Cưỡng bách hồi hương


Từ khi ông Trump nhậm chức, tin tức về cưỡng bách hồi hương các người di dân bất hợp pháp trong đó có người Việt ra đi từ Việt Nam, qua ngõ biên giới Mễ. Có anh quen làm cho cơ quan thiện nguyện giúp đỡ mấy người chạy qua biên giới Mễ -Mỹ kể thấy cũng tội lắm. Nhiều người Tàu hay người Việt tốn mấy chục ngàn mới được móc nối qua biên giới. Anh ta kể mấy người này gia đình cầm cố giấy tờ, sổ đỏ nên qua được Hoa Kỳ rồi thì họ sẵn sàng làm bất cứ việc gì để có tiền để trả nợ, như trồng cần sa. Ngay cả giết người. Máu lạnh lắm.


Có tin một ông ấn độ, tốn $47,500 và 6 tháng trời để đi chui vào Hoa Kỳ. Vài tuần sau bị bắt, dẫn độ về Ấn Độ. Nói ông ta mất tất cả vì cầm cố nhà của gia đình để người khác mua áo quần đẹp.

Qua được biên giới rồi thì họ đứng đợi cảnh sát biên phòng đến, đầu hàng, không chống cự, làm biên bản rồi gọi ai quen của tổ chức đến chở về. Họ có ứng dụng để xin tỵ nạn đợi ngày báo ra trình diện. Có lần mình đọc một chương trình người Tàu di dân lậu, xin tỵ nạn. Họ cứ kêu là tin vào Chúa nhưng Trung Cộng không cho thờ chúa nên xin tỵ nạn tôn giáo. Tổ hợp luật sư kiếm tiền nhiều nhờ vụ này bị rút bằng. Cứ qua biên giới xin tỵ nạn tôn giáo, nhất là Trung Cộng không có ký kết chương trình dẫn độ người Tàu về lại nên người Tàu khoẻ re. Thấy báo chí nói có cô sinh viên người Tàu nào chống đối Do Thái, bị lấy lại chiếu khán du học sinh. Ngày xưa, nếu du học sinh Việt Nam phản chiến ở hải ngoại, bị đuổi về Bắc Việt thì chắc không có vụ 30/4. Có thể họ biến luôn vì xứ này rộng lớn, ngoại trừ gây tai nạn hay làm gì bị tố giác. Hôm qua, đọc trên nhóm người Việt cali, có bà nào kêu muốn tố giác một cô nào gốc việt, làm giấy khai gian, lấy người em trai rồi khi có giấy tờ lại xù nên muốn tố giác để họ dẫn độ cô này về Việt Nam.

Nay người ta khám phá gia nã đại đánh thuế hàng của Hoa Kỳ từ bấy lâu


Đây là danh sách các người di dân được liệt kê từ thời ông Biden để được dẫn độ về quê quán. Năm nay chắc nhiều. Theo danh sách thì không chỉ có người Mễ mà ngay cả người đến từ Âu châu. 


Báo chí Thụy điển cho rằng 90% người xin tỵ nạn chính trị tại xứ họ, đi nghỉ hè ở quốc gia mà họ kêu là đe dọa họ nếu trở về. Cái này mệt vì chính phủ Thụy điển dựa theo vụ này mà trục xuất họ 

Nay thì hơi mệt, hôm trước thấy video, ICE bắt một thanh niên gốc Việt tại một tiệm làm Nail. Chắc sẽ bị dẫn độ về Việt Nam, toi mất bao nhiêu tiền của gia đình. Mình đoán chắc làm gì nên người làm chung ghét nên tố giác chớ khó mà biết được ở xứ này.


Có anh bạn quen từ Đà Lạt, nay sinh sống tại Gia Nã Đại, không hiểu lý do chính phủ Trump đánh thuế 25% hàng nhập cảng từ Gia Nã Đại và Mễ tây Cơ, trong khi chỉ đánh thuế Trung Cộng có 10%. Lý do là Trung Cộng sản xuất, làm fentanyl rồi đưa các băng đảng chuyển qua biên giới Hoa Kỳ với Mễ Tây Cơ và Gia Nã Đại. Ông ta yêu cầu hai nước này phải hạn chế vụ này với đánh thuế 25%. Như chúng ta đã biết, tệ nạn hôm nay là Fentanyl, đã giết bao nhiêu người Mỹ. Trung Cộng khi xưa bị người tây phương đầu độc thuốc phiện, làm giàu nên ngày nay họ trả thù và làm tiền. Mình đọc tài liệu của pháp thì khi người Pháp sang chiếm Việt Nam, 50% người Việt bị nghiện thuốc phiện do người Tàu bán, khiến họ chiếm quyền buôn bán thuốc phiện và rượu. Vụ này khởi đầu là nhà Thanh đánh nhà Minh chạy có cờ. Người Tàu trốn sang Việt Nam, được gọi là người Minh Hương hay các nước khác ở á châu, thành lập phong trào “phản Thanh phục Minh”. Từ đó họ mới bán thuốc phiện và rượu để gây quỹ kháng chiến cho phong trào và tự nhận là người Hảo Hán.


Trong cuốn sách “you can negotiate anything” tác giả có nói đến cách thương lượng. Mình nhớ đến vụ tranh luận giữa ông Trump và bà kamala thì hiểu bà ta không hiểu gì về thương lượng. Khi chào nhau trên sân khấu, ông Trump thay vì bước tới bắt tay bà Kamala thì ông ta đứng lại, đợi bà Kamala bước quá khoảng cách của hai chỗ đứng để bắt tay. Thế này được gọi cách tên buôn bán xe. Lần sau ai đi mua xe sẽ hiểu, mình bước xuống xe thì mấy tên bán xe đứng một chỗ để kiểm soát mình. Mình học nghề này nên thay vì bước lại chỗ họ đứng, bước đi chỗ khác nên họ chạy theo. 

