệm cuốn kinh Koran xuất bản trước khi thánh Mohammed ra đời cho nên có lẽ cuốn Koran không phải chính ông thánh này viết. Trong khi đó các nhà truyền giáo Hồi Giáo lại muốn đưa xã hội á rập về lại thời đại của ông Thánh này ra đời vào kỷ nguyên 600 sau công nguyên. Một thời vàng son nhất của lịch sử họ, trước khi bị đô hộ bởi Tây Phương. Tương tự khi Đế chế Constantin, nghe lời vợ gia nhập Ki Tô Giáo, dời đô từ La Mã về Constantinople, Thổ Nhỉ Kỳ ngày nay thì tây Âu biến trong thời đại tối tăm "dark age" với Inquisition, tra tấn những ai có tư tưởng không tin vào các ông cố đạo như chế độ Xô Viết, bỏ các nhà tranh đấu đòi tự do vào các viện tâm thần. Anh không thích chế độ siêu việt tức nhiên anh là một người bị bệnh tâm thân, cần điều trị.
Các nhóm Hồi giáo quá khích, muốn xây dựng một xã hội như thời ông Mohammed, chiếm đóng khắp nơi và có một nền văn minh rất cao, đóng góp vào kho tàng văn học, khoa học của thế giới. Anh không đồng ý với giáo điều của Allah, anh là một kẻ phản bội, đáng tội chết tương tự thời Trung Cổ ở Âu châu anh không theo đạo Thiên Chúa tức nhiên anh là một người bỏ đạo, một đứa con hoang đàng, bị tra tấn đến chết.
May thay thời Phục Hưng đã thay đổi cuộc sống của người dân, giúp dân trí và mỹ thuật, khoa học được tiến nhanh, nhờ những thiên tài của thế kỷ, Leonardo di Vinci, Michelangelo, Boticelli,..., đã đưa Tây phương ra khỏi cõi u mê, mê tín của giáo hội. Các tôn giáo chính của Tây phương đều xuất xứ từ những Quốc gia nhỏ bé ở Trung Đông, để rồi truyền đi khắp thế giới, có chung một Ý niệm nhưng không đồng ý về đấng cứu thế mà họ mong đợi từ thượng đế sang tới thế gian này, để cứu rỗi loài người, để rồi choảng nhau, chém giết nhau trên 2,000 năm qua. Họ không đồng ý về người được thượng đế phái tới, vì trong mắt họ, cái vẻ đẹp của xã hội mà hình dung cho cộng đồng, nhân loại khác nhau.
Trong "Tractatus Logico- Philosophicus" ông Ludwig Wittgenstein nhận xét: Đạo Đức và Thẩm Mỹ là một. Dạo mình viếng nước Áo thì khám phá ra ông Wittgenstein. Gia đình ông này giàu nhất vương quốc Áo, rồi ông ta bỏ hết gia tài, để sang Anh quốc sinh sống một đời bình thường.
Khi đọc Tractatus của ông thấy là lạ nói về Đạo Đức và Mỹ thuật. Theo mình, cuộc đời ông ta như Đức Phật, giàu có hơn, bỏ sự giàu sang, trao lại gia tài cho mấy người em rồi sang Anh Quốc dạy học. Ông ta chỉ có viết một cuốn sách rồi sau này lại tuyên bố cuốn sách ấy có vài vấn đề.
Người tây phương rất ngưỡng mộ đức Phật vì ông ta xuất thân là một hoàng tử nhưng từ bỏ tất cả để đi tìm nguyên lý của cuộc đời. Có thể ông Wittgenstein bị ảnh hưởng về cuộc đời của đức Phật, nên từ bỏ sự giàu sang để làm một giáo sư triết tại Luân Đôn? Không biết ông ta có liên hệ hay bị ảnh hưởng bởi tư tưởng của Hermann Hesse vì cùng thời.
Nếu ta xét khái niệm Mỹ thuật, màu sắc của các triều đại, Văn minh như Hy Lạp, La Mã, có màu sắc riêng của nó tương tự ánh sáng của thời Phục Hưng với kỹ thuật chế biến màu sắc, hay đế quốc Anh, Pháp trong thời kỳ cách mạng kỹ nghệ, hay vào thế kỷ 20 như Đức Quốc xã của Hitler, là màu nâu, Liên Xô với màu đỏ hay màu đen của chế độ Phát Xít của Mussolini. Nhớ kỳ vừa rồi về Việt Nam, trong lúc Hà Nội đang chuẩn bị đại hội Đảng nên thấy toàn màu đỏ của máu khô, nhất là ở Đà Lạt khi trời mưa mới hiểu được tâm trạng của Trần Dần khi thấy mưa sa và cờ đỏ. Hitler, Stalin, Mao, Mussolini,..., và những nhà lãnh đạo khác, tự xem họ là Thánh vừa là người tương tự như vua Gilgamesh hay những người lãnh đạo của Hy Lạp và La Mã, muốn được phong thánh, bất tử trong lịch sử.
