Những con hẻm của Paris Xưa

 Những con hẻm xưa của Paris

Hôm nay mình và cô em bò xuống nhà hát opera rồi đi tà tà viếng vài con hẻm buôn bán của Paris còn sót lại. Năm mình lên năm thứ hai bị vào các chỗ này vẽ và nghiên cứu kiến trúc của các con hẻm này một thời rất nổi tiếng tại Paris, sau này gây ảnh hưởng để họ xây dựng các khu thương mại to lớn trên thế giới. Thấy sạch sẽ, ánh sáng tốt hơn xưa nhờ họ trùng tu lại từ mấy chục năm nay. 

Đây là cái hẻm mình nghiên cứu năm thứ hai

Thường người ta gọi là passages couverts vì có mái che bằng kính giúp mặt trời có thể chiếu rọi vào nhất là khi mưa hay mùa đông giá buốt. Các khu vực này được xây dựng vào thế kỷ 19 khi người ta bắt đầu sử dụng thép trong xây cất như biểu tượng tháp Eiffel. 

Dạo ấy Paris còn chưa có xe hơi, giới giàu có di chuyển bằng xe ngựa và tây rất ngại lượm cứt chó nên xe ngựa lại không dám hốt phân ngựa nên tư duy đột phá gắn cái bọc phân ngựa phía sau nên đường phố Paris dạo ấy toàn là cứt ngựa và nước đái thêm mùi hôi ruồi nhặng bay lòng vòng tạo thành một không gian nhẹ chợ Cầu Muối. Chưa nói đến là người Pháp tè này nọ. Khi mưa đến hay tuyết tan thì xình lầy nên các kiến trúc sư mới đột phá tư duy xây các tiệm bán đồ trong các con đường nhỏ có mái che, không bị xe ngựa chạy qua bắn lên áo quần này nọ. Mấy bà trưởng giả tha hồ khoe áo quần mà không sợ bị bùn phân ngựa bắn dơ. 

Khởi đầu vào cuối thế kỷ 18, ý tưởng xây dựng khu mua sắm được che bằng mái nhà như cấu trúc bằng gỗ như tại palais royal được ra đời. Nơi các tiệm cà phê và tiệm thời trang thụ hút các giới nhà giàu quý tộc. Xa lánh bùn lầy và đám nông dân hạ cấp vô sản hôi thối. 

Sau cuộc cách mạng thì Paris được đô thị hóa, xây cất lại dưới thời Napoleon. Thời đó Paris không có vỉa hè nên cần những không gian người ta có thể đi bộ mà không bị ngựa hí xả cứt đầy đường, mùi hôi chới với. Ai đến thành Vienne lần đầu, đến lâu đài của vua ngày xưa có nhiều xe ngựa chở du khách và phân ngựa. Tuy ít nhưng khá thối huống chi khi xưa có cả ngàn con ngựa. 

Khi xây cất thì tạo dựng ra một giai cấp mới có tiền và mấy bà cần mua sắm nên họ xây rất nhiều passage như vậy ở Paris. 

Theo lịch sử thì cho biết passage đầu tiên được xây cất bằng cây được gọi là Galerie de Bois ở Palais-Royal sau đó Passage du Caire (1798), xem là passage đầu tiên được che nóc. Và dựa trên đó vài chục hẻm như vậy được ra đời từ dạo ấy. 

Passage đầu tiên xây bằng gỗ gần  hoàng cung

Xem ra có độ 150 hẻm thương mại được xây dựng tại Paris nhưng ngày nay chỉ còn độ 20. Đa số là ở khu hữu ngạn Paris, giàu có hơn bên tả ngạn sông Seine, gần khu vực Opera. Có vài passage này còn tồn tại mà mình chỉ đi vài chỗ gần nhau như:

Galerie Vivienne (1823)

Passage des Panoramas (1799–1800): một trong những passages này cổ nhất còn sống sót đến ngày, có hai ba cái nối nhau.

Galerie Colbert (1826)

Passage Choiseul (1825) chỗ này chiều nay mình mới đến và khi xưa có vẽ lại đo đạt passage này. Nghe nói khi xưa là khu mỹ thuật, văn hóa 

Đa phần các passage này được thiết kế có con đường bộ hành nhỏ chiều ngang độ 3 mét và dài độ 50 tới 100 mét với các tiệm xếp hàng dọc theo con đường bộ hành. Có gắn đèn Hoa Kỳ và mái nhà bằng kính rất mới lạ thời ấy. 

Tạo dựng những không gian lịch sự cho giới trưởng giả sau cuộc cách mạng long trời lở đất hội tụ tại các quán ăn, cà phê để hàn huyên. 

