Tbilisi Georgia

 

Mình chưa bao giờ nghĩ sẽ viếng thăm xứ Georgia này đến khi một chị bạn rủ đi rồi cuối cùng chị ta có vấn đề sức khỏe, hai vợ chồng tiếp tục chuyến đi theo dự tính viếng thăm quê hương của tên đồ tể Stalin nổi tiếng một thời. Nói chung mình không biết gì hết về xứ này trước khi lên đường, ngoài trừ biết năm 2008, Putin đem quân qua chiếm độ 20% đất đai của xứ này như đã làm sau đó ở Ukraine năm 2014 để cảnh cáo xứ này đừng theo âu châu vì họ muốn gia nhập Liên Hiệp Âu Châu như Ba LAn,… ngoài ra có ông ngoại trưởng cuối cùng mà mình không biết đánh vần ra sao của Liên Sô cũ.

Rời Uzbekistan hai vợ chồng bay đến Tbilisi, thủ đô của xứ Georgia. Thú thật mình không biết nhiều về xứ này. Chỉ biết xứ này khi xưa thuộc Trung Á, đa số dân chúng thuộc các chủng tộc Á châu. Tôn giáo thì đa số theo đạo cơ đốc chính thống, có các tôn giáo khác sống hoà bình với nhau như do thái, tin lành, công giáo, hồi giáo và Armenia.

Khi xưa, thành phố này nằm trên đường tơ lụa, vùng giao thoa của âu châu và á châu nên khá thịnh vượng đến khi mấy ông Mông cổ đánh phá, họ nghe lời ra hàng nhưng sau đó người mông cổ giết trụi lủi. Họ rất hãnh diện là một trong những quốc gia theo thiên chúa giáo đầu tiên ở thế kỷ 4 nên trên lá cờ quốc gia có 4 chữ thập đỏ.

Khi xưa ông tây nói vùng này quân Mông Cổ chiếm đóng rồi đến Ba Tư rồi đế chế Ottoman đến Sa Hoàng chiếm đóng đến thời Liên Xô lên thì sát nhập vào cộng hoà Liên Xô. Khi Liên Xô sụp đỗ thì họ đòi tự trị dành độc lập, và muốn âu châu hoá, để gia nhập vào khối cộng đồng âu châu khiến ông thần pUtin nổi khùng, đêm quân đánh, hình như còn chiếm đóng một phần đất của họ. 

Kinh tế chắc èo uột vì chính phủ mới bắt bỏ tù một ông tổng thống, học bên mỹ về, được Hoa Kỳ ủng hộ nhưng Putin không chịu có NATO bên cạnh nên đánh khiến họ ngưng theo tây phương. Ukraine thì ngoan cố không nghe nên đánh sơ sơ thôn tín vài tỉnh năm 2014 thì phải nhưng cuối cùng Putin Chán Mớ Đời nên đem quân sang năm ngoái và ngọng từ đó như ở Á Phủ Hãn.

Viếng thăm một tu viện cổ xưa ở thủ đô cũ của xứ này. Xứ này lạ lắm thấy chó đi lang thang đầy đường, nằm ngủ, không thấy ốm đói. Dân xứ này lười lắm, dân địa phương kêu thợ thuyền làm việc 10 phút, đứng hút thuốc 10 phút. Phải công nhận dân họ hút thuốc lá mỹ đầy đường.

Trong nhà thờ, các fresco tôn giáo đều bị xoá bỏ dưới thời sô viết, nay đang được trùng tu lại nhưng có lẻ họ không có tiền nhiều để sửa chửa như Uzbekistan có lẻ được các mấy ông vua dầu hoả cho tiền thêm

 Phụ nữ gặp ngoài Đường có nét Âu châu lai Á châu nên nước da trắng trắng, đẹp đẹp. Tỉnh đầu tiên viếng thăm sau thủ đô Tbilisi là cựu thủ đô của xứ này rồi đến Gori nơi ông đồ tể Stalin sinh ra đời nhưng chỉ sống độ 4,5 năm thì được bà mẹ dẫn đi trốn ông bố hay kéo đầu ra khệnh. 

Lớn lên ông được đi học ở chủng viện thừa sai để thành cố đạo nhưng rồi dòng đời đưa ông ta gặp những người chống lại sa hoàng và đi theo công sản. Có lần ông ta về thăm mẹ già, bà mẹ hỏi ông ta làm gì thì ông ta kể tổng bí thư khiến bà mẹ không hiểu nên ông giải thích tương tự như vua. Bà mẹ kêu con làm cố đạo tốt hơn làm vua. Nhất chúa nhì cha thứ ba Ngô tổng thống Chán Mớ Đời 

Viện bảo tàng Stalin ở Gori sau bức tượng, có căn nhà cũ gia đình ông ta mướn ở, được bảo trì lắm nhưng minh không chụp hình vì Chán Mớ Đời 

Anh tài xế kêu ông bố ngưỡng mộ Stalin nên anh ta cũng tôn thờ ông ta như tố hữu trong khi anh hướng dẫn viên thì kêu không nên mình cũng không dám hỏi nhiều. Nói chung thì giới trẻ muốn theo âu châu, ăn hamburger, bận áo quần thấy toàn là các thành phố nổi tiếng Hoa Kỳ, uống coca. Phải công nhận dân họ uống coca nhiều hơn người Mỹ.

Đến thành phố thì gặp mưa khiến mình nhớ đế nhà thơ cách mạng tố hữu khóc khi ông ta chết khiến mình thất kinh’

Bữa trước mẹ cho con xem ảnh
Ông Stalin bên cạnh nhi đồng
Áo Ông trắng giữa mây hồng
Mắt Ông hiền hậu, miệng Ông mỉm cười
Stalin! Stalin!
Yêu biết mấy, nghe con tập nói
Tiếng đầu lòng con gọi Stalin!
Hôm qua loa gọi ngoài đồng
Tiếng loa xé ruột xé lòng biết bao
Làng trên xóm dưới xôn xao
Làm sao, Ông đã… làm sao, mất rồi!
Ông Stalin ơi, Ông Stalin ơi!
Hỡi ơi, Ông mất! đất trời có không?
Thương cha, thương mẹ, thương chồng
Thương mình thương một, thương Ông thương mười
Yêu con yêu nước yêu nòi
Yêu bao nhiêu lại yêu Người bấy nhiêu!
Ngày xưa khô héo quạnh hiu
Có người mới có ít nhiều vui tươi
Ngày xưa đói rách tơi bời
Có người mới có được nồi cơm no
Ngày xưa cùm kẹp dày vò
Có người mới có tự do tháng ngày
Ngày mai dân có ruộng cày
Ngày mai độc lập ơn này nhớ ai
Ơn này nhớ để hai vai
Một vai ơn Bác một vai ơn Người
Con còn bé dại con ơi
Mai sau con nhé trọn đời nhớ Ông!
Thương Ông mẹ nguyện trong lòng
Yêu làng, yêu nước, yêu chồng, yêu con
Ông dù đã khuất không còn
Chân Ông còn mãi dấu son trên đường
Trên đường quê sáng tinh sương
Hôm nay nghi ngút khói hương xóm làng
Ngàn tay trắng những băng tang
Nối liền khúc ruột nhớ thương đời đời. 

Tượng bác Stalin của tố hữu

Xe lửa bác Stalin đi chuyển. Nghe nói ông ta sợ đi máy bay

Bài thơ này khiến chả bao giờ nghĩ một ngày nào viếng thăm nơi chôn nhau cắt rốn của tên đồ tể tàn bạo nhưng có duyên thì đi. Ra phi trường thì tài xế chở về khách sạn trong khu vực cổ của thành phố. Thành phố thành lập dọc theo dòng sông và 3 ngọn đồi nên khá lạ về quân sự thì khó bị quân thù tấn công. 

Tượng đài người mẹ anh hùng như bao quốc gia theo cộng sản

Nghỉ ngơi một chút hai vợ chồng được hướng dẫn viên dẫn đi bộ trong phố cổ. Bên cạnh bờ sông có một công viên mới được xây dưới thời ông tổng thống sau khi dành độc lập khi liên Xô xụp đỗ. Ông này học ở Hoa Kỳ được Bush ủng hộ về xứ để thành lập một nước dân chủ cộng hòa nhưng anh Putin bên cạnh không ưa nên đem xe tăng khểnh cho vào cái nên đâu vào lối cũ. Anh tổng thống được họ ủng hộ bị ở tù. 

Nếu Ukraine thắng thì hy vọng ông ta ra tù chớ ở lâu ông. Putin buồn đời kêu đệ tử giết bằng polonium là mệt. 

Hôm trước, đi ăn đám cưới, ngồi nói chuyện với ông Mỹ thuộc lực lượng đặc biệt Hoa Kỳ, cho biết ông ta đang được huấn luyện để đi Phi Châu. Nay thấy tin tức đủ loại lật đổ, súng ống nổ ở mấy xứ Phi Châu. Hoa Kỳ sắp nhập cuộc đánh mấy anh tàu khỏi phi châu để giữ các hầm mõ. Ở xứ này Trung Cộng có cho xây một con đường nối liền Ajerbajan qua xứ này và đến Thổ Nhĩ Kỳ.

Thấy bên đường có trái lựu nên ngừng lại uống nước lựu tươi ép. Ngon cực. Đi vòng vòng thấy tương đài kiểu liên Xô một phụ nữ kêu là người mẹ anh hùng Georgia, cầm cái gươm kinh. Vùng này có nhiều núi nên dâng đi trời lại đổ mưa nên chạy vào quán cà phê rồi kêu taxi về khách sạn. Mai lại lên điện 5 ngày nên tối nay nghỉ xả hơi không ăn nữa vì mấy tuần nay ăn mệt thở. 

Tbilisi 

Chuyến này thì chỉ ăn sáng ở khách sạn sau đó có chiều tối ăn cái gì thôi chớ mấy tuần qua ăn ngày ba bữa nên hơi oải. Sáng mai sau ăn sáng , công ty đến chở đi một vòng xứ này, lại khăn gói lên đường. (Còn tiếp)

Nguyễn Hoàng Sơn 

Viếng thăm Trung Á, đế chế Temur

Hồi nhỏ học sử địa với mấy ông Tây, treo cái bản đồ to tổ chảng nói về Asiemineure, Asie Centrale đủ trò. Mình chưa tìm ra trên bản đồ Việt Nam, thị xã Đà Lạt mà ông Tây cứ giảng ở xứ nào về thời đồ đồng, đồ đá, đồ đểu nên đã ngu lại còn ngu lâu, ngu bền vững, ngu có chất lượng. Ông tây lại nói đại đế Alexander đi chinh phạt Con đường tơ lụa chi đó, khiến mình bị nhức đầu. 

Sau khi đế quốc Liên Xô xụp đổ thì bổng nhiên thế giới có thêm hơn 100 nước mới toanh ra đời, kêu gọi dành độc lập ở mấy cái vùng mà khi xưa ông tây giảng khiến mình chả hiểu gì cả. Nhiều nước đánh vần không được nên chịu. Năm ngoái mình đi Thổ Nhĩ Kỳ nên xem bản đồ thì mới nhớ những gì ông ta dạy khi xưa nên quyết chí viếng thăm mấy xứ này.

Năm nay hai vợ chồng đi Uzbekistan, một trong những nước nằm trên đường tơ lụa khi xưa, giao thương từ Âu châu sang Trung Quốc. Rồi đến quân Mông Cổ xâm chiếm rồi Ả Rập, đến mấy ông theo Lenin đến 1991. Thật ra Sa Hoàng đã chinh phục xứ này ở thế kỷ 19, đến khi ông Lênin cướp chính quyền với đảng cộng sản chỉ tiếp tục cai trị vùng này. Lại nhớ ông tây kêu quân đội Mông Cổ, đoàn quân độc nhất đã chinh phục được Nga, ngoài ra Nã Phá Luân là đồ bỏ vì khi xưa, mấy ông tây dạy về Nã Phá Luân ở điện Cẩm Linh trong lửa đỏ.

Tượng đài thời Liên Xô. Loại này mình thấy khá nhiều khi viếng các nước Đông Âu cũ.

Đánh dấu ngày động đất 26 tháng 4 năm 1966

Tượng đại nhìn tổng thể, có mấy cái đèn hơi vô duyên

 Thư viện cũ, nay chỉ tham quan và bán đồ lưu niệm. Khi đã viếng Abu Dhabi thì không còn muốn viếng những nơi khác. Mỗi thư viện hay trường học hồi giáo này được trùng tu lại vì dưới thời cộng sản thì họ không cho sử dụng, làm nhà kho hợp tác xã. Nay họ gắn gạch men, tô màu phía ngoài để du khách tham quan, kiếm tiền nhưng cũng cho thấy gia tài văn hoá của họ từ lâu đời.

Tại đây người ta hay nói về thời Liên Xô như một thời vàng son. Sau khi tuyên bố độc lập thì xứ này cũng lộn xộn khắc phục để vươn lên. Nói chuyện với người lớn tuổi sinh ra thời Liên Xô thì ai nấy đều tiếc nuối thời vàng son. Thời làm theo năng suất hưởng theo nhu cầu. Nay phải cực lực phấn đấu, làm ngày chưa đủ tranh thủ làm đêm để có miếng ăn. 

Đây là lần đầu tiên mình viếng thăm một xứ thuộc Liên Xô cũ. Nhà cửa xây dựng theo xã hội chủ nghĩa khá nhiều. Nay có nhiều nhà cao tầng đang được xây cất do ngoại quốc như tnk đầu tư. Có mấy nơi các tượng đài LÊNIN được thay thế bởi trái cầu. Có nhiều đại lộ lớn chắc để duyệt binh khi xưa. Được cái là hai bên đường có trồng cây rất nhiều nên nhân dân có ra xem các anh hùng duyệt binh thì cũng đỡ bị ăn nắng.

Nói chung thì giới sinh ra trước thế kỷ 20 thì đa số nói tiếng Nga, còn giới trẻ ngày này thì nói tiếng anh nhiều hơn. Dân họ nói tiếng Uzbek nhưng có nhiều chủng tộc nên ở nhà chắc họ dùng thổ ngữ của họ. Hướng dẫn viên của mình ở Samarkhand kêu là người gốc Tajikistan nhưng vẫn tự xem là người UZbek. Nghe nói có đến hơn 162 chủng tộc sinh sống tại xứ này.

Máy bay quá cảnh tại Istanbul, 2 vợ chồng đến phi trường này lần thứ 3 trong vòng 1 năm qua. Hai vợ chồng phải đợi chuyến bay đến Tashkent mất 8 tiếng đồng hồ. Hai vợ chồng ăn ở phòng đợi của hãng hàng không Thổ Nhĩ Kỳ. Phải công nhận chỗ này họ cho ăn ngon mê luôn. Mình mê thức ăn Thổ Nhĩ Kỳ. Được cái là phi trường này đẹp, nhất là nơi phòng đợi họ cho ăn mệt thở. Mình thích đồ ăn Thổ Nhĩ Kỳ, được ăn món bánh bagel thổ lần đầu tiên với bơ thay vì cream cheese như người do Thái. Trong vùng này mình thích trở lại Thổ Nhĩ Kỳ chơi. Mướn căn phòng độ vài tuần rồi ngày ngày đi ăn thức ăn dành cho dân địa phương. 

Đến phi trường Tashkent thấy dấu hiệu tàn dư của chế độ cũ. Phi cơ cũ hết bay nằm rải rác. Trên 60 tuổi thì không phải xin visa nếu ở có 30 ngày. Phi trường cũng không đặc sắc lắm, mới trùng tu, có lẻ không có tiền vì du khách đến từ Nga nhiều hơn là âu châu. Nay thì chỉ có du khách Nga vì khó đi chỗ khác trong thời chiến với Ukraine. Gặp toàn là du khách Nga và ấn Độ.

Ra khỏi Hải quan thì gặp cô hướng dẫn viên, lên xe chở đi ăn sáng vì đến 8:00 sáng. Họ chở đến một tiệm ăn nổi tiếng Thổ Nhĩ Kỳ. Mình vừa ăn suốt 8 tiếng đồng hồ ở phi trường Thổ Nhĩ Kỳ. Chán Mớ Đời. Họ cho biết là từ vài năm đổ lại, người Thổ Nhĩ Kỳ sang đây mở cửa tiệm ăn rất đắt khách. Thấy người Thổ Nhĩ Kỳ đầu tư xây nhà cao tầng. Hướng dẫn viên tự hỏi ai có tiền để mua vì đắt. GDP của họ thấp hơn Việt Nam gấp đôi nhưng không thấy dân họ đi lao động quốc tế.

Tashkent bị động đất vào thời Liên Xô nên bao nhiêu nhà cổ xưa bị hủy hoại khá nhiều. Sau ngày độc lập thì họ có cho tu bổ lại nay thu tiền du khách. Nói chung họ không kéo réo du khách để bán đồ như ở Thổ Nhĩ Kỳ. Hướng dẫn viên dẫn đi viếng các di tích hồi giáo  được trùng tu nhưng một khi đã viếng thăm nhà thờ ở Abu Dhabi thì hết muốn xem. Đi xem vì khi xưa, học lịch sử kiến trúc, ông tây có cho xem và giảng về kiến trúc của hồi giáo, văn mình hồi giáo rất cao một thời. Nhờ những khoa học gia hồi giáo đã phát sinh ra toán học, thiên văn để sau này người âu châu mới sử dụng để phát triển nhanh chóng. Người Mỹ thường nghĩ đến người hồi giáo là những tên khủng bố đặt bom. Ít ai nghĩ họ có một nền văn mình tuyệt đỉnh khi xưa, trong khi âu châu còn chìm trong thời trung cổ ngu muội.

Hai vợ chồng bị trái múi giờ nên hơi đờ, mắt nhắm mắt mở. Có đến xem biệt thự của Romanov sa hoàng. Ông này bị Alexander Romanov đuổi cổ khỏi cung điện nga nên chạy qua đây để giữ mạng sống trong cuộc tranh dành quyền lực ai lên làm sa hoàng. Viếng thăm nhà thiên văn được xây dựng ở thế kỷ 14, may được các kỹ sư người nga, buồn đời tìm ra, họ phải tự học Farsi để mò lần ra những khu di tích lịch sử của nền văn mình khu vực này Trung Á này. Tương tự người Pháp, khi xâm chiến Đông-Dương cũng cho người của họ đi thám hiểm khám phá ra nền văn mình của 3 xứ này mà người của 3 xứ này chả biết gì cả về nền văn mình của họ.

Nói chung thì cây cối, công viên rất nhiều. Họ không chặt cây xây nhà như điên như tại Việt Nam. Công viên cây cối rất nhiều. Cảm thấy nhẹ nhàng, dễ thở. Phụ nữ thì lai đủ loại nên có người đẹp có người cực xấu. Người cao lêu nghêu, người thấp như á châu. Đi tới đây mới hiểu vì sao một cô gái Á Phủ hãn trong trại tỵ nạn được National Geography bầu có cặp mắt đẹp. Đi chơi về mình sẽ kể rõ hơn về nền văn mình hồi giáo mà mình rất thán phục.

Về khách sạn lấy phòng tắm rửa xong ngủ một giấc rồi đi ăn. Họ chở đến một tiệm ăn của dân địa phương trang hoàng theo Mỹ thuật của hồi giáo khá bắt mắt. Đồ ăn rất ngon nhất là món bánh mì mặt trời. Rau cải rất tươi nhất là trái cây. Dưa hấu tươi ngon. Ăn xong về ngủ. Nữa đêm thức giấc. Rau cải ở đâu, tươi không thể tả, chắc mới hái trong ngày. Ngày nào cũng ăn như điên.

Tiệm ăn tối qua, không có du khách, toàn là dân địa phương, ăn xong họ nhảy múa gì, thấy toàn là phụ nữ múa. Nội thất theo lối cổ xưa, chỉ mới được 12 năm. Kiến trúc nội thất được lấy lại các mẫu cổ xưa của văn hoá họ thay vì vay mượn từ các ông Bolchevits

Bánh mì của họ với dấu hiệu mặt trời, chua chua như sourdough và mè đen. Các nhà dinh dưỡng khuyên ăn bánh mì nên ăn loại này giúp thực tràng Họ chấm mấy cái lỗ theo hinh vẽ. Loại bánh mì này dầy, ăn hơi cứng tốt, hơn là loại bánh mì ở bôn sa, bỏ bột nổi phình ra, ruột mềm xèo, rỗng. Không tốt cho sức khoẻ.

Đồng chí gái trước tiệm ăn, các loại gạch men trang trí khá đẹp.

Sáng nay, xe đến đón, khách sạn làm sẵn đồ ăn sáng cho mình trong cái giỏ để đem lên xe lửa ngồi ăn nhưng hai vợ chồng dậy sớm nên vào tiệm ăn điểm tâm. Rất ngon. Sau đó mình tặng ông tài xế hai giỏ thức ăn. Ra ga xe lửa để đi tàu cao tốc do Tây Ban Nha xây dựng. Chạy đúng giờ. Có một hệ thống thường xe lửa chạy chậm hơn do đại Hàn thực hiện. Theo mấy tấm ảnh cũ vẽ trên tường khi xưa thì thấy có nhiều hình ảnh của các sứ thần đại hàn, mình đoán là MÃn Châu nhưng hướng dẫn viên kêu là đại hàn.

Nghe kể từ khi dành được độc lập, có ông tổng thống đầu tiên tại vị được 27 năm. Ông ta qua Tây Ban Nha chơi thấy xe lửa Talgo ngon lành nên ký kết thực hiện khá nhanh so với Cát Linh nhờ người Tàu làm. Ông tổng thống thứ 2 đang làm lại hiến pháp để làm tổng thống đến khi chết. Thấy họ xây dựng các tượng cha già dân tộc ngoài phố.

Sau khi dành độc lập thì chỉ có Nam Hàn bò lại đầu tư. Hoa Kỳ mở cơ sở chế tạo xe hơi Chevrolet nên ra đường chỉ thấy toàn là xe Chevrolet và coca, pepsi. Có một số xe đại Hàn. Lèo tèo vài tiệm ăn Hàn Nhật và tàu. Chưa thấy tiệm nail của người Việt. Có đi đây mình mới hiểu ý tưởng của Trung Cộng làm lại con đường Tơ Lụa vì sẽ tạo công ăn việc, sự phồn thịnh cho vùng này. Nếu Trung Cộng không chơi cha làm bẩy nợ thì chắc chắn tương lai vùng này sẽ giàu có vì có nhiều núi mõ khoáng sản. Các nước trong vùng không có biển kiểu xứ Lào nên đường xe lửa cao tốc là ý tưởng tốt. Xem bản đồ đường Tơ Lụa khi xưa thì thất kinh. Đi đây mới hiểu mấy ông Mỹ bò đến mấy xứ này, đầu tư công thêm có chút tư duy sau này về chính trị, buôn bán cho vùng này.

Họ mới dành độc lập từ năm 1991, xem như 32 năm, đã có đường xe lửa cao tốc, hãng chế tạo xe hơi, mình có xem mấy con sông thì chưa thấy ô nhiễm. Dân họ có nhiều chủng tộc; da trắng da vàng, lai đủ thứ giống cũng có. Trước 1991 có đến 15% người nga sinh sống tại đây sau đó họ về nga lại. Dân đủ nơi đến từ bao nhiêu năm. Ra đường thấy giống da vàng có , lại da vàng cũng có, nói chung thì dân cũng hiền hòa. Luật pháp ở đây nghiêm ngặt, ăn cắp xe hơi là đi tù 15 năm tối thiểu nên họ nói không sợ mất xe. Nói chung cũng ít du  khách vì có lẻ cuối hè, thêm chiến tranh cũng không xa biên giới lắm. Du khách Nga cũng giảm bớt.

Có ra công trường kỷ niệm ngày động đất ở Tashkent được xây dựng thời Liên Xô. Cô hướng dẫn viên chỉ có 6 tuổi lúc xẩy ra ngày độc lập nhưng khi nói chuyện, cô ta có vẻ khen bài bản về nhân dân khắp nơi của Liên Xô, gửi vật liệu đến xứ này để xây dựng lại. Nhân dân liên xô dạo ấy với khẩu hiệu lá lành đùm lá rách, chi viện cho nhân dân xứ này đủ thứ như đem con nít về nuôi, vật liệu để xây dựng lại thành phố.

Mình ở phía Tây nên theo Tây còn người sinh ra dưới đế chế Liên Xô thì họ chỉ nói lên những việc xẩy ra thời đó tại xứ sở họ. Cho thấy tuyên truyền có những tai hại, tạo dựng một hình ảnh một chiều về một chế độ. Có đi mới hiểu được cảm nghĩ của người sinh ra tại liên Xô. Bớt độc đoán. Nói chung thì người Nga khai phá lại văn hoá của xứ này khá nhiều vì bị chôn vùi từ lâu, khi con đường Tơ Lụa không được sử dụng nữa khi người âu châu dùng tàu để di chuyển thay vì các con lạc đà trong sa mạc. Lúc đầu họ đi sang Ấn Độ rồi tình cờ ông Kha Luân Bố, say rượu hay sao lại đón buồm đi về hướng tây, thấy Mỹ Châu nên họ không muốn đi đường chậm rì với mấy con lạc đà dỡ hơi. Thuyền bè thì chở đồ nhiều hơn mấy con lạc đà. Thế là vùng Trung Á này ngọng đến thế kỷ 20, khi liên xô xụp đổ nên thiên hạ mới bò lại kiếm ăn.

Có đến một khu phố cổ của thành phố, thấy họ gắn ống ga và ống nước khơi khơi trên tường hay bắt ngang đường đi một cách vô tư thay vì chôn dưới đất. Động đất một cú nữa là nổ cháy nhà mệt thở.

Tashkent không có gì đặc sắc để ngưng lại nhiều ngày. Có hai thành phố nằm trên đường Tơ Lụa là Samarkhand và Bukhara, có nhiều di tích lịch sử để viếng thăm. Do đó hai vợ chồng ở lại một ngày một đêm rồi lấy xe lửa cao tốc đến Samarkhand, cách 2.5 tiếng tàu lửa còn lái xe thì mất 5 tiếng.

Giới già thì nói tiếng Nga còn giới trẻ sau 1991 thì đa số nói tiếng anh, mình thấy toàn là các tiệm bán đồ xịn của Tây âu và mỹ như Polo, Gucci, nhất là Pepsi, Hot Dog và burgers mọc đầy khắp thành phố.

Trên đường đi thì thấy hai bên đường nhà cửa và ruộng trồng bắp, chắc mùa, cũng lụp xụp nghèo nàn. Đa số sống cạnh các con sông vì vùng đất sa mạc, không có núi cao lắm.

Đồng chí gái trước xe lửa cao tốc do Tây Ban Nha thực hiện

Thấy dân họ cũng xeo-phì mệt thở trong khi đợi xe lửa. Lần đầu tiên đi xe lửa cao tốc xứ này nên du khách xeo phì nhiều. Nhìn các bà đội khăn đầu xeo phì khiến mình buồn cười vì hơi xa những lời kính thánh Coran. Xe lửa cao tốc thì mình thích nhất ở Nhật Bản, bên âu châu thì không bằng.

Xem như mình đã đến được vùng Trung Á mà mấy ông tây dạy khi xưa, chả hiểu đâu là đâu. Dạo ấy Sàigòn còn chưa biết là ở đâu. Nay thì định vị được xứ này. Dân chúng hiền hoà, thức ăn và tươi nhất là rau cải và trái cây. Ăn ở đây thấy khác xa mùi vị ở Cali. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Vợ mình Văn người

Mình thường nghe người lớn tuổi kêu "văn mình vợ người" nên thắc mắc không hiểu lắm nhưng không dám hỏi, sợ bị chửi đồ ngu, dựa cột mà nghe. Không biết lý do gì, mà người ta khen vợ người khác, lại chê vợ nhà, ngược lại cho văn của mình là số một còn văn người khác là cà chớn.

Có lẻ khi xưa, ở làng quê, ít ai học chữ, truyền thông không như ngày nay nên lâu lâu ai hứng làm được bài thơ, vài người bạn biết chữ trong làng xúm lại, nhậu xỉn, bình bầu nên tự cho là số một như con ếch ở đáy giếng, kêu ẹc ẹc còn ngày nay sách báo tràn lan nên không thể tự cho văn thơ của mình là số một.

Mình tình cờ viết kể vài kỷ niệm của thời đi học ở Đà Lạt cho cô bạn học cũ ngày xưa rồi cô nàng hỏi còn nhớ gì khác kể tiếp, hứng lên viết ào ào chuyện đời xưa như sợ quên ký ức một thời. Viết xong mình cũng không nhớ đã viết gì vì không đọc lại. Hôm trước đi Yosemite chơi thì đồng chí gái mở nghe đài phát thanh Văn Học, có anh bạn kể lý do anh ta đọc lại và chọn lựa một số bài tiêu biểu để in thành tập “Mực tím sơn đen”. Kỷ yếu thứ 2 của cựu học sinh trường Văn Học, Đà Lạt xưa. 

Lúc đó mới hiểu ý định của anh ta thực hiện cuốn Mực Tím sơn đen. Anh ta cho biết những câu hỏi mình đặt ra về bản sắc, văn hoá,…, tố chất Việt sau 48 năm xa Đà Lạt cũng là những câu hỏi mà chính anh ta cũng tự hỏi. Anh ta kể nếu in hết thì mất đến 3 ngàn trang. Rốt cuộc cuốn sách đúng 471 trang mà cô em ở Đà Lạt kêu đúng số nhà của gia đình ở từ 60 năm nay. Mình không bao giờ nghĩ đến in sách vì ngay trong Ipad cũng để lộn xộn nhưng anh bạn này mến nên bỏ công sức rất nhiều, soạn theo thứ tự rồi xuất bản để bạn bè đọc cho vui như một kỷ yếu của cựu học sinh trường Văn Học, Đà Lạt một thời.

Hình ảnh từ Internet 

Lâu lâu có người imeo nói thích đọc loại thể bài về loại này, loại kia, người thì yêu cầu, đặt hàng viết về đề tài nào đó như Áo lụa Hà Đông, lịch sử ngục Bastille, nói đọc những gì mình viết đỡ mất công đọc sách vì đã được mình Bình Dân Học Vụ,… có người kể là đi xe với nhóm bạn, lấy bài mình viết, đọc cho mấy người bạn trong xe để quên đường xa. Mấy người này rảnh thì đọc bài thâu băng để hms tải lên đài phát thanh Văn Học cho vui.

Cũng có người đề nghị bỏ dấu chấm phẩy vì đọc mệt thở, vì phải uống mấy ly nước, người thì kêu ráng xem lại tự vị dấu hỏi dấu ngã. Nhiều khi mình viết với iPhone nên lười đổi Keyboard. Đọc i-meo của họ khiến mình vui nhất là những lời khuyên chân thành, giúp mình cố gắng đừng xúc phạm thiên hạ vì có nhiều người không thích tên cúng cơm của họ đăng trên diễn đàn, ngược lại có người gọi điện thoại hỏi tên này con kia mày viết tắc là ai bú xua la mua. 

Có người 10 giờ đêm, gọi hỏi câu gì mày viết tao chịu lắm nay bổng quên mẹ nó mất khiến mình như bò đội nón, không biết đâu mà trả lời. Hắn ngủ không được vì không nhớ lại đánh thức mình dậy. Mấy tuần nay mình cứ đoán mò xem cái cụm từ ấy là gì. Nhiều khi đang viết, bí chữ nên chế luôn, ai hiểu thì hiểu vì ngữ vựng tiếng Việt của mình rất ít vì học chương trình pháp ngữ khi xưa rồi học đại học ở Pháp quốc, nay ở Hoa Kỳ nên tiếng Việt cũng lọng cọng nên các bác châm chước dùm, đừng kêu em mất gốc. Còn lai nhai được một chút việt ngữ mà cô giáo dạy việt văn mấy năm trung học đệ nhất cấp (premier cycle) lâu lâu có đọc bài mình.

Nói đến đây thì phải cảm ơn những bạn đã bỏ công thành lập diễn đàn, xếp bài vỡ trên trang nhà để bạn học cũ có thể tìm lấy mà đọc hay nghe nhạc. Người thì ghi lại hết tất cả điện thoại, imeo của bạn học xưa mà hôm trước Cô Liên có nhắc đến. Những công sức âm thầm của những chiến sĩ vô danh đó thường không được nhắc đến. Nay tổ chức hội ngộ, họ lại tốn công, sửa soạn cho bạn học cũ và thầy cô giáo ngày xưa gặp nhau. Đó là những chân tình của những kẻ không muốn được nêu tên, đã đóng góp nhiều tiền bạc, thời gian để mọi người có một diễn đàn nho nhỏ để tìm lại nhau.

Tuần trước, có anh chàng lâu nay không thấy vào diễn đàn, nay từ Việt Nam mua vé sang Hoa Kỳ chơi luôn tiện ghé Cali thăm cô Liên, bổng kể những kỷ niệm ngày xưa học cô những gì. Có cô hát hay nhưng dạo này không thấy xuất hiện, bổng gửi những chuyện đời vui vui lượm lặt, chia sẻ với bạn học cũ,

Tương tự ở làng thì quanh đi quảnh lại cũng chỉ bao phụ nữ nên khi họ lên tỉnh thì khám phá ra nhiều cái lạ, thời trang như nhà thơ Nguyễn Bính khi xưa, ghen khi thấy cô gái trong làng đi tỉnh về, hoa đồng cỏ nội chút gì bay đi. Dạo mới sang Tây, mình thấy Đầm đẹp mê tơi, rồi sang Ý thì lại mê gái ăn spaghetti rồi sang Tây Ban Nha lại thấy đẹp nức nở rồi đi Đan Mạch, Thuỵ Điển thì mê gái tóc vàng, mắt xanh đến khi sang Mỹ thì thấy phụ nữ đẹp lạ lùng. Ở lâu quen thì thấy không có chi là đặc biệt nhiều khi thấy hơi thô thô, tương tự gái gốc Việt đều khác nhau vì bị ảnh hưởng văn hoá của nước sở tại.

Hình từ Internet 

Còn "vợ người" theo mình hiểu là vợ người ta hơn vợ mình thì mình như ngỗng ị. Nhiều người bạn chửi mình sao lại khen đồng chí gái khiến mình đã ngu lâu dốt sớm lại càng ngu bền vững, ngu có lập trường, ngu theo chế độ. Vợ mình thì mình khen chớ có khen vợ chúng đâu lại đi quở thiên hạ.

Ngày nay, có hai trường phái sử dụng máy điện toán: Apple và Microsoft. Công ty Apple có làm phật lòng khách hàng dùng máy móc của họ trước đây nhưng khách hàng vẫn trung thành tha thứ, đưa đến những iphone ngày nay nếu không thì đã xập tiệm từ lâu như AOL,… công ty Microsoft thì có đông khách hàng hơn nhưng khách hàng không trung thành với công ty này, kiểu xài tạm.

Mình có nhiều người quen, lấy vợ lấy chồng kiểu Microsoft nên khi thấy phần mềm khác thì khen chồng người ta như thế này, vợ người ta như thế kia, không bảo vệ thương hiệu của mình, mua dùng không đếm xỉa chi đến Microsoft. Anh dùng Microsoft Office nhưng thấy Google cho ra lò loại không tốn tiền thì anh bỏ trong khi người sử dụng Apple thì nhất trí dùng phần mềm của công ty này từ đầu đến mai sau cho dù phải trả giá đắt hơn.

Lấy vợ lấy chồng tương tự như xài Apple hay Microsoft. Mình phát hiện ra đồng chí gái và cố tạo dựng thương hiệu cho mối tình hữu nghị "Sơn Trinh", môi liền môi, răng liền răng, đời đời bền vững dù sông có cạn núi có mòn theo kiểu Apple. Vợ mình dù có cà chớn đến đâu cũng là vợ mình. Nếu vợ mình cà chớn là lỗi tại mình không biết giác ngộ vợ mình là mặt trời cách mạng, chớ không dính dáng gì đến thằng hàng xóm.

32 năm quản lý đời mình, đồng chí gái đã trải qua nhiều gian nan. Những ngày đầu, đem về giới thiệu gia đình bị bà con họ hàng chê bai, nói lấy chồng nghèo, để họ giới thiệu bác sĩ, nha sĩ nhưng đồng chí vợ vẫn kiên định, giữ vững lập trường, kiên quyết thoát ly theo mình làm cách mạng 1 cuộc sống 2 đời người. Mình nhớ tên 2b kể khi hắn đi lấy vợ, đàn bà có nhiều ước muốn, họ lên chương trình, năm này mua sắm cái này, năm tới mua cái kia,… đến khi gặp đồng chí gái thì mới hiểu.

Đồng chí vợ ra chỉ thị mua nhà trước khi làm đám cưới nên bao nhiêu tiền để dành, rút ra mua cái nhà. Ngày cưới, hai vợ chồng ngồi đếm tiền sau khi chào bàn để trả tiền nhà hàng. Đến khi mời ông bà cụ sang chơi năm 2000 thì đồng chí gái kêu mua cái nhà khác cho tươm tấc để ông bà cụ ở chơi cho vui và từ đó mình mới nghĩ đến mua nhà cho thuê. Nay thì đồng chí gái lại cấm mình mua thêm nhà, đành phải mua lén rồi về viết bản tự thú. Mình chỉ có một đam mê là tìm mua nhà không phải đặt cọc, ngoài ra không có gì làm mình nức nở cả.

Mình có tìm đủ mọi cách để xem vợ mình có khuyết điểm gì không thì không thấy, chỉ thấy đồng chí vợ cho ta mùa xuân, giúp mình sáng mắt sáng lòng. Có lẻ mình chủ quan. Đọc cuốn "Đắc nhân tâm" của ông Dale Carnegie thì có đoạn kể một bà vợ tham gia hội phụ nữ vùng lên. Bà ta hỏi ông chồng viết xuống 12 điều mà ông ta cần bà ta thay đổi. Chiều đi làm về ông chồng ghé tiệm hoa, mua cho bà vợ một tá đoá hồng rồi viết cho bà vợ là em không có khuyết điểm gì cả, cứ tiếp tục như vậy. Bà vợ khóc như mưa bất, chìm đắm trong hạnh phúc. Nhiều khi chấp nhận, thương người phối ngẫu, không cần họ phải thay đổi gì cả mà lại hay. Lâu lâu thấy khuyến mải, mua chậu lan về tặng vợ.

Có dạo mình đọc một cuốn sách của một tên mỹ nói là mỗi ngày hắn viết nhật ký, xem có cái gì hay của người vợ rồi ghi lại nên bắt chước nhưng mình thì thuộc loại đại lười, sau một tuần lễ ghi lại những ưu điểm thì mấy cái hay của đồng chí gái làm biến mất mấy cái tật cằn nhằn, cửi nhửi thường nhật như cái loa phường nên từ đó xem đồng chí vợ là tối thượng. Như xem Apple là tối cao, quang vinh, luôn tôn thờ. Ngược lại ai lấy vợ Microsoft thì cứ khen đáo, khen để phần mềm của vợ thằng hàng xóm, diễn biến hoà bình, ôm vào thì ôm đầu máu.

Hình từ Internet 

Trên facebook, có tên nào ngu dại, khen vợ người kể: "1 year ago, I swapped my wife for another attractive woman, I thought my wife was slovenly and unkempt. A year later, I met my ex-wife, she is incredible! She was just as beautiful as she has been the day we first met. And I understood everything. I didn't perceive the wonderful woman and mother in my wife. She created a cozy home and looked after the kids. She dedicated her free time not to herself but to me. She wasn't embarrassed by her sagging bust, and was proud of the fact she breastfed. She needed my support but I didn't even clean the dishes after myself. I didn't perceive the wonderful woman and mother in my wife but another man saw this."

Tình nghĩa vợ chồng như trồng cây, phải chăm sóc, tưới, vun sới, cắt tỉa cành xấu để cây hạnh phúc mới lên đều chớ một người bón phân, một người bỏ muối vào thì cây không sớm thì muộn phải chết.

Lâu lâu nhận imeo của vài người bạn, kêu chào nhà văn khiến mình ngượng vì không bao giờ có ý làm nhà văn. Nhà văn là người kiếm sống nhờ bài viết của mình trong khi mình chỉ bán được vài cuốn trên Amazon do một tên bạn mua tặng cho vợ hắn, 1 của một anh bạn đồng môn của đồng chí gái ở Việt Nam gửi mua mà cũng không thấy tiền nhuận bút gì cả. Mình chỉ tình cờ viết kể vài kỷ niệm của thời học trò rồi cô bạn kêu viết tiếp thì mình viết tiếp, không ngờ lên đến 3,000 trang mà nay thì chắc nhiều hơn mà mình cũng không cần nhiều đọc giả. Ai thích thì họ đọc rồi chuyền cho nhau nhưng mình đoán có độ 10 người đọc là quá.

Có cô bạn ngày xưa ở Việt Nam, nói là đều lưu hết những bài mình viết khiến mình rất cảm động. Cô này kêu khi xưa mình giỏi toán mà sao ngày nay lại viết kể chuyện đời xưa, đời nay hay đời mai khiến mình ú ớ, không biết trả lời. Có lẻ cô nàng sống ở Việt Nam nên quen cách phân chia, chọn lọc của chế độ, ai có quyền viết, ai có quyền hát,... phải là nhà văn ưu tú nhân dân anh hùng mới được viết, hay nghệ sĩ nhân dân mới được hát, trình diễn, ngoài ra chỉ được đọc và nghe.

Mình thích đọc văn thiên hạ hơn vì học hỏi được nhiều điều còn những gì mình viết thì trong vòng 1/2 tiếng đồng hồ, nhớ cái gì viết cái nấy, ai hỏi lại thì cũng chả nhớ đã viết gì, lại viết lén vợ cả bị la. Ai không nhớ cái gì mình viết thì đừng bắt chước ông thần kia gọi mình vào lúc 10:00 đêm. Mình cũng mù tịt vì ít bao giờ đọc lại những gì đã viết. Như những chi tiết mình ghi lại trong ngày trước khi đi ngủ, có thể gọi là nhật ký mà mình quen viết mỗi ngày từ khi đi học khoá của ông Steven Covey. Chỉ khác là mình viết tiếng anh và tiếng việt. Nên hơi mất công, bị vợ la hoài.

Một hôm có ông thần nào, đọc bài mình trên mạng, liên lạc hỏi tìm kiếm bài viết về đề tài nào đó đã đọc khiến mình ngọng vì mình chỉ ghi lại cho mình, chia sẻ với bạn bè. Thế là ông thần và người bạn học cũ của anh ta ở Việt Nam, làm cái bờ lốc mang tựa đề “Mực tím Sơn đen”, rồi tải trên 1,800 bài lên đó để ai muốn tìm thì tìm vì mình hay viết đủ loại. Họ phong mình là bờ-lốc-gơ chớ mình thì chưa bao giờ nghĩ. Có anh bạn học cũ, bỏ công để in cuốn sách gồm 100 bài viết tiêu biểu của mình về Đà Lạt, về cuộc đời  giang hồ phiêu bạt của mình thời độc thân vui tính hay những thắc mắc, suy tư về văn hoá việt hay tương lai của Việt Nam, nơi gia dình mình vẫn còn sinh sống.

Cuộc đời mình thích sống bình thường, không muốn ai biết đến. Mình chỉ ăn theo mụ vợ, bạn bè rất đông nhưng bạn mình ít ỏi. Có người đọc bài mình viết mấy năm liên tiếp nên buồn đời, in sách một số bài của mình mà anh ta cho là đáng đọc. Lý do là mình kể tùm lum chuyện nên anh ta phải chọn lọc, người thì tự ý làm bờ lốc cho mình. 

Tính đến nay có viết trên 1,819 bài, bài này là thứ 1,820, có trên 642494 lượt đọc. Trung bình có trên 1,000 lượt đọc mỗi ngày, bài được được nhiều nhất gần 10,000 lượt đọc. Thể loại được đọc nhiều nhất là về Đà Lạt xưa, cuộc nội chiến khói lửa với đồng chí gái và ký ức chiến tranh Việt Nam. Bài gần đây, chỉ trong vài tiếng đồng hồ có trên 1,500 lượt đọc là Giả Từ Ác Mộng, bị đồng chí gái kêu gỡ xuống. Đồng chí gái có nằm vùng trên mạng, nên dù không đọc bài của mình, cô nàng vẫn được các chiến sĩ an ninh mạng báo cáo đều. Cái gì họ không thích là kêu đồng chí gái bắt mình gỡ xuống vì diễn biến hoà bình, do thế lực thù địch đâm chọt. Chán Mớ Đời 

Hình từ Internet 

Trước đây, độc giả đa số là tại Hoa Kỳ nhưng nay thì Việt Nam chiếm đa số, có nhiều người đọc từ các xứ sở mình không ngờ. Người thích cũng có. Người chỉ trích cũng có, họ cò mồi để xem mình có phản ứng. Thật ra mình chỉ thích đọc sách báo, không có thì giờ để ý đến chỉ trích hay khen tặng. Ông thần làm bờ lốc cho mình, cứ than là mình chả trả lời nhiều những comment của thiên hạ. Mình thường trả lời cho người bạn quen ngoài đời. Còn trên mạng, không biết họ là ai nên không thể nào trả lời cho đúng, ghi tóm tắc lại rồi bỏ lên bờ lốc. Ai thích thì đọc không thích thì chịu, tương tự bạn bè hay gửi cho mình bài của họ viết. Họ mến mình nên muốn chỉa sẻ, mình thích thì nhấn like còn không thì thôi.

Có nhiều còm mình đều đọc và ghi nhận để trả lời trong một bài khác vì cứ trả lời từng còm là hết thời gian làm vườn.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn