Sau Sơn Đoòng mình bay về Hà Nội, 8:00 đêm về đến quê nội thắp hương ông bà. Đi thăm 3 ông chú họ, ghé nhà cô em cô cậu ăn cơm với gạo của ruộng nhà. Rồi về nhà ông chú họ ngủ. Mình như người đi trên mây. Chỉ biết nhìn vào cái App TripIt rồi theo đó mà đi.
Sáng thức giấc vào lúc 4:30 sáng, lật đật ra xe đi sân bay Nội Bài để về Đà Lạt. Phi cảng Nội Bài ngày nay khác xa với 30 năm trước khi mình về Hà Nội lần đầu. Phi cảng quốc nội Việt Nam ngày nay còn sang hơn phi cảng quốc tế của Á Căn Đình. Lên phòng đợi Sông Hồng ăn phở gà và bánh cuốn rồi lên máy bay. May quá chuyến bay không bị trễ như hôm đi từ Đồng Hới.
Đến phi trường Liên Khương, có anh bạn học cũ ra đón, chở về Đà Lạt theo hồ Tuyền Lâm và Suối Tía. Nghe nói họ đang nới đường đèo Prenn. Có vài khu nghỉ dưỡng do người ngoại quốc đầu tư với sân cù khá đẹp, cứ như ở Thụy sĩ. Người ngoại quốc đầu tư thì rất đẹp trong khi người Việt chỉ muốn làm rẻ kiểu ăn xổi. Thấy 1 biệt phủ màu chói và chặt cây trước cửa nhà để họ nhìn xuống hồ Tuyền Lâm hay để dân Đà Lạt thấy biệt phủ của họ, thấy phản cảm. Nếu họ đừng chặt cây có lẻ sẽ không phá cảnh thiên nhiên trên đồi, hay sơn màu như khu nghỉ dưỡng sân cù của Thuỵ Sĩ, tiệp vào màu của phòng cảnh xung quanh.
Thấy mấy tàu chở du khách bằng máy dầu, làm ô nhiễm nước và không khí, phá vỡ không gian tĩnh mịch của hồ. Nên để ghe nhỏ như động Phong Nha chèo thuyền đẹp hơn và không phá môi trường. Được biết là nước cua hồ Tuyền Lâm, được bơm về Đà Lạt cho người dân địa phương dùng. Thấy tháp treo chạy qua thác Datanla ngày nào. Nói chung thì cách phát triển du lịch ở Đà Lạt thua xa Quảng Bình. Du lịch các động ở Quảng Bình không tàn phá cảnh thiên nhiên. Mình xem hình ảnh Sapa là hoảng luôn vì khi xưa đâu có như vậy.
Khu nghỉ dưỡng do Thuỵ Sĩ đầu tư. Màu sắc không chõi với phong cảnh xung quanhĐà Lạt nay toàn là quán ăn và nhà nghỉ khắp nơi, hang cùng ngõ hẹp để phục vụ du khách nên cảm thấy thành phố năng động, không như khi xưa thời chiến tranh rất nhẹ nhàng. Khi xưa vào phố và chợ mới có quán ăn nay thì hang cùng góc hẻm nào cũng có. Đà Lạt rất sinh động. Thấy đèn xanh đèn đỏ khiến xe di chuyển dễ dàng hơn khi đến các bùng binh như đường Duy Tân và Hải Thượng.
Anh bạn đưa về nhà đúng giờ cơm với mấy người em. Ăn món xà lách couronne mà mình thèm lâu nay. Mình nhắn tin cho cô bạn bị té gãy vai, khi cúng ông táo, nói thèm ăn bánh căn, hỏi chỗ nào ngon nhất Đà Lạt vì lâu lắm chưa ăn lại đặc sản Đà Lạt. Mình hỏi mấy cô em thì kêu nghỉ bán đến hết tháng khiến mình thất kinh. Khi xưa, bà cụ mình chỉ nghỉ 3 ngày tết, nhiều khi ngày tốt mở hàng là mồng một hay mồng hai là phải ra chợ để bán mở hàng xong thì về. Nay em mình nghỉ cả tháng. Có tiệm cà phê Chez Nous, đóng cửa đi chơi Thái Lan búa xua la mua khiến khách hàng phải nhắn tin cho mình, kêu nghỉ lâu quá. Em mình có tiệm cà phê ở Phan Đình Phùng, khu vườn ông Ba Đà ngày xưa. Thương hiệu Chez Nous.