Ông trump tuyên bố này nọ và các nguyên thủ quốc gia cũng lên tiếng ầm ầm để giữ thể diện rồi phía sau họ cho người thương lượng chi tiết hơn. Nên nhớ thủ tướng gia nã đại đã bay sang florida sau khi ông trump đắc Cử. Thương lượng kiểu ông Trump họ gọi là cách thương lượng liên Xô như Kruchev khi xưa, đem theo một chiếc giày rồi rút trong cặp ta đập lên bàn chớ ông ta đâu có tự động. Tất cả chỉ đóng kịch cho vui đời. Nếu ai đi chơi been Mễ sẽ thấy Trung Cộng xây nhà máy sản xuất đồ đạt để bán cho Hoa Kỳ với nhãn hiệu hecho in mexico.   


Mình nhớ dạo mới sang Hoa Kỳ thì có vấn đề tỵ nạn người Việt tại các trại tỵ nạn lên cao điểm. Hoa Kỳ cũng như các nước tây phương mệt mỏi với vấn nạn tỵ nạn người Việt. Dạo đó có độ 1 triệu người Việt bỏ nước ra đi. 

Thật sự đất Hoa Kỳ này khởi đầu bởi di dân bất hợp pháp.  Người Anh quốc đổ bộ lên xứ này, không xin phép rồi từ từ họ chiếm đóng, đẩy người bản địa vào các khu riêng biệt tự trị. Nếu người da đỏ xây tường hay bắt dẫn độ người Anh quốc di dân lậu về lại nước họ thì lịch sử thế giới đã khác rồi. Tương tự miền nam Mỹ châu, người Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha đổ bộ rồi chiếm đánh, giết hại không biết bao nhiêu người bản địa, thành lập thuộc địa. Mình hay nói với người Mỹ trắng, là họ gọi Americans trong khi người bản địa là native Americans, asian Americans nếu là gốc Á châu và afro-Americans nếu là da đen. 


Khi xưa, sau 75 người Việt ra đi bằng thuyền, đến các xứ như Mã Lai, Nam Dương, Thái Lan thì xem như họ thuộc dạng di dân lậu, bị đưa vào các trại tỵ nạn, đợi liên hiệp quốc cứu xét hồ sơ để được phỏng vấn với đệ tam quốc gia, còn ai có hồ sơ không chắc chắn thì họ để ở trại tỵ nạn đợi cứu xét. Hình như cách đây mấy năm, có một số người Việt ở trong các trại tỵ nạn phi Luật Tân và Thái Lan, cuối cùng được nhận vào Hoa Kỳ sau 20 năm lây lấc trong các trại tỵ nạn. Mình có dự một buổi gây quỹ nhỏ nhắc đến vụ này ở Bolsa.


Do đó mình ngạc nhiên khi đọc nhiều còm của người Việt tỵ nạn, nay là công dân mỹ, lên tiếng hoan hô vụ cưỡng bách hồi hương của những người di dân lậu. Ký ức quá ngắn để nhớ lại mình cũng là di dân bất hợp pháp đến các nước lân cận Việt Nam khi xưa, rồi trời thương được các quốc gia nhận cho di dân vào xứ họ. Ông tổng thống Jimmy Carter mới qua đời, chính là người tìm cách nhập cư các người Việt tỵ nạn ở Đông Nam Á. Tạo dựng lại cuộc đời, nay có cuộc sống tương đối khá hơn đa số ở Việt Nam. 

Đa số các người di dân lậu đều phải trả một số tiền khá lớn để được móc nối qua biên giới mễ. Do đó họ cần việc làm và sẵn sàng làm bất cứ việc gì để kiếm tiền trả nợ cho gia đình. Người việt tỵ nạn như đồng chí gái phải trả 4 cây để đi vượt biển. Nhưng chỉ đến Mã Lai, mất độ 5 ngày trên biển và mấy ngày đợi bãi ở Bà Rịa. Còn mấy người di dân lậu đến từ Trung Cộng, Việt Nam thì phải bay xa đến xứ Equador rồi dùng đường bộ, băng xuyên qua nhiều quốc gia trước khi đến biên giới Mễ Mỹ. Nên giá trả gấp mấy lần người Việt ra đi khi xưa. Đọc đâu đó, có một gia đình người Việt, phải đóng $200,000 để được móc nối theo đường dây này. Nay bị bắt ở biên giới thế là ngọng. Những người này ra đi như người Việt khi xưa sau 75, tìm một tương lai cho gia đình. 


Mình có xem một phim tài liệu về cưỡng bách hồi hương người Việt khi xưa, phỏng vấn họ muốn đóng cửa trại tỵ nạn và hồi hương các thuyền nhân người Việt đã không được nhận, khiến có nhiều vụ tự tử trong các trại tỵ nạn nhất là tại Hương Cảng. Cộng đồng người Việt tại hải ngoại lên tiếng phản đối, sinh viên xuống đường biểu tình xin chữ ký gửi cho các đại biểu quốc hội, họ yêu cầu ngưng chương trình dẫn độ về Việt Nam. Các người đã đến Hoa Kỳ cũng lo lắng, xuống đường biểu tình, có người tự tử ở trước Phước Lộc Thọ.


Nay chính quyền Trump mạnh tay dẫn độ, nghe nói là các người có tiền án trước. Vấn đề chấm dứt tỵ nạn kinh tế, di dân lậu tại Hoa Kỳ thì phải xem rõ nguồn ở đâu. Khi xưa, sau 75, đói quá và chế độ lý lịch, người Việt đành lên thuyền bỏ nước ra đi. Ngày nay, Trung Cộng nghe nói giàu có mà người Tàu vẫn tiếp tục ra đi vì kinh tế. Hỏi người Việt vượt biển là nếu làm lại, đa số kêu không dám đi lại vì quá khổ và nguy hiểm.


Người giàu có thì có thể đầu tư vào Hoa Kỳ qua các chương trình di dân chính thức còn không thì phải cầm cố sổ đỏ, vay mượn để đi tìm con đường sống cho gia đình. Nếu họ không may chết trên đường đến vùng đất hứa thì xem như cả gia đình họ muôn đời không ngóc đầu lên vì gia tài bị cầm cố hết. Biết đâu khi xưa, người âu châu sang Hoa Kỳ lập nghiệp trên những con tàu mong manh, họ cũng cầm cố tài sản cha ông để ra đi. Năm ngoái, về Sàigòn ở phi trường, thấy một nhóm người đi lao động quốc tế, nghe nói muốn có thêm 500,000 người Việt đi lao động quốc tế.


