Làm sao tránh bị bệnh mất trí nhớ

 Mình có người Mợ, hơn mình 10 tuổi mà đã bị mất trí nhớ từ mấy năm nay trong khi mẹ mình gần 90 tuổi thì vẫn minh mẫn. Về già, não bộ bị lão hoá dần dần và nếu chúng ta không cẩn thận sẽ bị mất trí nhớ sớm, đưa đến những hệ luỵ cho con cháu.

Khi ông Ronald Reagan ra ứng cử tổng thống, tuổi gần 70 và bị ứng cử viên đối thủ nêu lên vấn đề tuổi tác, ông ta đã trả lời khá vui, giúp đảng Cộng Hoà hốt phiếu. Nay tổng thống Biden đã 78 tuổi, bà chủ tịch Hạ Viện, Pelosi trên 81 tuổi, thượng nghị sĩ Mitchell McConnell 79, thậm chí thượng nghị sĩ Chuck Grassley, đã 88 vẫn muốn ra tranh cử kỳ tới tương tự bà thượng nghị sĩ Feinstein cũng chưa muốn nghỉ hưu ở tuổi 88.

Có một ông bác sĩ ở Louisiana, có thử nghiệm về trí nhớ của các thượng nghị sĩ thì kết quả cho biết là sau 80 tuổi, trí nhớ của chúng ta bị giảm rất nhanh. Các văn phòng thượng nghị sĩ không trả lời và bác sĩ cũng không cho biết chi tiết thêm.

Thật ra, bệnh mất trí nhớ bắt nguồn từ khi còn trẻ vào 60 tuổi. 1 trên 6 người Mỹ ở tuổi 60, sống với hiện trạng được gọi “mild cognitive impairment” hay MCI. Mình có tên bạn Tây thua mình một tuổi mà 5 năm trước, hắn đã mất trí nhớ. Theo hiệp hội Alzheimer thì người mắc bệnh MCI, không ảnh hưởng trong sinh hoạt thường nhật nhưng bạn bè cũng như người thân nhận xét được. Khi xưa tuổi thọ người Mỹ chỉ đến tuổi 63 nên ít ai để ý. Nay với y khoa hiện đại giúp người ta sống lâu hơn.

Thường sau 60 tuổi, thì trường hợp bị bệnh này tăng tốc. Người ta cho biết tuổi từ 65-74 thì có 5.4% người Mỹ bị mắc bệnh Alzheimer. Và gia tăng lên 13.8% ở độ tuổi 75-84 và 34.6% trên 85 tuổi. Được biết là các người Mỹ thuộc chủng tộc da đen và hispanic bị bệnh mất trí nhớ nhiều hơn người Mỹ da trắng. Không thấy nói đến người Mỹ gốc da vàng. Họ cho biết lý do vì sức khoẻ và thực phẩm nhiều hơn. Có lẻ các giống dân này tương đối nghèo hơn mỹ trắng, ăn uống không đầy đủ chất dinh dưỡng để nuôi não bộ nên bị bệnh mất trí nhớ sớm hơn. Mình đọc báo thấy Anh quốc cho phi cơ riêng, bay sang Bảo Gia Lợi để mua và chở ya-ua làm tại xứ này về cho nữ hoàng ăn sống lâu. 

Điểm hay là chúng ta có thể phòng ngừa và thay đổi được tình trạng này. Tiến sĩ và giáo sư về neuroscience  đại học Texas A&M cho biết là nếu chúng ta tạo những thói quen như sau, sẽ giúp trì hoãn được bệnh mất trí nhớ:

1/ tổ chức mọi việc cho gọn gàn, thói quen sẽ giúp trí nhớ. Đồng chí vợ kể khi đi Hạ Uy Di với mấy bà bạn, choảng nhau với một bà bạn. Bà này có ông chồng rất gọn gàn và kỹ tính nên hai vợ chồng sống rất ngăn nắp. Đi chơi, đồng chí vợ để bày áo quần, thức ăn khắp nơi khiến bà bạn khó chịu nên choảng nhau. Mụ vợ mình có khả năng mất trí nhớ nhiều hơn cô bạn.

Mình chắc cũng vậy vì không bao giờ ngăn nắp cả. Mình như gú gồ, nhớ trang cuối cùng. Để đồ ở đâu thì nhớ chớ để ngăn nắp thì lại không nhớ. Chán Mớ Đời 

2/ phải làm những gì khác khiến đầu óc phải suy nghĩ như học một ngoại ngữ, chơi cờ, hay học thêm một khoa học đại học,.. lướt mạng, chụp mình câu “Like” thì dễ bị mất trí nhớ.

3/ giảm stress vì stress khiến chúng ta cảm nhận ít và không kiểm soát , sẽ ngăn chận sự cấu tạo của trí nhớ. Ăn thực phẩm có đủ chát dinh dưỡng, sinh tố và kháng oxy-hoá như sinh tố C, D, E. Họ khuyến khích ăn Blueberries khi bụng đói. Các chất bổ sung thì không giúp được gì. Tránh bị béo phì. Tập thể dục, giúp huyết quản lưu thông, đưa oxy vào máu, lên não bộ. Nhất là ngủ nhiều, ngủ trưa.

4/ nhịn đói: mình đã có kể vụ này rồi. Tờ mò thì lên bờ-lốc của mình đọc. Vô thất.

Hôm qua, mình gọi điện thoại cho ông nuôi ong, hỏi tình hình ra sao. Không trả lời. Mình gọi bà vợ, nói hai vợ chồng te tua. Mình kêu đi vào nhà thương ngay. Hai vợ chồng này nghe lời ông mục sư nhà thờ nên không đi chích ngừa. Bà vợ kêu là bị covid.

Ở mỹ, có một số người khá đông, không muốn chích ngừa. Lý do: xâm phạm quyền tự do cá nhân của họ. Trên lý thuyết thì đúng nhưng thực tế cho biết là nếu chúng ta chích ngừa, sẽ giúp ngăn chận bệnh dịch lan tràn. Chúng ta chích ngừa vì muốn bảo vệ cộng đồng, gia đình.

Mỗi lần, mình gặp ông mỹ nuôi ong, ông ta cứ đem lời giảng của mục sư ra, kêu này nọ. Chỉ có Chúa mới định đoạt được số phận của mình. Mẹ mình ở Đà Lạt, mới được chích mũi thứ nhất. Sau nhiều lần do dự vì sợ cơ thể chịu không được. Thà cho vào vi khuẩn loại yếu để cơ thể quen dần từ từ, tạo dựng kháng sinh còn hơn là để bị dính loại cực mạnh thì khó thoát. Chán Mớ Đời 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Trồng Cà-Phê tại Cali

 Hôm qua, mình và thằng con lái xe lên phía bắc thành phố Santa Barbara để viếng một nông trại trồng cà phê. Tháng trước, có chị bạn gửi cho bài báo viết về ngành trồng cà-phê tại Cali khiến mình tò mò, ghi tên đi viếng nông trại, với giá $150 cho 3 tiếng đồng hồ. Biết đâu, học được cách trồng cà-phê kiếm thêm thu nhập cho nông trại của mình. Mình có anh thợ người Guatemala, có vườn trồng cà-phê ở xứ của anh ta nên tính trồng cà-phê thử để xem.

Qua bài báo thì mình được biết là chủ nông trại, trồng bơ và tìm cách kiếm thêm lợi nhuận và làm cho tốt đất và môi sinh hơn. Mình rủ thằng con đi chung để có thể chạy làn xe cho hai người trở lên cho nhanh, với xem nó có muốn nối nghiệp làm nông cha truyền con không nối của mình sau này. Nếu nó không muốn thì như mất thời gian của mình vì khá lắm làm nông dân thêm 10 năm nữa.

Thường cà phê được trồng tại các vùng nhiệt đới nay lại được biết ở Nam Cali có thể trồng cà phê nên mình tò mò. Mình thì ít khi uống cà phê nên chỉ muốn biết có thể kiếm tiền nhiều hơn trồng bơ hay thôi. Mỗi lần đi xa, không có vợ bên cạnh, mình hay uống trà đậm hay chút cà phê để tỉnh ngủ. Có vợ thì hay cãi với mụ nên đầu óc lúc nào cũng trong thế đối choại, không cần chất cà-phê-in.

Hai cha con bắt đầu đi từ 6:00 giờ sáng, chạy đường 405 lên phía bắc rồi chuyển qua 101. Mình có thông báo cho chị hàng xóm khi xưa, mới tìm lại được qua Facebook, hỏi rảnh thì mình ghé thăm vợ chồng chị ta nhưng được biết bận nên mình gọi tên Phi-luật-tân quen, mua nhà cửa, rủ gặp nhau trên đường về.

Xe chạy qua thành phố Camarillo, khiến mình nhớ có thời đến đây, thăm viếng một cô bạn nhưng bố mẹ chê nên cô nàng xù mình luôn sau một năm tình viễn liên, hao tốn giấc ngủ.

Đến nơi thì khám phá ra trong khu vực này có nhiều nông trại, có một bảng đề bán. Chán Mớ Đời 

Ảnh hồ có bèo dạc mây trôi của nông trại. Họ tạo dựng để cho mướn để làm picnic, đám cưới,..

Khi ghi danh thì họ để một chậu nước hoá học, sát trùng ở dưới đất. Mỗi người phải nhúng giầy vào chậu nước để diệt trùng vì có thể mang các loại vi trùng độc hại, gây nguy hiểm cho cây lá trong vườn. Sau đó phải ký giấy bãi bỏ quyền trách nhiệm tai nạn của chủ nông trại.

Đây là màu cà phê của họ rang cho mình uống

Họ cho biết là nước nóng 200 độ, rồi châm nước vào cái phễu lọc cà phê từ từ để cà phê lọc qua đồ lọc, chảy xuống cái bình. Họ cho biết cà phê expresso thì xem như ép lọc cà phê nhanh đến 9 lần. Lọc chậm như họ thì các phản ứng hoá học của cà phê và nước dùng tốt hơn. Thấy trong hình có một đĩa nhỏ, nhiều hạt cà-phê, màu đỏ. Mới hiểu cà phê phin của Việt Nam là đê cho cà-phê được các phản ứng háo học và nước sôi.

Xong xuôi, ăn chút bánh, trái cây như Mát MÁt, hồng dòn, và thanh long, uống nước. Ai nấy an toạ xong thì họ bắt đầu pha cà-phê để mọi người uống. Họ giải thích là khi rang cà-phê thì họ không rang cháy đen. Lý do là người ta rang cà phê cháy đen để trộn thêm các thứ khác vào để không phân biệt. Thêm chất hoá học, mùi vị hay bắp,…

Sau đó họ đem đến cho mỗi người một cái tách nhỏ để uống, nhâm nhi bánh croissant sô-cô-la. Ai có câu hỏi thì cứ tự nhiên hỏi. Đa số là dân của vùng Los Angeles. Thuộc dạng thích ăn uống thực phẩm hữu cơ.

Họ cho ngồi ngoài trời, bên trái là bàn để bánh và nước lạnh, bên phải là cái bàn để biểu diễn cách pha cà phê, mọi người ngồi phía sau.

Sau đó mọi người đi vệ sinh trước khi đi viếng trại. Đi qua vùng họ mới trồng cây cà-phê, sợ gió nên họ phải đậy phủ bao trắng cho mấy cây nhỏ cà phê. Theo mình biết thì trồng cà phê tương tự như trồng bơ. Mình có thể trồng ở giữa mấy cây bơ, làm hàng rào chắn gió dùm cho cây cà phê.

Họ bao bọc các cây cà phê mới trồng bằng các bạch nylon để chắn gió.

Họ cho xem mấy cây “chanh ngón tay” (Finder lime hay caviar lime). Một loại chanh có hình thù như ngón tay, bẻ ra thì cái ruột như trứng cá nên họ gọi caviar lime. Mọi người bẻ thử ăn thấy chua chua như chanh. Nghe nói họ bán cho các tiệm ăn đồ biển, rất đắt tiền.

Đây là loại chanh ngón tay hay chanh trứng cá (caviar lime) vì nhân ở trong như trứng cá. Mình tính mua để trồng nhưng đọc tài liệu thì mất 15 năm mới có quả. Nên thôi.

Họ trồng thanh long, mát mát mọc tùm lum với các cây bơ. Họ từ từ bỏ các cây bơ, và dùng các cây bơ cũ làm dàn để cho thanh long và mát mát leo .

Một loại cà chua mà họ trồng được dân theo giáo phái hữu cơ ưa chuộng 

Mình quên tên loại này

Mãng cầu. Họ cho biết loại trái mãng cầu phải tự tay làm pollination như thanh long nên rất cực nhất là gặp cây cao. May quá, hôm trước, ông anh cột chèo của mình tính mua hai cây.

Họ cấy giống cà phê nên phải ghi rỏ ràng nơi các loại cây giống. Họ muốn các nông trại ở Cali cộng tác, trồng cà phê với họ. Khi nào có trái thì bán cho họ. Có lẻ mình sẽ thử trồng xem sao.

Đi một khúc thì cho đi lại chỗ tập họp. Sau đó giới thiệu ông chủ. Ông chủ nói về lý do ông ta đổi cách trồng bơ qua cà phê vì muốn tìm hàng tiêu thụ mới cho khách hàng Cali nên trồng chuối, trồng cà phê,…

Ông cho biết có 14 loại cà phê nhưng ở Cali chỉ trồng được có hai loại. Có một loại rất đắt tiền, gvía $1,000/ cho một cân anh. Nghe tới đây, tai mình bổng nhiên thính ghê. Để xem sao.

Ông ta lại pha cà phê, giải thích thêm về cách pha trà. Ông ta muốn sau này, tổ chức các cuộc viếng thăm như thiên hạ đi thăm các trại trồng nho, bán rượu, có tiền nhiều hơn.

Mỗi cuộc viếng thăm có trung bình 25 người. Mỗi người trả $150, xem như $3,750. Mỗi tuần làm 3 chuyến, vị chi là $3,750 x 4 = $15,000, 1 năm $180,000. Mình chỉ lo tính toán nên không nghe ông chủ nói gì thêm. Có lẻ mình nên tổ chức vụ này ở vườn mình khi thiên hạ đến hái bơ, lấy tiền. Thấy có lý. https://youtu.be/jNmr1_pp5h4

Sau đó thì họ cho xem phòng phơi khô các hạt cà phê, trước khi rang. Họ có mua một cái máy từ Colombia để lột bỏ vỏ cà phê. Hạt cà-phê hái xong thì họ rữa trước rồi cho vào máy để lột bỏ vỏ, sau đó thì đem phơi khô. Khô rồi thì mới đem rang, bỏ bị, bán cho thiên hạ.

Chưa bao giờ mình uống nhiều cà phê như hôm qua, 3 hay 4 ly cà phê tuy nhỏ nhưng vì acid uric nên tối về, cứ bị ợ chua như đàn bà có chữa. Chán Mớ Đời 

Hình chụp từ một nông trại bên cạnh khi mình vừa đến, đầy sương mù dù đã 9:15 sáng.

Có thể mình trồng thử thêm cà phê nhưng ý tưởng cho thiên hạ viếng nông trại bơ, kiếm tiền có lẻ mình sẽ thực hiện vào mùa hái bơ, quýt và thanh long.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Ảnh hưởng của Bia

 Gần đây, các cuộc nghiên cứu về uống bia, có nhiều ảnh hưởng tiêu cực hơn người ta biết trước đây. Khi mình sang Luân Đôn làm việc, đi làm xong thì đám đồng nghiệp hay rủ đi uống bia trong mấy cái Pub, viết tắt của “Public House”. Người Mỹ gọi thời gian này là “Happy Hour” vì được giải phóng khỏi công việc như nhà tù nhất là ngày thứ 6. Có cuốn phim mang tên “Thanks God It’s Friday”.