Cô nàng kêu cạnh nhà có chỗ làm bánh căn ngon lắm vậy mai ghé lại nhà cô ta mời ăn bánh căn. Họ đem lại nhà nhưng mình nghĩ mất cái thú ăn bánh căn ở Đà Lạt. Ăn phải đợi người ta đổ, tới phiên mình chớ ăn một mạch hết lại không nóng nên bớt cái thú ăn bánh căn ngày xưa, trời lạnh lạnh, ngồi co ro ăn ngoài chợ.
Nhớ ngày xưa, ra chợ dọn hàng cho bà cụ vào cuối tuần. Trời lạnh, ngồi chồm hổm với các thực khách, đợi bà bán bánh căn đổ bánh, nạy bánh trong khuôn, rồi chia cho mình một cặp. Ngâm trong chén nước mắm hành. Đảo qua đảo lại cho nước mắm thấm vào bánh rồi từ từ bỏ vào mồm. Nhai nhè nhẹ cho bánh nát nhừ từ từ rồi nuốt cái ực. Ăn tới 5 cặp là đứng dậy trả tiền. Có lần gặp hai cô học chung lớp đi ngang nhìn mình ngồi chồm hổm ăn bánh căn như người thuộc gia đình thuần nông. Chán Mớ Đời
Bánh căn thời nay có trứng hay thịt băm, tôm đổ trên lửa thanBánh có trứng cút, tôm, thịt băm cho nên có chút protein thay vì tinh bột như xưa. Thêm có phần xíu mại.Sáng hôm sau, bà cụ và mấy người em kêu đi ăn bánh căn ở ấp Mỹ Lộc. Thế là nhắn tin sẽ ghé thăm cô bạn sau khi ăn với bà cụ và mấy em. Mình về có hai đêm nên dành thời gian cho gia đình nên không liên lạc với ai cả. Hai người bạn biết mình về nên nhắn tin riêng, để gặp.
Mấy mẹ con đi bộ từ nhà, băng qua nhà ông Lào rồi khu vườn ông Bà Đà khi xưa, đến Phan Đình Phùng ngay góc ngã ba chùa, rẽ trái qua nhà Nguyễn đắc Hớn bán phân cá khi xưa và nhà Hồ thanh Hải, Hồ thanh Hy, hàng xóm ngửi mùi phân quanh năm rồi băng qua đường vào ấp Mỹ Lộc. Mình nhớ đến nhà Nguyễn đắc Hớn, mùi phân cá và ruồi bay đầy nhà. Kinh
Mình không nhận ra ấp Mỹ Lộc xưa, có mấy người ngoài chợ ở đây khi xưa như gia đình bà Sở,… khi xưa là đường đất nay thì đường tráng nhựa nên ít bụi đỏ. Trời mưa leo dốc này là mệt còn mùa khô thì bụi đỏ bay mịt mù.
Đường Hai Bà Trưng ngày nay, nhìn về xóm Địa Dư khi xưa, bên trái là nhà ông Lào. Chỗ này có chiếc cầu khi xưa, có mấy ống cống to đùng để cho nước thoát từ ấp Mỹ Lộc chảy xuống đến dòng suối do đó người Đà Lạt xưa gọi đường Cầu Quẹo. Vì quẹo từ đường Hàm Nghi, có chiếc cầu ván. Sau này họ bỏ mất ống cống to rồi xây cầu trên đó. Dần dần dân Đà Lạt kêu đường Phan Đình Phùng nay không biết tên gì.