Sự ra đi của người âu châu khi xưa tương tự như ngày nay các xứ khác ùa đến Hoa Kỳ và âu châu. Vấn nạn là âu châu có nhiều quy định nên kinh tế không ngất đầu lên vì sau đệ nhị thế chiến, họ cần nhân công nên phải chạy về các nước phi châu tuyển người lao động nay thì không cần thì họ tìm cách đuổi về. Đó là luật thiên nhiên, đói quá thì trong lịch sử loài người, con người phải di cư đi chỗ khác để kiếm sống như các loài thú di dời tại Phi châu khi đến mùa đi kiếm ăn.


Mấy ngày nay, người ta bàn tán về vụ các người di dân lậu bị cưỡng bách hồi hương bằng phi cơ quân sự khiến tổng thống Columbia từ chối nhận. Vì phi cơ quân sự được sử dụng nhất là người dân của họ bị còng tay. Nhưng ông Trump ra lệnh đánh quan thuế 25% quan thuế, sau đó 1 tuần sẽ đánh thêm 50%. Đối đáp ra sao khiến ông tổng thống Columbia, đành chấp nhận và cho biết sẽ cho phi cơ Columbia bay qua mỹ chở các người di dân bị cưỡng bách hồi hương. Được biết là 36% sản phẩm xuất cảng của Columbia là sang Hoa Kỳ, nếu bị áp thuế thì sẽ khó bán nhất là cà phê, sẽ gây lộn xộn kinh tế xứ này và chính phủ sẽ banh ta lông. Các nước khác sản xuất cà phê sẽ nhân cơ hội đánh chiếm thị trường cà phê là ngọng. Mình đang đi chơi nên chưa có thời gian kiếm công ty cà phê nào để mua cổ phiếu. 


Tại sao đánh thuế quan, họ cho rằng sẽ gây lạm phát tại Hoa Kỳ. Bao nhiêu năm qua, người Mỹ sống sung sướng vì hàng rẻ, nhờ nhập cảng từ các nước trên thế giới, và từ khi covid xảy ra thì lạm phát kinh hồn, khiến đi chơi ở âu châu thấy giá cả rẻ hơn Hoa Kỳ. Dạo này các nhà bình luận kinh tế nhắc đến và ca ngợi đánh thuế quan của thời tổng thống McKinley. Thậm chí muốn đổi tên đỉnh núi cao nhất Alaska thành McKinley.


Chính phủ Hoa Kỳ đang dự định cải tổ đánh thuế thương mại xuống 15% để thu hút các nhà đầu tư trên thế giới. Năm 2017, ông Trump đã hạ xuống 21%, nay muốn hạ xuống 15% trong khi thế giới như âu châu lên đến. Năm 2024, chính phủ tại Bồ Đào Nha đánh thuế 35%, Đức quốc 31.5% và Ý Đại Lợi 29.9% trong khi Hung Gia Lợi chỉ có 9%. Ở âu châu các nước như Hung gia Lợi và Ba Lan có nền kinh tế khá phát triển vì thuế ít, giúp người dân khuếch trương hay mở công ty. Về Pháp và Ý Đại Lợi năm ngoái thấy te tua, tiệm đóng cửa quá cỡ vì thuế đánh khiến người dân không muốn buôn bán làm ăn. 


Ngày nay kinh tế Hoa Kỳ cũng như âu châu không như sau thế chiến thứ 2 nên họ phải hạn chế vấn nạn di dân lậu, gây thêm gánh nặng cho ngân sách của quốc gia họ. Một mặt họ thấy hậu quả về xã hội với người di dân khác tôn giáo và văn hoá. Điển hình là người Ý Đại Lợi, dù thiếu người vì dân xứ này không chịu đẻ nhưng không chấp nhận nhận thêm người di dân vì đã chứng kiến trường hợp xã hội biến thái của Pháp và Đức quốc hay sợ nhất là Anh quốc. Mình về thăm Ý Đại Lợi, thấy các tiệm mở 24/24 đều do người gốc ấn độ hay sri lanka. Qua Tiệp Khắc cũng thấy người Việt mở các tiệm đêm ngày trong khi dân họ tà tà. Người di dân chịu khó làm ăn nên giúp kinh tế đất nước nơi mình định cư khá. 


Mình nghe nói nhưng chưa kiểm chứng về việc chính phủ Biden cho phép di dân lậu. Lý do họ muốn kiểm soát hoàn toàn nền chính trị tại Hoa Kỳ trong thế kỷ này. Họ cho biết là thời tổng thống Reagan ra lệnh ân xá người di dân lậu thì tiểu bang Cali bị chuyển qua đảng Dân Chủ mà ngày nay các cử tri của đảng dân chủ tại tiểu bang này lên đến 70%. Xem như là đảng Dân Chủ có quyền sinh sát tại tiểu bang này với những chương trình xã hội theo đường lối của đảng Dân Chủ.

Tiểu bang New York đông dân cư cũng thuộc về đảng Dân Chủ. Khi tranh cử thì hai tiểu bang đông dân cư này hoàn toàn bầu cho đảng Dân chủ. Do đó muốn thắng cử, kiểm soát quốc hội, toà Bạch Cung thì đảng Cộng Hoà phải vận động tại các tiểu bang có thể bầu cho họ như cuộc bầu cử vừa qua. Họ gọi là chiến địa Swing States.


Chính quyền Biden cho phép di dân lậu vào các tiểu bang và được chở hay khuyến khích đến các tiểu bang khác như Texas, Georgia,… có khuynh hướng bầu cho đảng Cộng Hoà và tìm cách thay đổi luật lệ bầu cử để chiếm đa số. Điển hình đi bầu ở Cali, nay không cần đưa giấy tờ tuỳ thân để chứng minh địa chỉ cũng như công dân Hoa Kỳ. Mình chưa đọc nghiên cứu rõ ràng về vụ này nhưng đó là những gì báo chí viết. Nếu nhóm di dân lậu được bỏ phiếu thì đảng dân chủ sẽ thắng tất cả các cuộc bầu cử cấp tiểu bang hay liên bang. Kiểm soát nền chính trị Hoa Kỳ suốt thế kỷ 21.


