Đổi giờ mùa Đông

 Đổi giờ năm nay sẽ vào chủ nhật tuần này (chủ nhật đầu tiên của tháng 11). Mình sẽ đang ở tiểu bang Arizona, đi dã ngoại với đồng chí gái và bạn. Người ta ra lệnh đổi giờ sau cuộc khủng hoảng dầu hoả vào thật niên 70 của thế kỷ trước.

Mình nhớ hè năm 1975, khi mình đang đi làm hè tại Mantes La Jolie thì họ ra lệnh đổi giờ mùa hè lần đầu tiên. Lý do là để tiết kiệm sự tiêu thụ dầu hoả. Thường mùa hè thì trời sáng lâu hơn mùa đông. Mình đi du lịch ở xứ Thuỵ Điển, Đan Mạch khi xưa, chiều mặt trời vẫn mọc đến 10 giờ đêm, vào lều ngủ chút xíu thì mặt trời mọc lại đâu vào 3 giờ sáng.

Nha Kiều Lộ cho rằng đổi giờ mùa đông và hè giúp tiết kiện năng lượng , tai nạn xe cộ và giảm tội ác. Ngược lại, các chuyên gia về giấc ngủ lại cho rằng đổi giờ giấc sẽ khiến người Mỹ mất ngủ, tốn tiền hơn là tiết kiệm năng lượng,…

Trên thực tế thì các hiệp hội thượng mại mỹ muốn dùng thời gian này để buôn bán, kiếm tiền thêm. Người ta cho biết đổi giờ mùa đông vào tháng 11 như năm nay vào chú rể nhật đầu tiên của tháng 11. Họ cố ý kéo dài vì 31 tháng 10 là Lễ Cô Hồn, Halloween, giúp họ bán kẹo cho con nít nhiều hơn.

Đổi giờ màu hè giúp bán thêm 200 triệu dụng cụ thể thao chơi banh cù.thường là giờ mùa hè được thay đổi vào tháng 4 nay thì vào tháng 3 để buôn bán thêm.

Họ cho rằng những hệ quả tiêu cực của việc đổi giờ đưa đến những cuộc tai nạn xe cộ vào mùa Xuân không đáng để thay đổi giờ giấc.

Năm 2020, các chuyên gia về giấc ngủ lên tiếng Hoa Kỳ cần phải loại bỏ sự thay đổi giờ mùa hè và được sự ủng hộ của các chuyện gia y tế.

Lý do là giấc ngủ rất quan trọng cho sức khoẻ người Mỹ như dinh dưỡng và tập thể dục. Họ cho rằng gửi là một trong những căn bản của sức khỏe của chúng ta. Người thiếu ngủ sẽ lấy quyết định dễ dàng, thiếu suy nghĩ vì họ ít để ý đến những hậu quả. Điển hình, con nít mất ngủ có thể chạy ra dường, không để ý đến chung quanh. Chúng làm những hành động bất ngờ và ít suy nghĩ trước.

Cái này thì mình hiểu được. Mình có kinh qua một lần khi đi làm ở Nữu Ước. Mình có quen một cô sinh viên y khoá ở Philadelphia. Cô nàng bị rớt một môn về anatomy nên nhờ mình tối ghé lại, đi vào nhà xác, đúng hơn là nơi trường để mấy xác chết để sinh viên họ về cơ thể. Trước đó một tuần, có cô sinh viên khác, bị gác dan hiếp dâm vì ở tỏng phòng học một mình.

Chiều đi làm ra, mình lấy xe lửa xuống Philadelphia, sau đó vào nhà xác, ngồi lấy mấy các kẹp để mở ra các nơi trên thi thể để hỏi cô nàng, bộ phận này tên gì,…. Khi không trở thành sinh viên y khoa bất đắc dĩ. Chán Mớ Đời. 2 giờ sáng mới về phòng, ngủ một giấc đâu 3 tiếng, rồi lấy xe buýt, xe lửa lên lại Nữu Ước để đi làm. Đúng bà tháng sau, cô nàng đậu lại môn anatomy la mình trốn luôn, không dám gặp lại. Giờ nhớ lại vẫn còn kinh hoàng vì thiếu ngủ, phai ngủ trên xe lửa, vô hãng chỉ muốn ngủ. Kinh

Giấc ngủ giúp não bộ làm việc, kiến tạo, lấy quyết định rỏ ràng,… thiếu ngủ khiến người ta lơ là, không chú ý,… mình thấy dạo con mình còn đi học, chúng bận học đủ trò khiến mình lo nhưng cơ chế đã như vậy phải theo. Nếu biết được như hôm nay thì mình sẽ không cho con mình sống như kiểu học sinh tại Hoa Kỳ.

Sáng dậy sớm, để ôn bài rồi chiều học ra, phải đi bơi cho đội bơi của hội hay trường. Về nhà ăn uống rồi làm bài tập. Cuối tuần phải đi bơi đua hay đi hướng đạo, học tiếng Việt,… đủ trò. Lý do, muốn vào đại học phải có những sinh hoạt ngoại khoá,..

Thiếu ngủ dễ đưa đến bệnh trầm cảm và có ý định quyên sinh. Giấc ngủ giúp cơ thể hàn gắn, tái tạo lại các bộ phận tim mạch, thận, giảm các bệnh cao máu, tiểu đường, bệnh béo phì và tai biến,…

Tương tự, các người làm đêm, dễ bị bệnh ung thư, tiểu đường, tim mạch.

Người ta nghĩ đổi giờ sẽ giúp tránh tai nạn nhưng trên thực tế thì trái ngược. Người ta nhận thấy 6% tai nạn gia tăng khi thay đổi giờ mùa hè. Nhất là vào buổi sáng ở miền tây Hoa Kỳ. Các tai nạn xảy ra vì thiếu ngủ vì vào mua hè thì người Mỹ mất một giờ ngủ.

Người ta nghiên cứu tại Phần Lan 2 tuần trước và 2 tuần sau khi đổi giờ. Người ta nhận thấy nạn nhân vì tai biến gia tăng hơn 8% từ năm 2004-2013. Các bệnh nhân ung thư bị tai biến gia tăng lên 25% sau khi đổi giờ hè so với các thời gian khác trong năm.

Trong bản đúc kết về y khoa điều dưỡng năm 2019, họ nghiên cứu về thay đổi giờ mùa hè trên hơn 100,000 người, có nhiều vụ tai biến xảy ra khi thay đổi giờ vào mùa hè và mùa thu. Các người Mỹ miền Tây, nguy cơ bị ung thư theo nghiên cứu của hiệp hội Ung Thư Hoa Kỳ.

Người ta nghiên cứu về các học sinh thì được biết vào tuổi dậy thì, hormones thay đổi khiến các học sinh bị lộn xộn khi phải thức sớm, ngủ trễ hơn, thay đổi giờ giấc ngủ. Thường vào mùa Xuân thì thay đổi giờ giấc là chính lúc các học sinh phải chuẩn bị học thi SAT hay làm các chương trình học đường như Schiences Fair,… ảnh hưởng đến các kỳ thi rất trầm trọng.

Có thể năm 2022, Hoa Kỳ sẽ bỏ vụ đổi giờ mùa đông và mùa hè. Nếu bác nào muốn triệt tiêu luôn đổi giờ vào mùa hè và mùa đông thì nên nhớ đi bầu nhớ. Có trên 19 tiểu bang muốn huỷ bỏ vụ đổi giờ.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Mặt Trận Gươm Thiêng Ái Quốc

 Nhớ khi xưa, sau Mậu Thân, mình hay qua nhà hàng xóm chơi ngoài sân với mấy đứa trong xóm, nhà hàng xóm mở radio, đài phát thanh “Mẹ Việt Nam” và “Mặt Trận Gươm Thiêng Ái Quốc”, lâu lâu hình như đầu giờ thì cô phát ngôn viên kêu: “sinh Bắc tử Nam” kèm theo tiếng kèn của bài truy điệu Chiến Sỹ Trận Vong, khiến mình rợn tóc gáy. Nhất là vào buổi tối sau giờ giới nghiêm. Kinh

Chị Gái, hàng xóm, nay ở Cali hay nghe đài này khi học bài, họ phát thanh những bản nhạc lạ, khác với đài Sàigòn. Mình đoán chị ta nghe đài này vì có ông anh đầu đi lính biệt kích, nhảy toán trên đường mòn Hochiminh. Cho thấy những gì tai nghe để lại dấu ấn cho chúng ta. Mình gặp lại bạn học cũ, thì ít ai nhớ đến đài này, họ nghe đài Sàigòn với nhạc mà ngày nay người ta gọi là Nhạc vàng, còn đài mặt Trận Gươm Thiêng Ái Quốc thì chương trình khác.

Cũng hơn 20 năm rồi, mình tình cờ vào một trang nhà của cựu chiến binh mỹ tại Việt Nam, thì thấy họ nói đến chiến tranh tâm lý chiến tại Việt Nam, mới khám phá ra đài Mặt Trận Gươm Thiêng Ái Quốc là do CIA của mỹ thành lập trong chương trình Tâm Lý Chiến, nhằm đánh vào hậu phương Hà Nội.

Năm 1962, William Colby, trưởng mạng lưới CIA tại Sàigòn, sau này trở thành giám đốc cơ quan tình báo Hoa Kỳ, muốn tạo một mặt trận gây bất ổn tại hậu phương của Hà Nội như cho người xâm nhập miền Bắc, tạo dựng một phòng trào chống đối Hà Nội như cộng quân đã làm tại miền nam.

Trong thời chiến tranh lạnh, Hoa Kỳ có thực hiện tâm lý chiến với đài VOA, Âu Châu Tự Do để phát thanh vào các nước cộng sản trong khối Liên Xô. Đi du lịch tại Đông Âu, mình thấy ở Prague có bức tường mà giới trẻ Tiệp Khắc khi xưa, dựng lên bức tường The Beatles, họ nghe nhạc trẻ của tây phương và mê mẫn. Nếu không có những chương tình nhạc và văn hoá được phát thanh trên những chương trình Voice of America, tiếng nói Hoa Kỳ thì có lẻ khối Liên Xô không bị xụp đỗ.

Một trong những thất bại của chế độ cộng sản tại Đông Âu là không ngăn chặn được các video phim ảnh từ Tây Âu và Hoa Kỳ được đem lậu vào xứ họ. Trong cuốn phim tài liệu Lỗ Ma ni, kể về CHuck Norris đóng vai binh sĩ bị Việt Cộng bắt, nhốt vào bao bố rồi bỏ con chuột vào để cắn ông ta. Thay vì bị chuột cắn, ông ta cắn con chuột khiến dân Lỗ Ma Ni xem phim này thích thú và sự lo sợ cộng sản bớt dần và cuối cùng đứng lên lật đổ, bắn chết hai vợ chồng Ceaucescu. Ai tò mò thì xem phim này, nói tiếng Lỗ-ma-ni, phụ đề Tây Ban Nha. https://youtu.be/0l_ouM35-ew

Trong phim này, họ cũng nói đến những hình ảnh tại các nước ở tây phương, vào siêu thị, thấy thức ăn bày bán đầy. Nếu có một phim thì còn tin là do tuyên truyền của tư bản dãy chết nhưng sau khi xem nhiều phim thì họ tin thật. Điển hình khi phái đoàn Liên Xô theo Gorbachov qua Anh Quốc họp với bà Thatcher. Các nhân viên phái đoàn Liên Xô, kêu họ muốn đi viếng xưởng bánh mì của Anh Quốc khiến mấy ông xứ này ngơ ngác như bò đội nón. Kêu chúng tôi không có xưởng làm bánh mì. Mỗi địa phương có nhiều lò bánh mì, tùy theo nhu cầu của khách hàng cư ngụ, tự làm tự bán cho dân địa phương.

Mấy ông liên Xô nghĩ là phái đoàn Anh Quốc muốn dấu, kêu huỷ bỏ tất cả chương trình gặp gỡ, họ chỉ muốn tham quan các lò bánh mì. Người ta dẫn phái đoàn đi tham quan các lò bánh mì trong thành phố, nói chuyện tự nhiên, vô tư với mấy người chủ lò bánh mì, giải thích là tuỳ cuối tuần, làm nhiều bánh mì hơn vì chủ nhật nghỉ nên dân mua nhiều. Họ chỉ làm theo nhu cầu chớ không theo kế hoạch ngủ niên như trong các xã hội chủ nghĩa. Một trong những chuyến tham quan các nước tây phương đã đưa đến sự cáo chung của khối Liên Xô. Sản xuất theo cung cầu thay vì theo chỉ thị, nghị quyết vớ vẩn.

Trở lại chiến tranh tâm lý chiến tại Việt Nam. Người Mỹ muốn Hà Nội phải bảo vệ hậu cần, bảo vệ tâm lý chiến, tránh nhân dân nổi loạn. Từ đó họ huấn luyện các người di cư, để gửi về Bắc để hoạt động như điệp viên Đặng Chí Bình, mình đã kể. Tình báo của Hà Nội có mặt trong cơ quan chính quyền Việt Nam Cộng Hoà, nhất là ông Lê Quang Tung, người chỉ huy các cuộc xâm nhập tình báo vào Bắc Việt bị giết sau vụ đảo chính 1/11/1963. Mình đoán là Hà Nội ra lệnh người nằm vùng của họ như đại tá Phạm Ngọc Thảo,..tìm cách trừ khử ông này và em ông ta. Từ đó tình báo Việt Nam Cộng Hoà bị người của Hà Nội xâm nhập vào và các toán biệt kích, điệp viên nhảy Bắc đều bị bắt như trường hợp Đặng CHí BÌnh.

Năm 1963, CIA phụ trách chiến tranh bí mật chống Hà Nội, phái một số nhân viên của họ về Military Assistance Command Vietnam (MACV) để giúp chương trình OP39 do đại tá Clyde Russell phụ trách và chấm dứt năm 1968 dưới thời tổng thống Johnson. Khi ông Nixon lên, bắt tay với Bắc Kinh, bỏ rơi Đài Loan, tìm cách rút quân ra khỏi Việt Nam nên cắt các chương trình tâm lý chiến chống phá Hà Nội.

Theo hồ sơ giải mật của Ngũ Giác Đài, về các chiến tranh bí mật đối với Hà Nội (the secret war against Hà Nội), có nói đến chương trình OP 39, cấy vào tâm trí người dân tại Bắc việt tinh thần chống cộng. Họ dựa vào lịch sử ông vua Lê Lợi, Nguyễn Trãi dùng tâm công, đưa ra truyền thuyết cái gươm thần ở Hồ Hoàn Kiếm (Hồ Lục Thuỷ) và thành lập một “mặt trận gươm thiêng ái quốc”, để tạo ra một huyền thoại như vua Lê lợi khi xưa. Người Việt tại miền Bắc vẫn chưa quên được vụ cải cách ruộng đất từ 1953-1956, của Đảng cộng sản.

Họ bầu một nhân vật ma tên là Lê Hưng Quốc, lấy họ Lê để phù hợp với Gươm thiêng, đưa ra truyền thông đủ trò, đả kích Hà Nội là tay sai cho Trung Cộng, lập lại nô lệ cho tàu cộng như 1000 năm đô hộ,… kêu đã trấn áp 10,000 đảng viên tại Bắc việt,… Fake News xuất hiện từ thời Lê Lợi với những chiếc lá được thả trôi sông, do kiến ăn các chữ viết bằng mật ong.

Đến năm 1965, họ thành lập đài phát thanh Mặt Trận Gươm Thiêng Ái Quốc, mướn các phi công Đài Loan bay thả dù các máy radio, truyền đơn, tạo như phim dã tưởng một chính quyền. Mình nghe kể người dân miền Bắc lượm được radio nhưng không biết tắt máy vì sợ công an bắt nên quăn xuống xuống ao. Bù trớt.

Được biết là CIA có chương trình chống phá Trung Cộng, bằng cách gửi các biệt đội Đài Loan của Tưởng Giới Thạch xâm nhập Trung Cộng để chống phá. Sau này, họ mướn các phi công này để bay các chuyến thả toán biệt kích Việt Nam Cộng Hoà.

Thiên đàng đảo (Cù LAo Chàm) căn cứ của mặt trận gươm thiêng ái quốc

Họ đặt một căn cứ ở Cù LAo Chàm, gọi là Thiên Đàng Đảo (paradise Island) ngoài khơi Đà Nẵng, khi nào họ bắt được thuyền đánh cá của Bắc việt thì đem về đây, không quên bịt mắt. Lên đảo họ cho thấy thiên hạ sinh hoạt như tổ kháng chiến, học tập rồi thả họ về. Nghe kể mấy người đi biển từ Bắc Việt, đều khám phá ra ngay là Cù LAo Chàm vì cây cối khác với miền Bắc từ vỹ tuyến 17 trở xlên. Đến năm 1966, có 353 người từ miền Bắc bị bắt và đưa lên đảo này để huấn luyện. Mình đoán Việt Cộng cho người của họ, giả dạng bị bắt để dò la tin tức, các hoạt động trên đảo này.

Họ làm đài này có tầng số cạnh đài Hà Nội nên khi mình nghe đài này ban đêm thì hay nghe đài Hà Nội trước khi đi ngủ. Nghe kể có lần ông cụ đi thanh tra các nhân dân tự vệ về thì nghe đài Hà Nội oang oang trong phòng mình. Kinh. Khi xưa, mình cũng tò mò nghe đài Hà Nội để xem phía bên kia, nơi ông bà nội ở có gì lạ. Hình như họ có làm một đài Hà Nội giả, có tần sóng cạnh tần sóng củ đài phát thanh Hà Nội để người nghe tìm đài lộn.

Vào tháng 5, năm 1965, Hoa Kỳ cho thành lập cơ quan Joint US Public Affairs Office (JUSPAO), để phối hợp tất cả các công tác tâm lý chiến, dân sự và quân sự, gồm các tổ chức tại Bắc Việt, đường mòn Hochiminh, Lào và Miên. Juspao điều hành đài phát thanh Tiếng Nói Tự Do (Voice of freedom), phát thanh 75 tiếng mỗi tuần bằng 5 Ngôn ngữ.(Còn tiếp)

Nguyễn Hoàng Sơn 

Ảnh hưởng của Bia

 Gần đây, các cuộc nghiên cứu về uống bia, có nhiều ảnh hưởng tiêu cực hơn người ta biết trước đây. Khi mình sang Luân Đôn làm việc, đi làm xong thì đám đồng nghiệp hay rủ đi uống bia trong mấy cái Pub, viết tắt của “Public House”. Người Mỹ gọi thời gian này là “Happy Hour” vì được giải phóng khỏi công việc như nhà tù nhất là ngày thứ 6. Có cuốn phim mang tên “Thanks God It’s Friday”.

Public House để khỏi nhầm với “Private house” vì khi xưa, có những nhà riêng, cho bạn bè, người quen đến uống bia, trả tiền. Dạo mình ở Anh quốc, mỗi chiều hay trưa, đi với đám đồng nghiệp vào mấy cái Pu này ăn “Shepherd Pie” mệt nghỉ. Loại này tương tự như món “hachis Parmentier” của người Pháp. Thức ăn của người Anh quốc không ngon lắm, ngoại trừ món “Fish & Chip”.

Có dịp mình kể về các quán bia này, tạo dựng một nền văn hoá Anh quốc khá đặc thù, nhập cảng vào Hoa Kỳ, đưa đến cuộc cách mạng dành độc lập từ Anh quốc.

Có nhiều Pub dành riêng cho đàn ông tương tự các phòng trà (tea room) dành riêng cho phụ nữ. Mình không hiểu lý do người ta gọi các vũ trường khi xưa là phòng trà. Ai biết cho em xin. 

Ngày nay thì hết nạn đó. Hội Lions Quốc tế của mình chỉ dành cho đàn ông nhưng gần đây, phải để một bà làm sổ sách có mặt trong các buổi họp. Lý do: có hai tên cứ đi vòng vòng các hội để thu thập dữ kiện để kiện ra toà về tội kỳ thị giới tính, kiếm tiền.

Trước đây, có một tên ngồi xe lăn, cứ đi vòng vòng các tiệm ăn, đo đạt các hành lang, cửa cầu tiêu để thưa kiện chủ tiệm ăn về tội kỳ thị người tật nguyền. Nay tên này bị phạt rồi. Tương tự có thời gian, một tổ hợp luật sư, cứ đi kiện các tiệm nail của người Việt để kiếm tiền, nay bị tước bằng hành nghề luật sư.

Ngày nay, các cuộc nghiên cứu về hậu quả uống bia nhiều, có những hệ ứng phụ gây cho não bộ. Theo cuộc nghiên cứu tại đại học Oxford, Anh quốc, được công bố năm 2021, thử nghiệm trên 25,000 người thì được biết lượng cồn của bia rượu ảnh hưởng rất nhiều đến sức khoẻ của não bộ.

Đầu tiên, là uống rượu bia sẽ gia tăng tình trạng “tiền bệnh tháo đường”. Chúng ta nên nhớ rượu là từ đường mà ra. Các trái cây đều có đường rồi họ nấu ủ cũng như rượu nếp làm bằng gạo nếp lên men cũng từ đường mà ra. Khi chúng ta uống bia rượu sẽ khiến tuyến tuỵ làm việc nhiều. Chúng ta biết tuyến tuỵ tạo nên insulin khi thức ăn được đưa vào cơ thể.

Một nghiên cứu vào năm 2012, trên 5,128 người từ 35 - 56 tuổi, uống bia nhiều, 37.4% đàn ông bị tiền tháo đường và phụ nữ là 29.2%. Xem như 5-10% sẽ bị bệnh tiểu đường sau này sau đó có thể đưa đến bệnh ung thư.

Trong “report on Carcinogens” xuất bản lần thứ 14, cho biết là uống bia nhiều sẽ đưa đến bệnh ung thư gan và ngực.

Mình đọc tài liệu thì được biết chính phủ Tiệp, khuyến khích người dân uống bia rượu để chết sớm. Lý do là người về hưu tốn chính phủ mỗi ngày $100. Chán Mớ Đời 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Chất bổ sung xương giết người?

 Về già bác sĩ thường khuyên chúng ta uống thêm chất bổ sung Calcium để giúp xương cứng, để chống loãng xương. Khi xương bị lão hoá, bị loãng, mềm sẽ khiến xương bị dẹp làm chúng ta thấp và bị khòm. Bình thường sáng thức dậy, nếu đo chiều cao thì sẽ dài hơn trước khi đi ngủ. Lý do là khi ngủ, các khớp xương sống sẽ được các chất lõng trở về ở các khớp, đốt xương sống, sẽ làm khoản cách giữa hai đốt xương sống dài hơn tỏng ngày. Khi ngủ, tốt nhất là nằm thẳng để xương sống thẳng. Ai làm việc văn phòng nhiều, lâu ngày, sẽ thấy xương sống của mình bị cong. Nên tập nội công Hồng Gia để giúp kéo thẳng xương sống lại cho thẳng.

Họ cho biết là uống sữa bò để có calcium, giúp bồi calcium cho xương. Vấn đề là sữa bò có acid nhiều nên cơ thể tự động rút chất Calcium trong xương để giúp bảo hoà pH cơ thể. Do đó người Mỹ uống sữa rất nhiều nhưng vẫn bị bệnh loãng xương, cần chất bổ sung calcium. 

Ông bác sĩ Nhật, cho biết khi xưa, người nhật không bị bệnh loãng xương nhưng từ khi tiếp cận với quân đội mỹ đóng quân tại đảo Okinawa, người Nhật bắt đầu uống sữa bò, người to lớn hơn xưa nhưng về già lại bị bệnh loãng xương.

Nhớ dạo đồng chí gái có bầu, bác sĩ cũng khuyến hích uống thêm chất bổ sung Calcium để giúp bào thai, tạo xương cốt cho cứng.

Vấn đề là người ta khám phá ra chất bổ sung Calcium lại bị nhiễm chất chì. Không phải ít mà rất nhiều hơn mức độ cho phép của FDA. Người ta dùng xương của ngựa già để làm chất bổ sung. Người ta nuôi ngựa, muốn cho xương ngựa cứng nên cho ngựa ăn thêm chất bổ sung khi xưa có nhiều chất chì. Khi ngựa già thì người ta giết để lấy xương, làm chất bổ sung như một loại keo giúp các chất khác gắn liền với nhau. Chất bổ sung được trộn nhiều thứ nhất là chất bảo quản.

Trên thực tế thì bò và các loại thú ăn cỏ, hay bị nhiễm chất chì vì chúng ăn cỏ, lá bị nhiễm chất chì rất nhiều. Chất chì thấm vào xương của chúng nên khi con người dùng xương của chúng để làm chất bổ sung là mang theo chất chì. Chì sẽ phá hoại cơ thể nhất là não bộ. Do đó người ta cấm dùng chất chì để làm sơn, giúp bảo quản lâu năm. Sơn của Trung Cộng sản xuất không bị cấm nhập vào Hoa Kỳ.

Tại Hoa Kỳ, khi mua nhà hay cho thuê nhà, đều phải thông báo là nhà có thể có chất chì vì nhà cũ trước 1972, đều sử dụng chất chì trong sơn để giữ cho lâu, không bay màu. Các ống nước cũ thường có chất chì vì được hàn bằng chì nên mình thay hết các ống nước cho chắc ăn. Ở cửa sổ, lâu ngày sơn cũ bị bốc ra, con nít hay lượm ăn nên khám sức khoẻ ở trường, học sinh bị nhiễm chất chì là mệt cho chủ nhà.

Hình như mình đã có kể về thạch tín trong gạo vì trồng trên các đồng lúa bị nhiễm thuốc sát trùng và phân bón.

Tài tử Allison Haynes rực lửa, chết vì uống chất bổ sung calcium có chất chì

Nữ tài tử nổi tiếng của Hồ Ly Vọng, tên Alyson Haynes, nổi tiếng trong phim “Attack of the 50 Foot Woman” được bác sĩ cho uống chất bổ sung calcium. Loại được làm với xương ngựa. Cô ta uống mỗi ngày nhưng càng ngày càng yếu, cuối cùng phải dùng gậy chống để đi, chấm dứt luôn nghề nghiệp, chết vào năm 46 tuổi. Tổng cộng 22 y sĩ đã khám nghiệm cái bệnh lạ lùng của cô ta dù còn trẻ. Cô ta trải qua 300 cuộc chụp hình quang tuyến để xem bị bệnh gì. Ngày nay, chúng ta biết là chụp hình quang tuyến rất nguy hiểm, đưa đến ung thư. Cô ta cho biết, có 3 chọn lựa: 1/ tự kết liễu cuộc đời, 2/ đi bác sĩ thần kinh để học cách sống với sự đau đớn và 3/ là tự tìm câu trả lời.

Cô ta nhờ bạn chở đến thư viện, người ta phải bế cô ta vào thư viện vì đi không nổi. Mỗi ngày, cô ta đọc sách để tìm hiểu. Một hôm, cô ta thấy một cuốn sách nói về độc tố của kỹ nghệ về chất chì. Cô ta gửi thuốc bổ sung, cô ta dùng cho phòng thử nghiệm thì khám phá ra chất bổ sung bị nhiễm chất chì rất nhiều.

Được 22 bác sỹ khám nghiệm và 300 lần chụp quang tuyến, chết vì ung thư máu

Cô ta viết thư cho FDA. FDA cho biết nhờ cô ta mới nghiên cứu vấn đề này nhưng đã quá trễ, khi cô ta chết vì bệnh ung thư máu, nhờ 22 bác sỹ và 300 lần chụp hình quang tuyến.

Kỹ nghệ dược phẩm không những sử dụng xương ngựa, sử dụng các loại khác như vỏ sò, vỏ hến,… người ta thử nghiệm đến hơn 70 loại chất bổ sung calcium của các công ty khác nhảy thì đều có chất chì, thậm chí cao gấp 4 lần mức cho phép. Ngày nay, tại các bờ biển bị ô nhiễm vì nước thải từ thành phố ra cũng như từ các tàu đánh cá,… thải các chất độc ra.

Trong vòng 2 năm, tiếu bang Cali phải giảm mức chất chì trong thực phẩm, trong khi các chất dùng làm chất bổ sung lại cao gấp mấy lần mức cho phép của tiểu bang Cali.

Họ khám nghiệm trên 70 loại calcium và thấy chất chì lên đến 4 lần. Kinh

Cũng nhờ cái chết của tài tử Allison Haynes, đã giúp FDA kiểm soát chặt chẻ các chất bổ sung. Vấn đề là ngày nay người ta đưa thuốc và chất bổ sung qua Trung Cộng để làm cho rẻ, bán cho lời nên khó mà biết Trung Cộng bỏ cái gì ở trong.

Có lần mình thấy quảng cáo trên mạng, hạt Apricot, một loại như trái mơ ở ngoài Bắc. Cho biết ăn có các chất kháng oxy-hoá nên mua về ăn thử. Ăn thấy đắng đắng. Một hôm ngồi xem phim, buồn đời mình ăn rồi quên để ý nên tiếp tục ăn lúc xem phim. Độ 1 tiếng sau, mình cảm thấy tim đập mạnh

, thấy lạ vì chưa bao giờ bị vụ này. Mình đứng dậy đi rót nước uống thì thấy chóng mặt, phải nằm dưới đất một lúc mới bò dậy nổi, uống nước thì từ từ bình thường lại. Đồng chí gái về, mình kể lại, nói chắc phải đi nhà thương xem sao vì biết đâu là triệu chứng của tai biến. Đồng chí gái gọi cho anh bạn bác sĩ, anh ta nói không sao.

Mấy tuần sau, mình đang xem phim với đồng chí gái, cũng ăn vài hạt rồi tim lại đập mạnh như trước. Lúc đó mình mới hiểu vì ăn hạt apricot. Uống nước xong thì mình tỉnh táo lại, mò đọc trên mạng. Cho biết là các enzyme sẽ biết thành cyanide khiến mình thất kinh. Hết dám ăn. Xem lại cái gói hạt thì có đề “ May be Toxic”. Chết người. 

https://food.ndtv.com/food-drinks/will-eating-apricot-seeds-kill-you-know-the-truth-1690784

Các sử gia cho biết, đế quốc La-mã bị giải thể cũng vì chất chì, sát hại rất nhiều người ở la-mã vì ăn thực phẩm chế biến với chất chì. Rảnh mình sẽ kể. 

Cho thấy người xưa, qua kinh nghiệm của họ, đã để lại câu: “bệnh tòng khẩu nhập”.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Nên hay không nên khám sức khỏe định kỳ hàng năm

 Hôm trước, đồng chí gái nhắc lấy hẹn bác sĩ để đi khám định kỳ. Tò mò mình kiếm tài liệu trên mạng để xem về khám sức khoẻ định kỳ trên mạng. Có mấy ông bác sĩ già kêu là không nên. Thứ nhất là cách khám sức khoẻ quá cổ lổ sỉ từ hơn 100 năm qua. Thứ hai là nếu bác sĩ khám sơ sài thì bệnh nhân không thoả mãn, thứ 3 là khám tùm lum thì sẽ khiến bệnh nhân lo âu, mất ngủ và cuối cùng bác sĩ làm đủ trò để kiếm tiền. Có anh bạn bác sĩ nói là ngày nay bảo hiểm họ cắt bớt vụ chụp hình CT hay MRI vì bị bác sĩ lạm dụng quá.

Có rất nhiều bác sĩ kêu gọi, bỏ vụ khám sức khoẻ định kỳ hàng năm, thay vào đó, bác sĩ nói chuyện với bệnh nhân về dinh dưỡng, ăn uống, không hút thuốc lá, uống rượu bia,…kiều này, mất thời giờ của bác sĩ làm ra tiền. Không lấy tiền nhiều được khi mua máy móc tối tân.

Đi khám định kỳ thì có nhiều vấn đề có thể gây tổn thương tâm lý cho bệnh nhân, khi thấy lấy máu, rồi bác sĩ gia đình không biết nhiều về các bệnh khác nên phải giới thiệu các chuyên gia khác. Một anh bạn bác sĩ, làm cho Kaiser Permanente, xem như làm công cho một bệnh viện kể: anh ta hay bị các bác sĩ người Việt tại Bolsa, hỏi sao không thấy anh ta giới thiệu bệnh nhân. Làm công cho Kaiser thì các chuyên gia đều làm cho Kaiser hết thì không thể nào giới thiệu bác sĩ ngoài Kaiser được.

Một bác sĩ mỹ kể chuyện ông bố lớn tuổi đi khám bác sĩ định kỳ. Bác sĩ gia đình, giới thiệu qua một chuyên gia vì không rành, ông chuyên gia này chụp CT  không thấy rõ nên lại phải chụp lại với ông khác. Bác sĩ đều khuyên là không nên chụp CT scan  nhiều vì phóng xạ. Hết ông này chụp đến ông khác chụp, cuối cùng không bị gì cả. Chi phí lên đến $51,000. Ông bố lớn tuổi có medicare,..nên chỉ trả có $111. Cho thấy hệ thống bác sĩ cứ giới thiệu bệnh nhân qua nhau để làm tiền. Ông bác sĩ kể; trong mấy tháng đi chụp hình, để gặp bác sĩ lại là một cực hình vì lo âu, mấy ông bác sĩ hù doạ đủ thứ.

Mình nghe lời vợ đi khám bác sĩ về mắt. Cô này trẻ, chụp hình bú xua la mua, rồi kêu con mắt mình có vấn đề, cần phải mỗ nên cô ta giới thiệu một chuyên gia khác, cũng tên Nguyễn nên không biết anh hay chồng cô ta. Lại chụp hình bú xua la mua, tên bác sĩ này kêu mắt chú hơi lộn xộn nhưng chưa cần phải mỗ, cần xét lại 6 tháng thay vì hàng năm. Kinh

6 tháng sau, văn phòng bác sĩ đầu tiên gọi lấy hẹn rồi văn phòng thứ nhì cứ ráo riết gọi, mình kêu kiếm được bác sĩ khác rồi. Mình có tên bạn bác sĩ về nhãn khoa, hắn chuyên giải phẫu mắt cho mấy bà muốn làm đẹp, kêu đến phòng mạch hắn, có tên bác sĩ mỹ chuyên về mắt xem. Mình đến khám tên mỹ này, cũng chụp hình bú xua la mua. Mình hỏi hắn mấy tên bác sĩ kia kêu mắt mình có vấn đề, cần phải mỗ chi đó. Hắn lật hồ sơ một tên bệnh nhân khác, vừa mới khám, rồi kêu mắt anh về già như vậy là bình thường, một bệnh nhân khác cũng tương tự, không lo sợ gì cả. Hắn đưa hình chụp của bệnh nhân trước mình, cũng có bị sơ sơ như mắt mình. Lương y như Kế Mẫu. Chán Mớ Đời 

Nhiều bác sĩ cho biết, lý do phải lấy cái búa khỏ khỏ nơi đầu gối, cùi chỏ, hay khám phổi, đè bụng vì nếu không thì bệnh nhân cảm thấy không hài lòng. Đó là cách buôn bán. Điển hình, mình có ông bạn già, biết về địa lý, nổi tiếng từ Việt Nam, ông ta xem không lấy tiền. Ai muốn thì tặng tiền nhà thờ của ông ta. Nhiều người Tàu mời ông ta qua Trung Cộng, Đài Loan để xem mồ mả của dòng họ. Trả vé máy bay hạng sang và khách sạn 5 sao, ăn uống tưng bừng.

Ông ta kể là sau hai ngày ăn uống dưỡng sức, ông ta hẹn vào buổi sáng, sau đó hôm sau hẹn buổi trưa rồi ngày thứ 3 đi xem mộ vào buổi chiều. Hai ngày sau mới công bố kết quả,…. Thật ra đi một lần, ông ta đã hiểu rõ tình hình, có thể nói ngay nhưng họ đã tốn tiền cho mình đi sang Tàu, thì phải làm trịnh trọng, đi xem xét mấy lần, cho khách hàng không tiếc nuối tiền bạc bỏ ra.

Tuần trước, chị vợ mình, nha sĩ, từ Boston sang chơi mấy ngày. Chị ta kêu khi xưa người ta kêu tránh ăn chất béo, nay thì lại kêu chất béo tốt. Chán Mớ Đời vụ này thì mình đã kể rồi. Dạo này, thấy chị ta cho ông chồng ăn có chất béo, trước kia ông chồng chỉ ăn ba cái gì Chán Mớ Đời. Ông chồng gầy như cây tăm vì bị cử ăn đủ thứ.

Chúng ta phải cẩn thận về “overdiagnosis”, khám xét quá kỹ. Nếu có bệnh ung thư thì đã trễ rồi. Xác xuất chữa bệnh ung thư tại Hoa Kỳ  là 2.1%, khá nhất hoàn cầu là Úc Đại Lợi 2.3%. Chúng ta đều biết là bệnh đến từ thức ăn như người xưa hay nói “bệnh tòng khẩu nhập”. Chúng ta biết ăn nhiều, uống rượu nhiều làm hại cho cơ thể, gan ruột, hút thuốc là không tốt cho lá phổi,…nhưng chúng ta vẫn ăn đường, uống cà phê, uống rượu, uống bia để thể hiện chúng ta là đấng nam nhi. Khi bị bệnh đã quá trễ.

Còn cholesterol thì chúng ta tự đi thử máu cũng được. Mình đã kể về vụ cholesterol khi xưa chỉ số chung là 276, mới được xem là cao. Sau này các công ty dược phẩm và nhà thương lobby xuống còn 200. Cholesterol tốt, chỉ cần giảm chỉ số của Triglyceride là tốt. Ai tò mò thì tìm đọc những bài mình kể về y tế.

Đây là lời kể của một vị bác sĩ, cho biết ông bố đi khám định kỳ. Ông bố do dự để chụp hình vì bác sĩ bảo này nọ, cuối cùng bác sĩ cũng thuyết phục được.

Tại sao bác sĩ vẫn tiếp tục khám bệnh nhân khoẻ mạnh, cho dù chỉ lấy vài trăm đô nhưng nuôi nguyên hệ thống y tế như nhà nhà thường, các trung tâm thử máu, chụp hình,… bác sĩ nói họ muốn có thời gian nói chuyện với bệnh nhân về ăn uống lành mạnh nhưng họ phải theo các chỉ thị. Nếu bệnh nhân có vấn đề gì , quay qua kiện bác sĩ là mệt.

Chụp CT cho thấy tuyến tuỵ bình thường, có một chút gì đó ở lá gan. Ông bố làm trong nhà máy hoá chất lâu năm

Mình có xem một phim tài liệu kể về một ông mỹ trẻ bị bệnh đau đầu. Vào khám bác sĩ, họ gửi anh ta đi chụp hình não, chụp hình ruột,…đủ thứ trò, tốn $50,000. Cuối cùng họ cho anh ta uống một viên Tylenol. Xong om. Bác sĩ sợ bị thưa kiện, nên phải thử đủ trò để bảo vệ họ khi có chuyện, một mặt kiếm thêm tiền. Chúng ta đang sống trong một xã hội như vậy.

Rốt cuộc , bác sĩ nghĩ không có gì phải lo ngại, tốn $50,000. Chán Mớ Đời 

Hồi mấy đứa con mới ra đời, bác sĩ khuyên cho chúng ngủ theo thế nằm xấp. Sau đó người ta khám phá con nít chết nhiều vì nằm xấp nên lại bỏ. Tương tự khi phụ nữ bị mãn kinh, họ cho uống hormone như phương pháp trị liệu để rồi khám phá cách này gây ung thư.

Mỗi 5,000 dặm, chúng ta đem xe đi bảo quản thấy đau nhớt nhưng cơ thể chúng ta khác với xe cộ. Cơ thể có thể tự chữa lành được. Đi khám định kỳ, không làm giảm bệnh ung thư, người chết già, bệnh tật, nhưng họ lại gia tăng khám định kỳ. Đi khám lại gây thêm nguy hiểm cho cơ thể với các phóng xạ, chụp quang tuyết….

Lấy thí dụ, người ta kêu khám phá ra bệnh tiểu đường, giúp bệnh nhân kịp điều trị, sống lâu hơn. Chưa chắc, nếu ai được bác sĩ chữa trị bằng thuốc Avandia, thuốc số một chữa bệnh tiểu đường, sau này phải rút ra khỏi thị trường dược phẩm. Thay vì giúp bệnh nhân lại giết bệnh nhân. Do đó chúng ta cần tìm hiểu rõ ràng về bệnh này, giúp chúng ta ăn uống thay vì tọng thêm insulin. Mình có kể vụ này rồi.

Có lần mình tò mò hỏi một bác sĩ quen, ông này to béo, ăn nhiều. Mình hỏi ăn vậy không sợ cao máu, cao mỡ, cao đường, 3 thứ bệnh này anh ta đều có. Anh ta trả lời có thuốc rồi. Nay anh ta đã qua đời sau khi bị tai biến. Mình xem nhiều chương trình tài liệu, cho thấy bệnh nhân về tiểu đường, cao mỡ, cao máu đều được chữa lành qua cách dinh dưỡng. Chúng ta cứ nghĩ thuốc là tốt là chết sớm như anh bác sĩ bạn.

Lần sau, mình đi khám định kỳ sẽ cẩn thận hơn. Có lẻ mình sẽ lấy hẹn thử máu thôi. Còn khỏi cần thử vớ vẩn. Công ty bảo hiểm cho phép miễn phí hàng năm thôi thì đi, còn chụp hình vớ vẩn thì khỏi cần.

Chán Mớ Đời 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Chợ Cây (chợ gỗ) Đàlạt

 Thấy mấy tấm ảnh của Chợ Cũ Đàlạt khiến mình nhớ mại mại, không gian thời bé nhất là lúc ông cụ đi diễn hanh với đoàn Thanh niên Cộng Hoà của Ngô tổng thống ở quảng trường Hoà Bình. Ông cụ đi ngoài, ngậm cái còi huýt ét ét trong khi thiên hạ đi hàng 4, một hai một hai. Ai nấy cũng bận bộ đồ kaki màu xanh. Mình có viết nhiều về khu Hoà Bình rồi, đây chỉ tải lên mấy tấm ảnh, tìm được sau này.

Đây là Chợ Cũ Đàlạt, còn được gọi là Chợ Cây vì mấy cái đà làm bằng gỗ. Phía ngoài thì tô xi măng.

Mẹ mình bán ở phía tay phải của 3 cửa sổ thông hơi, sau này là chỗ tiệm đồng hồ Tiến Đạt

Người Đàlạt gọi là Chợ Cây hay Chợ Gỗ vì mấy cái đà làm bằng gỗ theo hình vòm, rất hiện đại về kỹ thuật vào thời đó, nhất là tại Đàlạt. Tây mới bắt đầu xây cất các toà nhà bằng gỗ ép. Hình chụp năm 1937, thấy mấy bà ngồi chồm hổm trên sập. Kiến trúc sư người Pháp tên Louis Georges Pineau thiết kế.

Mấy cái sập dựng trên mấy cái chân, tối thì dọn mấy thùng đựng đồ bán dưới sập rồi lấy bao bố trùm lại và buộc dây thừng.

Bưu thiếp nhìn từ tiệm thuốc bắc Con Cua, thấy quảng cáo rạp Eden, tiền thân rạp Ngọc Lan, chiếu phim Victor. Sau này, họ nới đường Duy Tân thành hai chiều thì cột trụ điện bên phải được dời đi.

Toàn dân đoàn kết ủng hộ Ngô tổng thống. Kinh chỗ này là nơi thiên hạ đi diễn hành khi xưa đi xuống đường Lê Đại Hành. Mình nhớ rõ như hôm qua, ông cụ bận bộ đồ xanh của Thanh Niên Cộng hoà, đi diễn hành từ đây xuống sân vận động Cộng Hoà.

Thấy tây toàn quyền bận đồ trắng thêm vài chức sắc người Việt, áo dài khăn đóng. Ngày lễ chi của tây, chắc lễ “cặt to ru dê”

Không ảnh cho thấy chợ tràn Lan ra ngoài luôn. Dãy phố dọc bên dãy photo Hồng Châu, che gió cho họp chợ. Sau này, họ phá bỏ, theo mình là điểm sai lầm vì tây thiết kế rất đúng về thiết kế đô thị và chắn gió. Sau này họ phá vỡ, khu này te tua, chỉ có phía bên dãy phố Việt Hoa, nhà hàng Mekong là nhộn nhịp. Xem hình dưới 

Dãy phố bên phải làm không gian của Chợ Cũ rất gọn gàng, sau phá bỏ Chán Mớ Đời 

Chỗ này mình chứng kiến ông cụ đi một hai một hai. Cựu ngự lâm quân của Bảo Đại nên đi đẹp . Nghe kể, không ai tập mọi người đi đúng nhịp nên họ kêu ông cụ làm. Mình đoán làm cái bùng binh nhỏ sau khi phá bỏ dãy phố bên phải. Lúc này Photo Hồng Châu chưa lên lầu. Nếu để ý thì bên trái của Chợ Cũ, có vẻ Randa dài ra để che nắng vì hướng Tây.

Thấy xe kéo ở Đàlạt, lên dốc chắc chết quá. Đây là hình ảnh vào những năm 1940, khi họ xây các kiosk bên phải. Sau đó lại phá bỏ để xây dãy phố bằng đá, có vòm như ở trên.

Họp chợ ở ngoài trời thấy nhộn nhịp. Chợ cũng trống như sau này họ xây Chợ Mới.

Tương tự

Chợ khoảng cuối thập niên 30

Tây thực dân đi ắt ê. Chắc hình chụp trong ngày lễ mẫu quốc hay toàn quyền lên viếng thăm Đàlạt. Thấy cả hướng đạo sinh

Xe thổ mộ, mình nhớ có đi một lần từ đây lên ấp Xuân An. Mình tiếc nhất là dãy phố xây bằng đá ong bên phải bị đập bỏ sau 1960.

Chợ đang xây thập niên 30. Xây bàng hắc lô, thấy chất đầy xe tải sau gia đình nào đứng chụp hình

Cảnh tượng với dãy phố bên phải mà sau này họ đập bỏ. Chán Mớ Đời 

Theo mình phá bỏ dãy phố bên phải là một sai lầm lớn trong thiết kế đô thị. Không biết ai ra lệnh dẹp bỏ. Theo mình đấy phố này đẹp nhất của khu phố này.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Nên hay không truy tầm ung thư ngực

 Cứ lâu lâu nghe đồng chí gái kêu đi khám ngực để truy tìm ung thư ngực. Hỏi lý do thì trả lời: “bác sỹ kêu đi”. Phụ nữ được chỉ dẫn cần khám, truy tầm ung thư ngực nhưng không được giải thích lý do để lấy  quyết định. Người ta hay nói bệnh ung thư vì gen của gia đình nhưng ngày này, khoa học đã chứng minh là ung thư vì gen chỉ xảy đến với người ta độ 1%, còn 99% kia là vì lối sống, ăn uống gây nên.

Trong tờ “Journal of the National cancer institute” cho hay “selling the screening can be easy”, chỉ cần doạ người ta lo sợ bằng cách nói thêm về những nguy hiểm, tạo thêm niềm tin về những ưu điểm của truy tầm ung thư. Nhất là đừng bao giờ nhắc đến những nguy hại do phóng xạ khi truy tầm ung thư. Hôm qua mình đi nha sỹ, họ kêu chụp Quang tuyến hàm răng, phải lấy áo bảo hộ che thân mình để tránh bị ảnh hưởng.

Khi nhắc đến ung thư làm người ta sợ về căn bệnh vô hình, không có khám nghiệm nào mà khiến bệnh nhân lo âu nhiều như truy tầm ung thư. Mình nhớ cách đây mấy năm, đi mỗ cục bướu trong người. Về nhà đợi kết quả 2 tuần lễ, khiến mình chới với, đọc một loạt 5 cuốn sách về ung thư để quên sự chờ đợi. Kết quả bướu lành. Hú vía.

Cách tiếp thị của nhà thương và bác sỹ là truy tầm sớm thì dễ chữa hơn thế là mọi người xung phong. Mấy tờ truyền đơn của American Cancer Society, cho biết nếu ai chưa làm Mammogram, để truy tầm ung thư thì nên khám kỹ lưỡng hơn về ngực. Có điều là đàn ông họ không lưu ý truy tầm ung thư. Nghe nói đàn ông dễ bị ung thư tuyến tiền liệt, không lẻ bắt mấy ông đưa chim cho họ truy tầm. Tìm không ra mà chim dế hết cương luôn.

Ông chủ tịch hiệp hội ung thư Hoa Kỳ (American cancer Association) cho biết không nên truy tầm ung thư tuyến tiền liệt nhưng lại đồng ý là phụ nữ nên truy tầm ung thư ngực. Thế lầy nà thế Lào?

Được biết 70% phụ nữ sẽ không chịu khám ngực để truy tầm ung thư nếu họ được giải thích tận tình, các lợi và hại của mammogram 

Bài báo cho biết truy tầm ung thư ngực có nhiều điều lợi nhưng cũng có thể đưa đến nhiều vấn đề do phóng xạ và thuốc uống. Truy tầm ung thư thường được sử dụng là mammogram . Từ 50 năm qua, có trên 600,000 phụ nữ Hoa Kỳ tham dự trong 10 thử nghiệm. Ai cũng kêu là thử nghiệm, truy tầm ung thư rất có lợi nhưng ít ai nói đến những cái hại của nó. Ngược lại chỉ có 1 thử nghiệm về áp huyết cao cho đàn ông trong vòng 2 năm và chỉ có 150 người tham dự cuộc thử nghiệm này đã giúp bác sĩ quyết định về áp huyết cao gây ra nhiều bệnh tật, cơ nguy đột tử. Chán Mớ Đời 

Tại sao lãnh vực truy tầm ung thư đều chú tâm vào truy tầm ngực phụ nữ vì kỹ nghệ chết tạo máy móc truy tầm ung thư giúp các radiologist đọc lên đến hàng trăm tỷ đôla. Họ cho biết là nên truy tầm ung thư ngực vào tuổi 30, 40, người thì nói ở tuổi 50. Người thì cho biết mỗi năm, người thì kêu không nên làm đều. Biết nghe ai bây giờ.

Mình có cô cháu bị ung thư ngực khi còn trẻ. Mình đoán bị stress quá, sinh con, chồng mất việc, ngân hàng kéo căn nhà, phải dọn vào một cái garage để hai vợ chòng 3 đứa con ở. Ung thư vì stress rất nhiều, vì ăn uống không điều độ, ngủ ngáy không tốt,… may quá, cô cháu còn trẻ nên có thể vươn lên và qua khỏi bệnh.

Đi truy tầm sẽ đưa đến vấn đề tài chánh hao hụt của bệnh nhân, nhất là tinh thần như mình cách đây mấy năm. Mình nhớ đi khám bác sĩ, ông ta kêu mình đi chụp MRI hay chi đó, rồi khi gặp lại, ông ta cầm tờ giấy của ông bác sĩ về radiologie rồi đọc cho mình nghe, lấy $300. Cứ gửi thẳng cho mình đỡ tốn $300. Có thể nói bác sĩ thường,  nhiều khi không đọc được các tấm ảnh chụp của máy . Chán Mớ Đời 

Khi truy tầm ung thư ngực bằng Mammogram, người ta cho phụ nữ uống một loại thuốc. Họ phát hiện máu của người uống loại thuốc này chỉ số p gia tăng kinh hoàng. Sẽ giải thích sau nếu bác nào tò mò thì em sẽ kể thêm vì dạo này em đang đọc tài liệu về chiến tranh Việt Nam.

Phụ nữ được tiếp thị về mammogram, tuyệt nhiên không biết gì cả về sự lợi hại của việc này. Người ta thăm dò các phụ nữ thì 9 trong 10 người được hỏi, không có khái niệm gì về lợi hay hại của sự truy tầm ung thư này. Đâu phải lỗi của họ. Lý do là quảng cáo tiếp thị. Điển hình, chúng ta cứ nghe nói ăn chuối là có nhiều chất Potassium nhưng trên thực tế, người ta cho biết lượng Potassium trong chuối đứng thứ 105 chi đó, sau cải, chà là,…các công ty bán chuối quảng cáo đầy trên truyền hình, sách báo từ mấy chục năm qua nên in hằn trong trí óc chúng ta, không cần xem xét lại. Mình leo núi 14 tiếng đồng hồ, chỉ ăn có nắm đậu và 5 trái chà là, khỏe tênh. Chà là có rất nhiều Potassium, giúp người ta vượt sa mạc, nhất là bồi dưỡng sau khi hò giã gạo với đồng chí gái.

Đây là thống kê về sự nguy hiểm của phóng xạ khi truy tầm ung thư và gây nên bệnh ung thư nếu đi mỗi năm thì nhiều hơn, đi mỗi 10 năm thì ít lại. Chưa có bệnh thì đi thử nghiệm, có thể tạo ra bệnh ung thư. Chán Mớ Đời 

Người ta tin rằng truy tầm ung thư vú sẽ sớm phát hiện ra, thậm chí họ không am tường, hiểu những cơ bản về mammogram. Họ chỉ được bác sỹ nói, không đưa ra lý do, giải thích sự lợi hại của mammogram. Một kết quả về nền văn hoá, phong trào đi bộ gây quỹ để chống ung thư với các tổ chức pink ruban mà đồng chí gái cứ kêu mình đi bộ khi xưa, đồng hành với phụ nữ bị ung thư, chữa trị, nghiên cứu. Sau này mình khám phá ra các tổ chức này đều được hỗ trợ bởi kỹ nghệ thực phẩm, dược phẩm đã gây nên ung thư. Ai tò mò, tìm đọc những bài mình kể còn không thì gút gồ Chán Mớ Đời 

Tóm lại; mammogram được nghiên cứu và sử dụng để truy tầm tất các ung thư và gây nhiều tranh cãi nhất hiện nay. Điển hình, người ta chỉ thử nghiệm 150 người đàn ông về áp huyết cao trong vòng 2 năm, đã khiến các bác sĩ kết luận về việc điều trị bệnh áp huyết cao. Trong khi 10 năm qua, họ đã thực hiện trên 10 thử nghiệm, với trên 600,000 phụ nữ vẫn chưa đưa đến kết cục về các thử nghiệm nói trên.

Đề tài khá dài, khó tóm tắt trong một bài ngắn. Bác nào tò mò thêm thì em sẽ kể thêm. Em sẽ đếm số lượng người đọc. Viết theo kiểu đặt hàng. Viết về tình yêu vớ vẩn thì bà con đọc rất nhiều, còn viết kể về tránh bệnh tật thì thiên hạ ít đọc. 

Vợ em thì tin bác sỹ, em cản không được. Bác nào muốn vợ đi tây phương cực lạc sớm nên khuyến khích vợ đi khám ngực và mấy thứ kia hàng năm, sẽ giảm tuổi thọ. Còn ai thương vợ thì cứ cản vợ không nghe mấy tên bác sỹ như em. Khuyên nên đi bác sỹ già, họ có kinh nghiệm, không cần làm tiền nhiều để trả nợ. Bác gái nào thấy chồng mình khuyên đi khám chụp hình phóng xạ Hoài là biết ông ta có sỹ đồ về Việt Nam kiếm chân dài. Chán Mớ Đời 

Người ta cho biết là chẩn đoán, thử nghiệm tìm ra ung thư ngực là đã quá trễ. Nếu không thử nghiệm mammogram thì người ta tầm ra trung bình ở tuổi 22.8. Còn với mammogram thì ung thư có thể vào tuổi 21.4 tuổi. Chán Mớ Đời 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Ty Công Quản Nước Đàlạt

 Hôm trước, thấy tấm không ảnh của hồ Đội Có, khiến mình nhớ đến ông cụ. Bố mình làm việc ở ty Công Quản Nước, nhà máy lọc nước và bơm nước cho thị dân Đàlạt dùng. Ông cụ mình là công chức của ty Công Chánh Đàlạt, nhưng sau Mậu Thân, ông cụ được đổi qua ty Công Quản Nước, mình đoán cũng trực thuộc Khu Công Chánh Cao Nguyên Trung Phần. Trưởng ty là ông Nguyễn Văn Tùng, người Bắc, bố của tên Huân, học trên mình một lớp ở Yersin, nghe nói đã qua đời mấy năm rồi.

Tấm không ảnh cho thấy bên trái là đường Đinh Tiên Hoàng, từ đường Bà Huyện Thành Quan, chạy lên Giáo Hoàng Học Viện. Bên tay phải có đường Võ Tánh, từ Phan Bội Châu chạy xuống đến bùng binh ngay bờ hồ. Chỗ này là nơi bố mẹ và Thịnh, học chung với mình ở trường tiểu học Thanh Ngọc, tập lái xe, xuống dưới này rồi mẹ nó hoảng, đạp thắng không đạp, đạp ga bay xuống hồ, chết đuối cả 3. Sáng đó, mẹ mình sai người chở 5 tấn gạo vào cho bà ta ở đường Hàm Nghi, chưa kịp lấy tiền nên mất 5 tấn gạo. Chán Mớ Đời 

Thật ra khi lái xe mà có vợ ngồi bên cạnh hay gây tai nạn lưu thông vì đàn bà không muốn lái xe nhưng thích lái tài xế. Khiến tài xế nổi điên đâm vào lề.

Từ đường Bà Huyện Thanh Quan, có con đường nhỏ chạy vào bên cạnh hồ Đội Có, đến nhà máy lọc nước của Đàlạt. Mình có vào đây vài lần. Nếu nhìn kỹ thì sẽ thấy ống nước lớn từ hồ Xuân Hương, để bơm vào nhà máy nước. Nếu mình không lầm thì có ống thông nước từ hồ Xuân Hương vào hồ Đội Có, để thoát bớt nước cho hồ Xuân Hương vào mùa mưa. Ông Đội Có giàu, có dãy nhà ở khu Hoà Bình đối diện nhà sách Hoà Bình, phía sau là bến xe Tùng Nghĩa.

Tìm ra rồi, hình chụp thấy hồ Xuân Hương, và hai hồ nhỏ bên kia đường: hồ Đội Có và hồ Tống Lệ

Mình vào đây thường là buổi tối, ông cụ đi thanh tra các nhân viên gác trực nhân dân tự vệ ban đêm. Mình đi ké vào xem. Ông cụ là đoàn trưởng nhân dân tự vệ của nhà máy nước nên chỉ xem xét, phát súng trong kho, ghi tên ai có mặt và ai vắng mặt rồi về nhà ngủ. Cũng vì cái chức này mà sau 75, ông cụ đi tù 15 năm.

Số là trước khi di tản khỏi Đàlạt vào tháng 3 năm 1975, ông cụ được lệnh chôn súng của các nhân viên của đoàn nhân dân tự vệ. Sau khi Việt Cộng vào Đàlạt, ông cụ trở về Đàlạt, rủ các người bạn quen, in truyền đơn chống Việt Cộng, bị bắt với súng ống của nhân dân tự vệ đã chôn khi xưa.

Dãy phố của ông Đội Có, phía sau lưng là bến xe đò. Mình bỏ trên đây để khi mình giải thích dễ nhận ra chỗ nào.

Hồ Đội Có và Hồ Tổng Lệ nằm đối diện bên đường hồ Xuân HƯơng, để hứng nước mưa từ trên đồi cù xuống, tránh kéo theo chất dơ, rác thải từ thành phố xuống hồ Xuân Hương. Mình đoán là do người Pháp thiết kế. Ở  âu châu hay Hoa Kỳ, mỗi thành phố đều có một hay nhiều hồ chứa nước mưa, sau đó họ lọc để tưới cây cỏ lại, gọi nước tái sinh. Thứ nhất là để tránh lụt lội vào mùa mưa vì nước ở trên cao đổ xuống các thung lũng.

Đàlạt xưa khi trời mưa thì các ống cống, mưa từ trên đồi chỗ Hàm Nghi, Mình Mạng chảy xuống Phan Đình PHùng, rồi xuống suối từ Số 6 chảy về. Nước thoát không kịp nên làm ngập hết các khu vườn rau ở  xung quanh. Xe mình bị ngập nước một lần ở cầu Cẩm Đô, phải sửa tốn khá nhiều tiền bà cụ. Bao nhiêu rác rưỡi thị dân ở Phan Đình Phùng, mang ra đổ nơi con suối, làm nghẽn con suối. Vào mùa khô, rác chất cao thành núi, đi ngang mấy cái cầu là hôi thối, ruồi nhặng đầy. Mùa mưa thì nước suối chảy siết bị nghẹt, khiến ngập nước. Mình thắc mắc khi về Đàlạt là rác thải ở đâu. Ống cống, rác đủ trò. Chỉ nghe là xứ Đan Mạch có viện trợ làm chỗ phế thải rác cống ở Cam Ly.

Khi xưa, khi trời mưa, cống rãnh từ Khu Hoà Bình đỗ xuống thung lũng trồng rau, sau này người ta xây Chợ Mới. Ống cống đều chảy ra suối Cam Ly, chỗ ấp Ánh Sáng. Nước cống rãnh ở đường Mình Mạng và Dốc Nhà Làng đều chảy xuống Phan Đình Phùng, thải xuống suối nước chảy về Cam Ly.

 Mình nhớ như in, khi đi lên Dốc Nhà làng là ống cống thối không thể tả, đen xì, ruồi nhặng. Vào mùa mưa thì đỡ hơn. Rác thiên hạ đổ ngay suối sau lưng đường Phan Đình Phùng nên mùa khô, chất thành núi rác, mùa mưa thì làm nghẹt suối nên nước dâng lên làm ngập ruộng vườn của mấy người làm vườn, xung quanh đó.

Nhìn tấm ảnh này mới để ý là con đường dẫn vào Thuỷ Tạ, nằm ngay trục của con đường đi thẳng lên Hôtel du Lac. Hình như không phải đường Võ Tánh ở khúc này, chỗ Phan Bội Châu chạy xuống là đường tên khác thì phải, quẹo phải là đường Nguyễn Thái Học. Có nhiều biệt thự rất đẹp. Hình như có nhà ông luật sư nào bị giết chết. Chắc Việt Cộng.

Vấn đề của cư dân Đàlạt khi xưa là nước. Khi tây thành lập thành phố sương mù này thì họ chỉ giới hạn ít dân số nên hệ thống nước đều đưa về những nơi người Pháp sinh sống như đường Trần Hưng Đạo, Yersin, Hùng Vương,…khu người Việt sinh sống thì xài giếng nước, chỉ có khu Hoà BÌnh là có. 

Sau Mậu Thân thì người dân đổ xô vào Đàlạt sinh sống khiến hệ thống nước của pháp xây dựng không đủ cung cấp cho khắp nơi Đàlạt. Thêm hạ tầng cơ sở bị sét rỉ, nghẹt ống. Nhà mình dạo ấy, ở trên đồi nên nước chảy như thằn lằn. Một đêm chưa đầy một thùng thiết nước. Phải đi gánh nước giếng. Dạo ấy mình đi xách nước mệt thở cho em út xài. Nước mưa thì để nấu ăn còn nước giếng thì để giặt quần áo,…

Hình như phía Chi Lăng cũng có một nhà máy nước nhỏ hơn để bơm nước từ hồ Than Thở cho thị dân vùng đó và trường Võ Bị. Mình thu thập được một số hình ảnh của tường võ bị, để hôm nào mình bỏ lên cho bà con xem lại.

Ông cụ mình có kể là dinh tỉnh trưởng ở trên cao nên nước không lên được. Ông Nguyễn Hợp Đoàn, kêu ông cụ lên xử lý. Ông cụ cho làm một cái château d’eau rồi hẹn giờ, chặn ban đêm, khi khu Hoà BÌnh đi ngủ, không xài nước, áp suất mạnh dành để bơm lên cho cả gia đình ông ta xài. Ông Đoàn khoái chí lắm, kêu ông cụ ra ứng cử hội đồng thị xã , bảo đảm đắc cử 100%. Ông cụ kể đi giám sát bầu cử, khi xe nhà binh đến chở thùng phiếu tại các trường học, thấy các thùng phiếu khác đầy nhóc phiếu, họ đổi thùng phiếu cho vẻ dân chủ nên các ứng cử viên của Đảng Dân Chủ thắng to. May ông cụ mình không nghe lời ông Đoàn nếu không đi tù lâu hơn thay vì 15 năm. Chán Mớ Đời 

Nghe nói ông Đoàn sang Mỹ, mở tiệm bán đồ trang trí nội thất, khá lắm, ở vùng Đông Bắc. Ở Quận Cam cũng có một ông tướng kinh doanh ngành này, giàu có, mới qua đời thì phải. Thằng con ông ta, học chung với mình, làm luật sư, nay đã về hưu.

Sau này Tây Đức viện trợ cho hệ thống ống nước mới để giúp giải quyết vấn đề nước trong thành phố. Đường Hai Bà Trưng, Duy Tân, được gắn hệ thống nước mới nên khá hơn, thêm máy lọc nước được nâng cao năng xuất. (Còn tiếp) 

Có người hỏi mình còn tiếp đâu. Mình có kể trong bài “ngày xưa Fan thị “ hôm nào rảnh, sẽ kể thêm. Chán Mớ Đời 

Chỗ hai ống nước lớn hút vào nhà máy nước gọi là cầu đen , ngày xưa đi học xong hay ra Thuỷ tạ bơi qua cầu đen , đứa nào bơi giỏi bơi qua thì quay đầu bơi về lại luôn không cần nghỉ .

Nguyễn Hoàng Sơn 

Trồng rau cải bán cho lính mỹ

 Thấy hình mấy thùng gỗ đựng rau cải Đàlạt thời lính mỹ qua Việt Nam khiến mình nhớ đến dạo đi đóng thùng gỗ ở nhà ông Lào, xóm Địa Dư, kiếm tiền tiêu vặt. Chiến tranh đã giúp khá nhiều người ở Đàlạt giàu có. Họ thầu buôn bán, cung cấp thực phẩm tươi cho quân đội mỹ như rau quả nên người ta mua đất trồng rau cải khá nhiều. Các vùng ngoại ô Đàlạt được người ta mua để làm vườn như ấp Sòng Sơn, Thái Phiên, Trại Mát, hát xung quanh Đức Trọng, Đơn Dương.

Ở xóm mình có chị của Võ Việt Điểu, làm sở Mỹ, nói tiếng Anh như gió, khi được lính mỹ chở về. Mẹ mình có cô em chú bác, trước kia làm thư ký cho bà Hậu, người mẫu đầu tiên áo dài của Cát Tường LeMur, làm thị trưởng Đàlạt. Sau bà Hậu xuống, dì đi làm cho Mỹ, cũng xí lô xí la tiếng mỹ như gió khi mình đến nhà thăm, thấy một hai tên mỹ đứng xớ rớ. Sau này, gặp lại dì ở bên mỹ, thấy tiếng anh của dì của thuộc dạng ESL như mình. Chán Mớ Đời 

Hình chụp ông lính mỹ “anh nuôi”đi mua rau cải  Đàlạt cho quân đội mỹ, chất lên xe lửa, chở về Phan Rang. Sau này Việt Cộng đánh phá con đường rầy nên hết sử dụng xe lửa.

Ông cụ có ông bạn thời quân ngủ, làm sở mỹ, ở cư xá Địa Dư, gần trường Grand Lycee, thấy ông ta sang trọng như mỹ. Đến nhà, thấy có cái tủ lạnh đựng thức ăn thức uống đầy. Đó là lần đầu tiên mình nhìn thấy cái tủ lạnh trong đời. Ông này, lấy cho mình một lon coca để uống một mình, lần đầu tiên trong đời mình uống coca, nước ngọt mà không phải chia với mấy người em. Hạnh phúc kể gì.

Bố của ông dượng mình, tài xế xe rác ở Đàlạt, nhà ngay ngã ba chùa, cũng giàu khá lên nhờ chở rác quân đội mỹ, lượm đồ của Mỹ quăn đem bán cho dân việt. Nói chung dân miền say sưa làm giàu nhờ quân đội mỹ nên quên vụ đánh Việt Cộng. Có người buôn bán với Việt Cộng, cung cấp gạo đường,…

Mình đọc tài liệu của Việt Cộng kể thời ấy họ chỉ tìm cách đổi tiền đôla, có mấy ông tàu chợ lớn cũng nhảy vào chuyển tiền từ HongKong , từ Pháp về Việt Nam qua cách nhập cảng máy móc, đồ phụ tùng. Thiếu tá phong kể đi hành quân có lần bắt được Việt Cộng, có trong mình mấy trăm ngàn đô la, đêm chia cho đồng đội ăn chơi thoải mái, tiền đôla rớt tùm lum trên Núi Voi. Mấy người làm ăn với Việt Cộng sau 75 được gọi là tư sản yêu nước,  cách mạng chi đó rồi đến phiên bị đổi tiền, đánh tư sản nên kiếm ghe trốn khỏi Việt Nam. Xong om

Mẹ mình cũng có tư tưởng làm giàu nên mua 2 mẫu tây đất trong Suối Tía, ấp Sòng Sơn, chỗ đồn Quân Cụ đi vào. Khởi đầu, ông cụ mình cũng hồ hởi phấn khởi với mộng làm giàu, làm vườn bán rau cải, khoai tây cho lính mỹ. Được vài tháng thì cảm thấy lao động vinh quang mệt quá, cả tuần đi làm công chức, cuối tuần đi cuốc đất, giao cho người làm vườn, đi binh xập Xám. Chán Mớ Đời 

Ở Đàlạt xưa, có bà vợ đầu của ông Marcel được thiên hạ nể nang và cảm phục. Bà biết lái xe hàng, đi mua rau cải trước mùa. Tới kỳ rau cải lớn, đến gặt hái đem bán. Đi mua trước thì mua rẻ, dân làm vườn, cần vốn để chuẩn bị cho mùa sau, nên gia đình này giàu có, 18 người con thì phải mà nuôi đầy đủ. Nói chung là phải làm như bà Marcel, thì mới giàu, còn làm vườn không vốn thì bù trớt.

Họ sử dụng thùng gỗ để đựng rau cải, bao tải để khoai tây, còn cần xé tròn để bắp sú.

Mình nhớ cuối tuần, ông cụ mượn chiếc xe đạp của chú Dũng, con bà Thường, hàng xóm. Hai bố con đèo nhau trên chiếc xe đạp từ Hai Bà Trưng, lên đến đường Hùng Vương, rồi dắt xe lên dốc đường Pasteur, rồi qua đường Triệu Việt Vương. Sau đó mới từ từ thả dốc đến đồn Quân Cụ, rồi dắt lên cái dốc kinh hồn, vào mùa mưa thì trơn trợt vì đất đỏ, đất sét. Mình bị té một hai lần trên con dốc này, đầy dấu vết xe be, xe hàng.

Ông mỹ này đi tới tận vườn để xem rau cải. Xem hình thì nhà vườn này giàu to vì bán trực tiếp cho mỹ, nên ở nhà lầu.

Đây trồng hành, để trên cả sập gụ. Mình nhớ trong vườn mình cũng tương tự, khoai tây ủ để làm giống, đầy góc nhà. Thường thì lấy củ khoai tây cắt làm 2 hay làm 3 để ủ, cho mọc nầm thì đem ra trồng lại.

Khi xưa, người ta cân gạo đường, hay dừa,…ngoài chợ bằng cái cân loại này. Xà lách Đàlạt mình thích nhất loại xà lách couronne, về Đàlạt mình vẫn thích ăn loại này, dòn dòn đắng đắng, ăn phở có rau này.

Tuần lễ đầu, hai cha con đạp xe đạp vô vườn để phác cỏ làm rẫy. Ông cụ mình hồ hởi theo giấc mộng làm giàu khoai tây, cầm cái rựa, phác cây, cuốc cỏ còn mình thì kéo nhánh cây vào một ụ để khô rồi sẽ đốt sau này. Hai ngày lao động vinh Quang, ông cụ đuối rồi, không còn hồ hởi nữa, bàn với bà cụ mướn người. Tuần sau, có chú CHiếu, lao công của ty CÔng Chánh, đi bộ với 2 cha con vào vườn, qua dốc Nhà Bò, Đào Duy Từ.

Hình như họ bỏ bí và bắp sú trong thùng gỗ mà có dạo mình đóng mấy thùng này ở nhà ông Lào để có tiền ăn quà. Nghe nói Việt Cộng họ lấy thuốc độc, tiêm vào dưa hấu bán cho mỹ, gây bệnh hoạn cho lính mỹ. Không biết có đúng hay không, chỉ nghe kể khi xưa.

Hình này cho thấy, họ chồng mấy thùng rau cãi lên nhau rồi cho trực thăng không vận đến nơi đóng quân của lính mỹ.

Dân làm vườn đang ăn cơm, hay có bà nào bán dạo, đi qua. Phái sau thấy Giáo Hoàng Học Viện. Mình đoán nơi khu vườn đường Võ Tánh.

Mình vác cái gà mên đựng cơm vắt và khúc thịt sườn heo rô-ti cho 3 người. Đó là lần đầu tiên mình được ăn sườn nướng một mình nên rất thích làm vườn. Sau 2, 3 thứ 7 và chủ nhật, Chú Chiếu đề nghị là nên mướn người thượng để làm cho nhanh. Mình thấy ông cụ trả giá với ông thượng già nhất rồi cuối cùng phải chấp nhận giá của họ. Tuần sau, mình đem thức ăn và gạo vào cho họ thì thấy độ 1/4 vườn đã được phác rẫy, khói đốt cỏ cây mù mịt một góc trời. Độ 1 tháng là xong thì thấy họ làm mấy luống rau để trồng khoai tây. Lần đầu thì ông cụ mình mua khoai giống ở đâu đem lại trồng. Sau này thì đào khoai lên bán thì giữ lại độ 5 giỏ cần xé, để ủ mọc mầm.

Dạo ấy Việt Cộng chưa vô nên chưa có vụ trồng khoai làng đào lên thấy khoai mỳ.

Xe nhà binh mỹ đến chở khoai tây, bắp sú, xà lách về chỗ đóng quân.

Tên mỹ quay phim vì thấy lạ cái cân thời xưa, đời tây để lại.

Bắp sú được chặt, trước khi quăn lên xe tải để chở về Sàigòn, Nha Trang. Nhiều người đứng nối nhau để chuyền bắp sú, người cuối thì quăn lên lên xe tải, có người chụp chất vào xe. Rất mất thì giờ, nhiều khi cả buổi mới chất đầy xe. Ông này đội mũ thì mình đoán là vườn trong ấp Hà Đông, vì khi xưa chỉ có mấy ông ngoài bắc vào mới đội mũ loại này, còn người HUế thì nón lá. Ngày nay, mình thấy người ta đem bao đến vườn, đựng rau cải rồi chất lên xe.

Mấy luống đất trồng gì không rõ, có lẻ là xà-lách, ở giữa để trồng khoai tây. Dạo ấy còn tưới bằng tay, bằng gáo. Gánh đôi thùng nước từ suối lên. Mình không hiểu sao cái luống đất rất rộng. Có lẻ họ ươm trồng gì khác ở giữa. Mình đoán khúc này là vườn rau của ấp Ánh Sáng vì cái suối Cam Ly, vào mùa mưa thì khu này ngập nước.

Vườn mình thì dạo ấy, có con suối, và có cái máy bơm đặt gần suối để bơm nước lên tưới rau cải.

Đây tương tự, khu vườn của ấp ÁNh Sáng. Cuối hình là đường Bà Triệu, bên trái là đường Phạm Ngũ LÃo. Có lẻ chụp ngay cầu Ông Đạo xuống. Có lần Việt Cộng pháo kích trúng gần đây, cạnh bến xe đò Sàigòn-Đàlạt khiến đội đội 302, phải bắn một vài Việt Cộng đem xác bỏ nơi cái hố 122 ly để trấn an người dân Đàlạt.

Từ đó suốt hai năm trời, cứ cuối tuần là mình phải bò vào vườn vào cuối tuần để đem gạo và lương khô cho hai cặp vợ chồng làm vườn, người Quảng Ngãi. Cuộc đời làm vườn của mình chấm dứt khi Mậu Thân đến, hai ông làm vườn, bị động viên. Sau này nghe tin chú Nhị chết trận, còn ông anh tên Hai thì mất tích luôn. Mình nhớ thím Nhị, mang bầu đến nhà mình báo tin. Buồn chi lạ. Hình ảnh thím Nhị khóc chú NHị chết và mấy bà vợ trẻ khác khóc chồng chết trận trên Nhà Xác, cạnh bệnh viện khiến mình không muốn đi lính.

Mẹ mình hay kể về giai đoạn làm vườn. Nói chung là thất bại hoàn toàn. Ông cụ mình thấy làm giàu bằng lao động qua oải, khó khăn quá nên đâm ra thích làm giàu bằng binh xập xám nên cứ kêu bà cụ mình đưa tiền để mua phân bón, máy bơm nước,.. bà cụ nói phân bón vườn tốn gấp 3 vườn người khác, máy bơm nước thì 3 cái nhưng trong vườn chỉ có một cái, chạy lập xập. Nói chung ước mơ làm giàu của bố mẹ mình thất bại hoàn toàn. 

Ông cụ mình ít khi vào vườn lắm, chỉ vào khi xe hàng đến lấy khoai tây và bắp sú. Mình phải vào vườn khi nghỉ hè và cuối tuần nhất là khi khoai tây lớn và bắp sú to, sợ hai cặp vợ chồng làm vườn bán lẻ cho ai khác. Vào vườn rất sớm để xem người làm vườn có ra đồng sớm hay còn tẩm quất với vợ, rồi phải về trễ, đi trên con đường ra đồ Quân Cụ, giữa tiếng thông reo như ma kêu nên vừa di vừa khấn Bồ tát Quán Thế Âm.

Mình học được bài học là khi làm cái gì, phải có mặt ở đó vì thợ không làm nếu không có chủ bên cạnh, thêm sợ họ gian lận. Kiếm được người làm giỏi, chăm chỉ rất khó và nếu kiếm được thì phải nuôi họ tốt, nếu không họ bỏ đi làm cho kẻ khác. Sau Mậu Thân, hai chú làm vườn đi lính thì mẹ mình ngưng làm vườn. Cuộc đời làm vườn của mình được giải phóng từ đó. 

Từ giả đời sống nông dân, mình thâm nhập vào cuộc sống thợ thuyền. Dạo ấy trong xóm mình có ông Lào, anh của ông Mai, ba thằng Banh, xóm địa dư, thầu đóng thùng gỗ cho nhà thầu bán rau cãi cho mỹ. Ông ta kêu hàng xóm đến đóng mấy thùng bằng gỗ thông đã được cắt gọn gàng từng bó. Cái thùng chỉ cần đóng 2 mặt hình vuông và 4 mặt hình chữ nhật nên chỉ lấy búa để đóng. Tối sáng, cứ nghe tỏng xóm tiếng lóc cóc đóng đinh như ngày hội đóng thùng gỗ. Lần sau về Đàlạt, sẽ ghé thăm ông bà Lào, vẫn còn sống, lâu lâu có gặp bà cụ mình.

Mình nhớ thùng chỉ có 4 miếng gỗ, mình hay lấy về để làm súng gỗ bắn lóc cóc. Có hai chồng gỗ ngắn và gỗ dài rồi cứ theo mẫu mà đóng thôi. Chỉ cần được chỉ một vài lần là trở thành chuyên nghiệp. Kích thước thì không nhớ vì còn bé, đoán độ 1 mét x 0.5 mét.

Lúc đầu, mình đến nhà bà Hoà hàng xóm đóng vì bà này lãnh về để con bà đóng, kêu mình đóng phụ. Vấn đề là bà này có trò làm bột mì chiên, vấn như con sâu đóm rồi thảy vào chảo dầu chiên. Mỗi lần mình đi đóng thùng là bà ta đem ra chào hàng, mình cứ lấy ăn rồi khi lãnh tiền thì bà ta cứ trừ khiến mình chả còn đồng nào cả. Mình bị bà ta bốc lột như những tên cường hào ác bá. Chán Mớ Đời 

Buồn đời, mình ghé nhà ông Lào, hỏi mấy thằng con xem cho mình đóng không. Nó đồng ý vì hay đá banh với mình. Thế là trong mấy tháng hè, sáng ngủ dậy, mình vác cái búa đi xuống nhà ông Lào, ngồi ngoài đường đóng, trưa về nhà ăn cơm, rồi chiều lại bò xuống làm nghề nhân công. Sau này, lính mỹ rút quân nên hết làm nghề này nữa vì ngay con ông Lào cũng hết việc. Nghe kể ông bà Lào còn sống, con cháu đều thành công.

Sau này, nhà mình có vạc đất trống nên mình nhớ thời làm vườn ở trong Suối Tía nên có làm dường mương từ trong nhà chảy xuống đường Hai Bà Trưng. Mình chận lại để nước chảy vào vạt đất của mình để có nước tưới cây. Mình trồng đậu Hoà lần, cà chua, dàn su Đàlạt. Sau này quen tên Phạm Anh Tuấn và Ngô Văn Thuỷ nên xin hoa Hồng về trồng. Hoa mới ra được một cái, có cô nào bò vào xin. Mình lắc đầu, kêu là Diêu Bông. Sáng hôm sau, ra vườn, hoa Hồng đầu tiên không cánh mà bay. Từ đó sợ đến già, không trồng hoa nữa vì đám con gái sẽ ăn cắp.

Thế là mình chả biết làm gì ngoài đi đánh bóng bàn, tập Thái Cực Đạo, không có tiền tiêu, đến ngày đi tây. 

Nay về hưu chả biết làm gì, thiên hạ kêu mua 20 mẫu vườn bơ để xây nhà bán. Nay chả muốn xây nhà nữa nên trở lại nghề nông dân xưa.  Mật ong mới của năm nay mới về. Bác nào cần mua mật ong thì cho em biết , em đến nhà nhà ông mỹ nuôi ong, mua hộ.  Chán Mớ Đời 

Nguyễn Hoàng Sơn