Đi chuyến này, gặp lại tất cả em út, mình nhận thấy có nhiều điểm hay. Anh em như 10 ngón tay, ngón dài ngón ngắn, mỗi người mỗi ý, suy nghĩ khác nhau nên hậu vận khác nhau tuỳ theo tư duy mỗi người. Họ hàng gặp lại, ai nếu đều khen bà cụ mình, hiền lành, được họ nể phục. Khi xưa, mình thường nghe nói người con đầu là đầu toa xe lửa, nếu đầu xe lửa đi đúng đường thì sẽ kéo các toa xe sau đi đúng đường. Mình cố gắng đi du học để kéo các em theo nhưng 30/4 đến, gia đình ly tán. Cha ở trại cải tạo, con ở trại tỵ nạn, kinh tế mới hay nông trường… nắng mưa nông trường không sợ, chỉ sợ về nhà đói bo bo.
Sau 75, gia đình Việt Nam ly tán khắp nơi, vượt biển định cư tại âu châu, Hoa Kỳ hay Úc Đại Lợi,.. hay vẫn ở Việt Nam hoặc đi lao động quốc tế. Sau 50 năm, gia đình sum vầy anh em đều thay đổi cá tính tuỳ theo môi trường sinh sống. Cho nên khi gặp nhau lại, có sự không đồng nhất về suy nghĩ, nhân sinh quan khác nhau vì quen phong thổ nơi mình định cư.
Mình đọc đâu đó cho rằng, chúng ta là kiến trúc sư của tương lai chúng ta. Tuỳ theo mục đích, ước mơ lớn hay nhỏ, tuỳ môi trường sinh sống, chúng ta sống để thực hiện giấc mơ như mua một căn nhà, xe hơi, đi du lịch,…tuỳ theo mục đích của chúng ta về tương lai và cuộc đời và khả năng thực hiện. Nói chung thì em út đều có của ăn của để. Đó là sự thành công của mẹ mình dù phải thăm nuôi ông cụ 15 năm, cho con vượt biên,…
Em mình ở Việt Nam, sống khép kín, che dấu lý lịch 3 đời để tránh thiên hạ dòm ngó. Xem giấy tờ của ông cụ ra trại, đề thành phần phản động. Có người làm cán bộ cho nhà nước thì cũng lọc cọc, không lên chức, dù được ông thủ tướng tuyên dương cán bộ nhân dân ưu tú của Việt Nam. Học hành, tu nghiệp chuyên ngành đều được cơ quan bổ đi học vì các người có đảng tịch, không có khả năng tiếp thu, bồi dưỡng chức năng. Mấy người em ở hải ngoại thì cũng bị ảnh hưởng theo tư duy, lối sống địa phương nơi định cư. Mình buồn cười khi cô em ở Philadelphia, ngồi thuyết minh cho mình về football của mỹ. Đội cô ta The Eagles vào chung kết và vô địch năm nay. Kêu về đến Phila, kịp giờ đi bão, ăn mừng chiến thắng của đội nhà. Mình nói là cả đời chưa bao giờ xem trận banh của mỹ.
Nhớ lần trước về Sàigòn, có cô cháu giới thiệu bạn trai. Mình hỏi cậu bé người gốc ở đâu, kêu là Bến Tre, quê hương đồng khởi. Cò Giao Đà Lạt khi xưa, gốc Bến Tre, gặp thiếu tá Phong Đà Lạt, kêu đi nơi khác kiếm đường vượt biên, đây anh em đi vượt biên, chúng còn bắt và đánh đập. Mình nói cậu ta phải điều nghiên cẩn thận lý lịch trích dọc trích ngang ba đời vì ông ngoại của bạn gái cháu thuộc thành phần phản động. Sẽ là chướng ngại cho con đường hoan lộ của cháu sau này. Đúng 2 tháng sau là bỏ nhau, cháu về Bến Tre, nghe gia đình quê hương đồng khởi, phải chia tay sớm bớt đau khổ. Cũng là kinh nghiệm cho cháu mình hiểu sự thật về cuộc đời, sống trong một thể chế kỳ thị lý lịch.
Hy vọng một ngày nào, cô cháu sẽ hiểu về cuộc đời ông Đào Duy Từ, vì chế độ lý lịch, cha mẹ là đào hát, được chính quyền cho là xướng ca vô loại nên không được đi thi. Sau làm giấy tờ giả đi thi vì bà mẹ hứa sẽ lấy ông cán bộ ở làng, nhận làm con nuôi, cho lấy họ ông ta. Sau thi đỗ thì bà mẹ quên mất lời hứa nên bị tên cán bộ tố giác. Triều đình Chúa Trịnh, lột danh vị, đuổi về làng chăn trâu. Cuối cùng ông ta vượt biên xuống miền nam, được giới thiệu với Chúa Nguyễn, và đưa ra chương trình phát triển đất nước giúp nhà Nguyễn trị vị đến 400 năm. Ông ta chính là ông tổ của hát bộ Việt Nam. Ngày nay, biết bao nhiêu Đào Duy từ của Việt Nam, vượt biên như ông Đào thị, ra hải ngoại, làm việc cho nước người ta.
Ông chủ tịch nước nói 50 năm về trước, người Tân Gia Ba khát khao sự phát triển của Sàigòn, cho dù có chiến tranh. Ở Biên Hoà có rất nhiều nhà máy sản xuất cho Việt Nam Cộng Hoà. Dân họ sang Việt Nam để được chữa trị tại nhà thương Chợ Rẫy. 50 năm sau, người Việt Nam sang Tân Gia Ba đứng đường.
Hôm trước, mình có gặp hai du học sinh Việt Nam ở Sydney, một người đã tốt nghiệp tiến sĩ, người kia thạc sĩ, đang học thêm lên. Mình khuyên không nên về Việt Nam vì uổng phí năng lực, học tập của mình. Mình có chọn lựa thì nên ở lại. Nước người ta khôn, không muốn nhận di dân ăn bám nhưng nếu mình có thực lực, đóng góp cho xứ sở họ thì họ nhận và đối xử mình như công dân của xứ họ.
Con Koola trong sở thú
Chính phủ Trump đang tìm cách giải quyết chế độ DEI trong chính sách dùng người. Thay vì dùng người theo chế độ xét về lý lịch, chủng tốc, giới tính như da đen, thiểu số, đồng tính, chuyển giới này nọ, họ chỉ chọn người tài vì năng lực để lèo lái guồng máy hành chánh trong thế kỷ 21 như các công ty tư nhân. Mấy tổng giám đốc của các công ty lớn của Hoa Kỳ đều người ngoại quốc như ấn độ,.. Bộ trưởng tài chánh được bổ nhiệm là một người đồng tính. Cho thấy đồng tính mà tài giỏi thì vẫn được bổ nhiệm thay vì lựa chọn những ai dựa trên những điều kiện DEI. Hình ảnh tiêu biểu nhất là trong vụ ám sát ông Trump, thấy mấy cận vệ an ninh chạy tán loạn, có một bà to béo chạy không nổi, lại thấp lí nhí, làm sao che chắn, đỡ đạn cho ông trump được. Nguy hiểm hơn là bà ta rút súng ra, gắn vào bao súng, lúng túng, rồi hỏi phải làm cái gì, phải làm cái gì. Người ta cho biết bà ta khi nộp đơn kêu là rất khoẻ mạnh. Đó là kết quả của vụ tuyển người theo DEI.
Thật ra người Mỹ gốc da vàng tuy là thiểu số, nhưng bị hạn chế khi ghi danh vào đại học. Mình lấy thí dụ khi mấy đứa con đi học, học chết bỏ để được điểm A mỗi tam cá nguyệt. Nếu được 4 điểm A cho 4 tam cá nguyệt thì được phần thưởng khen tặng, một cái cúp. Trong khi đó một học sinh da đen hay gốc Mễ, chỉ cần được 2 điểm C, được phát bằng khen thưởng và cúp như con mình, học sinh da trắng, da vàng nào được 4 điểm A. Mấy đứa nhỏ không hiểu tại sao có sự khác biệt. Nhưng từ từ lớn lên chúng bị tư duy thức tĩnh được giảng dạy trong trường, bắt đầu kêu mình là kỳ thị chủng tộc hay bực tức khi mình gọi người da đen, da mễ,..
Một học sinh da vàng đậu SAT hoàn toàn, không được nhận vào đại học Princeton, trong khi anh da trắng ít điểm hơn lại được nhận, hay da đen hoặc mễ, được học bổng dù điểm thấp hơn. Có dạo một cô học sinh gốc mễ thi học kỳ rớt mấy lần nên không được tốt nghiệp trung học, đâm đơn kiện nhà trường, kỳ thị đủ thứ nên để tránh tốn tiền, nhà trường xí cô hồn cho cái bằng trung học. Đó là một ví dụ của chủ nghĩa DEI. Học không được thì kêu là thầy cô kỳ thị. Tại sao một đứa không chịu học hành lại được tốt nghiệp như những đứa khác. Hàng năm có đến 3 triệu nam sinh không tốt nghiệp trung học tại Hoa Kỳ. Đó là điểm báo động cho nền giáo dục phổ thông Hoa Kỳ. Có dịp mình sẽ kể vụ này, hậu quả của học đường mỹ ngày nay mà chính phủ Trump tìm cách xoá bỏ bộ giáo dục. Để mỗi tiểu bang tự lo lấy như xưa. Mỗi tiểu bang, đông dân hay ít dân, khí hậu, phong tục khác nhau, nên để họ tự quyết, giải quyết tốt hơn là các khẩu hiệu như No Child Left Behind, race To the top mà mình có kể khiến học sinh Hoa Kỳ tự tử khá nhiều. Trong khi ở cấp đại học, giáo dục Hoa Kỳ là số một thế giới vì được tự do không bị chính phủ chi phối hay theo lệnh của bộ giáo dục. Đại học có quyền giảng dạy những gì cảm thấy nhu cầu cho xã hội, ngành công nghệ hay đòi hỏi của thị trường.
Hôm trước, có ông thần còm trên bài của mình kể vụ nhân sự là chính. Ông thần này là người có ý định làm bờ lốc Mực Tím Sơn Đen, sau đó nhờ bạn của ông Thần ở Việt Nam thực hiện. Ông thần này là tín đồ, Fan cứng của bà Kamala, đóng góp và khuyên thân hữu cúng dường vào quỹ bầu cử cho bà Kamala. Nghe nói trong vòng mấy tháng, từ tháng 6 đến tháng 11, uỷ ban bầu cử của bà ta ngốn hết hơn 1 tỷ đô la và nay còn mắc nợ thiên hạ. Chắc bà ta phải liên lạc với ông thần này để xin thêm tiền trả nợ.
Mình thấy nhiều người việt tỵ nạn, lên án các đồng hương, những người bầu cho đảng Dân Chủ hay ngược lại. Một người Việt tỵ nạn như một cái cây được bứng từ Việt Nam đem qua trồng tại một xứ khác. Khí hậu, phong thổ khác Việt Nam nên từ từ họ sẽ lớn lên và hít thở không khí tự do, văn hoá của nơi họ sinh sống, và từ từ tư duy họ bị ảnh hưởng theo xã hội họ đang sinh sống. Cho nên có người theo dân chủ , có người theo cộng hoà. Vô hình trung họ bị kéo vào cuộc chiến do truyền thông rao giảng để bán quảng cáo.
Trước 75, kiều bào cũng như sinh viên Việt Nam Cộng Hoà du học tại Hoa Kỳ cũng như âu châu. Rất đông chống chiến tranh và chống chính quyền Việt Nam Cộng Hoà. Lý do là thông tin về cuộc chiến, họ không biết rõ chỉ nghe qua báo chí ở tây phương, chống chính quyền Việt Nam Cộng Hoà. Mấy người này được Hà Nội sử dụng tuyên truyền cho chế độ của họ, được gọi là Việt kiều yêu nước. Mình sống thời gian đó rất bực tức vì những gì tây phương vẽ, nói về Việt Nam Cộng Hoà rất sai. Đến khi thế giới bàng hoàng khi khám phá ra những người họ ủng hộ là những tội đồ, giết người cả triệu dân của họ như Pol Pot của Khờ me đỏ. Hay hàng triệu người Việt liều chết, vượt biển ra đi tìm tự do. Lúc đó, người ngoại quốc và Việt kiều yêu nước bắt đầu bừng tĩnh. Có người còn lương tâm thì xin lỗi hay ra tay cứu giúp người tỵ nạn còn lại xem như một trò chơi.
Năm ngoái, đi Ý Đại Lợi, gặp lại mấy anh bạn du học sinh, chống cộng. Có anh quyết không về thăm Việt Nam khi còn cộng sản nên chuyến đi vừa qua, mình có ghé lại làng Thanh Quýt của anh ta, nơi khi xưa gia đình anh ta trồng cây thuốc để bán cho người ta làm thuốc Cẩm Lệ. Chụp tấm ảnh quê anh ta để gửi chút gì từ làng anh ta. Mình có hỏi về mấy tên sinh viên thân cộng ra sao. Họ nói chả ra gì, được Hà Nội sử dụng một thời gian rồi vắt chanh bỏ vỏ. Nay cũng ôm đầu máu về lại Ý Đại Lợi.
Nhớ mỗi lần tết ở Paris, cứ ngày nào tổng hội sinh viên Paris tổ chức thì nhóm Đoàn Kết kéo lại Maubert phá đám rồi tuần sau Đoàn Kết tổ chức thì tổng hội ghé lại phá đám, đập nhau bú xua la mua.
Do đó ngày nay mình không ngạc nhiên khi người Mỹ gốc việt đả kích chính phủ Trump hay chính phủ Biden này nọ vì họ đã là người Mỹ gốc việt với tư duy của người Mỹ nói chung. Họ có quyền chọn Dân Chủ hay Cộng Hoà tuỳ theo quan niệm sống của họ như một người Mỹ sinh sống tại Hoa Kỳ. Không thể chửi nhau là Bò Đỏ hay Bò xanh.
Trong ga xe lửa, ai cần sạc điện cho điện thoại thì đến dùng miễn phí
Vấn đề ngày nay, ủng hộ Trump hay chống Trump không còn là vấn đề của Hoa Kỳ. Thế giới mặt phẳng nên ai cũng bị ảnh hưởng về chính sách DEI, hay Nhân Sự Là Chính. Bên theo DEI thì chửi Trump, bên theo chế độ trọng dụng nhân tài (Meritocracy) thì chửi đảng Dân chủ. Đi Việt Nam, Úc đại Lợi, Tân Tây Lan, mình thấy đâu đâu thiên hạ gốc việt hay người địa phương cũng bàn tán, chửi bới nhau. Có ông thần gặp ở Melbourne, kể thằng em tui ngu dốt, chống Trump nên hai anh em không nhìn mặt nhau.
Câu chuyện làm mình nhớ đến chiến tranh Việt Nam, anh em trong nhà cũng đối choại nhau, người theo Việt Cộng, người theo cộng hoà. Tội nhất là câu chuyện thật người anh bắn chết người tại tiền tuyến, sau ăn năn đi tu. Người kêu chủ nghĩa cộng sản là hay, người kêu tự do là tốt nhất nên đánh nhau, chết bao nhiêu người. Để rồi sau 75 lại kêu đả đảo Thiệu Kỳ, mua cái gì cũng có, hoan hô hồ chí mình mua cái đinh cũng xếp hàng. Trong khi đó các nước nghèo như Tân Gia Ba đã phát triển nhanh chóng.
Mình có đọc sách báo cũ của các nhóm như Sáng Tạo, Phạm Công Thiện,… người thì khen Jean Paul Sartre, người khen Heidegger đủ thứ hết. Vấn đề là chúng ta học hỏi ở người tây phương thì có rút được kinh nghiệm gì cho chính mình. Như con tằm ăn dâu để nhả tơ. Tơ của chúng ta nhả ra sau khi học các học thuyết của người ngoại quốc là gì hay chỉ lập lại như con két những chủ nghĩa của người ngoại quốc áp dụng tại xứ họ. Chúng ta vẫn giữ tinh thần nô lệ, thuần phục người tây phương. Người tây phương vẫn tiếp tục đô hộ chúng ta qua cách ăn mặc, thời trang, tư duy của chúng ta. Vì chúng ta lúc nào cũng muốn mua ví Louis Vuitton, áo Polo, Quần Lacoste,… sản phẩm của người tây phương. Về Việt Nam mình thấy có nhiều nhà thiết kế thời trang việt, tạo những áo dài rất đẹp. Đó là điểm đáng mừng. Thay vì chửi nhau, đánh nhau về các chủ nghĩa ngoại lai không thích hợp với văn hoá người Việt.
Họ làm ống hút bằng giấy để bảo vệ môi trường nhưng lại dùng bao nhựa để bọc lại. Chán Mớ Đời
Đi úc Đại Lợi, Tân Tây Lan, có điểm rất ngạc nhiên. Đó là bánh mì kiểu Việt Nam rất được ưa chuộng bởi người ngoại quốc. Đâu đâu cũng thấy tiệm ăn, quán bán bánh mì Việt Nam. Nhất là ở các phi trường quốc tế. Nào là baguette hay bánh mì tròn, bỏ thịt heo quay, thịt nướng, thịt gà ướp, bỏ thêm cà rốt, hành ngò, dưa leo, pâte gan, mayonnaise, xì dầu,… đó là những món người Việt học được từ người tây phương, tàu rồi chế lại cho của mình. Đó là bánh mì do người Việt nhả tơ sau khi ăn lá dâu thức ăn của tây Tàu.
Điểm hay là người Việt khi ăn bánh mì thì không có sự kỳ thị quốc cộng, bắc kỳ 54 hay 75, Việt kiều hay Việt Cộng hay tín đồ Kamala hay Trump. Ai cũng cho đó là món thuần tuý Việt Nam. Đó là sản phẩm của người Việt lấy từ các tinh hoa của tây phương và tàu. Ngoại quốc công nhận là món ăn Việt Nam. Ngồi máy bay về Hoa Kỳ nên buồn đời kể chuyện phiếm.
Mình tạm gọi là chủ nghĩa bánh mì thịt, “the banhmiism”. Ngày nào mà chúng ta có sự đồng thuận như bánh mì thịt, may ra chúng ta bắt đầu nhìn nhau là người Việt thay vì là đối thủ hay kẻ thù như trong cuộc chiến quốc cộng khi xưa. Ngày đó Việt Nam có hy vọng thăng hoa, vượt khỏi tinh thần nô lệ thật sự để tạo dựng một đất nước dân giàu nước mạnh. Biết đâu 50 năm sau, người tân gia ba sẽ mong muốn đến Sàigòn lại. Mình có theo dõi mấy buổi hội thảo đại học Tân gia Ba. Họ thảo kế hoạch để phát triển nước họ trong 50 năm tới. Còn chúng ta thì cứ chửi nhau bò đỏ bò vàng hay bò xanh. Chán Mớ Đời
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