Không ai muốn bỏ quê hương ra đi cả. Khi xưa, thế hệ ông bà mình vào Sàigòn hay Đà Lạt lập nghiệp vì ở Huế nghèo quá, sống không nổi. Mình lấy thí dụ ông Võ Quang Tiềm, từ Huế vào Đà Lạt lập nghiệp. Sau đó về quê cưới vợ, rồi bà Tiềm đem mấy người em vào Đà Lạt, học nghề thợ may như ông Tiềm.  Nghe người lớn kể, ông Tiềm với ông Phúng, em trai bà Tiềm, may áo quần rồi gánh 3 ngày 3 đêm xuống các vùng, nơi người Pháp đang làm đường rầy xe lửa từ Phan Rang lên Đà Lạt, để bán cho các thợ làm đường rầy. Dần dần có tiền mới mua nhà cửa buôn bán rượu, thuốc lá Cẩm Lệ,… cho thấy các người này vất vả, chịu cực khổ mới tạo dựng được sự nghiệp, cho con học trường tây, du học bên pháp.


Sau khi thành công thì ông Tư, anh của mệ ngoại mình ở Sàigòn, đem mấy người dì của mình vào Sàigòn, dạy làm thợ may. Người bà con, từ Đà Lạt về hUế, dẫn mẹ mình vào Đà Lạt, phụ giúp cho gia đình sau khi lập nghiệp tại Đà Lạt. Ai làm ăn cũng muốn tìm người giúp việc mà họ tin tưởng. Tốt nhất là bà con, người làng như người trong nhà nên khi lớn lên thì gã chồng cưới vợ. Sau 75, ở quê mình có mấy người em họ, đi lao động quốc tế, rồi một số vào Nam lập nghiệp. Nay đến đời con của em họ mình thay cha mẹ đi lao động quốc tế bên Đài Loan hay Nhật Bản, hay Lào.


Thế giới thay đổi mà nông thôn không thay đổi thì người ta phải ra đi. Thậm chí tại các nước tây phương hay Hoa Kỳ giàu có, cũng có người tìm đường đi xứ khác lập nghiệp. Có ông tây nào, cháu ngoại gia đình Farraut, về Đà Lạt tìm cách xây dựng lại thương hiệu của cha ông ngày xưa. Nếu chính trị không thay đổi, và kinh tế không thay đổi thì con người sẽ tìm đường đi kiếm ăn. Đất lành chim đậu. Quê hương là đâu? Quê hương là nơi mình có thể có cuộc sống an nhàn. Nếu anh cảm thấy hạnh phúc ở quê thì đó là quê hương, còn nếu chị thích sống ở thành phố vì có đầy đủ tiện nghi thì thành phố là quê hương.


Truyền thống sẽ theo thời gian thay đổi. Hôm nay mình đọc một bài của một chị quen. Chị ta về quê ăn tết nhưng ngày nay tết nhất ở quê đã thay đổi. Chị cho biết đất cày cấy đã biến mất, thay vào đó là nhà cửa và thương mại. Thay vì đi thăm viếng xóm giềng, chúc tết như xưa kia, người ta hát karaoke này nọ. Mình về Đà Lạt, chả biết người láng giềng là ai, vì nhà nào nhà nấy đều rào cổng to đùng. Không như xưa, con nít hàng xóm chạy sang nhà bên cạnh, khoe áo mới.


Trong lịch sử loài người, con người sẽ luôn luôn ra đi tìm đất sống để nuôi bản thân và gia đình. Người ra đi, phải cầm cố tài sản gia đình nhưng nếu bị bắt, dẫn độ thì chắc chắn sẽ phá huỷ giấc mơ của gia đình. Bất cứ ở nước nào trên thế giới. Tiền đâu để trả nợ. Đó là bi kịch cho đời người. Mình may mắn ra đi chính thức trước 75 và thời thế đã khiến mình vào quốc tịch nơi mình sinh sống. May mắn hơn những người di dân lậu chớ chả tài giỏi gì cả. Không chống đối người di dân lậu vì họ tìm đường sống cho họ và gia đình. Chính phủ nước họ thì chắc chắn không lo cho họ, thậm chí còn lấy tiền, và được lợi vì khi họ gửi tiền cho gia đình thì được thêm ngoại tệ và đánh thuế. Chán Mớ Đời 


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Du xuân với Mẹ sau 50 năm

 Du xuân với gia đình


Kỳ này về ăn Tết, cô em út kêu anh và chị Trinh cho cả nhà đi Nha Trang chơi. Mọi lần thì đi Đà Nẵng hay Hội An nhưng nay bà cụ hơi yếu nên đi Nha Trang cho gần. Răng mẹ mình ở tuổi 93 bắt đầu lộn xộn, nha sĩ kêu nhổ đeo răng giả nên người bắt đầu yếu. Ăn uống khó nhai. Cô em đặt phòng ở Hòn Tré, 3 nhà trong khu nghỉ dưỡng Mariotts. Thuê xe buýt to đùng chở đại gia đình xuống Nha Trang.

Ăn cơm xong, thay vì gọi xe đưa về nhà thì hai vợ chồng dẫn mẹ đi bộ cho tiêu cơm. Nhìn hình thì cảm thấy may mắn vì bằng tuổi này vẫn còn mẹ, được mẹ nắm tay dẫn đi như ngày xưa. Đi với hai người đàn bà quan trọng nhất đời mình.

Cô em ở phila, người gầy như con mắm, tuyên bố đến đây ăn cho mập. Khi xưa mình về lần đầu tiên, thấy bự con nhưng không hiểu sao qua Mỹ lại gầy như con mắm. Sáng hôm sau, cô em than, tối qua ăn nhiều lắm lên được 2 cân, sáng ra đi vệ sinh, hoàn lại số cân hàng ngày. Cô em kêu Chán Mớ Đời 


Mấy đứa cháu đi chơi ở thuỷ cung, khu giải trí VinPearl, đồng chí gái và cô em bên pháp về, đi tham quan khu nghỉ dưỡng, mình đợi mẹ ngủ dậy, dẫn bà cụ đi bộ ra biển. Tay nắm tay bà cụ đi ra biển, cảm thấy vui khó tả. Khi xưa, bà cụ dẫn mình đi qua đường, nhiều khi mình vùng vằng, không muốn bị nắm tay. Nay mình lại dẫn bà cụ đi bộ xem có chướng ngại trước mặt để tránh. Hạnh phúc đời người thật ra rất đơn sơ, như nắm tay mẹ già đi bộ, kể chuyện đời xưa. Cô em nói anh lấy xe lăn, đẩy đi cả Má mệt. Mình suy nghĩ khác, cứ cho bà cụ đi bộ, vì chân bà cụ dạo này teo lại, mất cơ bắp, không như xưa, khi đi chơi với mình ở Nhật Bản.


 Dạo sau này, bà cụ không đi tập dưỡng sinh hàng ngày nữa vì đêm tối, không có hàng xóm đến dẫn đi trong tối. 5 giờ sáng thì Đà Lạt còn tối mù mà không có đèn đường, lại cầm đèn pin rọi đường mà đi nhất là các hôm trời mưa, có thể ngã. Mình hỏi có tập ở nhà không, bà cụ kêu có nhưng mình đoán là không vì thấy chân mẹ teo nhỏ lại. Chắc mai mình sẽ hướng dẫn bà cụ tập Trạm Trang Công trong nhà cũng giúp khoẻ chân và đẩy hàn khí trong người ra. Thấy bà cụ hay ho nên mình nắm tay để xem.


Dạo sống với mình ở cali, ngày nào mình cũng bắt đi bộ, 2 cây số, chiều lại đưa đến Đông Phương Hội tập dưỡng sinh 2 tiếng. Khi mưa gió, bà cụ kêu thôi không đi, mình bận áo mưa vào rồi dẫn đi 2 dặm rồi về nên khi đi Nhật Bản, mỗi ngày lội bộ leo núi với mình đến 7, 8 dặm.


Sáng qua, trong khi cả nhà còn an giấc mình đi bài Thái Cực Quyền 8 thức được 63 phút. Mừng quá vì chương trình là đến cuối năm 2025 mà mồng 3 tết đã thực hiện được, vậy thì cuối năm, mục tiêu là 2 tiếng đồng hồ. Khoa đi được 3 tiếng đồng hồ, hôm trước, Khoa chỉ sơ sơ cách chuyển động trọng lực và thể lực, thấy chới với. Cái khó là mài hơi thở nên khá mệt, mồ hôi đổ như suối. Hôm nào mình kể lý do phải đi bài Thái Cực Quyền càng lâu càng tốt cho sức khoẻ.


Mẹ mình vui lắm khi thấy con cháu từ xa bay về ăn tết. Mẹ nói làm mẹ, ai cũng nhớ thương con cháu ở xa mà không biết làm sao. May ngày nay có điện thoại, internet nên gọi cho nhau mỗi tuần cũng đở nhớ. Gặp nhau thì quý hơn. Thấy mẹ ngồi nhìn con cháu sum vầy, chơi lotto, ăn uống, chọc nhau, mẹ kêu may quá khi xưa, sinh cả đàn con nay ngồi nhìn con cháu vui quá.

Ký ức mình là những điểm tích cực, còn mẹ thì nghĩ đến những tiêu cực ngày xưa. Mình khuyên mẹ không nên nhìn về quá khứ, hãy nhìn hiện tại mà sống. Mẹ không giàu nhưng được đi du lịch ở Pháp, bên mỹ mấy lần, thêm có thẻ xanh di trú ở Hoa Kỳ nhưng buồn nên bỏ về. Đi chơi ở xứ Cộng Hoà Dominique, ở Hoa Kỳ thì đi viếng thăm đến 12 tiểu bang. Mấy người em ruột của mẹ, di dân sang Hoa Kỳ, 30 năm rồi mà chỉ biết có Cali hay Bolsa. Còn á châu thì đi Trung Cộng, Nam Hàn, Nhật Bản, Mã LAi, Tân Gia BA, NAm dương, Thái Lan, Cam Bốt còn Việt Nam thì khắp 4 vùng chiến thuật, ngoài bắc khắp nơi. Mấy bà dì họ khi xưa, giàu có ở Đà Lạt như bà Tiềm đâu có được đi chơi như Má, ở khách sạn 5 sao, ăn đồ ngon vật lạ. Đừng có nghĩ tiêu cực, hãy nghĩ mình có phước, được con chăm sóc khi về già, vui chơi với con cháu. Nhiều người có tiền mà không được con cháu chăm sóc. Mẹ có dâu nhất là con rể chăm lo cho mẹ là tốt rồi.

Mẹ ở sảnh Mariotts

Mai lại xa mẹ như 51 năm về trước. Cả nhà trở về Đà Lạt trong khi mình và đồng chí gái ra Quy Nhơn, nơi mình có sinh sống vài tháng khi còn bé. Mẹ mình bị mật vụ của chính phủ Ngô Đình Diệm bắt, nên đem mình vào nhà lao vì mới sinh ra mấy ngày, đến khi ông cụ đi phép về, bảo lãnh ra và đem về Quy Nhơn, nơi ông cụ đóng quân. Cho yên một tí, vụ lùng bắt thì bà cụ vào lại Đà Lạt. Sau Quy Nhơn, hai vợ chồng về Hội An, phố Cổ, nơi đồng chí gái sinh sống 13 năm trước khi vào Sàigòn. Mình sẽ ra Huế, viếng thăm bên ngoại và bên vợ. Sau đó bay vào Sàigòn. Rồi đi Úc và Tân Tây Lan, thăm mấy người cậu dì bà con khi xưa ở Đà Lạt.