Nghe Tố Hữu kêu gào:
“Giết, giết nữa, bàn tay không phút nghỉ
Cho ruộng đồng mau tốt, thuế mau xong
Cho đảng bền lâu, cùng rập bước chung lòng
Thờ Mao chủ tịch, thờ Stalin… bất diệt”
(Trăm hoa đua nở trên đất Bắc- trang 37)
Cho thấy hình tượng sắc màu của Ý Chí, đạo đức, nói lên cái tâm, đạo đức của con người được diễn đạt qua hành động và tư tưởng của họ. Thử đọc câu thơ của ông, một nhà thơ tình tiền chiến với bài thơ tuổi nhỏ:
Giơ tay muốn ôm cả trái đất.
Ghì trước trái tim, ghì trước ngực.
Cho đầy trước mắt khoảng cô đơn.
Bao la muôn trời, sâu vạn vực.
Làm sao sống được mà không yêu.
Không nhớ không thương một kẻ nào... -- Hãy đốt.
Nhưng rồi vài năm sau, ta nghe sự hung hãn của Xuân Diệu:
“Anh em ơi! quyết chung lòng
Đấu tranh tiêu diệt tàn hung tư thù
Địa hào đối lập ra tro
Lưng chừng, phản động đến giờ tan xương
Thắp đuốc cho sáng khắp đường
Thắp đuốc cho sáng đình làng đêm nay
Lôi cổ bọn nó ra đây
Bắt quỳ gục xuống đọa đày chết thôi”.
(Trăm hoa đua nở trên đất Bắc- trang 38)
Có người bảo vì hoàn cảnh nên mấy nhà thơ này phải nặn óc làm những câu thơ trên nhưng khi thấy chữ Tâm, được đặt một cách nghiêm chỉnh trên bàn thờ của gia đình nhà thơ Nguyễn Hữu Loan thì mình không chấp nhận sự lý giải kia vì nhà thơ này hay những nhà thơ khác, chấp nhận bị hình phạt, đầy đọa suốt mấy chục năm vì trái tim của họ, căn bản đạo đức không cho phép họ, chấp nhận khi thấy hình ảnh của những người đóng góp cho cách mạng để rồi khi cách mạng thành công, đấu tố những ân nhân của mình rồi giết hay con dâu, con ruột phải thoá mạ bố mẹ ruột, chồng.
Nghe mình kể về cô em làm cán bộ nhưng liêm chính nên nghèo thì có người nói là dại. Trong xã hội như Việt Nam hiện tại, phải ăn hối lộ nếu không thì thằng khác cũng ăn rồi còn bị trù dập như Nguyễn Công Trứ ngày nào vẫn vỗ ngực kêu "gặp thời thế thế thời phải thế". Mỗi người đều dùng nền móng đạo đức thừa hưởng của gia đình, để làm kim chỉ nam cho đời sống hàng ngày, cho nên không vì cái lợi của mình mà bán linh hồn để được giàu sang hay phú quý. Lý do là nền tảng đạo đức, hình tượng cái đẹp, lối nhìn, lăng kính là kim chỉ nam hướng dẫn mọi người tiến tới trong cuộc sống thường nhật.
Bà cựu thống đốc tiểu bang Alaska, Sarah Palin tuyên bố là nếu có cả trăm ngàn người chết ở Syria thì mặc kệ họ miễn sao là họ chém giết lẫn nhau, không dính dáng chi đến người Mỹ. Bà ta quên là mấy triệu người ở Syria, phải bỏ nhà cửa, quê hương để lánh nạn vì bom đạn sản xuất do các công ty mỹ bán hay cung cấp, tương tự người Việt đã trải qua mấy chục năm về trước. Họ đều là nạn nhân của chính sách chính trị, ngoại giao thực tiễn của Hoa Kỳ. Kỹ nghệ chiến tranh Mỹ mà tổng thống Eisenhower, đã lên tiếng quan ngại vì súng đạn được chế tạo để bán cho nên chiến tranh sẽ phải có liên tục trên thế giới để các công ty này đạt lợi nhuận 25%.
Ông Gustave Flaubert nói: " cái đẹp nằm trong Thiên nhiên, trong nhiều dạng khác nhau. Khi chúng ta khám phá ra cái đẹp, cái đẹp ấy thuộc về nghệ thuật, hay nói đúng hơn nghệ sĩ khám phá ra đẹp". Nếu chấp nhận ý tưởng này thì vô hình trung chấp nhận trên thế gian chỉ có nghệ sĩ mới biết được cái đẹp còn chúng ta, người thường đều đui mù, không hiểu biết chi về cái đẹp? Hay nói cách khác chỉ có các thầy tu, cha cố,.., mới có đạo đức? Hay con người có mắt nhưng không thấy vì sống trên những thiên đường mù?
Đàn bà (đẹp+xấu)
Nguyễn Hoàng Sơn
Hồi nhỏ, mình hay nghe người ta khen đàn bà đẹp, nào khuynh nước nghiêng thành như Bao Tự, Đắc Kỷ, Tây Thi, Chiêu Quân,.. nhưng không nghe ai khen đến đàn ông đẹp nào đội đá vá trời. Họ chỉ nhắc đến đàn ông xấu như Trương Chi, Chí Phèo, được cái là họ kêu có tật thì có tài như ông Trương Chi, người lái đò tuy xấu nhưng lại có tài thổi sáo đến nỗi công nương mê rồi tương tư nhưng khi gặp mặt thì cũng đuổi đi.