Rồi cuộc đời có thịnh thì có suy. Dưới thời napoleon đệ tam thì ông baron Haussmann chơi đẹp, đô thị hóa toàn diện, xây dựng ống cống và đường đại lộ to rộng với các vỉa hè rộng lớn  thì các nhà đầu tư tư duy đột phá xây dựng các tòa nhà to rộng để làm khu mua sắm như galeries Lafayette Samaritain hay Le Bon Marche. Thế là các chủ tiệm trong các passages dọn về các khu thương mại mới này khiến các passage này vắng như chùa bà đanh. 

Sau cuộc cách mạng văn hóa năm 1968, bổng nhiên có phong trào cho trùng tu lại cái passages này. Người ta chán làm cái mới phá cái cũ theo khẩu hiệu cách mạng vô sản và thấy kiến trúc và không gian của nhưng passages này có lợi ích cho thành phố nên ra lệnh trung tu. 

Nếu ai đi chơi ở Milan, Ý Đại Lợi sẽ thấy cạnh nhà thờ Duomo có galleria Vittorio Emmanuel II hay ở Anh quốc Burlington Arcade to đẹp là ý tưởng từ những passage này và kiến trúc sư chơi lớn thiết kế to rộng và nguy nga. Ở Turin cũng có vài nơi đẹp sang kinh hoàng không bình dân như ở Paris 

Bác nào có dịp ghé Paris nên dành chút thì giờ ghé lại những passages này để tìm chút hình ảnh thời xưa cũng rất gần các dãy phố sang trọng Faubourg Saint Honore. Đi từ mấy chỗ này sau đó ghé galeries de Lafayette gần đó để hiểu lịch sử các gian hàng thương mại. Xong om

Đây là căn nhà cổ tại Paris lúc cách mạng họ đốt nhiều nhà nên sau này không cho xây kiểu này. Căn này được trùng tu lại. Đến đây để tướng tượng khi xưa Paris như thế nào với các căn nhà như vậy. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Về thăm trường cũ Paris

 Về thăm trường cũ

Hôm nay sau 45 năm mình trở lại thăm trường cũ ở Paris. Rất cảm động. Lần trước có đi ngang nhưng không vô. Kỳ này có hẹn đi ăn cơm tối với mấy người bạn học Yersin ngày xưa ở quận 14, nên còn dư thì giờ nên lang thang với cô em. Đi lại con đường mỗi sáng đến trường. Lấy métro từ trạm Les Sablons xuống Louvre, trạm xe điện mà khi xưa mỗi ngày xuống ở đây để đi ra đường Rivoli, băng qua cour carre bên phải còn bên trái là nhà thờ chi đó mà mình có vô một lần khi anh bạn quen đầu tiên tại Paris qua đời tại đây. Học đây mấy năm thì chính phủ dọn trường ra ngoại ô để tránh sinh viên biểu tình do đó mình nói 45 năm còn tốt nghiệp đã 43 năm. 

Nhà thờ mình vào lần đầu tiên khi đi đám anh bạn quen đầu tiên khi sang Tây 

Nhìn lên thấy cửa sổ căn phòng ô sin của anh ta cửa sổ độc nhất, ngay góc đường Le Louvre và Rivoli. Mình quen anh ta khi đi làm culi cho Tây đầm ở La Clusaz 1 tuần lễ trong một colonie de vacances, giới trẻ đi trượt tuyết mùa đông. Từ anh ta dẫn đến gặp gia đình bà mẹ nuôi. Cô vợ là cháu bà Cayla. 

Mặt tiền của Cour Carre bên trong là kim tự tháp mới xây sau này do kiến trúc sư người Mỹ gốc tàu IMPei thiết kế mà mình có làm việc cho ông ta một thời gian tại New York. 

Từ đây băng qua đến cầu mỹ thuật (passerelle des arts), từ đây đi thẳng đến hàn lâm viện của Pháp quốc , đi qua cái vòm đến đường Rue de Seine, lên chút thì đến đường Bonaparte thì gặp trường cao đẳng quốc gia mỹ thuật. Chỗ này mình chỉ học các môn chính như lịch sử nghệ thuật và các triển lãm còn atelier của mình thì ở đường Jacob, ở ngoài trường. 

Băng qua cầu mỹ thuật mỗi ngày hai lần 

Để giải thích cho ai không ở trong nghề để dễ hiểu. Trường cao đẳng quốc gia mỹ thuật có nhiều phân khoa như điêu khắc, vẽ và kiến trúc. Sinh viên kiến trúc đông hơn vì quốc gia cần nhiều hơn nhất là sau chiến tranh, cần tái thiết nên họ ưu tiên cho môn kiến trúc. Do đó sinh viên kiên trúc đông gấp mấy lần mấy phân khoa khác. Mà trường thì cứ it có chừng nấy nên một số sinh viên phải sinh học vẽ đồ án ở ngoài trường. 