Bánh căn ngày nay được nâng cấp. Mỗi bánh có trứng chim cút hay thịt và tôm. Lại có thêm món xíu mại ăn dặm thêm. Có thêm protein, thay vì chỉ tinh bột như xưa. Thật ra khi xưa ăn nước mắm, có amino acid, protein của cá còn nay chỉ là muối và hoá chất. Chỗ này họ đổ bánh bằng lò than, có đến 16 khuông nên phía dưới bánh có hơi cháy cháy ăn thấm. Nghe nói nay đa số các nơi bán bánh căn đổ bằng lò ga. Khi xưa chỉ có nước mắm hành nay thì có thêm mắm. Họ bán đắt khách nhưng bà chủ ngồi đổ bánh cả ngày chắc cũng oải lưng lâu ngày. Ông chủ thái soài xanh, bỏ vào nước chấm. Mình làm đâu 10 cặp bánh nên no cứng bụng. Em mình cứ gọi rồi không ai ăn nên mình theo thói quen, thu dọn chiến trường. Nói chung bánh căn ngày nay không phải món nhà nghèo như xưa.
Mình hỏi bà cụ bà bán bánh căn ở chợ khi xưa nơi khu hàng thịt còn sống hay không. Được biết đã qua đời. Nhớ khi xưa, sáng thứ 7 và chủ Nhật ra dọn hàng cho bà cụ trước để mẹ mình ngủ thêm. Khi bà cụ ra chợ thì tùy khách mở hàng. Mở hàng bán được lời thì cho mình ăn mì của chú Lìn bên cạnh, còn bán mở hàng chỉ lấy vốn thì cho mình ra kêu 5 cặp bánh căn. Lâu lâu thì mẹ cho mua thêm cái hột vịt ở hàng Bà Cáp, đem ra cho bà đổ thêm vào bánh. Đâu có sang như ngày nay có trứng cút, có tôm, có thịt băm. Bà ta đưa cho một cặp, bỏ vào chén nước mắm, đảo qua đảo lại cho nước mắm thấm vào bánh rồi từ từ bỏ vào mồm. Cái hương vị vừa ấm vừa mặn của nước chấm và bánh mới đổ xong, ăn ngon cực đỉnh. Nay ăn lại thì cũng mất cái thèm khi xưa. Chắc sẽ bớt thèm. Bà bán bánh căn ở khu hàng thịt sau này, chuyển lên cái hẻm Dốc Nhà Làng. Bán cả ngày thay vì chỉ buổi sáng ở dưới chợ.
Ăn xong thì người em rể chở đến thăm cô bạn bị tai nạn.
Nếu mình đi một mình thì chắc không tìm ra nhà vì họ đổi địa chỉ, có số mới số cũ đủ trò. Về có người địa phương chở đi chớ đi một mình chắc khó nhận ra vì có nhiều đường mới, nhà cửa đầy. Khu này khi xưa toàn là vườn và vườn. Nằm vùng nhiều.
Cuối cùng thì tìm ra nhà to như cái đình khiến mình cũng mừng cho cô nàng. Đang ngồi nói chuyện thì 1 cô em gọi điện thoại kêu có anh bạn đến nhà. Mình có 7-8 cô em gái. Anh bạn thân này, gia cảnh tương tự nhà mình, có anh bị bắt cùng đợt với bố mình khi xưa. Cũng thích đọc sách không thích cà phê uống rượu. Cứ mỗi lần mình về là anh ta bỏ công việc, đến nhà mình chơi rồi chở đi vòng vòng Đà Lạt. Mình nói đang ở nhà cô bạn, kêu anh ta lại luôn.
Tội anh ta, muốn đi nhưng đang nói chuyện với bà cụ mình. Bà cụ như bắt được đài nên nói quên anh bạn phải đi. Cuối cùng em mình phải nhắc mới chạy lên khu gần đại học.
Anh bạn và cô bạn ở Đà Lạt nên biết nhiều về Đà Lạt và những bạn học cũ nay chết hay sống. Cứ nói đến ai đó thì nghe chết. Anh bạn kể về 1 anh bạn học xưa. Đi vượt biển với ông anh. Gặp tàu Nhật Bản vớt, anh bạn học mệt quá, khi leo dây lên tàu thì rớt xuống biển. Người anh nhảy xuống cứu em và cuối cùng thì thủy thủ trên tàu thả dây kéo cả hai lên. Kiệt sức nên ngất đi.
Trong giấc mê thì nghe ai nói, tôi cứu hai anh em, chỉ nhờ anh báo cho nhà làm một buổi cầu siêu cho tôi vì tôi chết trên đường vượt biển. Đến nơi thì họ viết về nhà nhờ làm lễ cầu siêu cho cô gái đã chết trên biển. Từ đó gia đình để cảm ơn cô gái đã cứu hai người con, bỏ đạo và trở thành Phật tử.
Buồn khi nhắc lại các bạn học cũ đã ra đi. Có hai người mình gặp lại lần trước về, có cô chở đi ăn bánh căn ở ấp Xuân An, nhà Chung nay đã qua đời vì ung thư, cô con gái cũng chết. Có một cô con gái sắp đi di dân qua nước ngoài, chôn cất mẹ xong rồi đi luôn. Hai vợ chồng có hai cô con gái. Chán Mớ Đời
Chào cô bạn ra về thì anh bạn bị giấy phạt 1 triệu vì đậu nơi bị cấm đậu xe. Chán Mớ Đời cứ chở Sơn đen là vận đen đến. Nghe nói có hai anh bạn học cũ xem video về Đà Lạt quay video đường Thi Sách thì đúng lúc anh ta đậu xe đưa mình về.
Em mình chở xuống nghĩa trang Trại Hầm để thăm Mộ ông cụ và hai người em đã qua đời. Dạo này là mùa cây thông ra hoa nên hoa phấn bay đầy mộ. Các phấn hoa màu vàng khắp nơi và lá thông rụng. Hai anh em quét dọn rồi thắp hương cho ông cụ và mấy người em thêm các mộ xung quanh. Đốt lá thông, khói bay như thời mình đi làm vườn ở Suối Tía ngày xưa. Xong xuôi thì chạy về ghé tiệm mua cái ghế đấm bóp cho bà cụ.
Sáng ra bà cụ kêu mua cho mạ cái ghế đấm bóp. Nay già chắc mỏi thân thể đau nhức nhưng không dám than với các con. Nay tiện mình về nên hỏi. 2 tiếng sau thì họ đem tới nhà lắp ráp. Bà cụ có vẻ thích lắm. Cứ nói là máy tự động chạy theo quy trường đã có sẵn. Một cô em nấu món thịt kho trứng ăn với xà lách xoong. Lạ là xà lách không đắng dòn như xưa. Hỏi ra thì họ trồng theo dạng thủy canh.
Có dạo buồn đời mình đi học làm phân hữu cơ và định thành lập một hệ thống thủy canh sau vườn để trồng rau sạch. Ở dưới nuôi cá, phân cá sẽ được hệ thông bơm để nuôi các rau trồng. Cá lớn thì lấy làm thịt. Như trời khiến vài tuần sau có người kêu mua cái vườn bơ 20 mẫu ta để chia lô bán. Ai ngờ thấy vườn đẹp không muốn bán, trở về gia đình thuần nông.
Anh bạn ghé lại chở đi thăm bố 1 anh bạn học cũ ở dưới hồ Than Thở. Phía sau vườn mấy người em trồng cây giống bán. Ông bố sang Mỹ nhưng chán buồn nên về lại Đà Lạt cũng đâu 10 năm rồi. Lần trước về mình có ghé thăm. Nay đã 99 tuổi khi xưa đi lính cùng đơn vị với bố mình. Trời mưa Đà Lạt tầm tả dù là tháng giêng. Chán Mớ Đời
Ông bố này là người sinh tại Đà Lạt vì ông nội người bạn, có tục danh là Cai Sớm, thầu khoán, xây cái rạp xi nê LangBiang, sau này bị đập phá để xây cây xăng Ngọc Hiệp.
Ngồi nói chuyện với mấy người em vì ông bố có vấn đề thính giác. Muốn nói chuyện phải viết xuống giấy cho Ông bố. Cuối cùng thì mình chụp hình kỷ niệm bác, bạn quân ngủ với ông cụ mình rồi ra về. Người bạn cuối cùng của ông cụ còn sống.