Có tài mà không đẹp trai thì cũng bù trớt.
Người Việt hay nói đến đẹp thì lại nói cái tai một vần với nhau như ông Nguyễn Du phán đoạn mở đầu của Kim Vân Kiều.
100 năm cõi người ta
Hồi nhỏ, mình hay nghe người ta khen đàn bà đẹp, nào khuynh nước nghiêng thành như Bao Tự, Đắc Kỷ, Tây Thi, Chiêu Quân,.. nhưng không nghe ai khen đến đàn ông đẹp nào đội đá vá trời. Họ chỉ nhắc đến đàn ông xấu như Trương Chi, Chí Phèo, được cái là họ kêu có tật thì có tài như ông Trương Chi, người lái đò tuy xấu nhưng lại có tài thổi sáo đến nỗi công nương mê rồi tương tư nhưng khi gặp mặt thì cũng đuổi đi.
Có tài mà không đẹp trai thì cũng bù trớt.
Người Việt hay nói đến đẹp thì lại nói cái tai một vần với nhau như ông Nguyễn Du phán đoạn mở đầu của Kim Vân Kiều.
100 năm cõi người ta
Đá banh
Nguyễn Hoàng Sơn
Hồi nhỏ mình hay đấu láo với anh Bình trong xóm về đá banh. Gọi anh Bình nhưng thật ra anh đã lớn tuổi, có thằng con đầu tên Đắc thua mình một tuổi. Anh Bình dạy các lớp vỡ lòng, tiểu học ở nhà cho đám con nít trong xóm, đa số là trên đường Thi Sách. Anh Bình thích chém gió với mình về đá banh vì mình biết tên các cầu thủ quốc tế như Yachine thủ môn chuyên bận áo quần đen của Liên Sô, Ferenc Puskas, Raymond Kopa với đội Stade de Reims, Alfredo Di Stefano của đội Real Madrid, Eusebio con báo đen của Bồ Đào Nha, sát thủ của đội Triều Tiên năm 1966 khi tranh giải vô địch túc cầu thế giới ở Anh quốc. Mỗi lần có trận đá banh nào được phóng viên Huyền Vũ tường trình trực tiếp là mình sang nhà anh Bình để nghe đài. Có lần đội tuyển VNCH đá ở Thái Lan nhưng đài phát thanh Saigon không có tường trình thì cả đám phải qua nhà anh vợ của anh Bình để nghe Đài radio Thái Lan trực tiếp tường trình và ông này thông dịch lại. Chú Hai, anh vợ lúc 54, gia đình chạy vào Nam thì ông ta lạc qua Thái Lan, lấy vợ
Hồi nhỏ mình hay đấu láo với anh Bình trong xóm về đá banh. Gọi anh Bình nhưng thật ra anh đã lớn tuổi, có thằng con đầu tên Đắc thua mình một tuổi. Anh Bình dạy các lớp vỡ lòng, tiểu học ở nhà cho đám con nít trong xóm, đa số là trên đường Thi Sách. Anh Bình thích chém gió với mình về đá banh vì mình biết tên các cầu thủ quốc tế như Yachine thủ môn chuyên bận áo quần đen của Liên Sô, Ferenc Puskas, Raymond Kopa với đội Stade de Reims, Alfredo Di Stefano của đội Real Madrid, Eusebio con báo đen của Bồ Đào Nha, sát thủ của đội Triều Tiên năm 1966 khi tranh giải vô địch túc cầu thế giới ở Anh quốc. Mỗi lần có trận đá banh nào được phóng viên Huyền Vũ tường trình trực tiếp là mình sang nhà anh Bình để nghe đài. Có lần đội tuyển VNCH đá ở Thái Lan nhưng đài phát thanh Saigon không có tường trình thì cả đám phải qua nhà anh vợ của anh Bình để nghe Đài radio Thái Lan trực tiếp tường trình và ông này thông dịch lại. Chú Hai, anh vợ lúc 54, gia đình chạy vào Nam thì ông ta lạc qua Thái Lan, lấy vợ
Dị đoan văn hóa
Mình nghe kể hồi nhỏ, bà cụ bán vía mình tại am Mệ Cai ở ấp Thánh Mẫu vì khó nuôi nên ngày rằm bà cụ hay dẫn mình lên am Mệ Cai để cúng, thắp hương. Dạo đó nhà mình ở ấp Ánh Sáng, do vài người làng Kế Môn, Thừa Thiên di cư vào thành lập. Tuổi thơ mình cứ lãng vãng trong khuôn viên của cái am này. Chơi cầu tuột nơi mấy thang cấp đi vào, có mấy cây vối làm hàng rào. Hồi nhỏ mình thấy người Huế uống nước lá vối, vị hơi chát chát, rẻ hơn trà Bảo Lộc. Trước khi đi Tây, mình có ghé lại Am Mệ Cai để thắp hương thì thấy mấy bậc thang cấp rất nhỏ mà trong ký ức thì rất rộng lớn vì dạo ấy 5,6 tuổi. Ông Cai khi vào Đà Lạt, làm Cai lục lộ nên người ta gọi ông Cai có cái vườn trồng rau, dành một phần để người gốc Huế làm cái am để thờ Thánh Mẫu.