Public House để khỏi nhầm với “Private house” vì khi xưa, có những nhà riêng, cho bạn bè, người quen đến uống bia, trả tiền. Dạo mình ở Anh quốc, mỗi chiều hay trưa, đi với đám đồng nghiệp vào mấy cái Pu này ăn “Shepherd Pie” mệt nghỉ. Loại này tương tự như món “hachis Parmentier” của người Pháp. Thức ăn của người Anh quốc không ngon lắm, ngoại trừ món “Fish & Chip”.

Có dịp mình kể về các quán bia này, tạo dựng một nền văn hoá Anh quốc khá đặc thù, nhập cảng vào Hoa Kỳ, đưa đến cuộc cách mạng dành độc lập từ Anh quốc.

Có nhiều Pub dành riêng cho đàn ông tương tự các phòng trà (tea room) dành riêng cho phụ nữ. Mình không hiểu lý do người ta gọi các vũ trường khi xưa là phòng trà. Ai biết cho em xin. 

Ngày nay thì hết nạn đó. Hội Lions Quốc tế của mình chỉ dành cho đàn ông nhưng gần đây, phải để một bà làm sổ sách có mặt trong các buổi họp. Lý do: có hai tên cứ đi vòng vòng các hội để thu thập dữ kiện để kiện ra toà về tội kỳ thị giới tính, kiếm tiền.

Trước đây, có một tên ngồi xe lăn, cứ đi vòng vòng các tiệm ăn, đo đạt các hành lang, cửa cầu tiêu để thưa kiện chủ tiệm ăn về tội kỳ thị người tật nguyền. Nay tên này bị phạt rồi. Tương tự có thời gian, một tổ hợp luật sư, cứ đi kiện các tiệm nail của người Việt để kiếm tiền, nay bị tước bằng hành nghề luật sư.

Ngày nay, các cuộc nghiên cứu về hậu quả uống bia nhiều, có những hệ ứng phụ gây cho não bộ. Theo cuộc nghiên cứu tại đại học Oxford, Anh quốc, được công bố năm 2021, thử nghiệm trên 25,000 người thì được biết lượng cồn của bia rượu ảnh hưởng rất nhiều đến sức khoẻ của não bộ.

Đầu tiên, là uống rượu bia sẽ gia tăng tình trạng “tiền bệnh tháo đường”. Chúng ta nên nhớ rượu là từ đường mà ra. Các trái cây đều có đường rồi họ nấu ủ cũng như rượu nếp làm bằng gạo nếp lên men cũng từ đường mà ra. Khi chúng ta uống bia rượu sẽ khiến tuyến tuỵ làm việc nhiều. Chúng ta biết tuyến tuỵ tạo nên insulin khi thức ăn được đưa vào cơ thể.

Một nghiên cứu vào năm 2012, trên 5,128 người từ 35 - 56 tuổi, uống bia nhiều, 37.4% đàn ông bị tiền tháo đường và phụ nữ là 29.2%. Xem như 5-10% sẽ bị bệnh tiểu đường sau này sau đó có thể đưa đến bệnh ung thư.

Trong “report on Carcinogens” xuất bản lần thứ 14, cho biết là uống bia nhiều sẽ đưa đến bệnh ung thư gan và ngực.

Mình đọc tài liệu thì được biết chính phủ Tiệp, khuyến khích người dân uống bia rượu để chết sớm. Lý do là người về hưu tốn chính phủ mỗi ngày $100. Chán Mớ Đời 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Trái Mác Mác

 Nhớ hồi nhỏ, mình và con Thuý hàng xóm hay đi hái các trái mát mát, mọc hoang, gần mấy bụi hoa Quỳ vàng để ăn. Sang tây, họ gọi trái Mát Mát là “Fruit de la passion”, không thấy bán ở Tây. Có một cuốn phim vừa Tây vừa Nhật Bản ra đời, mang tựa đề “Les fruits de la passion” do tài tử đức Klaus Kinski, thủ vai chính. Ông này là bố của cô tài tử trẻ tên Natassja Kinski, mình mê một thời khi xem phim Tess.

Phim này tiếp theo phim “Histoire d’O” khá nổi tiếng khi mình mới sang tây. Xem phim mang tựa đề “trái mát mát” mà đám bạn tây đầm chưa bao giờ thấy mặt mũi trái này ra sao nên cứ hỏi mình, vì nghĩ là trái dính dáng gì đến sinh lý. Mình chỉ biết đưa mặt đơ ra, nói chỉ có ăn hồi bé nên chả biết có gia tăng sức lực  về sinh lý hay không, nhưng trái dại, mọc hoang ở Đà Lạt.

Sau này, về thăm Đà Lạt thì thất kinh vì thiên hạ không gọi trái Mát Mát, mà là “Chanh dây”, khiến mình đã ngu lại cần đần thêm. Hoá ra trái Mát Mát cũng làm cách mạng được đổi tên. Có lẻ vị chua nên người ta gọi là “chanh” rồi vì nó leo lên dàn, với những dây đầy hoa lá nên họ gọi dây (không có cành) nên ráp lại thành “Chanh Dây”.

Mình đoán là tên do người Thượng đặt vì mọc hoang khi xưa tại vùng Đà Lạt. Người Việt lên định cư tại đây gọi theo là mát mát.

Tương tự, cây Long Tu (Lô Hội) khi xưa thì họ gọi là “Nha Đam”. Mình thuộc dạng ngu lâu dốt sớm, nay về Đà Lạt thì trở thành ngu lâu dốt bền. Mình có trồng ở nhà để ăn, đồng chí gái xoa mặt cho mịn da chi đó.

Sau này, nghe nói có nhiều sinh tố C và chất kháng Oxy-hoá nên cũng hay tìm kiếm mua ở chợ Việt Nam. Dân cư người Việt tại Bôn-sa, trồng ở nhà rồi đem ra chợ bán.

Mấy trái Mác mác của cô bạn trồng cho. Cô nàng lại loại bỏ hạt ra. Chán Mớ Đời 

Năm ngoái, mình nhờ anh bạn kiếm dùm cho mấy cây về trồng. Anh bạn đem lại cho 2 cây. Mình hồ hởi, trồng liền. Tự nói, phen này sẽ có trái Mát Mát ăn mệt thở. Sáng hôm sau, ra vườn để xem hai cây Mát Mát, mới được trồng. Sên leo lên lá trong đêm ăn trụi lũi hết lá. Thế là phải nhờ anh bạn xin lại. Mấy tháng sau, anh ta đem lại cho hai cây khác, kỳ này, mình bỏ vào chậu để trồng.

Trước đó, đồng chí gái có mua ở Home Depot về trồng nhưng cứ chết hoài. Lạ lắm, cây mà mình xin về trồng thì sống còn mua thì chết. Do đó mình đi xin của thiên hạ, để hưởng cái lộc của họ. Bác nào có cây ăn trái nào dư thì cho em xin. Em sẽ hoàn quýt và bơ hay mật ong. 

Tháng trước, có ông anh cột chèo của mình từ Boston sang chơi. Ông này về hưu, muốn trồng cây ăn trái. Nói đi mua cây mãng cầu Xiêm. Mình nhờ anh bạn dò hỏi dùm. Họ đòi mấy trăm bạc khiến mình sợ. Ông ta định trồng một cây ở nhà mình và một cây đem về Boston trồng. Mình sợ trồng ở nhà mình bị chết nên không dám kêu ông anh mua. Lý do là một cây $300, thuê hai ông thợ đào lên rồi đem về trồng ở nhà là $700, mà ông ta trồng từ 5 năm nay không có trái. Hình như ông này là người cho mình hai cây Mát MÁt.

Hôm nay, mình đi lên vùng Santa Barbara, xem một trại trồng bơ khi xưa, chuyển qua trồng cà phê. Xem có có thể chuyển trồng cà phê hay không. Ông thợ mình thì có vườn cà phê tại xứ sở của ông ta nên cũng đỡ. Không biết thằng con có chịu theo mình hay không. Nếu không chắc là sẽ bán cái vườn rồi mua nhà cho thuê, đi chơi với đồng chí vợ trong những năm tháng còn lại trước khi chân lết không nổi.