Hình ảnh mỗi sáng đi học thấy nhất là mùa thu sương mù nhìn mặt trời ló dạng phía sau La Cite đẹp như Paris 

Cầu mỹ thuật chỉ cho bộ hành. Có lẻ khi xưa dành cho vua chúa đi bộ qua hàn lâm viện

Vấn đề là khuôn viên của trường nhỏ mà sinh viên tự chọn atelier của mình. Mỗi atelier thì có một giáo sư trưởng đứng đầu mà sinh viên gọi Patron, hai phụ tá hay ba tùy theo số sinh viên. Nhiều khi sinh viên không thích ông giáo sư trưởng nên kiếm ông khác để theo học nghề. Điển hình là atelier của mình khi xưa dưới ông Le Maresquier nhưng sau đó sinh viên thấy ông ta già nên hơi cổ hủ nên kêu ông patron của mình là Xavier Arsene Henri từng là đệ  tử của ông Le Maresquier. Ông này đoạt giải Á quân Grand Prix de Rome trước dượng Ngô Viết Thụ một năm. 

Trong trường chỉ có chừng bấy chỗ nên sinh viên phải ra ngoài mướn chỗ làm atelier rồi khi đến ngày nộp bản vẽ thì có ông cai trong trường kéo xe ngựa đi từng atelier ngoài trường để sinh viên có thể nộp bản vẽ. Do đó các atelier cho người canh để báo khi nào xe ngựa đến thì báo động kêu Charette. Từ đó sinh viên kêu có charette là khi phải thức khuya để vẽ cho kịp xe ngựa kéo (charette)đến lấy đem về trường chấm điểm. 

Cổng trường có hai đầu của người sáng lập ra trường. Khi xưa sinh viên vẽ màu mè đủ trò

Sân trường này được cạo sơn phết lại đẹp như Tây trong khi xưa thì vào đây là quảng cáo và biểu ngữ treo đầy kêu gọi làm cách mạnh đánh đổ đế quốc Mỹ 

Atelier mình ở ngoài trường là lý do đó nên sau khi đến trường chính thì chạy qua đường Jacob để xem atelier của mình. Đến nơi thì thấy họ sửa sang mới nên mở cửa bước vào. Gặp gác dan kêu về thăm trường cũ sau 45 năm. Tên Tây này kêu dạo đó tôi chưa sinh ra đời. Rõ chán. Nay họ gọi tên trường này là école d’ architecture du quai malaquais. Vào thấy sửa sang lại đẹp thật không tồi tệ như khi xưa. Sang quá thì làm sao có ý tưởng lạ. 

Tiệm cà phê xưa nơi sinh viên hay tụ tập mỗi ngày để nói chuyện gì đâu về đấu tranh cách mạng xã hội chủ nghĩa khiến mình cãi mệt thở. Toàn là cộng sản không. 

Atelier của mình nằm lầu 3, nay có cả thang máy. Sang. Chỗ này cứ mỗi tháng là có “pince-fesses”,  béo mông tiếng lóng của dân trường Mỹ thuật vì họ tranh hoàng sao mà các cô đi cô bị béo mông khiến mấy cô kêu oái oái với nụ cười trên môi như thầm bảo béo nữa đi anh. 

Mình đứng nhìn ra đường nhớ những cảnh khi xưa, buồn đời mấy tên đàn anh kêu đàn em đi mua sơn và bịch ny lông về pha sơn và nước bỏ trong mấy bong bóng cột lại rồi mở cửa sổ quăng xuống bộ hành hay xe hơi chạy qua, màu Sơn tung toé khắp đường hay vào các tiệm dưới đường. Chỉ tránh tiệm cà phê Le Balto ngã ba đường Mazarine và Jacob. Hôm nay đi ngang nhưng đoán bà Madeleine chắc không còn làm chủ nữa. Trong khi đường thì được trồng cây thêm này nọ, phong cảnh rất écolo. 

Đại lộ Saint Germain

Chợ này mình được đàn anh sai đi mua cá về để quăng mặt sinh viên thứ nhất như mình khi bị trải nghiệm bizutage

Chổ này tập trung đám sinh viên thứ nhất để khởi đầu lễ nhập môn và trưởng. Nghe nói nay họ cấm

Cũng tại đây mỗi năm vào tháng này, có vụ bizutage các sinh viên năm thứ nhất. Bắt nam nữ sinh viên năm mới cởi truồng rồi đàn anh đàn chị sơn lên người đủ thứ màu mè rồi ban nhạc kèn đồng của atelier bắt đầu thổi đánh trống rồi đi diễn hành ra Odeon rồi quay về trường. Lúc đầu mình thấy lạ lạ vì mình bị dính vào, trời lạnh mà chúng dội nước lên người run cằm cặp. Cứ tưởng tượng Ông  bà cụ mình cho đi Tây để thấy cảnh tượng mình bị lột áo quần chạy người đường với đám học chung. Chán Mớ Đời mình có kể vụ này rồi. Ai buồn đời tìm trên bờ lốc. 

Nhà thờ Saint Sulpice rất nổi tiếng sau Notre Dame   Nghệ sĩ danh tiếng hay được chôn hay làm lễ tại đây

Đứng vài phút nhớ lại những hình ảnh xưa kia thì thấy vui không ngờ mình vượt thoát được con đường này. Thường thì học 6 năm là ra trường nhưng đa số là mất 10 năm trở lên mới ra trường. Lý do là ăn chơi như điên và đi làm thêm, có tiền nên cứ từ tà. Lý do là thai năm đầu thì bắt buộc thi này nọ còn 4 năm cuối thì tùy hỷ, muốn trình dự án lấy điểm thì trình còn không cứ đi làm kiếm tiền ăn chơi nên thường 10 năm mới ra trường.  Có người không bao giờ tốt nghiệp. Mình có ông cậu mất 12 năm mới ra trường. 

Tour Montparnasse là điểm nhấn 50 năm trước khiến mình có ý theo học kiến trúc. Nay thì cũ nhưng thời đó là tòa nhà cao nhất Paris mới được khánh thành

Đi xem một luận án ra trường thì thấy sinh viên làm dự án trùng tu lại một căn nhà trú ẩn trên núi cổ khi xưa. Xong thì đi ra ghé bistrot le Balto, khi xưa ăn cơm xong thì đám học chung vào đây uống cà phê. Mình không có tiền uống cà phê nên đi bộ vòng vòng viếng các phòng triển lãm nghệ thuật vào mùa đông còn mùa xuân thì vác đồ ra sông seine vẽ hay các nhà thờ trong khu vực như Saint Sulpice…. Cà phê ngày nay giá 4,5 Euro thì khi xưa chắc cũng tương đương. 

Ráng cố nhớ chỗ tiệm ăn đại học khi xưa nhưng nghe nói họ dẹp rồi nên thôi, đành đi tà tà ra đường Buci khi xưa có atelier Buci, ra đại lộ Saint Germain thấy tiệm cà phê Aux Deux Magots nhưng không dám vào vì tiệm thường ở Paris giá 4.5 Euro trong khi ở Ý Đại Lợi có 1.2 Euro. Còn đây chắc lên 10 Euro vì toàn du khách muốn tưởng tượng mình là Hemingway này nọ. Khi xưa mình có vào đây một hai lần với đám học chung cho biết. 

Hai anh em tà tà đi xuống khu Montparnasse. Mình chỉ tour Montparnasse và nói với cô em là khi thấy cái tháp chọc trời này mình có ý định học kiến trúc để sau này về Việt Nam thiết kế xây dựng lại bao đổ nát của chiến tranh. Khu galeries de Lafayette ở đây dẹp tiệm nên lều bều. Thấy phố xá bên đường đóng cửa gắn bảng cho thuê bị các nghệ sĩ nhân dân vẽ grafitti đầy. 

Rẽ qua đường Du Renne bắt đầu thấy hàng quán á châu rồi đến tiệm ăn sớm hơn 30 phút   Hai anh em vào ngồi đợi mấy người bạn học Yersin cũ đến. Cô em than đau chân, xem ra đi gần 10 cây số. Mình thì thấy không sao nhưng cô em có vẻ hơi mệt. ( còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Cánh tả ăn caviar

 La gauche Caviar

Qua Tây đọc tin tức hay xem truyền hình thấy vui. Hai năm qua xứ này có đến 5 chính phủ. Một ông vừa được bổ nhiệm chưa kịp ra mắt thành phần nội các đã từ chức nay lại được tổng thống Ma cờ rông bổ nhiệm lại và hứa sẽ giới thiệu nội các trong thời gian gần đây. 

Đọc tin tức thì được biết tất cả các Đảng phái pháp đều đồng ý đánh thuế giới giàu có và điểm vui là mấy ông bà đại biểu cảnh tả cứ kêu gọi đánh thuế giới giàu có nhưng đài truyền hình phỏng vấn họ sau khi thấy họ bước ra khỏi tiệm ăn danh tiếng Matignon. Với một ổ bánh mì thịt giá 36 Euro một phần ăn cá giá 90 Euro, xơi 6 con sò giá 45 Euro. Chưa kể rượu.  Xem như bữa cơm tối thiểu 150 Euro. Họ gọi là “la gauche caviar “ giới tả ăn trứng cá, loại này đắt lắm. Có lần tới nhà một anh quen từng ở liên xô, cho ăn caviar quá ngon. Nghe nói rất đắt. Nông dân như mình chỉ nghe chớ chả bao giờ mơ được ăn. 

Phóng viên đi theo họ đặt câu hỏi ông bà kêu đánh thuế dân giàu mà người giàu có mới vào các tiệm ăn này nhưng chả thấy thằng tây con đầm nào trả lời. Các đầy tớ nhân dân Cứ đi chậm tà tà và mỉm cười vì quá no nên phải đi bộ cho tiêu cơm. Có người Pháp kêu 150 Euro nhiều gia đình có thể ăn cả tuần. 

Phải nói tình hình bên Tây bết lắm, về chính trị và kinh tế. Do đó tổng thống macron và thủ tướng Anh quốc tìm cách thoát ra khỏi sự bế tắc của nội vụ và chạy theo chính sách ngoại giao để được lòng dân. Họ kêu gọi thừa nhận quốc gia Palestine này nọ trong khi chính phủ Mỹ tìm cách thỏa thuận hai bên như trao trả con tin này nọ, kiểu thọc gậy bánh xe. Nay ngưng bắn ở giai đoạn 1, còn thêm 19 khâu nên không biết có thật sự tái lập hòa bình hay không.  lại nghe họ kêu là do tổng thống Biden và Obama đã bắt đầu từ trước, chính phủ Trump chỉ ăn hớt. 

 Nhiều người lên truyền hình kêu gọi ông Macron từ chức nhất là chửi mấy người như Attali cố vấn Mitterand khi xưa, này nọ kêu ông Macron là giỏi này nọ đưa nước pháp đến bờ vực thẳm. Được cái là bên pháp chỉ có 3 thùng rác để loại rác trong khi ở Ý Đại Lợi có đến 5 thùng rác. Đi bộ mà thấy 5 thùng Rác là biết sắp đến một làng nào đó. 

Những người bạn hay mình quen mà theo dân chủ hay xã hội chủ nghĩa, đa số xuất thân từ con nhà khá giả nên họ có cái tâm yêu thương người nghèo khó như khi xưa Karl Marx cũng thuộc dân không đói khát, sau lại được Hegel nuôi nên họ luôn luôn kêu gọi đấu tranh cho người nghèo bị chủ bốc lột. 

Vấn đề là họ không bao giờ biết làm ăn, buôn bán, đa phần đi làm cho chủ nên cứ nghĩ chủ làm giàu trên mồ hôi của họ nhưng họ không nghĩ đến sự lo toan của người chỉ sau giờ làm việc, nếu không có dự án vào, thì lấy tiền đâu nuôi trả công nhân viên, đóng thuế này nọ. Chỉ phải trả tiền túi trong những ngày tháng chờ đợi có công việc mới. Phải đấu tranh với giai cấp chủ công ty. Anh mở tiệm ăn mà không có khách nhưng phải trả lương cho nhân viên, tiền mướn tiệm, thuế má…..

Nay phải tăng tiền cho quốc phòng, buôn bán qua Hoa Kỳ bị đánh thuế quan nên ai nấy đều chửi chính phủ Mỹ mới. Kiểu người anh cả kêu mấy người em từ đây chúng bây lớn rồi phải tự lo, tao đã lo từ 80 năm nay. Thế là như cái chợ, kêu anh cả tàn nhẫn này nọ. Hay thất học ngu xuẩn.

Hoan hô xã hội chủ nghĩa giúp bần cùng hóa nhân dân
 

Vấn đề càng nguy hiểm hơn là hôm trước có mấy người trẻ Đức kêu thà bị Putin đô hộ còn hơn là tham gia cuộc chiến vô ích. Cho thấy nếu có chiến tranh thì chả có thằng Tây nào chịu đánh đấm. Hát allons enfants de la patrie, bú xua la mua. Trong khi đó tổng thống Macron và thủ tương Anh quốc tuyên bố kiên định đánh cho Putin cút ngụy nhào. Sẽ gửi lính tham dự cuộc chiến này nọ. 

Có điểm hay là giới trẻ ngày nay không còn hận thù giữa người Pháp  và người Đức. Mình hỏi bạn trai của cô cháu làm việc cho hãng Đức, có người anh cũng làm ở Berlin thì họ nói không ưa người Đức về cái tội hà tiện, không thích ăn ngon mặc đẹp như người Pháp còn thì bình thường. Khác với thế hệ bị Đức quốc xã chiếm đóng khi xưa. 

Cứ tưởng tượng mấy người nhập cư lậu hay chính thức   Đầu óc họ cứ nghĩ là ở tạm xứ này, nay kêu họ lên đường tòng quân diệt quân thù thì bao nhiêu người tình nguyện hay bỏ chạy về nước họ. Điển hình con của người Việt tại Âu châu có dám tình nguyện chết cho quốc gia Đã cưu mang họ. Hay cứ vác cờ đỏ sao vàng hay cờ vàng 3 sọc đỏ đi cãi lộn. Thấy hình ảnh một người Pháp lấy lá cờ Palestine xuống và treo cờ Pháp quốc lên khiến thiên hạ vỗ tay như Tây đầm ăn baguette. Tình hình kéo dài thì đám cực hữu sẽ lên, thiên hạ sẽ làm loạn và bầu cho các Đảng cực hữu. 

Tình hình kinh tế bết nên họ chỉ cho phép đến ngày 15 tháng 10 mới được mở sưởi. Mình thấy Âu châu xuống cấp. Hôm trước ở Lyon, đi ngang mấy trung tâm tìm việc làm thấy giới trẻ đứng xếp hàng đông lắm. Ở Ý Đại Lợi gặp mấy người trẻ, họ kể làm việc tạm thời dù học đại học ra, tương lai lêu bêu. Giới trẻ ở đây khác tư duy với giới trẻ ở Hoa Kỳ. Thật sự Hoa Kỳ cũng te tua vì đang có thay đổi lớn với các nghành công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo. Luật lệ khiến giới có tiền đem tiền đi đầu tư chỗ khác, trí tuệ nhân tạo lại thay thế công nhân thì xã hội sẽ có một thành phần ăn trợ cấp dù trẻ tuổi đến mãn đời. Nếu không họ sẽ làm loạn như Nepal hay Madagascar. 

Thiên hạ khi xưa về hưu ở tuổi 60 nay cứ tăng dần thêm họ sợ tiền hưu trí không còn nên biểu tình chống đủ thứ. Chính phủ đa đảng nên cũng khó thi hành các chương trình vì quyền lợi của mỗi đảng. Kiểu này trong tương lai người dân sẽ bất mãn và bầu cho các đảng cực đoan và lịch sử lập lại với chế độ phát xít hay cộng sản. Nếu cực hữu lên sẽ có loạn, hồi giáo sẽ chống cự bằng vũ khí tương tự thời phong trào đòi dành độc lập cho Algérie. Giết nhau ở pháp. 

Tại sao người Âu châu đem tiền qua Hoa Kỳ đầu tư vì không có lời ở Âu châu. Bà kiến trúc sư đức mình gặp trên đường đi kể là khách hàng của bà ta không muốn đầu tư, xây nhà cửa cho thuê vì luật bắt buộc xây cho thuê với giá hữu nghị. Nếu giới giàu không đầu tư tại âu châu mà đem tiền qua Hoa Kỳ thì làm sao tạo công ăn việc làm cho người Âu châu. Đi vòng vòng thấy phố xá đong cửa để cho thuê nhiều vì luật lệ, thuế vụ. Nghe nói ở Việt Nam năm nay có trên 50,000 doanh hiệu đóng cửa. 

Nay lại phải gia tăng 5% ngân quỹ quốc gia cho quốc phòng. Lại không được mua dầu khí rẻ của nga là ngọng. Mua chỗ khác thì đắt hơn. Có thể trong tương lai liên hiệp Âu châu sẽ tan vỡ. Dân số bị lão hóa nhanh, không có giới trẻ thay thế, lao động nuôi người già thêm họ đem người di dân vào mà không có chương trình dạy nghề này nọ nên cũng khó. Tư duy giới trẻ nay khác xưa sau bao nhiêu năm sống trong chế độ xã hội chủ nghĩa mà  giới trí thức ca tụng này nọ. Nay là hậu quả. 

Mình thấy Hoa Kỳ lộn xộn nhưng tương đối còn đỡ, có thể xoay sở được trong khi ở Âu châu thì không có hy vọng nhiều. Khi xưa bán hàng cho người Mỹ xài, mua đồ rẻ từ Trung Cộng xài dầu hỏa rẻ của nga. Nay thế giới đão ngược. người Tàu không bán đồ rẻ nữa, anh Mỹ lại đánh thuế và chơi khăm xúi Ukraine chống lại anh Putin, để mua dầu khí rẻ hơn nhưng trên thực tế quân đội các xứ Âu châu không muốn đánh nhau. Họ bỏ vụ quân dịch từ lâu nên dân tình chả muốn đánh đấm nếu bị nước nào tấn công. 

Tây mà chống tổng thống Macron cũng chửi tá lả ông thần này. Tạo dựng khẩu nghiệp để rồi mai sau lại lãnh đạn lại. Mình không rành về môn chính trị nên chịu, không tham gia. Một người được bổ làm bộ trưởng hay bầu làm tổng thống phải có trên 50% dân số bỏ phiếu. Không lẻ 51% cử tri họ ngu hết. 

Câu trả lời của một thanh niên Đức là thà làm nô lệ còn hơn tham gia cuộc chiến chống Putin khiến mình phải thất kinh. Có lẽ Âu châu quá phức tạp nhưng nghe kể xứ Ba Lan mà khi xưa mình đi Anh quốc gặp toàn người Ba Lan di dân nay họ trở về nước họ và kinh tế xứ này phát triển mạnh nhất trong liên hiệp Âu châu. Họ cần NATO nếu không đã rút khỏi từ lâu. Chán Mớ Đời 

Báo chí cho biết cựu tổng thống pháp tên Sarkozy sẽ bị bỏ tù tháng này trong khi chờ luật sư kháng cáo. Tên này khi xưa mình bầu cho hắn làm thị trưởng thành phố nơi mình sinh sống Neuilly Sur Seine khi còn trẻ lắm. Ai ngờ sau này hắn lên làm tổng thống. Mình có giúp vận động bầu cử cho hắn. Lý do là con rể của ông bà quen với bà mẹ nuôi. Sau này bỏ con gái ông bà này lấy gái đẹp hơn.  Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Lòng biết ơn là ký ức của trái tim

 Lòng biết ơn là ký ức của trái tim

Trước khi đi hành hương dài 325 cây số, mình không có tâm nguyện gì hay mong đợi gì vào cuộc hành trình của chuyến du hành . Khi đi cũng chả có nghĩ gì cả, chỉ nhìn trước để bước để tránh khỏi ngã vì trời mưa nên đường trơn trợt. Khi không mưa cũng phải cẩn thận. Chỉ chú tâm vào hơi thở và bước chân. 

Ăn món tagine của xứ Ma-rốc sau khi đến Paris. Khi xưa ở Paris mình thèm couscous, tagine

Có một điểm mình cảm nhận là may mắn khi ở tuổi mình vẫn leo được liên tiếp mỗi ngày các đỉnh núi cao nhất của vùng Toscana. Mỗi khi viếng một nhà thờ bên đường mình đều thắp cây nến cầu nguyện cho bà cụ được nhiều sức khỏe cũng như vợ con được bình an. 

May mắn trong đời là được ông bà cụ hy sinh đời bố mẹ, củng cố đời con, cho mình một cuộc sống tốt hơn cuộc đời bố mẹ mình khi xưa, được cho ăn học đến nơi đến chốn, còn cho đi Tây. May mắn thứ hai trong đời là có đồng chí gái đồng hành suốt mấy chục năm qua, vì không phải dễ, sống chịu đựng tính khí bất thường của mình nhất là đã nuôi mình từ bao năm qua. Và tạo ra hai đứa con thông minh như mẹ chúng. 

Tấm ảnh này của ai ở Torino chụp khi mình ghé lại đây thăm vợ chồng anh bạn quen từ 40 năm qua. Hai thánh đường danh tiếng của thành phố này.

Chuyến đi bộ hành như cuộc đời người dù mưa có rơi hay nắng bổ đầu, con người vẫn phải tiếp tục đi. Mưa thì bận áo mưa, nắng thì đội mũ, chống gậy lên đường. Không có vụ à hôm nay mưa hay nắng nóng thôi ở nhà. Có muốn cũng không được vì nhà nghỉ không có chỗ. Cuộc đời là dòng sông thời gian, chảy nhanh chậm tùy mùa tùy địa thế, không trở lại như chuyến đi vừa qua, đi chậm hay nhanh là tùy chúng ta, không thể nào đổ lỗi này nọ. Con đường mà chúng ta cứ đi mãi không biết bao giờ trở lại.

Leo lên được một đỉnh núi lại khám phá một hay nhiều đỉnh núi khác, lại phải đi xuống núi mới leo lên đỉnh đỉnh tiếp theo. Như khi xưa họ nói lên voi xuống chó. Như cuộc đời khi đã thực hiện được một ước mơ lại tiếp tục chuẩn bị thực hiện ước mơ khác. 

Đeo ba lô đi thì muốn đi nhanh ít mệt thì không đem theo nhiều đồ ngoài những gì cần thiết như hộp cứu thương cá nhân, nước uống , dao kéo… thật ra cuộc đời nên đơn giản hóa cho khỏe vì càng có nhiều thứ sẽ không giúp chúng ta lên cao xuống sông. Đến những nơi chúng ta mong muốn. Vì đó là những thứ sẽ níu kéo, cản trở chúng ta lại. Không cho rời xa đi xa. 

Được thổ công vùng Lyon chở đi viếng làng cổ xưa của pháp còn sót lại mà phim 3 chàng ngự lâm pháo thủ được quay tại đây. Cho thấy cũng cần có nhân duyên, gặp ông thổ công vùng này mới biết đến ngôi làng này.

Có người muốn đi nhưng chồng hay vợ không có sức khỏe để đi nên họ hổ trợ người phối ngẫu bằng cách đi xe buýt hay chạy xe mobile home theo trên đường lộ, đến khách sạn hay chỗ cắm trại trước để chuẩn bị cho người bạn đời đi đến nơi. Gặp những cảnh tượng này thấy cuộc đời quá đẹp vì tình yêu con người bớt ích kỷ, phụ giúp người bạn đời thực hiện những ước mơ của họ. Như đồng chí gái bận công việc nên cho phép mình đi vì nếu không vài năm nữa chỉ biết chống gậy mà đi. Kêu lực bất tòng tâm. 

Hôm trước ở khách sạn gặp bà người Đức bị lộn xộn với cái chân nên phải mướn xe đi tới chặng tiếp theo để dưỡng cái chân. Có nhiều người bị bỏng chân hay có vấn đề gì đó thì họ nghỉ ngơi rồi tiếp tục lên đường, không bỏ cuộc. Họ không viện cớ là già này nọ để không đi. Có Ông thần 90 tuổi vẫn tiếp tục đi mỗi năm. Ông ta kêu đi vì muốn sống một đời đầy ý nghĩa.

Ai đó nói lòng biết ơn là trí nhớ của trái tim vì khi đi mình chẳng suy nghĩ gì cả, chỉ chánh niệm về hơi thở và bước đi vì trời mưa thêm trơn trợt. Lạng quạng là trợt chân khi trời mưa hay tạnh. 

Hôm qua ghé thăm bà mẹ nuôi nay đã trên 100 tuổi khiến bao kỷ niệm thời đi học ở Paris lại từ đâu cuộn về. Bà ta kể chuyện thời xưa mà ký ức mình không còn để ý như chuyện thời sau 75, mất tổ quốc, mất liên lạc với gia đình, không biết sống chết ra sao sau biến cố lịch sử 30/4/75, suốt ba năm liền. Những ký ức ấy như nhưng vết sẹo đã hằn trong tâm khảm của mình như cuộc sống sau 75 đã để những vết thương trong tâm thức của mẹ mình một mình chống chọi lại đám cách mạng 30 tìm cách lập công với cách mạng, một thân một mình nuôi 10 đứa con và chồng học tập cải tạo suốt 15 năm trời. 

 Nay được nghe lại mới hiểu từ bao nhiêu năm qua, mình được nhiều người giúp đỡ từ khi rời xa Đà Lạt. Bà ta nhắc lại là tiền bạc rất cần thiết nhưng không đem lại hạnh phúc cho con người. Lòng biết ơn người đã giúp đỡ mình trên đường đời mới là cửa mở của trái tim, là ký ức của trái tim của chính mình. 

Những người giúp đỡ cho ăn bữa cơm như gia đình Marco, Lebrousse, Cayla, Pellerin, Messin, Bossuyt, Pecorari,… nhiều quá không nhớ hết.

Trong chuyến đi này, cũng gặp những người ý giúp mình rất nhỏ nhặt như chỉ đường đến xe buýt, các nhân viên trong các nhà nghỉ, tiệm ăn hay mấy người bạn ở Torino chở mình đi viếng mấy nơi quá đẹp ở vùng Piedmonte mà khi xưa không nghe nói đến hay ông thổ công của thành phố Lyon, chưa bao giờ gặp, xung phong chở mình đi viếng những nơi tuyệt đẹp của vùng này. Hay công ty đã thiết lập chương trình cho mình đi suốt 15 ngày. Hay Khoa đã bỏ thời gian huấn Luyện mình từ 18 năm qua giúp mình có thể đi bộ 325 km, băng đèo vượt suối suốt hai tuần lễ. Hay đồng chí gái đã đồng hành suốt mấy chục năm qua, cùng một lứa bên đời lận đận. 

Xin cảm ơn những người đã giúp chuyến đi thành công ngoài mong đợi. Ghi lại đây vài ký ức của trái tim mình để tạ ơn cuộc đời, tạ ơn những người đã đồng hành, giúp đỡ suốt bao năm tháng qua. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn