Ngoại một đời không biết chữ

Nguyễn Hoàng Sơn

Trong 18 năm sinh sống ở Đà Lạt, mình chỉ sống với Mệ ngoại gần được 2 năm nhưng Mệ lại có nhiều ảnh hưởng về cuộc đời mình sau này. Mệ rất khó tánh, bắt con cháu, phải tắt đèn khi đi ra khỏi phòng, chùi dọn phòng, quét nhà, quét cửa đủ trò. Sau này học Kim Vân Kiều trong giờ Việt Văn, mới thương Mệ, một nạn nhân của chế độ gia trưởng, phong kiến. Một nàng Kiều, lấy chồng để trả nợ cho người cha đánh bài.

Mệ sinh tại làng An Lưu, tỉnh Thừa Thiên. Nghe kể khi xưa, gia đình của Mệ giàu, có ruộng nương nhiều nhưng ông cố ngoại mình, đánh bài nên bán hết để trả nợ như câu tục ngữ "ai giàu ba họ, ai khó ba đời". Ông cố, gả Mệ cho một ông lái buôn, gốc Xiêm La để được tặng cho một số tiền. Mệ dạo ấy rất đẹp có tiếng ở Huế, theo chồng về quê hương chồng, sinh ra dì Xiêm nhưng có lẽ không hợp hay sao, Mệ đem dì Xiêm về lại VN và một bức tượng.

Mệ Bửu Đàn

Nguyễn Hoàng Sơn

Hôm tuần rồi, đọc thư toà soạn Văn Học, hỏi có ai còn nhớ tên Nguyễn Phước Bửu Đàn thì mình có trả lời nhớ tên cao cao của trại gà Scala một thời ở Đà Lạt. Hắn từ đâu, réo gọi tìm mấy cô học chung khi xưa còn chả thấy hắn đá động gì đến mấy tên con trai học chung. Chưa chi đã thấy hắn hỏi Sony Nguyễn là ai làm mấy chị trên diễn đàn phải lên tiếng thanh minh thanh nga bá thở cho mình.

Cuối tuần này, hai vợ chồng bắt chước Quách Tỉnh và Hoàng Dung, chạy lên San Jose thăm một người Dì, em của bà cụ mình, gia đình bên vợ luôn tiện thăm vài người bạn học khi xưa nên điện thư cho Mệ Bửu Đàn từ San Francisco xuống gặp nhau tại nhà anh bạn Tóc Gió Thôi Bay. Quả đất tròn, Mệ lại quen anh rể của chàng thi sĩ kiêm ca sĩ của vùng Thung Lũng Hoa Vàng.

Mình chỉ nhớ học với Mệ Bửu Đàn đâu một hay hai năm ở Petit Lycée rồi năm 1967,

Máy truyền hình ngày xưa

Nếu mình không lầm thì máy truyền hình xuất hiện ở Đà Lạt từ khi quân đội Mỹ, đổ bộ vào Việt Nam sau khi đệ nhất Cộng Hoà bị lật đổ. Dạo đó ít thấy lính Mỹ ở Đà Lạt, ngoại trừ khách sạn Mộng Đẹp, ngay cầu thang lớn Chợ Mới, đối diện vũ trường La Tulipe Rouge. Bao cát chất đầy xung quanh, lính Mỹ, đứng trong phòng hay ngồi dọc theo cầu thang, đưa máy hình chụp đàn bà con gái đi xuống cầu thang hay huýt gió, cười nham nhở. Có lần có bà cô, em dâu của ông cậu, sinh viên Văn khoa ở Sàigòn lên chơi. Đi với mình ra chợ thì có mấy tên Mỹ chụp hình, la hét, bà cô này đi lại hỏi chụp thì nhớ gửi cho bà thì tên Mỹ bảo máy không có phim. Chán mớ đời!

Không biết trai hay gái 

Giải trí của dân thị xã Đà Lạt là đi xem xi nê tại 3 rạp Hoà Bình, Ngọc Lan và Ngọc Hiệp. Thường trước khi chiếu phim chính, mấy rạp xi nê câu giờ bằng chiếu mấy cái ảnh quảng cáo các cửa hàng ở Đà Lạt như tiệm đồng hồ Tiến Đạt ở khu Hoà Bình, bếp gaz Đức Xương Long, kem Perlon hay anh 7 chà Hynos, Winh Chan,..., rồi đến mấy phim thử, rồi phim thời sự của Bộ Dân Vận về các tin tức xã hội, chiếu mấy ông thủ tướng, tổng thống đi kinh lý, đa số là gắn bằng tưởng lục, lên lon cho cán bộ xây dựng nông thôn hay sĩ quan,..., hay các bà lớn đi ủy lạo các thương binh ở bệnh viện, tặng quà chiến sĩ mùa Xuân.

Dạo đó, có tiệm Việt Hoa, ở khu Hoà Bình, cạnh tiệm bán đồ mỹ phẩm Saigonnais của ông chà và và tiệm Công Đồng ở đường Minh Mạng, đối diện tiệm giày Mỹ Hưng là có trưng bày, bán máy truyền hình. Mình hay đi ngang vào buổi chiều, sau khi phụ bà cụ dọn hàng, đứng lại xem cái màn ảnh đen trắng, không có tiếng vì đứng ở ngoài tiệm nhìn vào, thèm thuồng phải chi nhà mình có một cái. Hình như ở đường Phan Đình Phùng có tiệm Việt Quang, đối diện nhà thuốc Tây Lâm viên, cũng có bán máy ảnh, radio,… lâu quá nên chỉ nhớ mang máng.

Sau Mậu Thân thì sau cơm chiều, mình và ông cụ ra phố ngủ ở nhà bà con ở đường Duy Tân vì sợ Việt Cộng gõ cửa ban đêm. Dạo đó, du kích đêm đêm hay về trên số 4, bắn trưởng ấp khu phố 2 hay bắt thanh niên tham gia mặt trận giải phóng miền nam hoặc các chuyến xe đò Đà Lạt - Sàigòn hay bị chận khoảng Phi Nôm hay dưới đèo Chuối Laba. Sau này có cái đồn Nhân Dân Tự Vệ ở đường Ngô Quyền, sau lưng trường Đa Nghĩa nên bớt lo. Có dạo đêm Việt Cộng đánh đồn, bắn phá, ông cụ mình dậy, lấy súng ra, nằm canh đợi với mình và bà cụ nên sau này thằng Tuấn trên đường Thi Sách, học Văn Học chung với mình rủ đi nhân dân tự vệ, gác chỗ đồn ở gần số 4 là mình chạy làng. Được vài tháng thì thằng Tuấn bị đôn quân. Mình thì có giấy tờ nhân dân tự C vệ ở kHu Phố I do ông Ngô La ký. Khỏi phải đi gác hay có súng gì cả.

Mình thích nhất là ngủ lại đêm ở nhà dì Huê, con ông bà Nguyễn Văn Ngạch ở dưới chợ Mới, bên cạnh tiệm Bình Lợi. Lý do là nhà này có cái máy truyền hình, ông chồng dạy trẻ ở dốc Nhà Làng, cạnh đường hẻm từ đường Duy Tân đi xuống, sau này bị động viên thì ông chồng dì Huê trốn lính, ở trong nhà đến khi Đà Lạt thất thủ, mới ra làm CM30.

Khúc dãy nhà này trên cao nên bắt được hình khá rõ. Thật ra mình chỉ ngủ lại nhà này đâu 1 đêm với thằng con nuôi của dì Huê, được xem truyền hình đài quân đội Mỹ. Tối đó hình như có Đô Vật, nghe tiếng Mỹ tá lả. Nhà mình không có máy truyền hình nhưng biết mấy chương trình của đài quân đội Mỹ vì đọc báo hàng ngày, có đăng và bình luận về Mission Impossible, Bonanza, Vic Morrow,.... Hình như có mấy báo hoạt họa, điểm lại những feuilleton này, lâu lâu mình hay đọc ké ở sập báo dưới chợ hay nhìn trang bìa. Nếu chủ sập báo đưa mắt đi chỗ khác là đọc ké ở trong. Sau này họ còn in hình mấy phim này để bán cho con nít chơi dít hình.

Nhà bà Vinh ở cuối xóm mình là nhà đầu tiên có máy truyền hình. Ông Vinh làm văn phòng Kiều Lộ, lo về danh bạ, lưu hành xe cộ nên hay được thiên hạ cho tiền để ký giấy tờ nên xem như khá giả nhất xóm. Sáng nào cũng thấy bà Vinh, kêu mấy gánh hàng rong vào nhà để mấy đứa con bà ăn sáng khiến đám con nít trong xóm như mình, thằng Đắc, Thằng Khánh Ù,...đứng xa xa coi cọp đám con bà này ăn sáng tương tự như Audrey Hepburn trong phim Sabrina, leo cây nhìn con chủ nhà đang ăn tiệc. Có lần thằng Đắc đứng cạnh cứ nuốt nước miếng ực ực khi thấy thằng Tiến, húp Tô bún bò của bà Cháu. Bà này người Huế, gánh hàng rong bán bún bò Huế nhưng lúc nào cũng bận áo dài.

Nhà bà ta ở đâu bên ấp Mỹ Lộc, gần ngã ba chùa. Mỗi lần bà gánh lên dốc chổ nhà mình đến đường Thi Sách là một nghệ thuật. Cái đòn gánh trên vai nằm chênh vênh, bà lấy tay giữ hai cái quang dây, đựng cái nồi bún bò và các đồ cần thiết để bán bún, bận áo dài, cái vạt áo được quàng lên vai, dáng đi khoan thai, lâu lâu nhổ bãi trầu cái phoẹt, đưa bộ hàm răng đen, rồi đưa cái tay quẹt nước trầu bên mép miệng. Cái quang dây phía sau đựng mấy cái tô, cái soong nước để rửa tô, phía trên là cái mẹt, đựng rau, bún, móc thêm mấy cái đòn nơi cái quang dây, để khi khách hàng đến, kéo đòn ngồi húp nước bún bò cay.