Mấy tháng sau, cây leo lên dàn, ra mấy cái hoa (12) nhưng chỉ đậu có một trái. Ngày nào, hai vợ chồng đều ra xem, mụ vợ hăm he, kêu không được ăn của tui. Một sáng, mụ vợ ra vườn thăm trái Mát mát, rồi chạy vào, mặt tái nhợt, kêu con gì ăn trái mát mát. Mình chạy ra xem. Đoán là sóc. Nó đến ăn, khoét một lỗ rồi bỏ, chắc thấy chua. May quá, nếu nó ăn hết, mụ vợ sẽ nghi mình ăn trái mát mát độc cô cầu bại của cây. Cảm ơn con sóc đã có nghĩ về lâu về dài.

Vài tuần sau, thấy mười mấy cái hoa nở thêm nhưng chỉ có một trái đậu. Trong vườn mình có ong bay đầy. Vợ chồng lại thập thò xem trái mát mát độc cô cầu thực. Khi đến nhà bạn của đồng chí gái, thấy cây mát mát của họ mọc đầy trái, ăn không hết, kêu bạn bè đến cho. Nhà bà chị em bạn dì của đồng chí vợ, mọc đầy dàn mà họ lại không ăn. Chán Mớ Đời 

Mình đọc tài liệu, được biết trái mát mát có những yếu tố sau đây:

Có nhiều chất dinh dưỡng tốt cho cơ thể, như sinh tố A, giúp cho da và thị giác, cũng như hệ thống miễn nhiễm, và sinh tố C, một loại kháng oxy-hoá. Một trái mát mát gồm các chất dinh dưỡng như sau:

• 229 IU of vitamin A
• 63 mg of potassium
• 5 mg of magnesium
• 5.4 mg of vitamin C
• 2 mg of calcium
• 0.29 mg of iron
• 1.9 g of fiber

Ngoài ra trái Mát mát còn có phosphorus, Niacin, và sinh tố B-6 mà cơ thể cần thiết.

Nhiều chất Oxy-hoá, giúp tẩy các “free radicals” ra khỏi cơ thể, giúp máu huyết lưu thông, nhất là não bộ và hệ thần kinh. Giảm stress và các bệnh tim mạch và mất trí nhớ.

Có nhiều chất xơ, giúp cho việc tiêu hoá dễ dàng, tránh bị táo bón. Theo hiệp hội tim mạch của Hoa Kỳ, chất xơ giảm chất béo. Người ta cho biết, mỗi ngày chúng ta cần bồi dưỡng 33.6 g (đàn ông) và 28 g (phụ nữ). Một trái Mát mát có 1.9 g, vậy phải ăn đến 16 trái, khỏi cần ăn các loại khác. Khá chua. Mình ăn không, bỏ chút mật ong khuấy cho đồng chí vợ uống. Mình chỉ cắt ra rồi vét ăn như xưa, thời con nít.

Trái Mát Mát có Glycemic Index (GI) thấp, nên khi ăn không làm gia tăng lượng đường trong máu. Ai bị  bệnh tiểu đường có thể ăn bình thường, khác với các loại trái cây khác, có nhiều fructose như chuối, thơm,..

Trái Mát Mát có thể giúp độ nhậy với insulin. Bệnh tiểu đường là vì cơ thể không có độ nhậy với insulin, nên phải uống thuốc để gia tăng độ nhậy khiến chúng ta béo phì.

Ngoài ra trái Mát mát chứa rất nhiều sinh tố C, một loại kháng oxy-hoá, giúp phòng chống bệnh tật, giúp hệ miễn nhiễm cao.

Đồng chí gái nói cô bạn vớt các hột của trái Mát Mát để bỏ vì cứng. Thật ra các hột của trái Mát mát có nhiều chất xơ, giúp thanh lọc bớt các chất béo trong huyết quản.

Ngoài ra trái Mát mát còn làm giảm các lo âu, áp huyết cao vì stress, công ăn việc làm. 

Hy vọng hai cây Mát Mát của anh bạn sẽ cho nhiều trái vào mùa năm sau. Để làm nước uống hàng ngày. Tới mùa, hái vào rồi bỏ vào tủ đông đá, rồi ăn từ từ. Mình hái quít ở vườn về, lột vỏ xong thì bỏ tủ đông đá, ăn cả năm như ăn kem vậy (sorbet).

Bác nào có bí quyết trồng Mát Mát thì cho em xin. Đa tạ trước.

Nguyễn Hoàng Sơn 
Trusted 2008 studyTrusted Sourc2017 study

Trusted Sour

Chất bổ sung xương giết người?

 Về già bác sĩ thường khuyên chúng ta uống thêm chất bổ sung Calcium để giúp xương cứng, để chống loãng xương. Khi xương bị lão hoá, bị loãng, mềm sẽ khiến xương bị dẹp làm chúng ta thấp và bị khòm. Bình thường sáng thức dậy, nếu đo chiều cao thì sẽ dài hơn trước khi đi ngủ. Lý do là khi ngủ, các khớp xương sống sẽ được các chất lõng trở về ở các khớp, đốt xương sống, sẽ làm khoản cách giữa hai đốt xương sống dài hơn tỏng ngày. Khi ngủ, tốt nhất là nằm thẳng để xương sống thẳng. Ai làm việc văn phòng nhiều, lâu ngày, sẽ thấy xương sống của mình bị cong. Nên tập nội công Hồng Gia để giúp kéo thẳng xương sống lại cho thẳng.

Họ cho biết là uống sữa bò để có calcium, giúp bồi calcium cho xương. Vấn đề là sữa bò có acid nhiều nên cơ thể tự động rút chất Calcium trong xương để giúp bảo hoà pH cơ thể. Do đó người Mỹ uống sữa rất nhiều nhưng vẫn bị bệnh loãng xương, cần chất bổ sung calcium. 

Ông bác sĩ Nhật, cho biết khi xưa, người nhật không bị bệnh loãng xương nhưng từ khi tiếp cận với quân đội mỹ đóng quân tại đảo Okinawa, người Nhật bắt đầu uống sữa bò, người to lớn hơn xưa nhưng về già lại bị bệnh loãng xương.

Nhớ dạo đồng chí gái có bầu, bác sĩ cũng khuyến hích uống thêm chất bổ sung Calcium để giúp bào thai, tạo xương cốt cho cứng.

Vấn đề là người ta khám phá ra chất bổ sung Calcium lại bị nhiễm chất chì. Không phải ít mà rất nhiều hơn mức độ cho phép của FDA. Người ta dùng xương của ngựa già để làm chất bổ sung. Người ta nuôi ngựa, muốn cho xương ngựa cứng nên cho ngựa ăn thêm chất bổ sung khi xưa có nhiều chất chì. Khi ngựa già thì người ta giết để lấy xương, làm chất bổ sung như một loại keo giúp các chất khác gắn liền với nhau. Chất bổ sung được trộn nhiều thứ nhất là chất bảo quản.

Trên thực tế thì bò và các loại thú ăn cỏ, hay bị nhiễm chất chì vì chúng ăn cỏ, lá bị nhiễm chất chì rất nhiều. Chất chì thấm vào xương của chúng nên khi con người dùng xương của chúng để làm chất bổ sung là mang theo chất chì. Chì sẽ phá hoại cơ thể nhất là não bộ. Do đó người ta cấm dùng chất chì để làm sơn, giúp bảo quản lâu năm. Sơn của Trung Cộng sản xuất không bị cấm nhập vào Hoa Kỳ.

Tại Hoa Kỳ, khi mua nhà hay cho thuê nhà, đều phải thông báo là nhà có thể có chất chì vì nhà cũ trước 1972, đều sử dụng chất chì trong sơn để giữ cho lâu, không bay màu. Các ống nước cũ thường có chất chì vì được hàn bằng chì nên mình thay hết các ống nước cho chắc ăn. Ở cửa sổ, lâu ngày sơn cũ bị bốc ra, con nít hay lượm ăn nên khám sức khoẻ ở trường, học sinh bị nhiễm chất chì là mệt cho chủ nhà.

Hình như mình đã có kể về thạch tín trong gạo vì trồng trên các đồng lúa bị nhiễm thuốc sát trùng và phân bón.

Tài tử Allison Haynes rực lửa, chết vì uống chất bổ sung calcium có chất chì

Nữ tài tử nổi tiếng của Hồ Ly Vọng, tên Alyson Haynes, nổi tiếng trong phim “Attack of the 50 Foot Woman” được bác sĩ cho uống chất bổ sung calcium. Loại được làm với xương ngựa. Cô ta uống mỗi ngày nhưng càng ngày càng yếu, cuối cùng phải dùng gậy chống để đi, chấm dứt luôn nghề nghiệp, chết vào năm 46 tuổi. Tổng cộng 22 y sĩ đã khám nghiệm cái bệnh lạ lùng của cô ta dù còn trẻ. Cô ta trải qua 300 cuộc chụp hình quang tuyến để xem bị bệnh gì. Ngày nay, chúng ta biết là chụp hình quang tuyến rất nguy hiểm, đưa đến ung thư. Cô ta cho biết, có 3 chọn lựa: 1/ tự kết liễu cuộc đời, 2/ đi bác sĩ thần kinh để học cách sống với sự đau đớn và 3/ là tự tìm câu trả lời.

Cô ta nhờ bạn chở đến thư viện, người ta phải bế cô ta vào thư viện vì đi không nổi. Mỗi ngày, cô ta đọc sách để tìm hiểu. Một hôm, cô ta thấy một cuốn sách nói về độc tố của kỹ nghệ về chất chì. Cô ta gửi thuốc bổ sung, cô ta dùng cho phòng thử nghiệm thì khám phá ra chất bổ sung bị nhiễm chất chì rất nhiều.

Được 22 bác sỹ khám nghiệm và 300 lần chụp quang tuyến, chết vì ung thư máu

Cô ta viết thư cho FDA. FDA cho biết nhờ cô ta mới nghiên cứu vấn đề này nhưng đã quá trễ, khi cô ta chết vì bệnh ung thư máu, nhờ 22 bác sỹ và 300 lần chụp hình quang tuyến.

Kỹ nghệ dược phẩm không những sử dụng xương ngựa, sử dụng các loại khác như vỏ sò, vỏ hến,… người ta thử nghiệm đến hơn 70 loại chất bổ sung calcium của các công ty khác nhảy thì đều có chất chì, thậm chí cao gấp 4 lần mức cho phép. Ngày nay, tại các bờ biển bị ô nhiễm vì nước thải từ thành phố ra cũng như từ các tàu đánh cá,… thải các chất độc ra.

Trong vòng 2 năm, tiếu bang Cali phải giảm mức chất chì trong thực phẩm, trong khi các chất dùng làm chất bổ sung lại cao gấp mấy lần mức cho phép của tiểu bang Cali.

Họ khám nghiệm trên 70 loại calcium và thấy chất chì lên đến 4 lần. Kinh

Cũng nhờ cái chết của tài tử Allison Haynes, đã giúp FDA kiểm soát chặt chẻ các chất bổ sung. Vấn đề là ngày nay người ta đưa thuốc và chất bổ sung qua Trung Cộng để làm cho rẻ, bán cho lời nên khó mà biết Trung Cộng bỏ cái gì ở trong.

Có lần mình thấy quảng cáo trên mạng, hạt Apricot, một loại như trái mơ ở ngoài Bắc. Cho biết ăn có các chất kháng oxy-hoá nên mua về ăn thử. Ăn thấy đắng đắng. Một hôm ngồi xem phim, buồn đời mình ăn rồi quên để ý nên tiếp tục ăn lúc xem phim. Độ 1 tiếng sau, mình cảm thấy tim đập mạnh

, thấy lạ vì chưa bao giờ bị vụ này. Mình đứng dậy đi rót nước uống thì thấy chóng mặt, phải nằm dưới đất một lúc mới bò dậy nổi, uống nước thì từ từ bình thường lại. Đồng chí gái về, mình kể lại, nói chắc phải đi nhà thương xem sao vì biết đâu là triệu chứng của tai biến. Đồng chí gái gọi cho anh bạn bác sĩ, anh ta nói không sao.

Mấy tuần sau, mình đang xem phim với đồng chí gái, cũng ăn vài hạt rồi tim lại đập mạnh như trước. Lúc đó mình mới hiểu vì ăn hạt apricot. Uống nước xong thì mình tỉnh táo lại, mò đọc trên mạng. Cho biết là các enzyme sẽ biết thành cyanide khiến mình thất kinh. Hết dám ăn. Xem lại cái gói hạt thì có đề “ May be Toxic”. Chết người. 

https://food.ndtv.com/food-drinks/will-eating-apricot-seeds-kill-you-know-the-truth-1690784

Các sử gia cho biết, đế quốc La-mã bị giải thể cũng vì chất chì, sát hại rất nhiều người ở la-mã vì ăn thực phẩm chế biến với chất chì. Rảnh mình sẽ kể. 

Cho thấy người xưa, qua kinh nghiệm của họ, đã để lại câu: “bệnh tòng khẩu nhập”.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Đừng bao giờ xù thằng đàn ông có những điểm sau đây

Hôm trước, mụ vợ đi Hạ Uy Di chơi, ở nhà một mình, buồn đời, mình đọc báo phụ nữ của mụ vợ để xem đàn bà nói gì về đàn ông. Hy vọng học hỏi được điều gì để biến “đối choại” thành “đối thoại” theo diễn biến hoà bình hữu nghị cho vợ chồng. Có một bài giúp mình giác ngộ; giải mả lý do mình ế vợ. Có bà nào viết cho rằng, trong cuộc tình của hai người, trước khi bà ta nói lời chia tay với thằng bạn trai. Bà ta đều viết xuống những điểm hay và xấu kiểu Ben Franklin đã dạy.

 Vẽ một đường ở giữa từ trên xuống dưới, bên tay trái liệt kê các tiêu cực và bên phải các điểm tích cực, rồi quyết định, xù hay không xù thằng bạn trai. Hoá ra mấy cô mình quen khi xưa, xù mình, đều làm bảng so sánh Franklin. Kinh

1/ quan sát hắn đối xử tốt với mọi người xung quanh như phục vụ viên, đồng nghiệp, gia đình: cái này thì mình không có. Gia đình ở xa, ai làm gì, mình chả để ý, chỉ lo thân mình. Xem như họ gạch tên mình ra trong khoảnh này. Nói như thời A còng là mình không có tâm, không để ý đến ai cả, vào tiệm ăn ngày nay, ai nấy đều ôm cái điện thoại thông minh, dù bạn trai, chồng ngồi trước mặt. 

Khi người ta đem thức ăn ra, không cho ăn, phải chụp ảnh mấy món thức ăn gọi, tạo dáng chụp bỏ lên mạng câu “Like”. Xem có ai nhấn Like thì mới cho ăn. Đồ ăn nguội luôn.

Trưa nay, đi ăn sinh nhật cô cháu gái. Thấy bàn bên cạnh, 1 cặp ngồi đối diện, mặt ai cũng che khẩu trang. Khi người ta đem thức ăn ra, cả hai đều lấy điện thoại ra, chụp bú xua la mua rồi ghi lên mạng món gì, chơi lai-trim (live stream) cho bạn bè khắp thế gian biết mình đang ăn cơm với gái hay trai. Mụ vợ cứ ngồi nhắn tin. Mình thì luôn luôn để cái điện thoại ngoài xe nếu đi ăn với gia đình, ngồi xem vợ con lướt mạng, chỉ biết ngáp ruồi.

Ngày nay, con người không còn chánh niệm nữa, họ cứ bị cuốn vào những việc khác cùng một lúc kiểu (multitasking). Họ có mặt nhưng đầu óc lại nghĩ đâu đâu như kinh Pháp Hoa dạy.

Có lần, mình đi chơi với một cô bạn. Thấy một tên bán hoa hồng bò lại, mời mình mua. Mình trả giá nên sau này cô nàng kêu mình không có lịch sự, người ta đi bán, mà mình lại còn trả giá. Tên bán hoa, thấy ngồi với gái thì lên giá, mình lại không thích vụ này. Nay thì giác ngộ cách mạng nên mỗi lần ra Bolsa ăn, thường có thấy một bà bắc kỳ, đi bán hoa dạo trong các tiệm ăn, mời mua hoa thì phải mua cho vợ vui lòng. Vừa lòng vợ đến, vui lòng vợ đi. Bà này bận đồ rất chỉn chu, lịch sự. Nghe nói bà ta giàu nhưng thích đi bán cho vui, đi bộ khoẻ người.

2/ hắn cảm thấy hạnh phúc thật sự, bạn không thể nào yêu ai mà họ không hạnh phúc, vui vẻ: cái này thì không luôn. Mặt mình lúc nào cũng hình sự như hải quan ở phi trường Tân Sơn Nhất. Không bao giờ cười dù người ta boa tiền. Mấy cô khi xưa xù mình chắc cứ thấy mình như bị táo bón, chưa uống thuốc xổ. Xù là đúng.

3/ hắn yêu bạn. Yêu đây là yêu điên cuồng, dù bạn đến trễ 30 phút, vẫn ở nụ cười trên môi: cái này mình không có luôn. Đến trễ là mình nhăn mặt như cái bánh đa. Dạo ấy chưa có điện thoại để lướt mạng, đứng đợi, sợ cảnh sát phạt đậu xe quá giờ. Thường thì bỏ tiền đậu xe 15 phút. Chán Mớ Đời 

Đồng chí gái có cô em họ, con nhà giàu khi xưa ở Sàigòn, bố làm giám đốc ngân hàng. Nghe kể mấy tên đi theo, đến nhà, cô nàng chờ đợi cả tiếng đồng hồ, mới xuống lầu. Mình chưa bị vụ này vì khi xưa, đến nhà cô nào, bà mẹ hay ông bố kêu em không có nhà, đi chơi với bạn trai rồi.

4/ hắn làm bạn vui: cái này thì mình có. Mình hay kể chuyện tếu lâm nên mấy cô cười thích lắm. Mụ vợ cứ kêu mình kể đi kể lại,  ngày nay thì mụ thế mình để kể chuyện cho thiên hạ. Được cái là thiên hạ không cười, bắt mình kể lại mới cười. Kể chuyện tếu lâm, phải biết khởi đầu từ đâu và kết thúc như thế nào. Mấy bà chị họ của đồng chí gái, gặp mình là đè đầu xuống bắt kể chuyện tếu, sau đó mới cho ăn. Có người ghi trong sổ lại đàng hoàng để kể cho bạn bè. Kinh

5/ bạn cảm thấy tự nhiên bên hắn. Đa số mấy cô mình quen thì rất là giữ kẻ, chỉ mỗi đồng chí gái là tự nhiên như người Hà Nội. Lên xe mình đi chơi, cô nàng cô cũng e dè vì xe cũ, dơ, sợ làm bẩn áo quần. Đồng chí gái, thích ăn hột mít, tự nhiên địt ầm ầm như Khánh Ly hát đại bác đêm đêm dội về thành phố, Hoàng Sơn đứng cười, lặng lẽ đứng nghe. Mình phải kêu “địt kêu không thối” O cứ tự nhiên hỉ.

6/ hắn là người bạn hay tưởng nhớ đến: cái này không biết vì họ đều bỏ mình, còn hỏi đồng chí gái thì cô nàng kêu không. Cứ thấy cái mặt lầm lì là Chán Mớ Đời. Lấy mình vì cũng ế rồi, không dám chê nữa, sợ lại gặp thằng cà chớn hơn. Khi bán nhà, người Mỹ hay nói là “First offer is the best”, người đầu tiên trả giá muốn mua nhà mình rao bán là tốt nhất vì sau đó là toàn cà bơ không.

Nếu để ý thì luôn thấy một cô gái đẹp đều có chồng là xấu trai, gìa khú đế. Lý do, là khi còn trẻ, đám con trai mà khá khá đến ve vãng, cô ta làm eo, đòi cho được đông cung thái tử. Dần dần mấy tên này bỏ đi hết, chỉ còn lại những tên thiếu phẩm chất ở lại, đưa mặt lỳ ra đỡ. Sợ ế không còn chọn lựa, đành phải lấy thằng xấu trai như Trương Chi. Có lẻ vì vậy người ta hay nói “đẹp trai không bằng chai mặt”. Nói như anh bạn, vợ đẹp như thiên thần, chòng như thằng ở đợ.

Có lần, mình sang Louisiana chơi, bạn bè dẫn đi thăm người quen. Thấy mấy bà chủ tiệm, mới đi Cali “tune-up “ tân trang toàn bộ lại nên trông cũng bắp mắt, đến khi thấy ông nào từ sau tiệm đi ra thì bà chủ tiệm giới thiệu CHồng em. Kinh. Một anh bạn kêu chồng nhưng thằng ăn mày, lọ lem.

Có lần, mình có người quen dẫn đến gặp một bà từ Louisiana đến, ở trong khách sạn. Muốn buôn bán nhà cửa, đầu tư ở Cali. Hoá ra bà ta làm ăn khá tại Louisiana, qua Cali mấy tuần, trốn trong khách sạn để được các bác sĩ cho lên bàn mỗ, tân trang toàn điện lại. Ngày đầu gặp, thấy bình thường, 2 tuần lễ sau gặp lại cứ như Cô bé lọ lem, nhìn không ra.

Cô phụ dâu chính của vợ mình kể khi xưa, mấy tên khá khá đến rũ đi nhảy đầm, cô ta đều chê hết, đến khi lớn tuổi, quay qua quay lại chỉ còn tên chồng đứng sớ rớ, đành phải đi nhảy đầm với hắn rồi phải lấy hắn vì ở tiểu bang Connecticut ít người Việt. Tên chồng thì xấu trai nhưng được cái là chai mặt, cứ đứng nghe chửi thôi, nghe vợ chửi là một hạnh phúc vô biên đến nay gần 30 năm vẫn ăn chửi hàng ngày. Xấu không chai mặt thì cũng phải chai vì các cô chê.

7/ hắn tiêu xài như bạn: Cái này thì đúng. Mụ vợ thuộc dạng Huế xưa nên rất cần kiệm. Đi chơi với mình, sợ tốn tiền mình nên chỉ nói vào các tiệm ăn rẻ tiền như “gà điên” (Pollo loco) hay phở Nguyễn HUệ. Có lần cô nàng thấy một tiệm ăn mỹ sang trọng, muốn vào nhưng ngại sợ không bận quần áo đàng hoàng. Mình mở cửa, kêu sợ thằng tây nào. Có lẻ giây phút ấy đã giúp cô nàng giải phóng cuộc đời ế vợ của mình. Cô nàng thấy mình không sợ thằng tây nào cả. Mỹ trắng lạng quạng, mình chửi mệt thở luôn. Cô nàng phải khuyên ngưng.

Lần đầu tiên đi chơi, mình dẫn vô nhà hàng MacDonald’s, vì có phiếu mua một tặng một. Cô nàng thấy các nhân viên bận đồng phục nên tưởng là tiệm sang lắm. Về nhà khoe với mấy ông anh, bị chửi một tăng, kêu thằng Sơn kẹo. Bể mánh.

Còn 3 điểm khác mình thấy không cần thiết lắm nên không ghi lại.

Mò xuống đọc mấy cái còm của độc giả thì thấy đa số kêu tác giả bú xua la mua. Có thể báo chí viết để câu phụ nữ toàn là những chuyện này. Nếu như phụ nữ nghĩ như vậy thì giải thích được lý do mình ế vợ.

Mấy bác cứ chửi em viết bú xua la mua cho vui cuộc đời.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Chợ Cũ Đàlạt

 Hôm nay, mình nhận được một số tấm ảnh của anh TĐP, liệt kê các hình ảnh, đa số mình đã có, những vẫn lưu trữ vì có thể hình rõ hơn, theo thời gian thứ tự. Trước đây, mình chỉ thấy mấy tấm ảnh này nhưng không biết tấm nào được chụp trước theo mốc thời gian. Nay anh P, lớn tuổi hơn mình, học Chính Trị Kinh Doanh Đàlạt, đã giải mả được nên tải lên đây cho ai còn nhớ Đàlạt xưa.

Hình này chụp tại địa điểm Kem Việt Hưng, lúc chưa được xây cất, nằm giữa đường Thành Thái và Lê Đại Hành. Lúc CHợ Cũ (Chợ Cây) mới được xây cất. Thấy có xe kéo trên đường Lê Đại Hành, chắc phải vào những năm 40.

Tấm ảnh trên chụp lại bài báo đề năm 1957, nói về chợ Đàlạt do anh Đức ở Đàlạt gửi. Chi tiết sai vì họ cho rằng Chợ Cây bị cháy. Thật ra không phải. Chợ bị cháy là chợ mới dựng tại khu Hoà Bình sau nạn lụt 1932. Mình giải thích phần dưới với hình ảnh.

Dạo ấy, chợ sinh hoạt tại khu Hoà BÌnh ngày nay. Người Đàlạt gọi là Chợ Cây (Chợ Gỗ) vì được làm bằng cấu trúc gỗ. Mẹ mình bán hàng trong chợ này, đến thời Ngô tổng thống thì ông thị trưởng Trần Văn Phước, đứng ra mượn tiền, để xây dựng “Chợ Mới”, địa điểm ở vườn rau dưới thung lũng, nay là Chợ Đàlạt. Sau đó, người Đàlạt hay gọi Chợ Cũ khi nhắc đến Khu Hoà Bình.

Theo tài liệu tây mình đọc được thì khi thiết kế Đàlạt, người Pháp dành các khu vực trên đồi như dọc đại lộ Trần Hưng Đạo, Yersin và Hùng Vương,… cho người Pháp ở. Khu dân cư người Việt và người thượng thì ở vùng bằng như khu Ấp Ánh Sáng, Phan Đình Phùng.

Bản đồ này cho thấy Hồ Lớn (Grand Lac) dành cho người Pháp sinh hoạt.

Họ chia cái hồ làm hai: một hồ lớn (Grand Lac) dành cho người ngoại quốc sử dụng, sinh hoạt khi họ lên Đàlạt nghỉ dưỡng và một hồ nhỏ (Petit Lac) thuộc khu người Việt ở. Hình trên cho thấy cái đập được xây ngay bên cạnh Thuỷ Tạ sau này. Trên đập nước, có con đường chạy từ ngã 5 khách sạn Palace qua đường Đinh Tiên Hoàng. Gọi là Hồ Lớn (Grand Lac) dành cho người ngoại quốc sử dụng, còn hồ nhỏ (Petit Lac) nằm ở khu vực người Việt sinh sống Tấm ảnh trên chỉ con đường (đập) chạy từ ngã 5 khách sạn Palace qua đến đường Đinh Tiên Hoàng, ngăn hai hồ (grand Lac và Petit Lac) bên trái có con đường, xe bò đi, sau này là đường Trần Quốc Toản sau này. Phía xa bên trái trên đồi là dinh tỉnh trưởng.

Đây là khu người Việt sinh sống trước bão lụt năm 1932. Khu sinh hoạt thương mại của người Việt và người Thượng. Ai tò mò thì đọc bài mình kể về Ấp Ánh Sáng. Thấy cái xe bò, để người Việt đổ rác. Theo tài liệu tây thì khi người Pháp thì có xe rác đi lượm rác mỗi tuần, còn khu người Việt thì có cái thùng rác to, để bò kéo

Một góc nhìn khác của khu vực người Việt sinh sống trước vụ bão lụt 1932. Chúng ta thấy mấy chiếc cầu, bắc ngang con suối Cam Ly. Khu dân cư sau này bị dẹp bỏ và dời lên cao. Chỗ này dân Ấp Ánh Sáng dùng để trồng rau trước 75. Hôm nào rảnh mình sẽ tải mấy tấm ảnh khu vực này.

Tấm ảnh trên cho thấy bão lụt làm vỡ chiếc cầu, chỗ xả nước gần khúc đường lên đường Đinh Tiên Hoàng và đường Võ Tánh, Phan Bội Châu lên Dinh Tỉnh Trưởng.

Năm 1932, có một vụ bão lụt rất to, khiến cái đập của hồ Lớn (Grand Lac) bị vỡ, cuốn trôi khá nhiều nhà của người Việt sinh sống cạnh Petit Lac (Hồ NHỏ), làm 15 người Việt thiệt mạng nên người Pháp mới dời khu chợ lên KHu Hoà BÌnh ngày nay.

Lúc đầu, chợ chỉ họp như các chợ nhỏ.xem hình dưới. Mình bỏ tấm bản đồ khu Hoà BÌnh và cách chợ nhỏ. Phần màu xanh là khu Hoà Bình (Chợ Cây) sau này, trước đó chợ có một miếng đất hình tam giác. Chúng ta thấy phần màu đỏ hồng là khu phố đã được xây như dãy phố tiệm vàng Bùi Thị Hiếu, Dãy phố của ông Đội CÓ, dãy Photo Hồng Châu, và khu Vĩnh Chấn, Vĩnh Hoà, CHic Shanghai. Khu vực màu vàng sắp được ông Võ Đình Dung xây cất. Theo mình hiểu thì ông Võ Đình Dung có chân trong hội đồng thị xã Đàlạt xưa nên hiểu biết các khu vực trong kế hoạch, nên bỏ tiền mua rẻ các vùng đất dành cho người Việt.

Tấm ảnh này có lẻ tấm cũ nhất của khu Hoà Bình mà mình có. Trong hình thấy chợ có mái tôn che, sau này bị cháy. Bên kia đường là dãy phố Bùi Thị Hiếu, lúc chưa được xây cất bằng gạch xi măng, nhà bằng gỗ. Hình này chụp buổi sáng vì thấy họ dăng mấy tấm tăng che nắng. Khu Hoà BÌnh theo trục Năm Bắc.

Hình này, chụp cái chợ lộ thiên như các chợ nhỏ Đàlạt khi xưa. Thấy dãy phố Bùi Thị Hiếu đã được xây cất, còn dãy nhà hàng Mekong còn làm bằng gỗ như trong tấm ảnh bản vẽ thiết kế trên màu vàng. Sẽ được ông Võ Đình Dung xây sau này. Phía sau thấy có dãy nhà của ông Đội Có đã được xây cùng lúc với dãy Bùi Thị Hiếu.

Hình này chụp từ góc Cà Phê Tùng ra khu chợ bị cháy sau này. Ta thấy khu chợ được xây bằng tôn và gỗ, sau này bị cháy. Mới được người Pháp cho xây lại, được gọi là Chợ Cây vì xây bằng cấu trúc ván ép, sữa thì gọi là Chợ Cũ khi Chợ mới được xây cất.

Đây chụp thấy góc Tăng BẠt Hổ, nơi có con chó và nhà hàng Mekong sau này. Bố Mẹ mình làm đám cưới tại nhà hàng này năm 1955.

Cũng cùng góc chợ, cận cảnh nhìn qua thấy tiệm Bùi Thị Hiếu đã được xây, còn nhà hàng Mekong thì còn làm bằng gỗ. Nếu chiếu theo ghi chú của tấm ảnh năm 1930 thì chợ ở đây đã được hình thành trước vụ bão lụt năm 1932. Khác với những gì mình đã đọc. Ai biết thì cho em xin tài liệu.

Một hình ảnh trước khi Chợ này bị cháy. Chụp từ dãy phố của ông Đội Có, người có trách nhiệm xây cái hồ Đội Có để dự trữ nước cạnh nhà máy nước Đàlạt khi xưa. Ta thấy dãy phố Bùi THị Hiếu đã được xây cất bằng gạch, còn dãy phố nhà hàng Mekong , Việt Hoa, Saigonnais thì chưa, vẫn làm bằng gỗ. Đường Tăng Bạt Hổ đã được thành lập.

Hình này chụp từ lang cang của dãy phố ông Đội Có, cho thấy có một dãy nhà 2 tầng phía bên kia chợ, hướng Đông, sau này được phá bỏ để làm chợ Cây to ra, và thế vào đó các kiosque nhỏ.

Hình trên cho thấy Chợ đang xây, có 3 cửa sổ lớn để thông hơi, một cái tầng để còi hụ, tương tự như cái gác chuông nhà thờ, thường được thấy ở âu châu, nơi chợ họp mặt. Chợ được kiến trúc sư người Pháp tên Pigneau thiết kế.

Trước chợ, có tấm bảng tròn khắc cụm từ bằng chữ la-tinh DALAT (Dat Aliis Laetetiam Aliis Temperiem)

Chợ Cây là nói đến cấu trúc làm bằng gỗ cây trong chợ, khác với sự giải thích của các học giả Đàlạt, cho rằng cái chợ nhỏ làm bằng cây đã bị cháy. Đọc tài liệu tây về chợ nên mình luận ra và hỏi bà cụ. Trong  hình thấy các đà hình vòm cung bằng gỗ ép. Kỹ thuật rất mới cho thời đó nhất là ở Việt Nam. Theo trí nhớ của mình thì chắc sau này, họ phá bỏ cấu trúc cây này vì mình nhớ rạp xi-nê Hoà Bình không có trần nhà hình vòm cung. Mình cũng có một tấm ảnh của kiến trúc sư về cấu trúc rạp Hoà Bình sau này nhưng không được xây.

Chợ hàng trái cây, gần nơi mẹ mình bán, bên tay phải.

Trong khi xây cất Chợ Cây thì chợ Đàlạt, được đưa ra đường Phan Bội Châu, sau khi bị cháy. Có nguy ở cho rằng Chợ Cũ (Chợ Cây) bị cháy nên mới xây chợ Mới. Mình còn nhớ mẹ mình vẫn buôn bán ở Chợ Cũ khi CHợ Mới đang được xây cất từ năm 1958, hoàn thành năm 1961

Hình trên là khu chợ trên đường Phan Bội Châu, được sử dụng tạm trong thời gian xây cất CHợ Cây. Đừng phan Bội Châu dạo ấy chỉ có một chiều, sau này, họ nới thêm ra thành hai chiều nên phía bên phải bị dẹp luôn.

Bên tay phải có một tiệm cà phê, quên tên. Năm ngoái mình có gặp cô con gái của tiệm này, nay là giáo sư đại học Pomona ở Cali, và chế tạo cà phê hữu cơ của gia đình Đàlạt khi xưa để bán. Cô ta có tặng mình cà phê này mà không uống. Quên tên.

Đây là khúc chợ dã chiến ở Phan Bội Châu, được dựng tạm trong khi chờ đợi Chợ Cây được xây cất. Đường Phan Bội CHâu dạo ấy chỉ có một chiều, sau này thì họ dẹp luôn chợ bên tay phải và nới rộng thành đường hai chiều.

Các dãy kiosque, thay thế một dãy phố xưa. Có thể bị cháy khi chợ đầu tiên bị cháy. Xem hình trên tước khi chợ được xây cất.

Vào những năm 40, họ có làm mấy kiosque bên hông chợ, để bán quà lưu niệm cho du khách,… xa xa trên đồi, có dinh của tỉnh trưởng Đàlạt.

Đây là quang cảnh chụp Chợ Cây trước mặt tiền. Bên phải, họ đã phá bỏ mấy cái kiosque và xây một dãy phố bằng đá ong và vòm cung rất tây vào những năm 1950. Đến khi ông Ngô Viết Thụ, thiết kế đô thị lại thì cho phá bỏ dãy phố này. Theo mình thì uổng vì có dãy phố này sẽ giúp khu phố tấp nập hơn, chắn gió cho khu phố này. 

Theo mình hiểu là để người Đàlạt dạo phố có thể thấy các vườn hoa giữa cầu Chợ từ Khu Hoà Bình đi vào và cầu thang từ chợ Mới đi lên đường Lê Đại Hành. Không may, là sau 1963, nhà thầu NGuyễn Linh CHiểu, người thầu xây chợ Đàlạt, mua hai miếng đất công này và xây khách sạn Mộng Đẹp và nhà hàng La Tulipe Rouge. Thời Ngô tổng thống, không có vụ ăn gian, tham nhũng nên không  làm bậy đến thời đệ nhị cộng hoà, là tham nhũng, thậm chí ông CHiểu xây thêm một tầng không giấy phép, vẫn được bỏ qua. Chán Mớ Đời 

Mình nhận được 2 tấm ảnh của Cà Phê Tùng nên bỏ lên đây. Khi xưa, không uống cà phê nên chưa bao giờ vào đây. Nghe nói con của ông Cà Phê Tùng học chung khoá với mình ở Yersin. Mình chỉ quen tên Phước, nhà in Lâm Viên, bên cạnh. Thấy lạ vì trước tiệm cà Phê Tùng có nhiều thay đổi theo thời gian.

Hình này thấy cà phê Tùng, bên cạnh tiệm phở Bắc Hương. Nguyễn Đăng Sơn, học chung với mình, sau nhảy lớp, đi du học trước mình một năm, học ở Troyes. Nay vẫn sinh sống tại Pháp. Cuối đường là đường Hàm Nghi, bến xe đò. Mình nghe con gái giò chả Mỹ Hương, cho biết là sau khi tiệm phở Tùng bị cháy, bố mẹ cô ta xây 3 căn cạnh tiệm Bắc Hương, cũng là của gia đình. Họ tính xây khách sạn. Dạo ấy, hiệp định Paris xong thì thiên hạ hồ hởi vì hoà bình nên xây cất đủ trò. Ông Võ Quang Tiềm cũng đang xây khách sạn dưới CHợ Mới. Xây xong thì Việt Cộng vào, mất hết. Mình có anh bạn kể, bố anh ta mua mấy chục mẫu đất ở trong Cam Ly. Việt Cộng về không dám nhận là chủ nhân. Chán Mớ Đời 

Hình này chụp sau 75, nhà sách Liên Thanh vẫn còn. Hình như con gái của tiệm này có học chung với mình ở Yersin. (Còn tiếp)

Café Lê Ky,và Trà Thiên Huu nôi tiêng o Dalat,Café Tung con trai tên là Thông,Son tiêm com My Huong,con ông Minh làm o Dài phat thanh Dalat,hoc Adran,Quang vàTuê là 2 anh lon cua Son cung hoc Adran,con gio cha Bac huong làDalat bên canh,nhà anh Ky,va anh em sinh dôi Sâu+Sang,khg liên quan gi dên gd tiêm com My Huong,Quang My Huong là chông cua Vo thi nhu Y(couvent des corbeaux,xin loi  des oiseaux,hi hi....tuc Notre Dame du Langbiang,Duc Bà Lâm viên) con gai ông Vo van Viên duong Duy Tân,Dalat co 2 tiêm gio cha là Bac huong và An Lôc(duong PDP) “còm của Nguyễn Anh Dũng”

Lâu lâu bà con gửi hình cho mình nên phải tải lên đây, và chú thích. Mình thấy có nhiều người chú thích về chợ mới Đàlạt,… không đúng vì chợ Mới Đàlạt, mình có kể rồi. Ai tò mò thì tìm trên bờ lốc của mình.

Nguyễn Hoàng Sơn