Hình ảnh khó quên ở am Mệ Cai là mấy bà lên đồng trong khi ban cổ nhạc đánh mấy bài nhạc với đàn nguyệt, phách, trống,... Mấy bà lên đồng, bận áo vàng, áo đỏ,.. có kim tuyến, đội khăn vành, cầm hai cái kiếm hay hai cái lục lạc, đi chân không múa bú xua la mua, lâu lâu hét thật to, lại có người bổ lăn ra sàn đất, tay chân như bị kinh phong rồi bà con xúm lại lạy chết bỏ, miệng dạ thưa cô,..., làm mình sợ, chạy ra sân chơi với mấy đứa trẻ khác, có mẹ đang lên đồng. Sân có cái trang nhỏ thờ ai đó cũng không nhớ, đối diện ngay chính điện của cái am còn bên phải thì có cái chòi đựng phân bón để làm vườn, ruồi nhặng nhất là ruồi xanh to như con ong bay loạn xạ.
Sau này mình nghe mẹ của anh bạn chuyên lên đồng từ Bắc vào Sàigòn rồi Cali kể: chỉ là hứng tình rồi nhảy theo điệu nhạc như ngày nay mấy bà, mấy cô nghe nhạc Techno là lên cơn. Có lẽ người phụ nữ trong xã hội Việt Nam khi xưa, bị quản chế nên dùng những cơ hội này để có thể thoát ra vòng kiểm soát của những hủ tục của nền văn hoá phong kiến. Trong vài phút được quát tháo, đóng vai bà Trưng hay một nhân vật nào đã qua đời. Ở đường Hazard có một nơi Thiên Hạ xúm lại lên đồng nhưng mình không dám đến vì nghe nói ai mà vía yếu, khi cô về cô nhập lên đồng mệt thở. Ơ Ba Tây cũng có những trò này nhưng không bận áo quần loè loẹt. Sau Mậu Thân, mình có thằng em bị đau màng óc, đi ông bác sĩ Thọ rồi lên nằm bệnh viện Nhi đồng. Tối mình phải bò lên nhà thương ngủ qua đêm, canh em.
Bệnh viện Nhi Đồng thì nằm gần đường Ngô Quyền và Calmette, gần Domaine de Marie nhưng dạo đó họ rào ngoài đường bằng dây kẽm gai dọc đường Calmette nên muốn đến bệnh viện là phải đi vào cổng chính, đối diện nhà xác. Mỗi tối phải đi ngang qua nhà xác mà dạo đó chết khá nhiều nhất là có một cái cây to mà thiên hạ kêu là ma đậu trên đó. Mỗi lần đi ngang là nghe tiếng ai khóc trong nhà xác, đèn cầy lấp le, ớn da gà nên phải nam mô a di đà Phật mệt thở. Lâu lâu ngưng lại tè vì nghe người lớn nói tè thì ma sợ bỏ chạy. Ngu chi mà ngu rứa hè. Mỗi lần bị cúp điện mình hay lấy cây hương thắp rồi hù mấy đứa trong xóm.
Sau 49 ngày thì bà cụ bắt mình đi hướng đạo của Tổ Tiên Chính Giáo, kiểu gia đình Phật Tử, có thằng Châu, nhà ở gần cầu bá Hộ Chúc với anh nó, hướng đạo sinh Lâm Viên, làm trưởng. Mình cũng bận đồng phục đi được mấy tuần rồi trốn luôn. Cứ bị thằng Châu phạt hít đất hoài chán quá lại chả có con gái gì cho vui vui. Nhờ đi cái này mà mình thân với thằng Nguyễn Minh Dũng, con ông bà Nguyễn Đình Thừa, thợ mộc ở đường Phan Đình Phùng, thành viên của Tổ Đình. Bà Thừa sau này hay hò " Ai đi mô rồi cũng nhớ về Đà Lạt, nhớ hồ Than Thở, nhớ thác Cam Ly..."
Dân Việt Nam bị đô hộ bởi nước Tầu gần 1,000 năm nên ảnh hưởng của nền văn hoá của Trung Quốc đã ghi sâu đậm trong đời sống hàng ngày của dân Việt Nam. Thờ ông Địa, Thần Tài nếu là dân buôn bán, thờ ông Quan Công để nói lên tính ngay thẳng trong công việc làm ăn. Người biết chữ chút ít, vài trăm chữ Hán, đi thi không đậu thì về quê làm Ông Đồ, mở trường dạy học hay làm thầy thuốc bắc. Hàng năm, dân trong làng đến đặt vài câu đối hay liễng để treo trong nhà. hay mướn khi cần thảo văn kiện. Thời Pháp thuộc, chữ quốc ngữ thịnh hành khiến mấy người theo Nho học, bị thất nghiệp nên mới có bài thơ Ông Đồ:
Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu, giấy đỏ
Bên phố đông người qua
Bao nhiêu người thuê viết…
Mấy người biết chữ, tìm hiểu về Hà Đồ Lạc Thư, Kinh Dịch, phối hợp với các tín ngưỡng, thờ Thành Hoàng trong làng. Họ trở nên độc quyền vì chỉ có họ mới biết đọc và chưa chắc gì đã hiểu hết cách xem tướng, hay tử vi vì khi xưa không có sách vở, tài liệu nhiều như ngày nay nên họ dùng sự hiểu biết nông cạn của họ để diễn giải những huyền bí của cuộc đời, vũ trụ. Họ cứ đổ lổi cho số phận, ngày sinh tháng đẻ, mấy cái sao trong Hà Đồ như để tự an ủi đã không làm được gì như Nguyễn Công Trứ đến 41 tuổi mới đậu rồi lại bị cách chức, bị đưa lên vùng biên giới trấn thủ lưu đồn.
Hàn Phi thời Chiến Quốc bên tàu đã lên án các mê tín dị đoan " dùng bọn coi ngày, thờ quỷ thần, tin bói toán, thích cúng tế thì (nước) có thể mất” hay ông Phan Chu Trinh đã từng viết trong " Việt quốc Bệnh Phu", một trong 10 điều bi ai của An- Nam là " chỉ mê tín nơi mồ mả, tướng số, việc gì cũng cầu trời khấn Phật." Cạnh làng Lăng Cô, gần Huế có một cái làng người ta gọi là Làng Ma; con cháu vượt biển rồi ngày nay trở lại làm nhà thờ Từ Đường, đua nhau xây lăng mộ cho cha mẹ ông bà to lớn trong khi người trong làng nghèo khó thì không ai giúp đỡ dù biết “ cứu 1 người bằng xây 9 cái chùa”. Việt Nam có phong trào xây chùa, khởi đầu là một ông nghe nói có chức vụ cao, bị ung thư, đi Tân Gia Ba chữa bệnh nhưng không khỏi. Có ai mách là xây một cái chùa thì bỗng nhiên khỏi bệnh nên từ đó, cán bộ, đại gia thi đua xây chùa lớn nhất. Mình nghe một đại gia ở Sàigòn nói: nhiều người giàu to lên mà không hiểu lý do, vì biết mình không có tài lại dốt nhưng vì có chức phận nên phải làm chùa. Thiên hạ đem đô la, vàng, quà cáp đến nhà tặng mệt thở nên họ phải cúng dường để thánh thần, trời Phật phù hộ cho họ tai qua nạn khỏi.
Ngày xưa mỗi lần cúng lớn như M ùng 5 tháng 5,.. thì bà cụ mình mua đồ mã, giấy xanh giấy đỏ, vàng,..để cúng cho ông bà. Mình phải chạy lên Số 4, đường La Sơn Phu Tử, có ông người Huế chuyên làm hàng mã; nào là ngựa, kiệu, mấy rương đầy áp vàng. Cúng xong thì đem đốt cho mấy thổ thần đất đai, có tiền có vàng, khỏi cần đi làm, cứ ở nhà giữ nhà cho gia đình mình. Nghe nói ngày nay họ làm cả thẻ tín dụng, điện thoại di động để đốt rồi lâu lâu phải nạp tiền để ông bà tổ tiên gọi điện thoại cho nhau. Mình thích nhất là màn quăng hột nổ, hình như là muối hột gặp lửa thì nổ bùng bùng khá vui tai.
Đà Lạt khi xưa, cạnh bờ hồ Xuân Hương, nơi họ mới xây cái siêu thị dưới hầm, mấy ông tướng chiếm hết mấy miếng đất để xây nhà. Ông Đỗ Cao Trí xây cái nhà to đùng, rất đẹp, mình hay ghé lại với thằng Tài, thăm người anh bà con của hắn làm gác dan cho nhà ông tướng này. Sau này trực thăng của ông tướng bị nổ tung nên bà Thiệu sợ quá, bỏ chuyện xây nhà ở đây vì nghe nói có mời thầy địa lý ở H Hồng Kông sang xem thì khuyên bà ta không nên vì hãm địa. Đọc tài liệu của Mỹ thì nghe kể ông tướng này dùng trực thăng buôn ma tuý nên tin vì lương tướng đâu có bao nhiêu mà lại xây cái nhà to đùng để nghỉ mát.
Người ngoại quốc hô hào “Thất bại là mẹ thành công” trong khi mấy ông tự gọi là kẻ sĩ thì bảo học tài thi phận. Chấp nhận số phận đã an bài, gọi tại cái số của mình thế. Những người ít học nhưng thành công thì được xem là “thời thế tạo anh hùng”. Thí dụ: người Việt xem ông Bill Gates hay Steve Jobs như những người gặp thời, lúc mấy ông thành lập những công ty về điện toán đúng lúc. Trong khi những người không thành công chỉ biết thở dài bảo “có tài nhưng không gặp thờ”i, trái ngược với người Tây phương bảo càng chịu khó làm việc thì may mắn càng đến như Nguyễn Bá Học khi xưa đã nói: "đường đi khó không khó vì ngăn sông cái núi nhưng khó vì người ngại núi e sông".
Văn hoá Việt Nam bị ảnh hưởng của Trung Quốc nên người mình quen với Kinh Dịch lưỡng nguyên rồi Tử Vi được hình thành thời nhà Chu, thời đại mà trong lịch sử Tàu gọi là thời kỳ man rợ, văn hoá rất thấp, rồi bói Kiều, lên đồng rồi gần đây có những lễ hội được các dân địa phương lập ra để câu khách du lịch như trao ấn. Người mình không tin vào khả năng của chính mình và phó mặc tương lai của mình vào các nhà ngoại cảm, thần linh dù có học thức.
Có người lại dùng toán học để chứng minh là người tàu quá giỏi từ đời nhà Chu đã khám phá ra nguyên lý kỳ diệu. Theo sách tàu thì Kinh Dịch khởi nguồn từ thời Phục Hy hay gần 6,000 năm trước đây. Cuối đời nhà Thương, Chu Văn Vương, có nghiên cứu bảo quẻ Thuần Càn (乾 qián) (trời) biểu lộ sự ra đời của nhà Chu và phụng thiên mệnh sáng lập ra nhà Chu vào thế kỷ 12 trước Tây Lịch, nghĩa là 32 thế kỷ trước đây hay 1,600 trước khi Hán Cao Tổ đánh thắng Sở Bá Vương ở bên dòng Ô giang.
Khi Thành Cát Tư Hãn xưng đế, ông ta cũng tạo nên một huyền thoại; bảo có cái gươm của trời ban cho ông ta tương tự vua Arthur của vương quốc Anh cũng kêu nhận được bão kiếm của Thượng Đế thêm Holy Grail hay ở Việt Nam, vua Lê được Nguyễn Trãi bày cho việc con rùa ở hồ Hoàn Kiếm, tặng cái gươm thần để đánh đuổi nhà Minh. Đó là những trò được các nhà chính trị dùng để cũng cố, tự phong mình là người được trời sai xuống như những vị Messiah mà các tôn giáo chờ đợi.
Có lần mình đọc cuốn tử vi của một ông thầy nghe nói rất giỏi ở Sàigòn khi xưa thì tính ra là một phương trình có 5 ẩn số: giờ sinh, ngày sanh, tháng sinh, năm sinh và nam hay nữ, ngày nay chắc phải thêm một ẩn số vì có người đồng tính, gọi là Neutron. 108 vị sao trên trời nhưng phải loại bớt 5 ẩn số nên chỉ còn 103 vị sao, thêm mấy cái vị sao vào cho nó vui chớ thật ra chả cần. Kinh dịch hay Tử vi đặt ra những định nghĩa tương tự như Đinh Đề Euclid thì chỉ có thể giải hình học 2 chiều, không thể giải các bài toán cấp hình học không gian hay N chiều. Bài toán hơi dở hơi nhưng người Việt mình hay người Hoa tin như sấm, có lẻ họ chỉ mới học hình học 2 chiều. Ở Âu châu, người ta chỉ biết vẽ không gian 2 chiều đến thời Phục Hưng của Ý, người ta mới thấy xuất hiện những bức hoạ có chiều sâu, khi khám phá ra không gian 3 chiều.
Trong Hà Đồ có mấy vị sao mà ngày nay khoa học cho thấy là có rất nhiều sao trên dãy Ngân Hà như hình học không gian N chiều. Nếu nói sinh ra đúng giờ Tý, Ngày Tý, Năm Tý thì sẽ thành tổng thống như ông Thiệu thì tại Việt Nam, chắc chắn sẽ có cả ngàn người sinh cùng lúc với ông Thiệu thì sẽ có cả ngàn tổng thống? Bí quá thì các thầy lại dẫn chứng nhờ Phước Đức ông bà để lại. Xét về phước đức thì tại sao anh em ruột có người khá, có người nghèo thì lại phán vì kiếp trước vụng tu thì chỉ có bó tay chấm còm.
Nếu nói về giờ sinh thì mỗi giờ Ta là hai tiếng đồng hồ, 120 phút hay 7,200 giây là thấy trong một giờ ta đã thấy sai, thêm tính theo giờ thì giờ Trung Quốc, giờ Việt Nam hay giờ Greenwich vì có nhiều múi giờ khác nhau. Giờ sinh được tính từ khi nước ối bị vỡ hay lúc đứa bé ra khỏi cửa mình của người mẹ, hay là lúc hắn mới cất lên tiếng khóc tiếng chào đời. Khi mà 1/100 giây đồng hồ định đoạt huy chương vàng và huy chương bạc ở các cuộc tranh tài thể thao, có thể đưa đến tiền tài danh vọng thì khoảng khắc 2 tiếng đồng hồ của Âm Lịch quá khiêm tốn trong thời đại thông tin đại chúng.
Nhớ hồi nhỏ, bà cụ coi bói cho mình nghe nói ông thầy giỏi lắm, phán mình sau này sẽ vào quân đội nên mình như bị ám ảnh bởi lời nói của ông thầy nên chả lo học, cứ nghĩ sẽ phải đi lính. Có lần một tên học chung, Ngô Văn Thuỷ rủ đến thăm thầy Nguyên, thầy khuyên mình nên cố đi du học. Với ý tưởng đó đã thay đổi đời mình, chịu khó học rồi đậu cao và xin được đi du học bên Tây. Thầy bói bảo mình con đường học vấn bị ngắn đoạn mà mình học xong trường kiến trúc rồi sang mỹ học đủ thứ bằng ngay cả bằng làm vườn. Vườn mình vừa được chứng nhận là đạt tiêu chuẩn của Good Agricultural Practices, có thể bán cho Costco, được trả thêm .5 xu cho mỗi cân anh. Nhớ lúc mới đậu kiến trúc xong thì mẹ của một tên bạn giới thiệu một ông thầy bói, nghe hay lắm nên đi coi tốn 100 quan pháp. Ông thầy bảo số anh học hành không đến nơi đến chốn rồi còn bảo mình giới thiệu khách hàng cho. Chán mớ đời!
Việt Nam có nền văn hoá sông nước vì làm ruộng, nô lệ gần 1,000 năm nên dân trí bị nô lệ hoá. Sau này các người biết chữ hầu như độc quyền để giải mã các hiện tượng về thiên nhiên, tâm linh,.. Có thể những người này không thành thật, lợi dụng sự hiểu biết hạn chế của mình để làm giàu, kiếm ăn, phán thêm thiên cơ bất khả lậu. Khi sang Mỹ hay Pháp, người đến trước, biết chút chút về ngôn ngữ của nước sở tại nên thông dịch cho người mới đến. Nhiều khi chính bản thân của họ cũng không hiểu nhưng vì sợ mất mặt nên cứ dịch bú xua la mua làm người đến sau hiểu sai.
Phật giáo được du nhập vào Việt Nam thời nhà Lý, với những lễ lạc, thờ phượng trong làng xã nên biến thành thờ thần Phật, một tín ngưỡng coi như quốc giáo dù Phật giáo chỉ là một nhân sinh quan nhưng người ta lại đôn lên thành quốc giáo vì vua bỏ ngai vàng đi tu theo gương thái tử Đạt Đa, thêm ảnh hưởng của Khổng giáo, đã đè nén, bao phủ cuộc sống tâm linh của người dân, đã biến họ thành những nô lệ cho chế độ quân chủ, an phận vì tin vào số mạng của mình, những gì mình đã làm sai trong kiếp trước nên kiếp này phải trả. Nho giáo tuyên bố; con người mới sinh ra tính sẵn thiện nhưng Phật giáo lại đề cao thuyết luân hồi, con người sinh ra để trả nợ về những tội lỗi, những gì mình đã làm trong kiếp trước. Hai học thuyết này tương phản nhưng chúng đã được các quan lại khi xưa sử dụng triệt đễ vì khi người dân đã thấm nhuần, biết thân phận của mình và sẽ không bao giờ có tư tưởng phản động chống lại chính quyền khi bị sưu thuế.
Người ta nghiên cứu về tâm lý: 2 đứa bé có IQ bằng nhau; một đứa bé cứ bị la mắng ngu hoài và một đứa bé thì được khuyến khích dù có làm phải lỗi lầm. Kết quả đứa bé bị mắng chửi hoài từ từ tin mình là ngu dốt nên học hành xuống cấp trong khi đứa bé thứ 2 thì được khuyến khích nên lòng tự tin dâng cao và học hành tấn tới, học lên đại học. Ở Việt Nam mình ít khi nghe ai khen mình là thông minh cả, cứ thoá mạ, kêu ngu như bò, đồ ăn kít,... Sang Pháp thì bỗng nhiên mình học khá ra, không thua con đầm thằng Tây nào vì được sống trong môi trường được người ta khen, khuyến khích.
Có thể trong cuôc đời, họ đã có nhiều ước mơ nhưng không toại nguyện nên trở nên yếm thế, đi theo thuyết vô vi, hy vọng khi chết sẽ về một chốn hạnh phúc hơn cỏi đời này hay để xoá bỏ mặc cảm về những thất bại của họ. Có người bảo mình họ thích thiền vì trong giây phút họ nhảy lên cõi bồng lai. Quá khứ thì mình không thể thay đổi nhưng tương lai thì mình có thể thay đổi cho nên tại sao phải kêu đời là cõi tạm, cõi ta bà, tu là cõi phúc tình là giây oan,...tá lả cả lên. Người Việt sang đây lại vác theo mấy cái mê tín dị đoan. Ở Bolsa có những nơi để người ta lên đồng, vào trong thấy thờ đủ thứ. Nào là Quan công tay vuốt râu tay cầm xà mâu. Mình đoán là ông Quân Văn Trường, dạo ấy là người đồng tính vì không có con, có vợ, có người con nuôi do người ta sợ bị ông giết nên gửi làm con nuôi, nghĩ tình mà tha mạng. Ông cầm xà mâu và cây đuốc, đứng gác trước cái lều của hai bà vợ của Lưu Bị. Rồi có Phật ngàn tay, đủ thứ nhưng vẫn có người thò tay bỏ tiền cúng dường như mua thần thánh.
Nhớ dạo mụ vợ bị hậu mãn kinh, làm mình điên cái đầu thì một hôm, mụ gọi bảo về sớm đưa mụ đi đâu chữa bệnh. Tới nơi thấy một ông thầy tự giới thiệu từ Texas sang để đi dạy truyền nghề chữa bệnh bằng nhân điện, ông ta bảo sẽ mở luân xa cho mọi người. Mình thấy có ai bật đèn trên đầu ông ta có cái bóng đèn sơn màu vàng. Ai nấy bỏ cả 100 đô la vào nên mình chuồn trước khi cái thùng phát sương đến tay mình. Mụ vợ nói là thấy con mắt đang nhắm tự nhiên thành màu vàng khi ông thầy bảo là mở luân xa. Mình phải tốn công giải thích. Chán mớ đời!
Con người khi sinh ra không biết tương lai của mình, có những hiện tượng xẩy ra mà với trí óc non nớt nên không thể hiểu hay giải thích được. Người Việt sống với nền văn hoá lúa nước nên khi trời bị hạn hán hay lụt lội làm hư hại đến mùa màng của họ. Vì không thể giải thích được các hiện tượng này nên họ nghĩ là có các vị thần linh giận hờn như truyện Sơn Tinh và Thuỷ Tinh. Họ thờ các vị Thành Hoàng, những người có công lập ra thôn ấp, làng miếu trong phạm vi của ngôi làng, thế giới của họ. Vua phải ăn chay, cử gần đàn bà trước khi lên đàng Nam Giao, làm lễ để cầu cho mưa thuận gió hoà vì vua là con trời nên chỉ có vua mới có quyền xin cha hay mẹ của mình đừng làm hư hại mùa màn mà dân không có tiền đóng thuế để ăn chơi.
Nếu mình không đi thăm, chúc Tết thầy Nguyên, 42 năm về trước, được thầy khuyên nên cố gắng đi du học thì có lẽ cuộc đời mình đã có kết cục khác vì dạo ấy mình tin vào lời thầy bói, nói mình ngu dốt, sẽ đi lính vì đất nước đang có chiến tranh. Ra hải ngoại, dần dần học hỏi người ngoại quốc nên từ từ mình lọc bỏ các cái xấu, hành trang ký ức tiêu cực của mình mang theo từ Việt Nam để tải về những phần mềm khác, sẽ tìm những gì mà ông Blanchard khuyên trong "Refire not retire".
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
Dầu hoả, Cuba, đại học miễn phí
Nguyễn Hoàng Sơn
Dạo này xăng bổng nhiên rẻ lại từ mấy tháng nay. Ở Costco đâu $2.25/ ga lông mà mình không bao giờ tưởng tượng sẽ có ngày thấy lại giá tiền này. Đảng Dân Chủ hô hào tổng thống Obama là thánh khiến ông Putin te tua, làm cho xứ Ba Tư thần phục nhất là có vụ em trai của lider Fidel Castro, bắt tay với tổng thống Mỹ chấp nhận lập lại bang giao. Còn vài năm nữa là hết hạn giao kèo Cuba cho Mỹ mướn quần đảo Guatanamo cho lực lượng TQLC Mỹ nên làm lành với nhau để làm ăn vì Cuba mới khám phá ra mỏ dầu lớn nhất ở hải phận của họ sát bên cạnh Hoa Kỳ.
Thật ra Obama chả phải là thánh chi cả. Trời ị trúng đầu. Kinh tế tầu đang te tua nên không cần nhiên liệu nhiều như trước. Các nước dầu hỏa có họp để ngưng sản xuất dầu hỏa để giữ vững giá dầu thô nhưng nếu ngưng thì sợ sẽ mất nguồn dầu vì nó có thể ngưng phun lên hay tắt luôn. Có nguồn tin cho hay nhóm OPEC
Dạo này xăng bổng nhiên rẻ lại từ mấy tháng nay. Ở Costco đâu $2.25/ ga lông mà mình không bao giờ tưởng tượng sẽ có ngày thấy lại giá tiền này. Đảng Dân Chủ hô hào tổng thống Obama là thánh khiến ông Putin te tua, làm cho xứ Ba Tư thần phục nhất là có vụ em trai của lider Fidel Castro, bắt tay với tổng thống Mỹ chấp nhận lập lại bang giao. Còn vài năm nữa là hết hạn giao kèo Cuba cho Mỹ mướn quần đảo Guatanamo cho lực lượng TQLC Mỹ nên làm lành với nhau để làm ăn vì Cuba mới khám phá ra mỏ dầu lớn nhất ở hải phận của họ sát bên cạnh Hoa Kỳ.
Thật ra Obama chả phải là thánh chi cả. Trời ị trúng đầu. Kinh tế tầu đang te tua nên không cần nhiên liệu nhiều như trước. Các nước dầu hỏa có họp để ngưng sản xuất dầu hỏa để giữ vững giá dầu thô nhưng nếu ngưng thì sợ sẽ mất nguồn dầu vì nó có thể ngưng phun lên hay tắt luôn. Có nguồn tin cho hay nhóm OPEC
Đăng ký:
Nhận xét (Atom)