Trời mưa kinh hoàng. Mình nhờ anh bạn chở lên hồ Vạn Kiếp để xem lại mấy nhà được xây dựng thời pháp mà họ gọi Cité Decoux. Nơi các gia đình pháp ở Đông Dương, lên Đà Lạt mướn để nghỉ hè. Sau này thì nơi đóng quân lính ngự lâm quân của Bảo Đại được dùng làm trường Bảo Long rồi đổi tên Trần Hưng Đạo. Các biệt thự này được dùng cho mấy thầy giáo của trường ở hay các công chức Đà Lạt. Mình có quen một tên, có anh là giáo sư trường Trần Hưng Đạo, được cấp một căn ở vùng này. Mình có đến chơi vài lần. Rất thích và ước gì ngày nào có một căn nhà như vậy. Trên terrace họ để mấy thân cây được cưa để làm bàn ghế. Xung quanh là thông nên rất đẹp.
Mình thấy vài căn còn sót lại nhưng được biến chế đủ kiểu. Chán Mớ Đời
Nhà tiêu biểu của thành phố Decaux, gần hồ Vạn Kiếp. Các gia đình tây mướn vào mùa hè khi lên Đà Lạt nghỉ mát.Sau đó anh bạn chở mình về Ngô Quyền, chạy ngang chùa Linh Phong rồi từ từ chạy về Thi Sách. Lần chót mình ghé chùa này thấy không như xưa, được thương mại hóa, mất đi vẻ tỉnh mịch khi xưa mình đi chùa vào ngày rằm với mệ ngoại. Về lần đầu mình có lên đây tạ chùa thì không gian rất thiền, nay thì chỉ thấy mua bán thiên hạ đều hành hương, xe buýt, xe ca đổ lại chụp hình.
Chạy trên con đường Ngô Quyền khiến mình nhớ đến Mậu Thân. Việt Cộng về đây ở khiến khu trục cơ bỏ bom napalm bay hết. Kinh hoàng.
Từ nhà mình nhìn lên số 4 độ 2 cây số xem máy bay bà già bắn trái khói rồi khu trực cơ đến đâm đầu xuống, thả bom rồi một cụm khói bốc lên sau đó tiếng nổ rồi lửa hừng hừng lên. Đó là hình ảnh mình chứng kiến thời xưa về chiến tranh, bom đạn cày xéo quê hương.
Sau khi Việt Cộng bỏ chạy thì mình có lên nhà dượng Ba Ca, nhà banh ta lông hết, phải xây lại. Xem như khu vực này nhà cháy bánh hết. Ai hên lắm mới không bị dính bom. Gia đình dì Ba Ca đào hầm trú cả nhà sau vườn. Đến mồng 3 Tết đói quá lên nhà trên lấy bánh tét để ăn. Thấy trái bom chưa nổ nằm chình ình trước sân. 10 phút sau cả nhà gồng gánh, chạy xuống nhà mình ở mấy tháng. Sau Chính phủ cho tiền để xây nhà lại.
Về nhà, mấy người em mời đi ăn cơm chay ở đường Phạm Ngũ Lão. Chỗ này khi xưa có anh bạn Bùi Thanh học chung, nghe nói nay về hưu, phụ vợ bán phở và Hàng thị Ngọc hiền, đối tượng của Vũ Văn Tùng. Nghe cô bạn kể nay cô này không muốn gặp lại bạn học cũ. Chán Mớ Đời
Đến con đường này thì mình thất kinh vì khi xưa chỉ có một cư xá công chức, nhà gỗ nay thì xây hết nơi, cây thông được chặt hết. Tiệm ăn thấy Tây ba lô vào ăn rất đông. Mình không đói nên chỉ qua loa rồi một chén chè thập Cẩm. 10 cặp bánh căn và nồi thịt kho của cô em.
Sáng ra Bà cụ với hai người em mời đi ăn phở Cường trên đường Thi Sách. Mình chơi hai suất phở mới về nhà.
Có anh bạn quen qua mạng, nhắn tin gọi hỏi ở đâu cho anh ta gặp mặt. Mình nói sắp ra phi trường rồi, nếu gần thì chạy lại nhà vì nghe anh ta nói nhà ở gần đường Trần Bình Trọng. Mình hay gọi anh ta là easy rider. Anh đi lính dù khi xưa rồi đi tù sau 75. Về lại Đà Lạt thì không biết làm gì nên chạy xe thồ đến nay. Anh chạy lại nhà, bắt tay mừng lắm. Kêu mình già râu ria đầy không giống tấm ảnh cúng cơm. Mình leo núi mấy tuần nay đâu có cạo râu. Ở nhà sợ vợ la nên phải cạo đây đi giang hồ thì đâu cần thiết. Được cái là có râu quai nón nên người Việt cứ tưởng mình là người ngoại quốc nên cứ kêu sir xổ tiếng anh với mình.
Anh ta kêu giờ Đà Lạt đường xá đẹp được làm lại tốt rồi, nay chỉ còn khu Hòa Bình. Theo anh ta thì phải đập bỏ nhưng không biết phải thay vào đó cái gì. Mình nói xây bức tượng Lê Văn Tám để dân Đà Lạt noi gương như có anh chàng nào khi xưa ở gần xóm mình, bệnh ung thư tẩm xăng làm ngọn đuốc cách mạng may không cháy nhà vợ con nhưng anh ta không nhất trí.
Mình nói làm phố đi bộ, đóng hết các con đường dẫn vào khu Hoà Bình. Làm cầu thang cho thiên hạ leo lên khu Hoà Bình để uống cà phê đi dạo, trồng cây trồng hoa trên khu Hoà Bình. Thật ra làm lại khu này thành phố đi bộ rất đẹp như ở các nước Âu châu miền núi như Thụy sĩ, valley Aosta. Mình có thể hình dung phố đi bộ khu vực này nếu họ cho mình sẽ thiết kế rất Đà Lạt và Thụy Sĩ. Không dám mơ vì họ sẽ không bao giờ để con cháu phản động.
Cô em chạy mua cho hai ổ bánh mì thịt và bắt ăn dù biết mình mới làm hai suất phở trước đó 30 phút. Em thương mình nên chỉ biết mua thức ăn bắt mình ăn nên hai ngày ở Đà Lạt ăn kinh hoàng. Thương cô em, giặt áo quần rồi đi mua áo quần mới cho mình. Có cô nấu thịt kho trứng cho mình bồi dưỡng. Mình leo núi, áo quần dính bùn nên cuối ngày mình đưa cho anh hướng dẫn viên, xem ai cần thì lấy về xài như khi leo Kilimanjaro và Machu Picchu. Cô em chạy đi mua áo quần cho mình bận. Khiến Vali lại nặng thêm lại. Chán Mớ Đời
Người Việt mình không biết tỏ bày tình cảm anh em ra sao nhất là mình không ở Việt Nam nên lâu lâu về Việt Nam thì cần có sự kết nối lại. Mình biết em thương mình nhưng chỉ bắt ăn như sợ mình đói. người Việt mình bị ám ảnh về ăn uống. Trong tự điển việt ngữ có đến 146 từ ghép với từ “ăn”. Thậm chí khi hiếp dâm , người Việt cũng Pari ăn như cụm từ “ăn-hiếp”. Đó là cách biểu hiện theo diện thương anh, em bắt anh ăn. Xong om
Nói chuyện với bà cụ mới thấy luật nhân quả. Mẹ mình khi xưa được ông bà Võ Quang Tiềm, ông bà Phúng và ông bà Đàng thương. Xem như con. Mẹ mình nhớ ơn mấy người bà con, đã giúp đỡ khi vào Đà Lạt làm ô sin. Sau này, có chồng có con, được ông Phúng thương. Mình đau là ông ta chạy lo thầy thuốc, đem cúng mình trên am Mệ Cai. Bà Đàng kêu dì Luận bới cơm cho mẹ mình khi ở cử sau khi sanh mình. Ông Tiềm kêu ông cụ mình ra nhà ngủ, bắt thức khuya để học thi tuyển vào ty công Chánh Đà Lạt. Hình như dì Cơ, vợ dượng Thụ cùng tuổi với mẹ mình.
Động Sơn Đoòng Mẹ mình lo chu cấp cho ông bà ngoại khi xưa trong khi mấy người dì chỉ lo ăn diện, nói cho mẹ mình nên không có cái hậu tốt lắm.
Sáng nay mình thấy có người muốn làm bạn trên mạng. Hóa ra cậu Nghị, con ông Đàng ở 11 Duy Tân. Mình xin lỗi là về Đà Lạt có 2 đêm nên không đi thăm viếng bà con. Cậu Nghị nộp đơn cho mình vào học kỹ sư dệt ở đại học Roubaix nhưng Sàigòn mất nên mình không lên Lille để học như dự trù mà ở lại Paris. Cậu nay về Đà Lạt dưỡng hưu. Hy vọng lần sau mình về lâu hơn sẽ có dịp gặp lại cậu, mấy dì và bà con. Chỉ về quê nội rồi Đà Lạt, có thể đưa bà cụ về Huế, thăm quê ngoại.
Ở Sàigòn mình gặp một người em bà con. Đúng con là máu cháu là mủ. Anh em gặp nhau lần đầu mà rất thân tình. Hôm sau, người em gọi, rủ đi ăn bún chả Sàigòn. Có thêm món chả giò khá ngon. Mẹ cậu ấy cũng to con như bà cụ mình. Đúng là con cháu Nguyễn Đăng, hậu duệ của Mạc Đăng Dung. Khi nhà Mạc xuống, hậu duệ phải đổi họ Nguyễn nhưng lấy chữ lót là Đăng để nhớ cội nguồn. Nếu không giờ tên mình là MácSony
Mẹ mình không bao giờ quên người giúp đỡ mình nên về già, tương đối không lo. Nghe kể mấy người cai quản các nghĩa địa Đà Lạt về già có vấn đề gia đình con cháu, hút sách, nằm yên bị tai biến. Mấy người giựt hụi, xù nợ mẹ mình, nằm giường cả 10 năm mới chết.
Ăn xong hai suất bánh mì thịt liên Hoa, nghe nói nổ tiếng Đà Lạt sau 2 tô phở khiến bụng mình căng thì anh bạn ghé lại chở mình ra phi trường đi Thái Lan. Đà Lạt nay có chuyến bay thẳng sang Vọng Các. Lên máy bay toàn là người Thái đi du lịch cuối tuần qua Đà Lạt để trải nghiệm cái lạnh cao nguyên của Đà Lạt. Máy bay VietjetAir nhưng tiếp viên nói tiếng thái.
Mình thấy có chuyến bay thẳng từ Đà Lạt đến Hán Thành. Vậy lần sau bay từ Mỹ về Hán thành rồi bay đến Đà Lạt cho khỏe, khỏi phải ghé lại Sàigòn hay Hà Nội. Về thẳng Đà Lạt có thể ngủ lấy sức.
Đồng chí gái đau nên không đi, nên mình dẫn mẹ đi chơi ở xứ Thái. Nhìn các du khách thái thì thấy họ không đẹp bằng người Việt mình.
Vội vã trở về rồi lại vội vã ra đi nên mình không gặp ai ngoại trừ 2 người bạn, nghe tin mình về nên nhắn tin hẹn. Có anh bạn học khi xưa, tiệm vàng Kim Thịnh, có gọi nhưng mình đang trên đường ra sân bay nên không có duyên để gặp lại. Cô em gái của anh ta nhắn tin, cho biết đợi hết mùa chay tịnh, sẽ mời mình ăn bún bò trong khi mình đã ở Thái Lan. Hẹn khi khác. Có duyên thì gặp. Mình không cần ăn chay, chỉ nhịn đói là không sát sinh, không sát đậu nành, đủ trò, khỏi rườm ra cuộc đời.
Đà Lạt mình chỉ còn hai người bạn thân liên lạc thường xuyên nhiều kỷ niệm để chia sẻ. Anh bạn bỏ thời gian đón và chở mình đi chơi để có thời gian hồi tưởng về ngày xưa và bàn tính tương lai, hợp tác làm ăn. Hy vọng lần sau về sẽ có thì giờ gặp gỡ các bạn học chung xưa. Mình thích gặp từng người để nói chuyện thay vì gặp nhiều người vì không có thời giờ nói chuyện như những lần trước. Mình không thích chỗ đông người. Rất nhát trong đám đông.
Có mấy người bà con kêu qua nhà chơi nhưng vì mới leo động SơnĐoong thêm bị jet lag. Thôi đành hẹn lần sau. Mình có chiếu khán hiệu lực cho 5 năm nên dễ đi hơn. Không phải xin visa trước khi đi.
Chuyến sau về, mình sẽ đi viếng các nơi máu người Việt đã đổ xuống trong chiến tranh, để tìm đáp số cho cuộc chiến ủy nhiệm. Sẽ đi viếng trường Sơn, điện biên phủ, khe sanh, quảng trị, An Lộc….
Đài tưởng niệm chiến sĩ trận vong. Mình có vẽ một tượng đài tưởng niệm các người Việt chết tỏng chiến tranh cả hai miền, cho cuộc chiến uỷ nhiệm của ngoại quốcChuyến đi vừa qua, có lẻ hình ảnh xúc động nhất là viếng thăm nghĩa trang quân đội Việt Nam Cộng Hoà ở Biên Hoà.
Nhìn những nấm mộ và mộ bia ghi tên những người lính trẻ chết vào lúc 19, 20 tuổi. Mình nghĩ bên kia chiến tuyến cũng có rất nhiều gia đình đã mất mát các người con, người anh, người cha trên đường vào Nam trong cuộc chiến ủy nhiệm. Mình có hai người chú chết trong cuộc chiến trên đường vào nam, giải phóng miền nam giàu có Khỏi phồn vinh giả tạo.
Anh bạn gốc Bắc về quê thăm họ hàng, người trong gia đình kêu là cia cài người vì miền nam toàn là đĩ diếm, ma-cô du đãng, không có thể ăn nói lịch sự như anh bạn. Sau này họ hàng vào nam được anh ta dẫn đi tham quan Đà Lạt. Đi ngang mấy trường học bị chế độ mới phong tỏa đóng cửa. Hỏi cái gì thế, nhà tù Mỹ ngụy. Anh ta bảo không, trường học bị nhà nước cấm đóng cửa. Đi ngang nguyên tử lực hỏi cái gì thế kêu trung tâm nguyện tử lực nghiên cứu trị bệnh ung thư. Hỏi liên Xô viện trợ à. Không Mỹ viện trợ. Làm sao bọn xâm lược có thể viện trợ.
Sau chuyến tham quan Đà Lạt mấy người họ hàng về Hà Nội mới bắt đầu đặt lại câu hỏi bị tuyên truyền mấy chục năm qua. Sau này họ mới kể cho anh bạn những suy nghĩ của họ khi thấy anh bạn về Hà Nội lần đầu hay lần đầu tiên vào miền Nam.
Khi đứa bé vừa ra đời bị nhồi sọ bởi chính trị, tôn giáo thì lớn lên sẽ có suy nghĩ một chiều. Ai theo Putin thì sẽ chửi Mỹ còn ai theo Mỹ thì chửi Putin. Dạo này truyền thông Mỹ và Âu châu lờ vụ lực lượng đặc biệt Mỹ phá đường ống tải ga của Nga cho Đức quốc, buộc xứ này không mua ga rẻ tiền của Nga. Họ lên tiếng vụ bắn trái cầu của Trung Cộng kêu gián điệp gì đó thì tuần sau có bộ trưởng đài Loan ghé thăm chính thức hoa thịnh đốn. Trước đây chỉ họp mật vì sợ anh tàu cộng nay thì ra mặt. Có thể chiến tranh tại vùng này sẽ xẩy ra vì kinh tế Hoa Kỳ và châu Âu sắp sửa te tua. Cách tốt nhất là chiến tranh.
Mình tính leo Sơn Đoong xong thì bay về Đà Lạt thăm gia đình rồi bay về Mỹ. Đồng chí gái muốn đi theo nên thêm phần đi Thái Lan chơi một tuần. Đi chơi không có vợ thấy thiếu vắng chút gì đó, không trọn vẹn. May có bà cụ đi theo nếu không thì mình cũng bỏ chuyến đi Thái Lan. May mắn còn mẹ nên đi chơi với mẹ cho vui. Rồi mai sau ra sao sẽ tính.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