Thằng Tiến, con bà Vinh, thua mình 1 tuổi, con nít trong xóm rất ghét thằng này vì cái tánh "trảng bom" của nó cũng như mẹ nó không chơi với ai trong xóm vì sợ hàng xóm mượn tiền. Hồi bé, mình đã biết căm thù con cháu nhà giàu, bốc lột dân bán hàng rong. Cứ mỗi sáng chủ nhật là nó kể cho lũ con nít trong xóm, trong đó có mình về chương trình ca nhạc, kịch đêm qua mà gia đình nó được xem trên đài truyền hình. Mình tuy ghét nó nhưng vẫn chu mõm, ngóng tai nghe nó kể Nhật Trường, Thanh Lan hát Người ở lại Charlie ra sao, Tuý Hồng đóng kịch, Hùng Cường, Mai Lệ Huyền với những tình khúc về lính. Nó càng say sưa kể tới đâu thì cả đám con nít há mồm nghe tới đó. Thằng nào mà làm trâu ngựa, bợ đít nó thì được nó cho đứng ở ngoài cửa sổ, coi cọp. Còn những tên như mình thì không bao giờ nó cho vào khuôn viên nhà của nó.

Nhà thằng này có làm cái garage phía đường Thi Sách, đối diện nhà nhổ răng Nguyễn Văn Nghi, kê cái bàn pingpong nên dân trong xóm hay ghé lại đánh. Mình hay ghé lại đánh để trả thù cái mặt vênh váo của nó, kể chuyện đài truyền hình.

Thằng này có cái tật rất nhan hiểm mặc dù đi hướng đạo Lâm Viên, cứ thua là nó giả bộ đánh, vô ý hụt tay rồi quăng cái vợt vào mặt mình may là không bao giờ trúng. Ông già nó thì thích mình nên ông ta cho mình đánh vì tên Tiến này lấy quyền làm chủ con để đuổi mình về. Dạo đó mình coi như độc cô cầu bại, không có ai hạ mình trong xóm. Ngay ông Hoè, bảo hiểm ở đường Phan Đình Phùng, gần dốc Minh Mạng, cựu vô địch Đà Lạt vẫn bị mình hạ. Ông này hay sang nhà ông Vinh, để cầu cạnh cho mấy cái xe do công ty của ông ta bán bảo hiểm, được đăng bộ thuế lưu hành cho năm mới.

Nếu mình không lầm thì thằng Vinh Kennedy, em của nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang, ở đường Calmette và anh Thành "Bồn lừa" của THĐ, con dì Ba Ca trên số 4, dạy mình đánh bóng bàn ở nhà ông Nghi. Dần dần mình hạ hết mấy tay chơi trước mình như ông Đức, em của ông Nghi, anh Toàn con ông Tô, đánh cho đội tuyển THĐ. Dạo đó mình hay bốc phét, đánh được chiêu nào là nói đây cú chụp bóng của Lê Văn Inh, cú đỡ Mai Văn Hoà,...mà mình chưa bao giờ thấy mặt mũi của hai tuyển thủ, chỉ thấy qua báo chí. Sau đó lớn lên một chút thì mấy tên như Đinh Gia Lành, anh Toàn,.., rủ mình đánh quần vợt trên ty công chánh ở đường Pasteur nên bỏ luôn bóng bàn từ dạo đó.

Mình thèm cái máy truyền hình nên hay hỏi ông cụ sao không mua máy cho cả nhà xem. Mình thấy ông cụ dẫn đi xem máy ở tiệm Việt Hoa và Công Đồng, trả giá bú xua nhưng cuối năm 1967, ông cụ thuê xe Lam, chở cái máy nghe đĩa hát và radio về nhà thay vì cái máy truyền hình làm mấy anh em tiêu nghỉu. Ông cụ mua được mấy cái đĩa 45 vòng của ban nhạc AVT và Hùng Cường, Mai Lệ Huyền về. Ông cụ mỗi tối mở đài BBC để nghe tin tức rồi mở mấy cái đĩa nhạc AVT. Vài tuần sau là tổng công kích Mậu Thân nên cái máy này rất quan trọng để được nghe tin tức.

Mình nghe ông Kỳ tuyên bố, kêu gọi nhân dân cán chính đi nghỉ Tết, đến trình diện tại các nơi hành chánh của địa phương..

Ngày mồng 3 Tết, gia đình dì Ba Ca, cháu kêu Mệ ngoại mình bằng dì ở trên số 4, thấy trái bom không nổ trước sân nhà nên bỏ chạy, tản cư xuống nhà mình. Mỗi tối, sau ăn cơm thì hai gia đình mình và dì, ngồi nghe đài BBC rồi mấy đĩa hát AVT như 3 bà mẹ chồng, em tập Vespa,..đến khi đi ngủ. Cũng từ dạo đó mình bắt đầu nhái giọng Huế, Bắc, Quảng,...theo mấy ông thần AVT. Chiều nào cũng ngồi nghe đi nghe lại 3 lần 4,5 cái đĩa rồi cả đám cười. Hạnh phúc thật đơn sơ dù có chiến tranh.

Có lần đi dọn hàng cho bà cụ về, đi qua Dốc Nhà Làng thì thấy bà con bu đông nghẹt trước một căn nhà. Tò mò ghé lại thì ua chao ơi, trong nhà có cái máy hình nhỏ xíu độ 12 inches nhưng lại có màn ảnh màu multicolor. Đó lần đầu tiên trong đời, mình thấy máy truyền hình có màn ảnh màu. Mình đứng mê mẩn nhìn đến tối mới về nhà nhưng chả thấy gì cả vì đứng ở ngoài, khá xa nhưng vẫn sung sướng.

Sau này vì sợ đám dốc Nhà Làng đánh nên mình đi về nhà theo ngõ Tăng Bạt Hổ, xuống Minh Mạng để tránh góc này. Mùa hè đỏ lửa xong thì bà cụ mình đem về cho cả nhà cái máy truyền hình 18" cũ.

Ai đó thiếu nợ bà cụ nên họ đưa cho cái máy để trừ nợ. Chắc con của họ căm thù bà cụ mình. Ông cụ mình kêu anh Dũng, anh của thằng Phương học 11, 12 B với mình, ở trong hẻm Nữ Công gia Chánh đến gắn cái ăng ten. Anh chàng này lấy mấy cái ống nước đâu với nhau lại rồi dựng lên trên ban công nhà mình, dùng mấy sợi dây kẽm để giữ cho cây khỏi ngã. Xoay qua xoay về mới thấy hình hơi rõ nhất, có mấy hột trắng hột đen li ti nhấp nháy.

Dạo đó nhà nào có cái ăng ten là được xem đẳng cấp. Sau đó mỗi lần gặp thằng Tiến, mình đều chỉ cái ăng ten nhà mình cao hơn nhà nó nên chiến tranh lạnh giữa mình và nó bắt đầu từ đó đến khi gia đình nó xây cái nhà to đùng và dọn về ở gần Chi Lăng. Ba nó bị bắt vì tội tham nhũng, ở tù mấy năm, chạy chọt khẩm bạc, của ông trả địa. Ông ta ăn tiền của người ta mà lại không dấu, đem tiền ra xây cái nhà to đùng. Lương công chức, vợ không đi buôn bán, 6 người con nên bị điều tra. Như ai nói sau lưng một người đàn ông thất bại là một người đàn bà ngu dại vì xúi dại.

Nghe nói đâu sau 75, nó làm giáo viên chi đó. Tên này là một trong những người hàng xóm mà mình không bao giờ muốn gặp lại.

Có truyền hình thì buổi chiều mình bớt đi chơi đánh bi da. Ở nhà coi Đố Vui Học Đường,... Mình thích nhất là coi đá banh. Năm 74, có giải vô địch túc cầu ở Tây Đức nên toà đại sứ Tây Đức cho VIỆT Nam Cộng Hoà mượn mấy cuốn băng thu trong giải vô địch nên nghe tiếng Đức mệt nghỉ. Đó là lần đầu tiên mình thấy các thần tượng Rivelino đá nhưng thật ra thì coi hình không rõ chỉ lờ mờ, tối nào mà có mưa bão là coi như hết thấy hình. Dạo đó các máy truyền hình xem trực tiếp từ đài Sàigòn nên không rõ, hình như sau này họ làm cái đài tiếp vận ở Đà Lạt, rồi qua ngày sau phát lại nên rõ. Lúc đó mình đã đi Tây.

Có máy truyền hình thì nhà mình tối thứ 6, thứ 7 đông như hội. Các gia đình trong xóm ghé lại coi cải lương, ca nhạc kịch khiến mình lâu lâu cứ ngắm mấy cô láng giềng nức nở, cứ thấy bụ mấy o nhô nhô ra u chầu u chầu khiến mình bị cận thị, phải đeo kính Anh Lân ở khu Hoà Bình. Bà cụ mình lâu lâu kêu một cô: “Sau này làm dâu Bác nghe” làm mình sướng rên mé đìu hiu. Mấy người lớn thì ngồi trên ghế còn con nít là ngồi dưới đất, trầm trồ, vỗ tay mỗi lần Minh Cảnh hay Ngọc Giàu xuống một câu vọng cổ hay ai đó cứ hát bài. Ai cũng khóc nức nở khi xem Con Gái Chị Hằng. Mình tự hứa là nếu lấy một cô láng giềng đẹp như Thanh Nga thì sẽ không bao giờ bỏ vợ như ông cò quận 9. Khách tới nhà xem truyền hình lại phải mời nước, bánh trái đủ trò nhưng mình thích lắm, cứ thấy mấy con nhỏ hàng xóm chu mõ ra nhai bánh của mình đưa là hạnh phúc.

Lúc nhà mình có máy truyền hình thì quân đội Mỹ triệt thoái khỏi Việt Nam theo Hiệp định Paris nên không còn đài truyền hình Mỹ nữa, hình như họ dùng làm đài quân đội thì phải. Rồi trời ị trúng đầu, mình đậu Tú tài lại được đi Tây nên quên bố mấy cô láng giềng.

Sang Tây thì mình thích nhất coi đá banh, các giải vô địch đội tuyển Âu Châu nhưng không có máy truyền hình nên tối thứ tư là sau khi ăn cơm ở đại học xong thì trên đường về, ghé lại Champs Élysées để coi đá banh vào lúc 8 giờ tối. Dạo ấy, có một tiệm Locatel, có dịch vụ cho thuê máy truyền hình nên họ trưng bày mấy cái máy hiệu Sony nên thiên hạ như mình, không có máy truyền hình đều ghé lại xem đá banh. Đa số là người ả rập.

Trời mùa đông, lạnh cóng phải đứng ngoài trời xem. Coi xong thì đi bộ về nhà, hứng hứng thì mua một gói hạt dẻ mà mấy tên Á Rập rang trong cái chảo to. Đói thì làm ổ bánh mì với merguez, một loại lạp xưởng của dân Á Rập, trét với Harissa, ớt cay xé lưỡi. Sau này quen đám bạn cũng mê đá banh nên được mời ghé lại nhà tụi nó coi đá banh.

Ngày nay thì coi trên iPad, iPhone, máy điện toán, thâu trước rồi khi nào rảnh coi. Đủ loại máy móc khiến mình không biết chọn cái nào. Nhiều khi nghĩ lại chặng đường đi qua, những buồn vui, bị xua đuổi như ăn mày khi coi cọp máy truyền hình của nhà thằng Tiến, đến những đêm Đông xem các đội Sainte Etienne, Liverpool,...đá giải Âu Châu, trên đại lộ ánh sáng của thủ đô Pháp. Nếu có kể cho tụi con thì chắc tụi nó sẽ như bò đội nón, chả hiểu mình nói cái gì. 50 năm từ cái màn ảnh đen trắng, xem Appollo 11 đổ bộ cung trăng đến cái iPhone, quả là thần diệu. Nói đến phi thuyền Appollo 11, dạo đó mình bắt đầu đi học anh văn ở hội Việt Mỹ, thấy họ in cho huy hiệu Appollo mệt thở. Cứ tưởng tượng 50 năm về trước, thằng Tiến đưa cái iPhone cho mình xem, nếu nó bắt mình làm đầy tớ, nô lệ cho nó thì chắc mình sẽ nghĩ gì.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Mammoth Lakes

Nguyễn Hoàng Sơn

Mình ở Cali trên 23 năm mà chưa bao giờ thăm viếng vùng Mammoth Lakes vì khá xa miền Nam Cali, lái xe mất 6 tiếng. Hai vợ chồng cứ định đi viếng vùng này từ bao năm nay nhưng năm nay mới đột suất đi được.

Vùng này nổi tiếng là nơi trượt tuyết ăn khách nhất tiểu bang Cali. Mình hay đi trượt tuyết vùng phía Tây, bên kia dãy núi Sierra. Có tên bạn ở Fresno, mua cái nhà 6 phòng ngủ trên núi Sierra, mỗi năm rủ gia đình mình lên chơi và trượt tuyết. Hắn ở cái xứ ít người Việt, đa số Á Châu là người Mường nên phải mua căn nhà trên núi để chiêu dụ bạn bè lên thăm. Dân Lào, Mường ăn phở với đường như dân Bắc kỳ khi xưa, thời bao cấp bỏ bột ngọt vào phở.

Mỗi lần lên chơi với gia đình hắn, phải đặt bánh nậm, bánh bột lọc, bún bò Huế, ché,...

Made in USA

Nguyễn Hoàng Sơn

Trong lịch sử loài người, người ta nhận thấy nền văn minh tây phương xuất phát chung quanh Địa Trung Hải. Ngày nay những di tích lịch sử của nền văn minh La Hy, Etruscan, Phoenician, Á Rập,.. vẫn còn tồn tại, ở Bắc Phi như Carthage "thành phố mới" ở xứ Tunisie,... Hannibal đã đem quân từ Phi Châu xuyên qua Tây Ban Nha, Pháp, vượt qua dãy Alps để chiếm đóng đế quốc La Mã trên 15 năm. Địa Trung Hải thường được gọi là cái nôi của nền văn minh tây phương mà hai đế quốc Hy Lạp sau đó La Mã đã có ảnh hưởng về mặt chính trị và nghệ thuật, đặt nền móng cho nền văn minh Tây Phương hiện đại.

Khi người tây phương đi theo con đường tơ lụa trải dài từ Âu châu xuyên qua Ấn Độ để tìm đến TQ. Đi đường bộ quá lâu, nạn cướp giữa đường, nhiều tốn kém lại không chuyên chở được nhiều hàng hoá vì lẽ đó Kha Luân Bố, bị nợ nần chồng chất nên muốn tìm con đường đến Ấn Độ qua đường biển,

LV taxi

Nguyễn Hoàng Sơn

Mỗi lần xuất ngoại hay bay đi xa, gia đình mình gọi vợ chồng LV taxi. Chồng tên L còn vợ tên V, mỗi người lái một chiếc xe Van, chở hay đón khách tại nhà hay phi trường nhiều khi có khách du lịch từ Việt Nam hay tiểu bang khác sang thì cũng chở đi Las Vegas hay miền Bắc Cali. Mình đoán tiền làm đếm không hết vì một cuốc là $70.00. Đưa hai bố con lên phi trường thì họ lại đón ai từ Viêt Nam sang thế là $140.00 thêm tiền boa. Xăng nhớt độ $50.00. Mỗi ngày đi hai chuyến coi như bỏ túi $200.00, hai vợ chồng bỏ túi $400.00/ ngày. Tệ lắm là một chuyến/ ngày thì $6,000/ tháng không phải đóng thuế thêm được nhà nước trợ cấp Housing.

Sướng rên đời! Kỳ này vợ đi làm nên hai bố con kêu LV taxi. Như mọi lần, có thằng con cầu tự của cặp này trên xe. Mình biết nó từ thời 1,2 tuổi đến nay cũng 6 năm qua nên thằng bé lớn hẳn ra.

Lũy Thầy

Dạo tiểu học, mình học giờ Việt Văn nghe nói đến Luỹ Thầy, cuối tuần đi vào vườn trong Suối Tía qua ngõ dốc Nhà Bò ở đường Đào Duy Từ nên hay thắc mắc về ông tể tướng của Chúa Nguyễn.

Theo mình hiểu ông Đào Duy Từ rất giỏi nhưng chế độ Chúa Trịnh không cho đi thi tương tự sau 75, con cháu nguỵ quân, nguỵ quyền không được học đại học. Bố mẹ ông ta là nghệ sĩ, thời đó họ gọi xướng ca vô loại chớ không như ngày nay là Siêu Sao. Đi thi thì phải được làng xã chứng nhận hộ khẩu, l ý lịch nên mẹ ông ta, giá chồng nhờ một xã trưởng đổi tên cho ông là Vũ Duy Từ để đi thi và đỗ xong thì tên xã trưởng nổi hứng bắt bà mẹ lấy hắn nhưng không được nên đi tố giác nên ông bị lột áo quan, đuổi về chăn trâu.

Sau đó ông ta trốn vào nam, đi chăn trâu, được chủ phát giác là có học và có tài nên gã con gái cho rồi tiến cử với chúa Nguyễn sau làm đến tể tướng. Để tránh sự xâm chiến, đánh phá của chúa Trịnh, ông ta đề nghị chúa Nguyễn xây hai cái luỹ để ngăn chận sau được gọi là Luỹ Thầy.

Ông còn được gọi là ông tổ của Hát Bộ Việt Nam với tuồng Sơn Hậu và nhạc cung đình của triều đình Huế. Ngoài ra ông ta còn viết cuốn sách về quân sự "Hổ Trướng khu cơ" để huấn luyện binh sĩ.

Ông làm quan được 8 năm nhưng đã giúp Chúa Nguyễn gầy dựng nền móng cho nhà Nguyễn kéo dài 9 đời Chúa (131 năm) và 13 đời vua nhà Nguyễn (143 năm) mà dân gian hay gọi "9 chúa 13 vua). Đàng Trong, mở các hải cảng buôn bán với thế giới bên ngoài nên khá phồn thịnh thêm có chương trình Nam Tiến.

Bên Tàu, thời Tam quốc nghe nói có ông Khổng Minh, Gia Cát Lượng theo phò Lưu Bị trên 30 năm, làm đến tể tướng nhưng nhà Thục chỉ nắm giữ được 27 năm sau khi Lưu Bị qua đời thì mất nước. Thử hỏi nếu ông Đào Duy Từ được làm quan từ thời mới đậu Á Nguyên của Nhà Lê mà được Chúa Trịnh trọng dụng thì chắc chúa Trịnh đã thống nhất Sơn hà từ lâu và chúa Nguyễn đã không có cơ hội nghe ông trạng nguyên Nguyễn Vĩnh Khiêm vào nam để sống sót và gầy dựng cơ nghiệp nhà Nguyễn sau này.

Nghe kể khi Mạc Đăng Dung chịu trói trước sứ tàu để tránh chiến tranh, làm dân tình khổ sở thì Chúa Trịnh vớ đại một người thuộc con cháu nhà Lê, ngu ngu một tí rồi phong làm vua bù nhìn kiểu Đổng Trác hay Tào Tháo thời Tam Quốc, phò vua nhà Hán 10 tuổi, coi như mình là vua trên thực tế.

Mình cũng thắc mắc l ý do ông vua Trần Nhân Tông, sau khi đánh đuổi quân Nguyên, lại bỏ đi tu. Có lần mình kể cho một ông thầy Pháp về người Việt Nam đã đánh đuổi ba lần quân Nguyên khiến ông ta ngạc nhiên vì quân đội của Thành Cát Tư Hãn được xem là đoàn quân bách chiến bách thắng, đã gầy dựng lãnh thổ của đế quốc này lớn nhất thế giới trong lịch sử.

Có thể trong chiến tranh, ông vua này giết người nhiều quá nên về già, lo sợ nên đi tu. Con cháu sau này lên ngôi như An Tông và Dụ Tông được xem là những tên chơi bời, không bao giờ chú tâm đến việc nước.

Nhiều lần ông về cung thì thấy con cháu ăn chơi quá độ.

Có điểm lạ là sau khi gian khổ đánh đuổi được quân Nguyên, thay vì lo chỉnh đốn lại đất nước vì có nạn đói, không có người làm ruộng trong thời gian chiến tranh,... Sau khi đánh đuổi quân Nguyên, vua nhà Trần lại bắt dân chúng làm hộ khẩu lại để kiểm tra dân số để đánh thuế, để vua chúa có tiền để xây dựng tượng đài hay cung cấm để sống vương giả như câu tục ngữ "được làm vua thua làm giặc". Khi vét hết của dân thì vua nhà Trần lại đem quân đi đánh mấy xứ nhỏ như Lào và Chiêm Thành cho nên có nhiều sử gia cho rằng Việt Nam dạo đó không phải là một quốc gia, chỉ là một đạo quân, đi đánh các xứ khác, cướp bóc tương tự thời Thập Nhị Sứ Quân, mấy bộ tộc Việt choảng nhau vì lười làm ruộng, cứ đi đánh cướp bóc các bộ lạc khác đến khi Đinh Bộ Lĩnh, giết trâu để đãi đám chăn trâu, bỏ trốn vì sợ bị bắt, sau đó thành lập sao huyệt, cướp bóc rồi từ từ diệt hết những bộ tộc khác, xưng đế lập ra nhà Đinh, đặt tên nước là Đại Cồ Việt nhưng làm vua được 12 nam thì chết rồi con cháu chém giết nhau rồi ngôi báu cũng mất luôn lọt vào tay nhà Lê.

Ở Âu Châu, nước Phổ thường được xem là một quốc gia chuyên đánh trận, sau này một phần đất đai là nước Đức ngày nay. Ở Hy Lạp, có dân vùng Sparta, chuyên huấn luyện lính thiện chiến từ bé, để đánh thuê hay cướp bóc hay người Anh hay thuê các người Gurkha (lính gốc Nepal) vì họ rất trung thành và gan dạ.

Ông Winston Churchill là một người lãnh đạo giỏi trong thời chiến nhưng thời bình thì ông ta đã thất bại trong việc tái kiến thiết đất nước.

Đọc lịch sử Việt Nam thì mình cảm thấy là dân mình đánh giặc thì hay nhưng khi nói đến việc kiến thiết đất nước thì không khá, ngoại trừ nhà Nguyễn sau này được kéo dài gần 300 năm.

Có thể khi Chúa Nguyễn xin vua Lê đem gia đình họ hàng xuống miền nam lập nghiệp để tránh bị Chúa Trịnh giết hại, vì ở xa vua nên ông ta cởi mở, cho dân chúng buôn bán với các tàu buôn của các nước vì các vùng Hà Tỉnh, Phú Xuân đất đai nghèo khó trồng trọt mà người ta kể ăn cơm với cá gỗ. Chúa Nguyễn cầu hiền, cần có người giúp đỡ nên khi bận đồ thường để đón ông Đào Duy Từ, thì ông này không chịu nói chuyện nên phải vào cung thay áo quần ra gặp Đào Duy Từ.

Người Việt mình từ nhỏ đã bị nhồi sọ, yêu thích các nhân vật trong lịch sử, thích đánh giặc, ưa chuộng bạo lực như tôn thờ anh em Nguyễn Huệ, Nguyễn Nhạc,.., của nhà Tây Sơn là anh hùng dân tộc nhưng đọc lịch sử thì thấy mấy anh em nhà Tây Sơn là đám cướp biển, chuyên đánh cướp các tàu buôn ghé Việt Nam rồi trong lúc triều đình bị Trương Phúc Loan lộng hành, dùng các tướng lười biếng nên giặc nổi khắp nơi nên anh em nhà Tây Sơn, gốc Tàu, họ Hồ, chạy vào nam khi Hồ Quý Ly bị đánh bại, nổi lên chiếm đóng nhiều nơi rồi xưng đế.

Qua tài liệu của ngoại quốc thì đám cướp này giết người man rợ, đốt phá hải cảng Hội An, tàn sát dân chúng, đốt tàu buôn đến nổi chính phủ Nhật khuyến cáo các tàu buôn không nên ghé lại Việt Nam. Hồi nhỏ mình được dạy tôn sùng anh em nhà Tây Sơn. L ý do đó mà khi Nguyễn Ánh trốn sang Chiêm rồi sang Pháp xin cứu viện thì dân chúng che chở, cho ẩn nấu dù biết nếu bị lộ thì lính Tây Sơn sẽ giết cả nhà. Tương truyền ở miền nam, đàn bà con gái vùng gần Bạc Liêu rất đẹp vì khi Nguyễn Ánh chạy trốn lính Tây Sơn thì cung nữ theo hầu ở lại vùng này nên có một thiểu số đàn bà con gái ngày nay rất đẹp.

Đọc tài liệu về ông Đào Duy Từ, không biết bà ngoại mình có dính dáng gì với dòng họ của ông này vì mệ ngoại mình họ Đào nên mình thắc mắc đi tìm, sau này có dịp mình sẽ kiếm tài liệu ở quê ngoại. Mình chỉ biết ông ngoại là thuộc dòng của Mạc Đăng Dung, Mạc Đĩnh Chi, sau ông tổ đổi họ lấy chữ lót Đăng để con cháu ghi nhớ cội nguồn.

Nói chung nhìn lịch sử Việt Nam thì chỉ thấy đánh nhau, các triều đình được lập lên rồi bị các nhà khác đánh xụp nên mình xem như là các đảng cướp hay bộ tộc không có truyền thống canh tân xứ sở, chỉ lo cướp đất dành dân để đóng thuế. Các vua xem người dân như nô lệ, bắt phải đóng thuế như xã hội đen bảo kê, bắt phải đóng thuế cho các vua quan có tiền xây cung điện. Chỉ có ông Đào Duy Từ, không được trọng dụng vì lý lịch của gia đình, vượt biên trốn xuống miền nam, cởi mở hơn nên được thu nạp nên có cơ hội, giúp Chúa Nguyễn trong 8 năm, thành lập căn bản cơ sở để con cháu sau này trị vị đến gần 3 thế kỷ.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Luật của 72

Nguyễn Hoàng Sơn

Ông Albert Einstein có nói lãi kép 'Compound interest' là kỳ quan thứ 8 của thế giới. Mình chả biết là cái gì đến khi bắt đầu nghiên cứu về nhà cửa, đầu tư thì mới hiểu được. Các kinh tế gia giản tiện hoá bằng dùng luật của 72 để giải thích cho những người không thích toán.

Lấy thí dụ, một người có $1,000.00, đầu tư vào công phiếu hay cổ phiếu được lời 12% mỗi năm nhưng không lấy ra và cứ dùng tiền lời để đầu tư luôn thì có được như sau:

Năm #1: $1,000.00 x 12% = $120.00 --> cuối năm có $1,000.00 (tiền vốn) + $120.00 (tiền lời) = $1,120.00 (cuối năm)
Năm #2: $1,120.00 x 12% = $134.40 --> cuối năm có $1,120.00 (tiền vốn) + $134.40 = $1,254.40 (cuối năm)

Las Vegas 2015

Nguyễn Hoàng Sơn

Tuần rồi, lần đầu tiên sau 21 năm hai vợ chồng mình đi xa không có con cái đi theo. Từ ngày có bầu thằng con đầu là đi đâu cũng nai theo con dại. Nói đi xa nhưng thật ra mình đi học khoá về thuế má, hành chánh, đầu tư do một tổ hợp luật sư, CPA,...tổ chức nên cũng không có thì giờ đi chơi với vợ. Lúc đầu, mình tính đi một mình với cặp vợ chồng quen nhưng rồi mụ vợ nổi hứng đòi đi theo để xem một trung tâm nghỉ hè mà bạn của mụ giới thiệu. Mụ tính kỷ niệm ngày thành hôn năm nay mướn cái condo ở đây với mấy đứa con.

Đi thì phải để cô con gái ở nhà một mình nên hai vợ chồng cũng lo, may có con bạn đồng ý, tối ghé lại ngủ nên hơi an tâm mà đi. Trong xe thì mụ vợ được dịp giáo huấn, phê bình quan điểm, lập trường của mình còn mình thì can trường nhất quyết không tự phê tự kiểm. Mụ rên là từ ngày lấy mình chỉ có biết tiết kiệm,

Làng Văn hoá Triều Tiên

Nguyễn Hoàng Sơn

Dạo mình mới sang Pháp, có viếng khu rừng Vincennes, cạnh Paris thì thấy hai căn nhà kiểu Việt Nam, nếu mình không lầm, được dời từ Thủ Dầu Một, đem sang Pháp để dự cuộc đấu xảo thời Bảo Đại thì phải, dạo đó vẫn còn nguyên vẹn. Từ dạo đó mình mơ có ngày thiết kế, thành lập một khu du lịch, để giới thiệu văn hoá cổ truyền của Việt Nam qua 3 miền.

Đó là lần đầu tiên mình được xem một căn nhà truyền thống của Việt Nam khiến mình bồi hồi xúc động. Lớn lên tại Đà Lạt thì chỉ thấy nhà kiểu Tây hay nhà tôn, vách gỗ. Mình trở lại đây để vẽ mấy lần để nghiên cứu thêm cách xây nhà ở Việt Nam. Ở Đà Lạt, Đa số các nhà được xây cất kiểu Tây nên vấn đề thoáng khí không đúng theo thiên nhiên và khí hậu nên trong nhà có mùi ẩm ướt, mốc mốc. Các kts Tây xưa sang Việt Nam, chỉ vẽ theo kiểu của xứ họ, môi trường khí hậu khác Việt Nam.