50 cái Tết xa nhà, năm nay mới được về ăn Tết với gia đình. Mình cảm thấy hạnh phúc, có mẹ bên cạnh và các em. Không khí lại như xưa thêm mấy đứa cháu thêm đồng chí gái đi bên cạnh cuộc đời trên 30 năm.


Con đi đâu, con về đâu

Cuộc đời của Mẹ là câu trả lời.


Mình may mắn có hai người phụ nữ tuyệt vời bên đời. Một người đã nêu gương cho mình đi suốt 51 năm qua xa nhà và người bạn đời, luôn luôn bên cạnh, không nề hà việc mình báo hiếu cha mẹ, đưa gia đình đi chơi xa. Có lần đồng chí gái nhìn mấy tấm ảnh khi đại gia đình đi Dubai. Kêu không tiếc tiền vì những hình ảnh này khó thực hiện lại. Nhớ lại thì thất kinh vì họ bố trí 3 hướng dẫn viên, có cả người thông dịch từ tiếng Việt qua anh ngữ cho mấy đứa con và cháu hải ngoại. Đúng là chuyến đi để đời.


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Mùa xuân bên mẹ sau 50 cái Tết

 Mùa xuân có mẹ


Sau 50 năm, mình mới ăn tết lần đầu tiên cùng gia đình tại Đà Lạt. Có nhiều cảm xúc khó tả. Vui nhất là còn bà cụ. Thấy con cháu tụ họp ăn uống, bà cụ kêu khi xưa đẻ con ra nhiều nên nay mới có nhiều niềm vui như ri. Vui quá. Nay mai, nhiều khi anh em ly tán trên thế giới cũng không sum họp như nay vì sức khoẻ vì nhiều lý do không biết trước. Sau này gia đình chỉ có hai con theo chính sách trai hay gái chỉ 2 mà thôi thì khi sum họp rất lẻ loi. Một trong hai đứa không về được là buồn, nhiều khi cả hai không về được vì công ăn việc làm. Đón xuân trơ trọi.

Cháu chơi lô tô, không còn đánh xì lác như thế hệ mình khi xưa. Còn thế hệ đổ sâm hường, chơi bài tới thì chết hết, còn mỗi mẹ mình.

Có người hỏi tại sao phải đợi 50 năm. Mình có về sau Tết nhưng khi tết thì ở Cali, có con, có cháu bên vợ. Thêm tết ta thì con cái đi học, vợ đi làm. Con mình, chúng nó ở xa cũng cố bay về dù đang ở âu châu hay á châu để tụ họp với anh chị cô cậu ăn 3 ngày Tết rồi đi lại. Cũng có không khí gia đình. Hy sinh đời bố củng cố đời con. Năm nay thì ăn tết sớm nên thiếu con gái và vài đứa cháu, vì chúng ở xa muốn về đúng ngày tết. Thôi thì về ăn tết với mẹ vì đâu biết ngày mai nên hai vợ chồng vác vali đi nữa. Vì mai đây nhiều khi không có sức khoẻ để về. Ở tuổi gần 70 rất khó đoán trước. Trước khi đi đã nghe tin một ông thần học chung khi xưa qua đời. Năm nay, vợ về hưu nên có thể khăn gói về Đà Lạt ăn tết.


Vui nhất là về bên mẹ, nhưng gặp lại họ hàng ở quê cũng rất cảm động. Thấy bà thím năm liệt giường, cô em dâu họ bồng bế tắm rữa trong khi ông chú ngồi ăn cực chất. Vẽ lên hình ảnh của văn hoá gia trưởng thôn làng ở quê nội. Thấy căn nhà thờ tổ được cô em xây lại rất khang trang, thoáng. Mình phục cô em, đơn thân độc mã về quê để xây nhà. Cô em này giỏi như bà cụ mình.


Nghe mẹ mình kể là khi mẹ mình về thăm quê chồng, trong khi ông cụ còn ở trong trại cải tạo. Mấy bà trong họ kêu đợi con miền nam ra đây, bà tẩn cho một trận. Bà cụ về quê, nấu ăn cho bà nội rồi làm đông sương, khiến cả làng ăn lần đầu tiên trong đời. Kêu cái bọn miền nam, cơ bản là xấu mà sao chúng nấu ăn ngon thế. Sau này mình có gửi tiền về để bà cụ cúng cho làng để xây cái cổng làng lại, bà cụ biếu tiền để trùng tu giếng Bồ Đề và làng có cấp đất nghĩa trang để mang hài cốt ông bà về một nơi. Khi xưa, họ chôn người thân trong ruộng, bò đi ngang đạp bể hết. 

Thiếu 7 đứa cháu ở hải ngoại và 2 rể

Mình nhớ chỉ gặp được 5 ông chú họ, 3 ông bên ngoại và 2 ông bên nội. Hai ông bên nội thì có mấy người con đi lao động quốc tế, gửi tiền về xây nhà to đùng. Có người em họ, kể đi lao động ở Đài Loan nhưng họ đuổi về vì lớn tuổi, dù thua mình 10 tuổi. Nay có 5 đứa cháu nội nên ở nhà trông cháu, vợ thì trông bà mẹ, nấu ăn cho ông bố, con đầu thì đi lao động quốc tế bên Nhật Bản. Thấy cũng thương vì tư duy nuôi con lớn để đi lao động quốc tế gửi tiền về nuôi gia đình, xây nhà cửa. Có lẻ vì vậy mà người ta khi xưa hay nói “thêm người thêm của”. Lần đầu gặp nghe hai vợ chồng kể mỗi ngày đi đổ bê tông cho thiên hạ. Khiến cô em mình kêu may quá, nếu bố không bị du kích truy lùng, chạy vào nam thì chắc số phận anh em mình cũng đi đổ bê tông. Có vấn nạn là đánh bài, hay cá độ ở làng quê nên cũng khổ cho dân. Cắm sổ đỏ mượn tiền bạc khắp nơi.


Mình có người em cô cậu, con trai của bà cô ruột, chưa bao giờ gặp mặt, chỉ có gặp cô em dâu, gốc Thanh Hoá, nghe nói đi lao động xây đường cao tốc bên Lào. Cũng tội lắm, lấy vợ để nhà chăm sóc cho mẹ rồi đi lao động quốc tế. Còn trẻ mới qua đời, chắc những năm tháng lao động ở rừng thiêng nước độc, gây bệnh tật. Về quê thì mới hiểu lý do người ta muốn cho con đi học. Nghe người khác kể học tới cấp 3 thì hết tiền, ở nhà đi may vá, cấy lúa hay cửu vạn rồi lấy chồng sớm. Sinh con, nay con cũng theo bước chân của mẹ, mới 50 tuổi đầu đã có 3 cháu ngoại. Kinh

Mấy cô cháu cực xinh, chưa đứa nào lấy vợ lấy chồng khiến bà cụ hơi lo

Khi ông cụ mình mất, về quê, gặp hai ông chú này thì chới với. Hai ông kêu nay bố mày qua đời thì tao thay thế bố mày làm cho sáng dạ sáng lòng khiến mình thất kinh vì phép vua thua lệ làng. Về kỳ này thì một ông chú họ nằm viện, nghe nói nằm viện nhiều hơn nằm nhà. Một ông thì khoẻ nhưng đầu bắt đầu lẫn. Chú kể là mỗi ngày đạp xe đạp hay lên xe buýt khắp Hà Nội khiến mình hơi lo. Có ngày chú đạp đi đâu không nhớ nhà về hay đi xe buýt không nhớ đường về thì con cháu đi tìm khó khăn. Thật ra ở thành thị thì họ hàng có thể không quan trọng lắm vì bán anh em xa mua láng giềng gần. Nhưng ở quê thì rất gần, gốc gác ai đều nhớ cả. Vẫn thân nhau như anh em ruột thịt. Gần tết là con cháu đưa nhau về nhà thờ họ, dâng mâm quả, thắp hương. Máu đào còn hơn ao nước lã.


Bên ngoại thì có ông chú mới qua đời. Bị thương khi vào nam đánh mỹ cứu nước, nhắc đến sự hãi hùng của chiến tranh. Con chú thì vào Lâm Đồng làm ăn khá lắm. Được biết 60% dân vùng Lâm đồng ngày nay là gốc gác ngoài bắc vào sau 75. Một chú khác thì nhà bên cạnh, trẻ hơn nên tư duy khác với mấy ông chú họ bên nội. Con chú học hành khá hết, làm việc cho công ty nước ngoài. Xem như hy sinh đời bố củng cố đời con nên con cháu nay khá lắm, xây nhà to như cái đình. Không cần phải đi lao động quốc tế. Tháng vừa rồi có bay qua mỹ làm việc, họp hành, nhưng bận quá nên anh em không gặp nhau được. Mình về quê thì chú em lấy xe ô tô chở đi xem chợ hoa, chợ Tạm vì họ đang xây lại chợ Quốc Oai. Ông chú này giúp mình tìm được thầu khoán, cũng bà con bên ngoại để xây nhà thờ tổ. Cũng trông coi dùm khi thợ thi công. Cô em họ thì được trả công. Thay vì đi làm xa thì ở nhà nấu ăn cho thợ làm nhà. Hình như bên ngoại có vẻ khá hơn bên nội, mình đoán là tư duy bên ngoại đi lấy chồng khác với thủ cựu bên nội. Về như cơn lốc nhưng qua những nhận xét, nói chuyện thì mình cảm nhận những gì người ta nói về tư duy ao làng.


Hôm qua mình nói chuyện người em rể, gốc Hà Nội. Người em kể là về quê, thì đụng độ với ông chú họ bên nội. Mời mấy chú lại ăn cơm. Buồn đời ông chú họ kêu đáng ra các cháu ngồi mâm dưới. Người em rể không đi đâu, nói nhà này là của bố mẹ cháu, cháu mời các chú đến dùng cơm thì nhà của gia đình cháu thì chúng cháu muốn ngồi đâu thì ngồi. Mình hy vọng tư duy ở làng thay đổi để theo kịp thế giới A Còng chớ cứ ngồi đó, kêu mâm trên mâm dưới thì con cháu không bao giờ khá được. Sinh con để đi lao động quốc tế, gửi tiền về xây nhà to đùng.


Cô em họ này khi xưa đi lao động ở Liên Xô được ba năm thì lạnh quá xin về để cậu em qua thế, xây nhà cho bố mẹ hoành tráng lắm. Sau đó vào nam, phụ buôn bán với cậu em mình. Về Đà Lạt mình hỏi muốn về bắc hay ở trong này. Cô em kêu ở trong này, mình nói để mình nhờ bà cụ kiếm cái sập cho cô ta buôn bán, sau này khá lên thì trả lại tiền sang sập lại cho mình. Mình nghĩ nếu cô ta buôn bán ở Đà Lạt thì sẽ nuôi được gia đình ở quê như mẹ mình khi xưa, nuôi em ăn học, và ông bà ngoại ở hUế. Đùng một cái cô ta về quê. Hỏi ra ông chú muốn gã cho ông già nào đó nhưng cô em không chịu. Nay ốm đau đủ trò vì hệ quả những năm tháng lạnh ở Liên Xô nhưng nay chắc đỡ rồi vì được giải phẫu nên khoẻ hơn lần trước mình gặp ở quê. Cô em trông cháu sáng sớm vì vợ chồng người em đi làm sớm, sau đó đi làm. Em mình nhờ cô em giữ chìa khoá, lo hương khói bàn thờ ông bà.

Cô em mang thịt bò filet mignon từ Hoa Kỳ về nấu phở cho đại gia đình ăn

Khi xưa, cứ nhận thư nhà là thấy xin tiền nên mình bàn với đồng chí gái nên để dành một số tiền rồi gửi cho bà cụ, mua sập mua bán cho mấy người em. Lý lịch ông cụ mình là phản động nên mấy người em đầu không được đi học đại học, dù đủ điểm hay dư điểm khi thi tuyển. Mấy người em có sập buôn bán nên mình hết nhận thư xin tiền, nay sung túc, có của ăn của để. Ông chú kêu cô em họ về quê, mất đi một cơ hội đầu tư thay vì cứ gửi con cháu đi cửu vạn ở ngoại quốc. Nay đến đời cháu.

Về Đà Lạt thì thấy mấy cô cháu đều cực xinh. Cô em từ Hoa Kỳ về cành nanh, kêu em về không ai qua hết, anh về là mọi người chạy qua. Cô em về sớm hơn nên mấy người kia còn lo mấy ngày cuối năm buôn bán. Còn mình về thì cận tết nên ai cũng nghỉ bán, đợi cúng ông bà. Một cô em ở pháp về thì cũng chịu khó đem bánh, đem rượu, sô-cô-la về cho mẹ và các em ăn Tết. Chúng lại nói bên này thiếu gì. Cho tiền mua khoẻ nhất. Khỏi phải qua hải quan, khiêng nặng. Mình về chả đem gì cả, hai lọ thuốc bổ và hộp sâm cho bà cụ. 

Cô em lặt bánh phở

Hôm mình về thì ăn tất niên ở nhà. Mình đâu biết là năm nay, ngày đầu năm là 29 tháng 1, không có 30 như mọi khi tính toán hơi lộn xộn. Mấy người em đặt các món ăn như chả ram về ăn thì mình không thấy ngon lắm vì dầu hơi nhiều nên ăn vài miếng chả ram rồi ngưng. Ngược lại hôm sau Ăn bánh tét, dưa món, chả thủ, giò với dưa cải mới làm cực ngon. Không như bánh tét gói ở Cali, làm từ lâu rồi bỏ đông lạnh, đợi gần bán, đem ra bán trong khi đây nấu trước 1 hay hai ngày nên ăn rất mềm, họ gói với lá dứa nên nếp đổi màu xanh lá dứa. Cô em kết nghĩa với cô em út mình có khiếu nấu ăn, gia đình cô ta làm rồi đem qua. Phải công nhận 50 năm rồi mới ăn lại hương vị bánh tét ngày xưa. Quá đỉnh. Ngoài quê thì họ ăn bánh chưng còn trong nam, Đà Lạt gia đình mình ăn bánh tét. Lần trước mình về quê sau tết, ông chú họ có cho ăn bánh chưng do nhà gói, ăn rất ngon. Ở cali mua về phải chiên mới ăn được.


Tối thì cô em ở phila nấu phở filet mignon. Tội, chịu khó mua thịt bên mỹ về nấu phở cho cả đại gia đình ăn. Lần đầu về thăm, cô em đem thịt bò steak Costco về nấu phở, cả nhà mê thịt bò của đế quốc, thích ăn bơ thừa sữa cặn. Nên sau này về thì đều đem thịt bò về nấu cho mẹ và gia đình ăn.

Chiều mọi người đến đông đủ, bận áo dài chụp hình với bà cụ. Thấy mẹ vui nên mình mừng lây. Thấy nụ cười của mẹ trên môi, sau một đời vất vả, vào Đà Lạt năm 15 tuổi, đi làm cho người bà con để giúp mệ ngoại nuôi em ăn học, rồi lập gia đình, sau 75 đi thăm nuôi chồng đến 15 năm. Nay mới có thời gian êm ấm ở tuổi hoàng hôn đời mẹ.

Đồng chí gái về nhà chồng tạo dáng

Mình may mắn là khi lo cho con cái xong xuôi thì còn mẹ để lo. Hôm trước nói chuyện với ông cậu họ, cậu tiếc là khi thành đạt thì người mẹ đã vắn số. Cho thấy phải có phước mới có cơ hội trả hiếu cho cha mẹ. Tương tự cha mẹ phải có phước lớn mới được con cháu báo hiếu khi còn sống. Vấn đề làm sao để tự tạo phước cho mình.


Mình về lại quê như tìm lại cái gốc cây đã sinh ra cái nhánh của mình. Như ông cụ chạy vào nam, như cây bị ai chiết đi một nhánh đem vào nam trồng rồi đến phiên mình được chiết nhánh đem qua Tây rồi Hoa Kỳ trồng. Nay mình trở về làng quê để xem cái gốc cây đã sinh ra mình. Mình thấy có nhiều nhánh tốt vì có ánh sáng mặt trời, cây lá xum xuê, được cắt tỉa theo phương thức khoa học. Có nhiều nhánh bị ánh sáng mặt trời che nên ò ẹp lắm. Thêm phân bón kiểu xưa nên khó thay đổi. Cho thấy cùng gốc rễ nhưng được ánh sáng mặt trời thường xuyên sẽ khiến nhánh đó mọc lên nhánh khá tốt, đâm trái tốt hay nếu được chiết đến phong thổ khác thì lại khác, bị ảnh hưởng phong tục tập quán, phân bón, lại tạo trái tốt hay xấu tuỳ phong thổ.

Mồng Một thì chỉ có vài người trong đạo Tổ Tiên Chính Giáo ghé lại chúc tết bà cụ, thắp hương. Mình thấy một anh chàng nhỏ tuổi hơn nhớ mại mại con của bác Tế ở ấp Xuân An. Chiều cả đại gia đình ăn Tân niên, phở do cô em nấu. Rồi màn lì xì cho các cháu đánh loto.

Cơm lam ở vùng người Rắc-lây mà nhạc sĩ Trần Tiến có nói đến trong bài Giấc Mơ Chapi. Gạo nếp được nấu trong ống tre, sau đó họ nướng một bên cho cháy cháy. Dùng một cây tre nhỏ như khi xưa, người ta ăn bánh bèo, để nạy cơm lam ra đĩa hay chén. Họ kêu ăn với gà nướng nhưng mình thấy ngon hơn với muối vừng. Ăn vì tò mò chớ cũng thấy không có gì ngon lắm.


Sáng nay thì đại gia đình mướn xe buýt to đùng, chở nhau xuống Nha Trang ở 3 đêm rồi mình chia tay gia đình chạy ra Huế. Về thăm quê ngoại.


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn