Cấm vận Nga Sô có hiệu nghiệm trong cuộc chiến Ukraine

 Hồi đầu khi cuộc chiến xâm lược Ukraine của quân đội Nga vào tháng 2 vừa qua. Toàn thế giới hồ hởi vì lệnh cấm vận Nga Sô được các nước tây phương và Hoa Kỳ ký kết khiến mình thất kinh. Lý do là các cuộc cấm vận từ xưa đến nay đều không hiệu nghiệm. Cứ xem trường hợp ông Sadam Hussein, Hoa Kỳ bao vây kinh tế những ông ta vẫn sản xuất dầu bán cho thiên hạ, các nước tây phương đạo đức giả, Ấn Độ và Trung Cộng,…. Cuối cùng phải đem quân đội sang chiếm đóng, rồi phải rút quân vì thiệt hại khá nặng.

Mình đọc báo chí ngoài lề một tí thì khám phá ra mấy anh Ấn độ cà ri và mấy anh ba tàu hồ hởi khi nghe lệnh cấm vận vì họ mua dầu thô 25% dưới giá thị trường của tên Putin. Người Nga sô bị ảnh hưởng về đời sống kinh tế của họ nhưng mấy ông thần tài phiệt và Putin vẫn bình chân như vại dù có đánh đến 100 năm.

Tuần rồi, họp thượng đỉnh G-7, 7 nước giàu nhất thế giới, họ lại cấm vận mua vàng của Nga Sô, lại khiến mấy ông tầu và Ấn Độ hồ hởi vì sẽ được mua giá rẻ của tên Putin. Mình đoán mấy tên tài phiệt về dầu và vàng bạc kêu gọi cấm vận để họ làm giàu, buôn bán vũ khí.

Tổng thống Eisenhower, một người hùng của quân đội Hoa Kỳ, trong bài diễn văn cuối cùng ở toà bạch ốc, có cảnh báo người Mỹ về tập đoàn kỹ nghệ chiến tranh. Sau này mình có đọc tài liệu giãi mật, được biết các nhóm diều hâu trong nội các, quân đội Hoa Kỳ dạo ấy muốn tấn công vịnh Con Heo nhưng ông Kennedy không chịu. 

24 tiếng đồng hồ sau khi ông Kennedy ký giấy rút các lượng lượng cố vấn quân sự mỹ tại Việt Nam thì ông ta bị ám sát. Một cựu giám đốc CIA và sau này trở thành tổng thống, đã lãnh trách nhiệm thi hành vụ này. Gần đây có phim tài liệu về ông Colby, cựu giám đốc CIA, bị chết khi chơi du thuyền, đưa thêm những tin tức đáng lo ngại về vụ việc. Sau khi ông Kennedy bị ám sát thì quân đội Hoa Kỳ tha hồ đổ bộ vào Việt Nam mà Việt Cộng nằm vùng có tung ra chiến dịch trừ ma qủy, bằng cách vẽ chữ Phạn trên cửa nhà mình. “Ma Quỷ” nói lái là “Mỹ Qua”. Chán Mớ Đời 

Lúc đầu tiền Rúp xuống te tua, mình tính mua nhưng không biết mua ở đâu, nay đồng rúp lên cao hơn trước cuộc chiến. Thế này là thế nào?

Ngoài ra cuộc cấm vận của người da trắng có gây ảnh hưởng khiến kinh tế Nga Sô sẽ suy thoái 10% năm nay, vỡ nợ ngoại quốc tuần này khiến mọi người hồ hởi.

Cấm vận Nga Sô trên 3 lãnh vực chính; tài chánh, ngân hàng và buôn bán. Theo một nhà kinh tế của Center for a NEw American Society cho biết, các cấm vận này không cho Nga Sô đụng đến tiền đô la mà Nga Sô có trong ngân hàng tây phương, và đóng một số ngân hàng Nga Sô với hệ thống SWIFT. Hệ thống giúp tiền luân chuyển khắp thế giới. Cho nên Nga Sô đâu có thể vỡ nợ như Sri LAnka, bị bẫy nợ của Trung Cộng vì Putin không được đụng đến tiền của họ ở ngoài quốc.

Nhớ vụ công ty hàng không Việt Nam mướn một công ty luật sư Ý Đại Lợi tư vấn về thành lập chi nhánh tại xứ này. Cuối cùng xù không trả tiền tổ hợp luật sư này nên bị thưa ra toà. Mấy ông cán bộ kêu không thèm ra hầu toà. Toà án Ý Đại Lợi tuyên án bắt hàng không Việt Nam trả 1 hay triệu đô thời đó. Mấy ông Việt Nam kêu không trả, biết bố mày là ai?

Họ quên hay không hiểu là Pháp quốc là thành viên trong Liên Hiệp Âu Châu, thế là toà án Ý Đại Lợi phán rút tiền trong tài khoản của công ty hàng không Việt Nam tại Pháp quốc để trả cho tổ hợp luật sư. Chán Mớ Đời 

Vấn đề là chỉ cấm vận các ngân hàng nhỏ còn ngân hàng GasProm thì không bị cấm vận nên các nước mua dầu của Nga Sô vẫn trả tiền. Đúng Pháp, đức, Hoa Kỳ,… vẫn tiếp tục mua dầu của Nga Sô và trả tiền sống phẳng. Có nhiều ngân hàng khác của nga Sô, có những lổ hổng để chuyển tiền. Cho thấy đạo đức giả rõ ràng. Hình như Đức quốc kêu sẽ ngưng mua dầu của Nga vào năm 2025, mình không rõ, có lẻ hợp đồng ký với Putin đến 2025. Cũng phải đợi một thời gian để mấy anh mỹ chuẩn bị máy móc bơm dầu. Hôm qua tối cao pháp viện không cho phép EPA, cấm không hạn chế khí tải, vớ vẩn. Mình đoán là để chuẩn bị cho các công ty dầu lửa khoang giếng dầu bán cho thế giới. 

Nói chung thì cấm vận chỉ hiệu nghiệm có 50%. Trung Cộng và Ấn Độ mua dầu với giá rẻ hơn 25% dầu thế giới. người Mỹ hiện nay bị dính vụ này, xăng cali lên hơn 6 đô là cho một Gallon. Dầu Nga sô sản xuất dầu hơn 7% từ khi cuộc chiến khởi phát.

GDP Hoa Kỳ te tua năm nay khiến thị trường chứng khoán xuống thê thảm. Đường dài Hoa Kỳ có thể bỏ cuộc vì người Mỹ không chịu hy sinh cho người Ukraine.

Cả thế giới mới thoát khỏi cơn đại dịch. Trong đại dịch, kinh tế bị đình trệ, nay mới tái lập lại nên họ cần dầu hoả để chạy nền kinh tế, khiến lạm phát khắp nơi. Đi đường dài thì người da trắng sẽ kệ người Ukraine, họ sẽ không hy sinh, trả giá cao hơn để cứu mấy người dân Ukraine như thuở ban đầu đầy lưu luyến ấy.

German energy giant Uniper SE may need a government bailout because Russia has curtailed natural gas supplies, forcing it to pay more to buy from elsewhere. Uniper shares fell as much as 23% today on the news.

(Theo Bloomberg)

Cấm vận chỉ hiệu lực với những sản phẩm bán cho Nga Sô như chip điện tử và đồ công nghệ, ngay cả mấy ông thần Trung Cộng cũng ngại bị phạt. Mình đọc đâu đó, người dân Nga Sô vẫn tin tưởng vào pUtin đâu 80%, trong khi ông Biden thì chỉ được đâu 30% ủng hộ của người Mỹ. Chán Mớ Đời 

Hiện tại thì chưa thấy sự mất mát của Nga Sô về kinh tế nhưng về lâu về dài thì hơi mệt. Việc đầu tiên khi cuộc chiến xẩy ra, Hoa Kỳ đã ra luật gì quên tên, để giúp các khoa học gia Nga sô có thể di dân nhanh chóng vào Hoa Kỳ. Lấy chất sám của xứ này. Nhật Bản, Hoa Kỳ, các nước tây phương rút khỏi thị trường Nga Sô, sau này sẽ mất các kỹ thuật, cách tổ chức, quản lý tốt. Truyền hình Nga tuyên truyền đủ trò là họ lấy mấy tiệm ăn MacDonald, làm theo kiểu nga sô.

Một anh bạn, có một nhà máy làm xì dầu ở Nga Sô, có trên 600 nhân viên cho biết là anh ta đã trả tiền bôi trơn hơn 1 triệu đô la cho cán bộ tại Nga Sô mà 13 năm qua, họ vẫn chưa bắt đường ống ga vào hãng xưởng của anh ta. Hệ thống làm việc của Nga Sô vẫn theo cách làm việc của Liên Xô cũ nên khó thay đổi và sẽ tiêu tùng, không bắt kịp thế giới trong tương lai. Ngược lại sẽ giúp đại đế Putin tại vị lâu hơn, dễ kiểm soát người dân như ở xứ BẮc Hàn.

Sự chậm trễ về khoa học, kinh tế loại làm người tây phương vui vẻ, mua dầu rẻ còn dân nga nghèo khổ thì kệ họ. Về mặt chính trị chúng ta sống ở Hoa Kỳ hay các nước tây phương nên ủng hộ các nước này này nhưng đừng quên Ấn Độ và Trung Cộng có đến gần 1/2 dân số thế giới. Họ không muốn nghe lời người da trắng vì đã từng bị đô hộ lâu năm. Họ không muốn bị đô hộ thêm lần nữa với chiêu bài tân chủ nghĩa thực dân.

Chỉ tiếc là anh Putin không nhìn rõ vấn đề, tìm cách canh tân hoá xứ sở lên sau 70 năm theo xã hội chủ nghĩa. Nay các nước Tây phương thấy rõ sự hữu hiệu của quân đội Nga Sô nên sẽ tìm cách làm cho Nga Sô kiệt sức về lâu về dài. Đặng tiểu bình rất khôn nên khi quân đội ông ta tràn qua biên giới với Việt Nam, bị các sư đoàn của Hà Nội không phải chính quy đánh bật lại thì hiểu khó nuốt nên đã rút ngay, tuyên bố đã cho Việt Nam một bài học. Canh tân lại kinh tế và quân sự giúp họ phát triển như ngày nay.

Trong khi ông thần Putin thì ngoan cố, cứ đánh và đánh tới viên đạn cuối cùng thì về lâu về dài sẽ bị thuộc vào anh ba tàu hay người tây phương. Có lẻ cuộc chiến sẽ còn kéo dài đến khi nào Nga Sô kiệt quệ, rút quân. Dân lính của 2 bên sẽ còn chết nhiều để làm giàu cho các tài phiệt da trắng. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tài sản nào quý

 Hồi ra trường, không có gia đình bên cạnh nên không vướng bận, mình thích đi giang hồ, kiếm việc làm tà tà, nay thì làm việc ở Ý Đại Lợi, khi thì Thuỵ Sĩ, rồi lêu bêu qua Anh quốc, có dạo chạy về Paris rồi lang bang sang Hoa Kỳ. Tại đây bị tiếng sét ái tình nên hè năm sau, bò qua lại để xem kiếm việc được không. Trời thương nên sau 48 tiếng đến New York thì có 2 công ty nhận làm nên cuộc đời mình dính chốt tại Hoa Kỳ. Xin nhận nơi đây làm quê hương thứ 2.

Đến khi phát hiện ra mối tình hữu nghị của đồng chí gái, cô nàng kêu muốn đăng ký xin nhập hộ khẩu gia đình cô nàng thì không được vác ngà voi nữa. Mình không để ý đến tiền bạc, làm về thì giao lương cho vợ quản lý đến khi.

 Thằng con ra đời, mình mới để ý đến đồng lương. Mỗi lần nhận lương, cứ thấy nó không thay đổi. Buồn đời phải tìm cách kiếm thêm tiền để mua sữa cho con. Đúng lúc đó, có người quen nhờ xem ông thợ để làm xong căn nhà. Họ mướn thầu khoán, ông này làm 1 chút rồi ôm một mớ tiền chạy về Đông NAm Á, nghe nói đi làm kháng chiến chi đó. Lừa tiền thiên hạ, lại muốn làm kháng chiến thì ai theo. Chán Mớ Đời. Người quen mới nhờ mình chỉ ông thợ, không biết tiếng anh nên thành phố xuống thanh tra thì ông ta ngọng. Do đó có mình hỏi thanh tra mới nói ông ta phải làm cái gì cho đúng luật.

Cùng lúc có người quen từ Việt Nam mới sang, muốn mình giúp họ, học thi lấy bằng thầu khoán xây cất. Buồn đời mình cũng đi thi chung, ông ta rớt mình thì đậu nên bắt đầu có người kêu đi thầu. Trưa, không ăn cơm, mình chạy đi xem công trường. Dần dần, mình bỏ nghề kiến trúc luôn.

Lúc đó mình nghĩ chỉ làm ra tiền. Có tiền là tất cả nhưng một hôm đi học tối về trễ, mình thấy hai đứa con, nằm ngủ trước cửa phòng của mình, đợi bố về đọc truyện cổ tích. Từ đó, mình không bao giờ về sau 9 giờ đêm, trước khi các con đi ngủ. Khi xưa, mình không sống bên ông cụ nhiều nên mình rất chú tâm, ở nhà khi rảnh để xem con lớn. Trời xui khiến mình đi học mua nhà, đầu tư địa ốc. Gia nhập một hội đầu tư về địa ốc, họp mặt hàng tháng.

Có lần, có người kêu bán 5 mẫu đất ở Victorville, có thể xây 40 chục căn nhà. Xây mỗi căn thì lời độ $50,000, 40 căn là 2 triệu thời 20 năm về trước nhiều tiền lắm. Ngồi bàn với vợ thì nghĩ làm xong 40 căn nhà nhưng phải ở xa vợ con, mất 3-4 năm. Cuối tuần mới gặp, đến khi xong, về lại, con nó kêu bố nó là cái bóng Thiếu phụ Nam Xương là bỏ mạng đời. Hai vợ chồng quyết định là không thực hiện vụ này. Kêu có muối ăn muối, có rau ăn rau. Đó là một trong những quyết định mà hai vợ chồng làm rất đúng.

Có dạo, thiên hạ gọi vẽ và xây nhà cho họ đông như quân NGuyên nhưng mình chỉ nhận có hai khách hàng một lần. Có người đợi mình đến cả năm. Lý do là mình chỉ làm việc đến hai giờ chiều là đón con đi học về, chở chúng đi học đàn, bơi lội, các môn ngoại khoá. Nói chung thì ngày nay, chúng rất thân với mình, khi có vấn đề gì khó, chúng đều gọi hỏi mình.

Một hôm, có ông kêu tài sản quý nhất của chúng ta là gì? Ai cũng nói là có tiền nhiều. Ông ta kêu không, chúng ta cần có đến 5 loại tài sản, nếu thiếu 1 trong 5 thứ này thì chúng ta không thể nói thành công trong đời:

1/ tài chánh, 

2/ xã giao, 

3/ sức khoẻ, 

4/ tinh thần 

5/ thời gian.

Ông ta dặn phải cẩn thận vì nếu chúng ta chạy theo tài chánh, tiền bạc thì không có thì giờ để tích luỹ 4 tài sản khác. Thường khi nghe đến cụm từ tài sản, người ta có khuynh hướng nghĩ là tiền bạc, bất động sản. Khi nói về một người giàu, người ta thường đo lường những gì người đó sở hữu như tiền bạc, nhà cửa, xe, hột xoàn,…

Tỷ phú như ông Bill Gates, Bezos,…cũng ly dị ná thở. Hôm nay đọc tin bà người Anh quốc, tú bà, kiếm gái vị thanh niên dâng cho mấy ông giàu bị 20 năm tù. Mình chỉ thắc mắc là mấy tên kêu bà này kiếm gái vị thành niên cho họ, lại không bị tù. Cho thấy giàu có, tỷ Phú, hoàng tử, tổng thống đều đứng trên pháp luật. Chỉ có dân ngu khu đen là đi tù.

Chúng ta thường lầm về suy nghĩ này. Tiền bạc chỉ giúp chúng ta về mặt vật chất đến một mức nào, mật độ nào đó thôi. Mình có nghe một ông tỷ phú trả lời phỏng vấn, tôi chỉ cần tiền một khoản nào đó thôi vì tôi chỉ cần vài cái áo, vài cái quần, giầy để bận. Tôi chỉ cố gắng kiếm đủ tiền để có cuộc sống thoải mái, còn ra thì phải tìm cách nâng cao 4 loại tài sản kia để giúp cuộc sống được hạnh phúc.

Đọc cuốn sách của ông Paul Gerry, được xem là người giàu nhất một thời tại Hoa Kỳ, ông cho biết là có tiền nhưng gia đình tán loạn, có đến 4, 5 bà vợ. Không có thời gian cho vợ con nên không có hạnh phúc gia đình. Mà đúng thật, khi ông qua đời thì con cháu tranh dành gia tài, chửi mắng nhau, không nhìn mặt nhau.

Ông ta khuyên là khi có tiền, nó dẫn đến nhiều phiền toái. Phải cẩn thận nếu không sẽ mất thăng bằng trong cuộc sống.

Về mặt tài sản xã hội, có những bạn thân hữu, không cần nhiều nhưng tâm đầu ý hợp, có thể chia sẻ kinh nghiệm về gia đình, trí thức, … không cần phải lên mạng, tạo dáng câu like là một hạnh phúc, một tài sản vô giá.

Có lẻ khi về già chúng ta mới để ý đến tài sản sức khoẻ, mới hiểu người xưa hay nói sức khoẻ là vàng. Sức khoẻ hội tụ 3 điểm là thể dục, dinh dưỡng và ngủ, thiếu 1 trong 3 yếu tố này thì chúng ta không có sức khoẻ. Có một chú quen, kêu nay chú có 3 họ Cao. Uống thuốc mệt nghỉ.

Ít ai nói đến tài sản tinh thần vì nếu không có nó chúng ta sẽ khốn khổ trong cuộc sống, phải vật lộn với những vấn đề công việc, gia đình,.. tài sản tinh thần gồm sự hiểu biết, không ngoan, chánh niệm, niềm tin. Khoa học đã giúp chúng ta hiểu biết hơn về các hiện tượng, vật lý, toán học,…mà trước đây không có ai giải đoán được, dần dần chúng ta bị tha hoá, tự xưng mình là một Thiên Nhân (homo deus) vì đã giải thích được các hiện tượng vật lý, lịch sử,..

Hôm nay, đọc một tin ở thành phố nhỏ Valence, Pháp. Nhân dịp lễ thánh Phao-lồ, có một đức hồng y đến làm lễ tại ngôi nhà thờ này. Chỉ có vỏn vẹn 22 con chiên tham dự so với 20,000 người cách đây 50 năm.

Chúng ta kêu gào tự do sinh lý, tự do phá thai, tự do tuyến ái như các con thú, chỉ muốn thoả mãn dục vọng. Dần dần chúng ta mất thăng bằng về tâm linh, đưa đến bị stress, hoang mang, không biết cuộc đời đi về đâu nên cần phải dùng thuốc an thần. Có lần đọc một bài của một cô nào ở Việt Nam, kêu đã phá thai 19 lần khi còn trẻ nên khi lấy chồng, muốn có con nhưng không được. Mình có gặp 1 chị, kêu khi xưa phá thai nay cái vong cứ theo chị ta phá rối, kêu đi thầy cúng đủ trò.

Dạo này, tối cao pháp viện Hoa Kỳ đã biểu quyết về luật phá thai. Nhường quyết định cho cấp tiểu bang lo. Họ cho rỉ rò cách đây cả tháng để chuẩn bị tinh thần dân chúng nên khi họ bỏ phiếu huỷ luật này, ít có lộn xộn. Mình thì không có ý kiến vụ này. Mình chỉ biết là ông Bill Gates, ông Steve Jobs là con nuôi, thậm chí bố ông Obama bỏ con chạy lấy người. Nếu dạo ấy có luật phá thai thì hôm nay chúng ta không có máy điện toán cá nhân hay ông tổng thống lai phi châu.

Khi con người tin vào tâm linh, họ suy nghĩ nhiều hơn về hậu quả, luật nhân quả trước khi khi giao hợp. Nay chỉ cần uống viên thuốc sáng hôm sau là xong om.

Cuối cùng là tài sản thời gian. Chúng ta cứ lo làm tiền nên không liên lạc, thăm hỏi gia đình, cha mẹ để rồi một ngày nào đó, cha mẹ qua đời, chúng ta ngẩn ngơ, kêu đổi thiên thu để lấy nụ cười của mẹ, của cha.

Thời con nít, chúng ta là tỷ phú về thời gian vì chả có gì làm nhưng thời gian thì vô số. Mình nhớ hè ở Đà Lạt, chả có gì làm ngoài nhìn mưa bay, nằm trên giường nghe mưa đỗ trên mái nhà. Chiều chiều, sau khi ăn cơm, mình hay qua nhà hàng xóm, ngồi với tên hàng xóm trước hiên nhà, chả nói gì cả, nhìn mưa rồi hết mưa rồi lại mưa đến giờ đi ngủ thì về. Sau này, đi tây mới tiếc về thời đó, thay vì ngồi không biết làm gì, phải chi đọc sách hay gì đó thì tuyệt vời.

Chúng ta cứ lao vào kiếm tiền vô hình trung quên vung trồng tình cảm với gia đình, thân hữu để rồi một ngày nhìn lại đời mình, thấy cô đơn. Tình cảm, tình bạn, tình yêu như cây cối, phải bỏ thời gian chăm sóc, tỉa mấy nhánh khổ, cỏ hoang,…

Có một nghiên cứu tại đại học Harvard từ 78 năm nay. Họ chọn 230 sinh viên năm thứ 2 của trường, và 650 giới trẻ khác cùng tuổi ở thành phố Boston để theo dõi hàng năm về học lực, sức khoẻ, đời sống cá nhân gia đình,… trong số đó có tổng thống JFK. Khi tham gia cuộc nghiên cứu này, nhóm người trẻ này, được hỏi thế nào là hạnh phúc. Có người trả lời là trở thành triệu phú, tổng thống, có nhà cao cửa rộng,…

45 năm sau, có 68 người còn sống. Người ta hỏi lại câu hỏi thế nào là hạnh phúc. Cho thấy thời gian đã giúp con người thay đổi nhiều về nhân sinh quan. 68 người còn lại đều nói hạnh phúc là sự liên hệ với người thân trong gia đình và thân hữu. Nay họ tiếp tục nghiên cứu đến thế hệ con cháu của số người này, để xem có gì thay đổi với di truyền, bằng cấp, tiền bạc cho con cháu,…

Khi còn trẻ, chúng ta như các con thiêu thân, lao vào cuộc chạy đua, kiếm tiền vì tưởng đó là đỉnh tối thượng của cuộc đời mà con người phải chạy đua. Để rồi một ngày nhận ra 1 điều là là đau khổ, cố gắng để đạt được mục đích của mình . Một khi đạt rồi thì lại thấy không có gì lạ, bình thường. Lại phán câu vô thưởng vô phạt “đời là vô thường”. 

Mình thì theo tiêu chí giàu và sung sướng còn hơn nghèo và đau khổ. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Lạm phát và chiến tranh Ukraine

2 tháng trước đi Peru, mình dùng cái App để kêu xe Uber đi khắp nơi ở xứ này, đến khi về Hoa Kỳ, kêu Uber đưa về nhà vì 7 sáng, không muốn con ra đón. Đến nhà họ chặt $150 khiến mình thất kinh vì trước đây chỉ độ $80. Buồn đời mình mò tìm tin tức thì khám phá.

Lý do chính là lạm phát mà Hoa Kỳ chưa nếm mùi từ lâu khiến người Mỹ quên mất Lạm Phát là gì. Khi mình sang Hoa Kỳ làm việc thì lạm phát hàng năm CPI là 3%, đến năm 2005 thì lên đến 5% nhưng từ 2012 đến năm vừa rồi chỉ loang quanh 3% khiến Quỹ Dự Trữ Liên Bang tìm cách tạo nên lạm phát thay vì phòng ngừa. Do đó, mỗi năm công ty tăng lương lên 2-3% để kịp thời giá sinh hoạt đời sống chớ không có thằng chủ nào thương mình để tăng lương cả.

Lý do không có lạm phát vì người Mỹ mua đồ sản xuất từ Trung Cộng và các nước khác, nghèo. Trong 10 năm qua, người Mỹ bị nghiện tiêu sắm đồ sản xuất từ Trung Cộng, chỉ phải đối diện thường trực sự tăng giá các chi phí về y tế, nhà cửa,…

Lạm phát không lên nhiều trong mấy năm qua nên dạo này thiên hạ cứ kêu rên lạm phát. Thật ra nếu để ý thì đi ăn phở, giá tiền gia tăng đều đều nhưng ít, không như dạo này. Hồi mình mới sang Cali, dẫn đồng chí gái đi ăn phở để đả thông tư tưởng, xét lý lịch trích ngang, trích dọc, giá 1 tô phở có $3.5 nay lên đến $15/ tô. Chán Mớ Đời nên mình hết muốn ăn phở dù thèm. Hôm trước đi viếng vùng Utah, có một chị đi chung, nấu phở ngon kinh khủng. Hy vọng ngày nào đẹp trời, chị ta kêu lại nhà ăn phở đổi bơ của mình.

Sau vụ khủng hoảng kinh tế 2008, Quỹ Dự Trữ Liên Bang chơi trò giảm phát, tiền lời gần 0% khiến nhà cửa và cổ phiếu thị trường chứng khoán lên như diều. Quen với tiền lời rẻ nên từ đầu năm đến nay FED tăng 3 lần, có 1 lúc .75% tiền lời, đã thay đổi cách làm ăn của người Mỹ nên khi lạm phát đến ai nấy chới với. Cái này, họ bắt chước Nhật Bản và âu châu. Nghe nói ở Đức quốc, Nhật Bản muốn bỏ tiền vào quỹ tiết kiệm, khách tiêu dùng phải trả tiền cho ngân hàng thay vì được lãi như xưa. 

FED và các ngân hàng khác cho vay rẻ, gây ra một ảo tưởng về kinh tế. Tiền lời rẻ không nhắc đến thời gian nên nay FED không thể nào tiếp tục in tiền, cho vay rẻ. Từ ngày ông BIden lên, mình nghe lời những công ty tài chánh mà mình mua thông tin, bán hết các công ty về công nghệ, mua toàn cổ phiếu công ty về dầu hoả.

Người đầu tư lúc nào cũng quan tâm đến lạm phát hay suy thoái kinh tế vì ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán. Ngoài thị trường chứng khoán ra có những công ty tư có lợi tức cao nhưng không muốn IPO trên thị trường chứng khoán. Đầu năm 2022, Hoa Kỳ có 2,800 công ty có lợi tức hàng năm trên $100 triệu có mặt trên thị trường chứng khoán New York và trên 18,000 công ty riêng cũng có lợi tức trên 100 triệu đô. 

Mình muốn mua cổ phần công ty mua bơ của mình nhưng không có người chịu bán nên phải đợi ai đó buồn đời bán. Họ mua của mình 1 đô, bán ra 3 đô. Hàng năm mình đi dự tiệc báo cáo tài chánh năm vừa qua, khiến mình thèm thuồng muốn mua cổ phần của họ.

Mình có anh bạn trên San Jose, mỗi lần lên trên đó thì rũ nhau đi ăn phở. Anh ta kể đang tìm cách làm cái App về viện bảo tàng,.. anh ta nói là dân ở đây giàu lắm, có tiền nhiều, ai có ý tưởng lạ làm tiền là họ bỏ tiền ra đầu tư. Nếu hết tiền thì họ đưa thêm.

Điển hình là công ty Amazon ra đời do các Venture Capitalist (VC) đưa tiền cho phát triển công ty này dù lỗ suốt mấy năm trời. Người ta nói đến ông Bezos giàu có mà ít ai nghĩ đến những tên đầu tư tiền cho ông ta. Tương tự khi đi mua nhà, nếu cái deal tốt thì kiếm tiền rất dễ, cứ gọi mấy tên quen có tiền là chúng cho mượn hay hùn.

Trở lại vụ Uber lên giá tiền, cao hơn Taxi. Mình đi Uber tốn $150, Taxi $100 từ phi trường về nhà. Năm 2021, Uber cho biết là thu vào $1.8 tỷ trước khi trả thuế,…. Lỗ đến $489 triệu phần giao hàng, chuyên chở và đốt khoảng $1.9 tuỷ mỹ kim về hành chánh, nghiên cứu và phát triển. Cho thấy các công ty này đâu có lời, các thiên thần tài chánh, mượn tiền ngân hàng với tiền lời thấp, đưa cho Uber xài. Mình ước gì có khả năng mượn tiền thẳng như các đám tài phiệt này, từ FED thì chỉ trả tiền lời là 0%. Mình mượn tiền mua xe hơi chỉ trả 1%. Cho thấy các tài phiệt như các công ty bán xe hơi mượn 0% và cho mình vay lại 1%.

Nếu mình được vay tiền lời mua nhà 1% như mua xe hơi (5 năm) thì sướng chết. Mua 1 căn nhà giá $500,000 vào năm 2015, tiền lời có 1%, chỉ trả $5,000/ năm mà cho thuê được $24,000/ năm rồi còn được khấu hao, xem như mỗi căn nhà bỏ túi được $24,000/ năm. 5 năm sau bán giá $1,000,000, bỏ túi $500,000 cộng 5 năm tiền thuê nhà $120,000, tổng cộng $620,000. Mấy tờ báo cứ chửi bới là càng ngày người giàu ở mỹ càng giàu. Lý do thì họ không cho biết hay không hiểu. 

FED in tiền cho vay 0% nên thiên hạ mượn cho vay lại hay đầu tư, mua cổ phiếu thị trường chứng khoán, nên lên như điên, chớ không phải nội các của ông Obama, Trump tài giỏi gì cả. Thiên hạ cứ tưởng lầm mình giàu có. Vì vậy sau 2008, người giàu càng giàu to vì tiền lời trả quá ít hay 0% nên họ mượn tiền của chính phủ không phải trả tiền lời, để đầu tư vào các công ty hay mua nhà cửa. Giá nhà lên như điên. Năm ngoái có nơi lên 29% năm ngoái. Năm nay có nơi xuống cũng đến 29%. Kinh

Tiền lời lên nên các công ty Start-up hay công nghệ chưa làm ra tiền phải thay đổi cách làm việc và đầu tư. Tổng giám đốc Uber, Dara Khosrowshahi cho biết công ty cần xét lại cách hoạt động của công ty. Nghĩa là trước đây mình đi Uber chỉ tốn có $80, là vì công ty chịu lỗ để mình quen sử dụng, để họ lấy khách hàng quen. Nếu lỗ thì các tay tài phiệt bỏ thêm tiền vào và chia thêm phần cổ phiếu. Nay thì họ không muốn bị lỗ nhiều nữa nên phải lấy theo thời giá thì đắt hơn đi Taxi. Tương tự nay đi chơi, mình ngủ tại khách sạn cho khoẻ vì AirBnB thêm đủ lệ phí.

Hình này cho thấy 87% công ty tại Hoa Kỳ là công ty tư, không có tên trên thị trường chứng khoán.

Mỗi lần con gái mình đặt Pizza qua Postmate giao tới nhà là được các công ty ở Silicon Valley hổ trợ cho đời sống tiện nghi cho thế hệ con mình vì quá rẻ. Cứ mở cái App ra để nhấn nhấn. Xong om

Các công ty này lúc đầu thì họ theo chủ nghĩa xã hội, bao cấp cho khách hàng rồi dần dần họ sẽ chuyển qua chủ nghĩa tư bản để lấy tiền thiên hạ, đã quen sử dụng mấy cái App. Quan trọng nhất là dữ liệu mà lấy của mình. Amazon biết rõ về mình hơn là chính mình, Facebook, YOuTube, biết mình thích xem phần nào để quảng cáo.

 Tiền lời rẻ nên họ tha hồ mượn ngân hàng để đưa tiền cho các công ty Start-up để đầu tư vài năm và hy vọng sẽ như Amazon. Đó là chế độ bao cấp cho thế hệ Millenial của con mình.

Nay tiền lời lên cao với lạm phát nên các công ty như Uber phải ngưng chế độ xã hội chủ nghĩa và lấy tiền theo đúng với cách làm ăn. Do đó họ lấy mình $150 thay vì $80 như trước đây. Trước đây, mình hay gọi mấy người Việt, chạy đưa đón khách từ phi trường, giá $70 nhưng phải gọi đặt trước, mất công. Có Uber mình chỉ gọi khi đã chuẩn bị hành lý thì vài phút là họ đến.

Khi xưa, Amazon ra thị trường chứng khoán, nếu ai có tiền bỏ ra $10,000 thì ngày nay, có trên $20,000,000 nhưng ít ai nhớ đến những người đã từng bỏ ra 1 triệu trước khi Amazon ra thị trường chứng khoán. Nếu chúng ta xem thị trường chứng khoán xuống thê thảm từ mấy tháng nay, các công ty tư, cũng te tua lắm. Họ sẽ sa thải nhân viên, thất nghiệp sẽ lan tràn, cho nên chúng ta cần chuẩn bị một cuộc suy thoái sắp đến. Họ nói sẽ te tua, song song chiến tranh ở Ukraine thì chúng ta có một cuộc chiến vô hình đó là cuộc chiến năng lượng,

Năm 2014, kỹ nghệ khoan giếng dầu thay đổi vì kỹ thuật cao nên rất rẻ để khoan do đó Saudi Arabia, bảo vệ quyền lợi của họ nên hạ giá dầu xuống nên giá dầu xuống kinh hoàng chúng ta có dầu hoả rẻ, có dạo xăng ở cali xuống đến 3 đô khiến các công ty khoan dầu Hoa Kỳ, banh ta lông. Nay thì gấp đôi.

Nếu không có vụ tiền lời rẻ trong suốt thập niên vừa qua, dầu hoả cao thì các công ty dầu hoả làm tiền bộn.

Theo mình đoán cuộc chiến Ukraine là một sự chuẩn bị của đám công ty dầu hoả, toa rập với Putin. Sáng nay nghe tin một số nước Âu châu chống vụ xe hơi phải chạy bằng điện năm 2035. Ông Biden vừa kêu là cấm vận mua vàng của Nga Sô. Trong khi đó thì Ấn Độ tìm mua vàng của Nga Sô và hôm kia Putin kêu sẽ thực thi các cam kết của BRIC, khối 4 nước có dân đông nhất thế giới Ba Tây, Nga Sô, Ấn Độ và Trung Cộng. Mình đọc đâu đó, Nga sô sản xuất vàng nhiều nên trong thời gian chiến tranh, họ viện trợ cho Hà Nội. Bộ đội vào miền nam, thượng uỷ của họ chỉ việc đem vàng và đô la đi mua gạo cho bộ đội. Dân miền nam, ham tiền bán gạo thực phẩm cho bộ đội chiếm đóng miền nam. Chán Mớ Đời 

Các công ty dầu hoả không như các VC , họ không tính lời mai sau. Họ thấy cao trào giới trẻ yêu chuộng năng lượng xanh hay bảo vệ môi trường gì đó. Có lẻ vì vậy, họ muốn lời ngay hôm nay vì sẽ có suy thoái kinh tế toàn cầu. Cuộc chiến tại Ukraine sẽ giúp Nga Sô và các công ty dầu hoả trên thế giới giàu to. 

Đức quốc và các nước ở âu châu, Ấn Độ, Trung Cộng,… vẫn mua dầu ga của Nga Sô dù có lệnh cấm vận đủ trò. Báo kinh tế mình đọc thì họ kêu mua cổ phiếu các công ty dầu và bán máy móc khoang giếng dầu từ hai năm nay. Nay thì thấy các công ty này lên khủng nên đoán các tập đoàn dầu hoả, giựt dây để bán dầu hoả kiếm tiền. Chiến tranh xẩy ra vì quyền lợi kinh tế cả. Cho nên mình không thích cổ vũ bên Nga hay bên Ukraine. Chỉ tội là lính chết trẻ với người dân vô tội. 

Trung Cộng mới ra lệnh cấm xuất khẩu thép. Ai cũng biết Trung Cộng là nước sản xuất thép nhiều nhất thế giới. Thế là phải chạy đi mua cổ phiếu các công ty thép. Đài Loan mới cho biết sẽ xây dựng một trung tâm sản xuất chip điện tử tại Texas, Intel thì nghe đâu ở Ohio. Hoa Kỳ sợ Trung Cộng đánh chiếm Đài Loan để làm bá chủ nền sản xuất điện tử nên Hoa Kỳ phải cấp tốc cho ra mấy nhà máy tại Hoa Kỳ nhưng phải đợi vài năm nữa mới hoạt động được. Chán Mớ Đời 

Nói chung thì mình rất lo về cuộc suy thoái kinh tế sắp tới. Có lẻ sẽ còn điên hơn những năm đầu mình mới đến Cali. Dạo 1994, khi mình mới vào nghề mua nhà, kinh tế xuống, thiên hạ bỏ của chạy lấy người, nhà bị tịch thu nhiều không thể tả. Chỉ tiếc là không có tiền để mua.

Năm ngoái, mình bán mấy căn nhà ở xa, mua 6 căn ở gần nhà khi tiền lời còn rẻ. Hôm nay mình liên lạc với tên mua nhà của mình, hỏi đã bán nhà chưa. Hắn kêu chưa vì tiền lời lên, mấy người muốn mua nay bỏ chạy hết. Mình an ủi kêu đến vườn, hái bơ về cho vợ con ăn. Hắn mua xong thì sửa sang lại mất mấy tháng thì đúng lúc tiền lời lên 40% nên nay ngọng. 

Có chị dâu, chuyên làm giấy nợ cho khách hàng, gọi kêu là khách hàng của chị, mượn $50,000 của mình với tiền lời 12%, trả được 1 tháng nay sắp tái tài trợ lại. Họ xin bớt 2 tháng tiền lời vì trong giấy tờ ghi là trả sớm vẫn phải trả hết số tiền lời của 12 tháng còn lại. Tính ra thì còn 10 tháng hay $5,000. Mình nói thôi bớt hữu nghị một tháng nên sẽ nhận $54,000 trong 2 tuần nữa. Xem ra cho vay được 50% tiền lời, còn hơn xã hội đen. Kinh

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Xem triển lãm đế chế Krmer

 Đi núi về thì chở thằng con ra phi trường, đồng chí gái thì đi chơi ở Seattle, thăm viếng bạn bè. Chân còn mỏi nên không dám lết vô vườn. Buồn đời mình lên Los Angeles xem triển lãm và xem phim 3 chiều Imax về đế chế krmer mà mình có dịp viếng thăm mấy năm trước trên đường về Việt Nam.

Mình mua vé trước để có thể xem chiếu phim Imax, lái xe lên đến cạnh vận động trường đại học USC. Đậu xe xong thì bò lên bảo tàng viện khoa học California vì có một cuộc triển lãm đặc biệt về văn hoá Krmer. Lạ là ở Hoa Kỳ nhưng các chú thích đều ghi bằng anh ngữ và Tây Ban Nha. Lâu quá mới ra đám đông thì thất kinh vì thấy dân tình to béo kinh hồn.

Theo các nhà khảo cổ tây phương thì đế chế Krmer có nền văn minh rất cao, được xem là độc nhất vô nhị vào thời gian đó. Mình chỉ viếng Angkor Vat mà khi xưa, thời sinh viên, đã từng nghiên cứu về đền Angkor Vat. 

Ai thiết kế cổng vào nơi triển lãm rất hay

Nay họ dùng Ladar chụp hình từ trên không thì khám phá ra thành phố này còn rộng hơn thành phố Los Angeles hiện nay. Kỹ thuật này được sử dụng để chụp hình từ trên trực thăng, họ có thể loại bỏ các lớp cây cối để xem dưới đất, các dấu vết cổ xưa thay vì đào đất theo lối cổ truyền, mất thời gian. Nhờ vậy mà nay họ khám phá các nơi có di tích cũ tại Peru. Nghe nói có địa điểm to lớn hơn Machu Picchu.

Hệ thống kinh rạch, được dẫn thuỷ nhập điền vào vùng này từ Tonlesap khiến khu vực này trở thành khu trù phú với ước lượng dân số gần 1 triệu người. Vùng này theo chế độ 2 mùa mỗi năm; mùa mưa và mùa nắng nên họ đã phát hiện ra cách đào kênh để dẫn thuỷ nhập điền, với mấy hồ lớn để chứa nước, dùng cho mùa khô. Họ cho thấy ảnh hưởng văn minh Krmer trải dài qua Lào, MÃ Lai, Thái Lan và Việt Nam. Việt Nam dạo ấy mới thoát được sự cai trị của người Tàu, chưa được bao lâu. Theo mình hiểu qua những tài liệu đọc thì mấy cái trống đồng là từ phía nam đông Nam Á. Nói chung sử mình học ở trường khi xưa không tin cậy được.

Vấn đề là giàu có thì bị mấy nước lân cận như Siêm La đánh để cướp. Khu vực này được thành lập vào thế kỷ 11, trong khi đó Việt Nam mới thoát khỏi nền Bắc thuộc. Tiếp tục xây dựng thì 4 thế kỷ sau đó dân chúng bỏ đi, khu vực này trở thành hoang phế đến khi một ông tây, được chính phủ pháp bổ nhiệm đi thám hiểm để xem thuộc địa của mình có gì để khai thác mới được người dân địa phương chỉ ra đền Angkor Vat.

Người ta không hiểu lý do người Krmer bỏ chốn này để di dân đến vùng Nam Vang, thủ đô ngày nay. Có nhiều giả thiết như ông vua bổng nhiên hứng lên lấy Phật giáo làm quốc giáo khiến mấy người theo Ấn Độ giáo bất bình, tranh cãi thay vì sống chung hoà bình như xưa. Có giả thiết là quân Siêm La hay sang đánh cướp của,…

Qua các vật mà họ tìm thấy thì dân Krmer dạo đó theo Ấn Độ giáo thờ thần Vishnu, có nhóm thờ thần Silva và nhóm theo Phật giáo vừa tiểu thừa. Kiến trúc bị ảnh hưởng rất nhiều từ ấn độ giáo.

Cuối cùng thì họ dùng máy để đo và khám phá ra sự thật, đúng hơn là một giả thiết hữu lý. Họ đi xuống một cái động mà các sư sãi họp mặt để tụng kinh, học phật pháp. Họ lấy mẫu của thạch nhũ. Nước ở trên nhỏ xuống động rồi động lại. Cho vào máy thì khám phá ra có một thời gian, vì lẻ nào đó không có mưa, bị thất mùa nên người dân không gặt hái lúa được. Rồi sau đó thì mưa như thác xuống, rồi lại không có mưa. Có lẻ vì vậy ,người dân bỏ đền để đến vùng Nam Vang để làm ăn, bỏ phế thành phố của đế chế Krmer, đã mất công xây dựng từ 400 năm qua.

Một phần là khi thương thuyền ngoại quốc đến buôn bán thì người krmer lại dọn về khu gần biển, gần hải cảng để làm ăn. Tương tự Đàng Trong , người dân đến khu phố Hội An làm ăn trước thời Tây Sơn.

Ngày nay, người ta nói đến khí hậu thay đổi như Cali không có mưa từ lâu. Chỉ mưa đúng hai ngày mình leo lên núi Whitney. Phải chi ông trời đợi mình về rồi mưa chi thì mưa. Chán Mớ Đời 

Sau khi xem triển lãm thì mình bò đi xem mấy triển lãm khác nhất là con thuyền con thoi Endeavour mà NASA cho đem về đây triển lãm với những phi thuyền khi xưa, bay lên cung trăng. Họ cho thấy sự chuyên chở phi thuyền này từ phi trường đến viện bảo tàng. Kinh

Thấy họ treo mấy phản lực cơ mà khiếp

Đến giờ thì bò lại xem phim 3 chiều Imax, giải thích vấn đề ngày nay của Cambuchia. Mìn cá nhân Claymore được hai bên đặt trong chiến tranh đầy nơi nên muốn khai quật các nơi xưa thì phải rà phá mìn, họ huấn luyện mấy con chuột để rà mìn rồi cho nổ. Họ tìm cách bảo tồn văn hoá của cha ông, tổ tiên krmer.

Xem xong thì chạy xe về, kẹt ná thở dù thứ 7. Hy vọng mai chân bớt đau, bò lên vườn, hái bơ. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tiền thiên hạ OPM

 Báo chí cho biết ông Elon Musk đề nghị mua công ty Twitter với giá 44 tỷ đôla. Mình đoán là ông ta dùng tiền của người khác để mua mà người Mỹ gọi là Other People’s Money, gọi tắt là OPM. Mình không biết ông ta sẽ làm cách nào để mượn tiền của người khác để mua nhưng trong đầu tư, thị trường chứng khoán, nhất là ngành địa ốc, sử dụng OPM là cách có hiệu quả nhất.

Khi người Mỹ mua hay xây nhà, thường họ mượn một số tiền từ ngân hàng. Ít khi họ mua bằng tiền tươi ngoại trừ những trường hợp ngoại lệ như làm 1031 Exchange,… lý do là càng bỏ tiền nhiều thì vốn của họ ít lại, sẽ không có khả năng mua những căn nhà khác. Điển hình, ai đó có 1,000,000 tiền tươi. Nếu họ mua nhà ở cali thì chỉ mua được một căn. Nếu họ chỉ đặt cọc 25% và mượn 75% còn lại từ ngân hàng thì họ có thể mua được 4 căn nhà với trị giá là 4 triệu thay vì một triệu nếu mua tiền tươi. Chưa nói đến việc khấu hao, khấu trừ thuế. Nếu mua tiền tươi thì không có gì để khấu hao tài sản.

Người mua thế chân căn nhà cho ngân hàng, bỏ ra $250,000 để sở hữu chủ 1 căn nhà trị giá $1,000,000. Có người cho rằng trên thực tế mình chỉ có $250,000 vốn chủ sở hữu. Đồng chí gái có lần hỏi mình là căn nhà hai vợ chồng 15 ngày trước khi lên xe bông, nay giá bao nhiêu rồi. Mình nói độ $300,000 dạo ấy. Cô nàng làm tính, kêu mình lời, chỉ bỏ $36,000 đặt cọc nay nếu bán sẽ được $156,000. Cô nàng nói khiến mình thất kinh.

Ở Hoa Kỳ, chỉ có dân ngu khu đen như mình mới đóng thuế còn đám giàu thì có luật giúp họ đóng thuế rất ít. Tương tự khi xưa giới quý tộc đâu có đóng thuế, chỉ có dân đen là đóng thuế cho vua xài, xây cung điện Versailles để ăn chơi,…

Hai vợ chồng mua căn nhà giá $180,000, đặt cọc $36,000, mượn ngân hàng $144,000. Ở được 6 tháng thì phải dọn về nhà bố mẹ vợ để chăm sóc ông bà nhạc. Nhà xuống dạo đó, nếu bán thì lỗ nên cho thuê, đủ trả tiền ngân hàng. Do đó không tính tiền lời trả ngân hàng.

Dạo ấy nhà lên độ $300,000, nếu bán thì lấy $300,000 - $144,000 = $156,000. Đó là chưa kể các thứ như khấu hao được $10,000/ năm,… xem như lời 28.5%/ mỗi năm. Người Mỹ gọi là Internal Return, không biết tiếng Việt gọi là gì, ai biết cho em xin.

Nếu cộng thêm khấu hao $10,000/ năm thì tỷ lệ lời lên đến 55%. Dạo ấy trả tiền nhà và thuế má là $1,100/ tháng nay cho thuê được $2,750/ tháng. Gọi là External Return

Có nhiều người không muốn mắc nợ như đồng chí gái. Khổ cái là mụ vợ đã lấy mình nên đành chịu. Sau này mụ cấm mình mua thêm nhà cho thuê nên mình xài Land Trust để mua, khỏi cần chữ ký của mụ, khỏi cãi cọ gì cả. Mua xong rồi thì hỏi có muốn đi xem nhà mới mua. Hôm trước mụ đi xem 6 căn hộ mình mới mua, mụ hỏi sao anh mượn tiền ngân hàng được vì khi xưa, mụ phải ký giấy nợ.

Ngoài địa ốc ra, còn các chương trình khác dùng tiền thiên hạ như bảo hiểm, nhồi tiền đầu tư rồi mượn ra không phải đóng thuế. Khi qua đời, thì bảo hiểm trừ số tiền mình đã mượn ra để trả số tiền bảo hiểm còn lại.

Mình gặp người cháu rể, khoe là mới tái tài trợ lại căn nhà vì dạo ấy tiền lời xuống thấp. Mình hỏi thì anh chàng kể là đi 20 năm, để trả hết nợ cho xong nên cộng thêm $250 mỗi tháng. Mình nghe tới đó là thất kinh, hồn vía lên mây. Lạ 1 diều! Mấy đứa cháu nha sĩ, kỹ sư,…hay hỏi mình về tài chánh khi mượn tiền ngân hàng, đầu tư, ngược lại cô cháu mình thì chả bao giờ hỏi.

Tiền trả ngân hàng 12 năm đầu là chỉ trả tiền lời không. Ngân hàng khôn lắm, họ cho huê hồng nhiều để mấy người làm giấy nợ vay mượn từ ngân hàng, xúi khách hàng đi chiêu 20 năm cộng thêm $250/ tháng.

Để làm tính, vợ chồng cô cháu không có cash out nên mình chỉ đoán là số nợ là $360,000 dựa theo giá nhà mua cách đây mấy năm. Nếu tái tài trợ với 4% tiền lời cho 240 tháng (20 năm), số tiền phải đóng hàng tháng là -2,181.53. Cô cháu lại đóng thêm $250. Xem như -$2,181.53 - $250 = -$2,431,53/ tháng. Xem hình dưới.

Đây là số tiền lời trả cho ngân hàng bình thường 20 năm (240), năm đầu tiên sẽ trả $7,150.71. Đáng lẻ nhiều hơn xem năm 2023. Mình dùng ngày hôm nay nên chỉ có mấy tháng.

Tiền lời trả ngân hàng khi cô cháu trả thêm $250/ tháng thì năm đầu tiên sẽ trả $7,138.15, xem như ít hơn $12/ năm. Đóng nhiều tiền nhưng không được khấu trừ thuế bao nhiêu có $12/ năm hay $1 / tháng. Chán Mớ Đời 

 Được cái là sẽ chỉ trả ít hơn 36 tháng hay là 3 năm. Thay vì 20 năm , chỉ còn lại 17 năm. Đó là lý do ngân hàng xúi thiên hạ mượn nợ kiểu này, kêu không muốn nợ nần vì lạm phát. Ngân hàng muốn lấy lại tiền cho nhiều rồi vài năm sau là bán cái nợ mình cho ngân hàng khác.

Nếu cô cháu hỏi thì mình sẽ kêu cứ mượn nợ 30 năm, rồi lấy số tiền $250, đầu tư vào quỹ giáo dục, được khấu trừ thuế để sau này con vào đại học. Làm tính xem sao:

Mượn $360,000, 4% tiền lời, cho 360 tháng, sẽ trả -1,718.70/ tháng thay vì $2,431.53 như hiện nay. Xem như ít hơn $712/ tháng. Bây giờ lấy $712/ tháng bỏ vào quỹ giáo dục. Cô ta có 3 đứa con thì mình nghĩ có thể sử dụng hết số tiền này.

Tiền đi 30 năm, trả ít hơn

Thứ nhất là được khấu hao thuế mỗi năm $712/ tháng x 12 = $8,544/ năm. Bỏ vào mutual funds hay Stocks thì trung bình là 12% từ 30 năm qua. Sau 20 năm, cô cháu sẽ có $704,349.82 cho vụ đầu tư cổ phiếu và còn nợ ngân hàng có đâu $20,624.40. Cô cháu có thể lấy $20,624.40 từ quỹ để trả đứt số nợ còn lại của ngân hàng, vẫn còn $670,000. Trả tiền cho 3 đứa con đi học. Xong om

Đó là chưa kể cô ta sử dụng Equity Line Of Credit để cho vay 12%. Cô cháu có người thím dâu chuyên làm thủ tục mượn nợ. Người thím hay gọi mình vì khách hàng cần tiền gấp trả 12%. Cho thấy hiểu về tài chánh rất quan trọng vì nếu không mình sẽ bị lỗ khi nghe mấy bọn con buôn nói khéo để họ ăn huê hồng nhiều.

Thôi em ngừng ở đây. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

1. 
   

Sao khủng và sao thật

 Cầu thủ túc cầu Sadio Mane, của đội tuyển Senegal, và đội Liverpool vừa mới được chuyển nhượng qua đội Bayern Munich. Mình theo dõi ông này từ lúc thấy tấm ảnh của vị cầu thủ này đăng trên báo ở Anh quốc, phỏng vấn anh ta. Nhà báo hỏi anh ta sao lại sử dụng một cái điện thoại cầm tay mà mặt kính bị vỡ nứt.

Đây là bức ảnh của cầu thuê Sadio Mane với cái điện thoại bị nức 

Anh ta trả lời là anh ta không cần 10 xế xịn Ferrari, 20 hột xoàn, hay 2 phi cơ riêng hay điện thoại khủng,… anh ta muốn dùng tiền anh ta làm ra để giúp người dân ở làng anh ta, xây trường học, sân vận động, giúp áo quần, giày, thực phẩm cho những người sống trong nghèo khổ... tôi không cần tạo dáng với những chiếc xe xịn, nhà cửa sang trọng,… tôi muốn người dân của tôi hưởng được chút ít từ cuộc đời đã cho tôi.

 Từ ngày nổi tiếng, anh ta đã giúp ngôi làng Bambaly ở Senegal. Anh ta đã xây nhà thương, trường học, cây xăng và bưu điện.

Cầu thủ đá banh Sadio Mane thăm viếng làng của anh ta

Sau khi kết thúc sự chuyển nhượng qua Bayern Munich, anh ta đã trở về quê hương, thăm viếng bệnh viện mà anh ta đã tài trợ hơn 455,000 bảng anh, khám và chữa bệnh dân trong 34 ngôi làng xung quanh. Anh ta cũng xây một trường học trung cấp trong làng giá 250,000 khiến ngôi làng trở thành một tỉnh nhỏ với 2,000 dân cư. Anh ta mới thành lập một cây xăng. 

Anh ta cho biết muốn xây nhà thương có khoa phụ sản để giúp các người mẹ sinh con yên lành. Sát xuất trẻ em chết khi sinh là 315/ 100,000 ca sinh, so với 13.4/ 100,000 tại Anh quốc. Tỷ lệ em bé sinh ra chết lên cao hơn ở các vùng hẻo lánh. Thường ở quê, họ sinh tại nhà, hy vọng có cô mụ trong làng đến kịp.

Thời bé, anh ta thích đá banh nhưng ông bố là Iman hồi giáo, cấm anh ta chơi đá banh. May cho dòng họ và người làng, bố anh ta chết vào lúc anh ta lên 7 tuổi. Lên 15 tuổi anh ta bỏ nhà ra thủ đô để chơi đá banh vì anh ta có niềm tin sẽ thành công trở thành cầu thủ túc cầu. Sau này, được người Pháp phát hiện ra và được đội Metz ở Pháp thuê và đã thay đổi cuộc đời anh ta và ngôi làng.

Ngoài ra, anh ta còn giúp cho mỗi gia đình trong làng 70 bảng anh, cấp học bổng cho học sinh giỏi của trường. Anh ta hỗ trợ các máy điện toán cho trường, quần áo và dụng cụ thể thao cho trường học.

Thường mình thấy cầu thủ thể thao mới nổi tiếng là họ sắm xe hơi, nhà lầu sang trọng, đi với bạn gái người mẫu để khẳng định mình là sao khủng. Có một cầu thủ kể là khi mới nổi tiếng, anh ta mua đủ loại xe Ferrari,… dù không biết lái xe có số tay, chỉ để trong ga ra, nay hết chơi nên hết tiền, phải bán tháo rẻ mấy đồ chơi ngày xưa. Anh ta chỉ tiếc là không có người bạn nào chỉ vẽ anh ta đầu tư. Khi có tiền thì bọn ký sinh trùng bám vào như ruồi, khi hết tiền chúng bỏ chạy.

Người Mỹ hay nói đừng bao giờ quên nơi mình xuất xứ. Cho dù mình thành danh cũng đừng quên người ở lại, ít may mắn hơn mình. người Việt tỵ nạn sang đây, lúc đầu cũng nhờ vào các hội từ thiện, người Mỹ giúp đỡ bước đầu. Nay có lẻ chúng ta nên quay lại giúp những người cùng khổ chiến tranh như Yemen, Ukraine,…như để trả ơn người đi trước.

Khi thấy anh chàng này đã dùng sự thành công của mình để giúp lại những người ít may mắn hơn khiến mình cảm phục. Theo dõi anh ta từ đấy, khi Liverpool đá là mình cố gắng xem. Nay chắc phải xem đội Bayern Munich.

Trong cuộc sống hiện nay, khi mà người ta chạy đua, dùng mọi thủ đoạn để nổi tiếng. Họ cố ý chặt giò, gây thương tích cho một đối thủ để thắng. Người ta chỉ nhìn bề ngoài. Người thành đạt là muốn khoe khoang, sắm xe xịn, dinh thự để khẳng định địa vị của mình trên báo chí, bổng nhiên có một anh chàng từ một làng quê nhỏ bé, dùng tiền của mình để giúp các người nghèo mà anh ta đã chứng kiến từ bé.

Mình thấy nhiều người thích bận đồ hiệu giả, thay vì có một cái ví rẻ tiền nhưng chứa đựng $2,500 còn hơn có cái ví LV mà không có đồng nào hết. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Người về từ lưng chừng núi

 Mới về từ tối qua sau khi kết thúc hành trình leo núi Whitney sớm hơn dự định 1 ngày; lý do là mưa giông. Chán Mớ Đời 

Mình dự định leo núi Whitney, được xem là đỉnh núi cao nhất nội địa Hoa Kỳ mà con người có thể leo lên được. Lần đầu tiên cách đây 6 năm, trong lúc tập dược thì bị gãy chân nên hoảng lại năm vừa qua. Trước đúng 1 tuần lễ chuyến đi của mình thì chính phủ Cali, ra lệnh đóng cửa các công viên quốc gia và tiểu bang vì cháy rừng. Thế là mình phải dời lại cho năm sau.

Mình nghĩ tháng 9 là tốt nhất nhưng lại hay dính phải cháy rừng nên mình chọn tháng 6. Tháng 7, 8 thì hay mưa trên núi dù cali không có giọt mưa. Thế là ghi tên cho tháng 6. Chương trình leo đỉnh núi là 3 ngày: ngày đầu tiên vác ba-lô lên 2/5 đường để dựng lều cắm trại, ngày thứ 2 thì thức sớm để 3 giờ sáng là có thể leo lên đỉnh sau 6-7 tiếng đồng hồ. Sau đó trở về trại rồi ngày hôm sau xuống núi.

Mình đến nơi trước một ngày, ở motel vì ngày mai là họp mặt tại công ty hướng dẫn tụi này lên núi vào 7 giờ sáng. Đi đâu thấy tiệm Nail là biết có người Việt, còn motel thì toàn là người gốc Ấn Độ. Người Ấn Độ sang đây, mở motel rất nhiều ở những nơi khỉ ho cò gáy theo diện EB-5. Họ bỏ ra trước đây $500,000 nay 1 triệu đô, đem gia đình sang, thêm 500,000 để bù cho lỗ lã trong vòng 3 năm. Sau 3 năm họ quay lại bán cái motel cho một gia đình Ấn Độ khác bù vào tiền lỗ và được thẻ xanh, gia đình đoàn tụ. Cái vòng này cứ xoay quầng nên người Mỹ gốc Ấn càng ngày càng đông.

7 giờ sáng có mặt tại trung tâm hướng dẫn người lên núi. Nhóm mình đi có 6 người; hai tên mỹ đi với 2 tên con trai từ San Diego, 1 bà độ 50 tuổi từ San Diego, dự định đi với con gái năm ngoái rồi bị hoảng lại vì vụ cháy rừng ở Cali như mình và Sơn Đen.

Chỗ dừng lần thứ 2 nên còn chụp hình, chỗ thứ 3 thì chuẩn bị dây thừng, khoá an toàn, mũ bảo hộ nên không có thì giờ chụp hình tạo dáng. Tuyết lác đác nên leo khó hơn, mất thời gian nhiều hơn.

May là họ kiểm soát dụng cụ, thức ăn để đem lên núi. Họ nói đem theo găng tay ấm vì trời lạnh. Mình chỉ đem theo 1 cặp găng tay thường nên chạy đi mua đôi găng tay lên núi, nếu không thì tay bị tê cóng. Họ giao cho mình nhiệm vụ đem 2 bình ga lên núi để nấu nước cho mọi người thêm mũ bảo hộ và mấy sợi dây bận nơi quần để leo núi, với mấy cái đồ móc vào dây thừng để khỏi té xuống núi nếu bị trượt chân. Nặng kinh hoàng độ 20 cân thêm. Cái ba lô của mình cuối cùng nặng độ 60-70 cân anh. Kinh hoàng

Mình phải vác 2 cái bình ga này lên để họ nấu nước sôi cho mọi người trộn với đồ ăn khô

Họ đưa cho mình một cái túi để đựng phân khi đi cầu, đem xuống lại. Chán Mớ Đời 

Sau đó mọi người hẹn ở cổng lên núi. Mọi người hớn hở dô ta hò mái nhị đủ trò, băng rừng vượt suối đến khi trời mưa bắt đầu mưa như điên. Hướng dẫn viên tịch thâu găng tay của mình, kêu bám vào tường đá đi từng bước qua trên mảnh đá lòi ra. Hắn bảo để tay mình cảm nhận được phiến đá nhưng tay mình tê cóng. Đúng là điên, trời mưa, bỏ vợ con ở nhà, đeo ba lô 60 cân anh, leo lên mấy phiến đá tình sầu này.

Có nhiều đường mòn dẫn lên đỉnh Whitney nhưng nhóm mình đi theo đường MOuntainer Trail, đường mòn người miền núi. Khó nhất trong những đường mòn vì có khúc phải leo núi bằng dây thừng. Được cái là ít ai đi. Trong khi đường mòn mà thiên hạ đi, dễ hơn thì đông như ngày lễ hội. Nguyên một ngày trời, mình chỉ gặp có 4 mạng.

Muốn leo núi Whitney thì phải xin phép, ai không có giấy phép mà đi bị phạt $5,000 cho nên ít ai dám đi lậu.

Đang khám xét các thứ đem lên núi , phải đem theo mũ bảo hộ và móc sắt để móc vào dây thừng khi leo núi. Xem tấm thảm lót để ngủ, đeo vào ba lô như trong hình là sai. Phải đeo theo chiều đứng vì khi leo núi, có người đi xuống, đường mòn chật, người ta mệt, quẹt vào tấm thảm có thể kéo mình xuống núi kêu Adieu mon amour.

Càng leo càng vượt suối mưa càng nặng hột. Ba lô có phủ tấm poncho nhưng chắc ướt hết. Mình ướt như chuột lột dù có bận áo che mưa, người lạnh, tay tê cóng. Sau khi hỏi mọi người về túi ngủ, đa số có túi ngủ chịu được 20 độ F, các hướng dẫn viên quyết định cắm trại tại hồ dưới thay vì hồ trên cách đó thêm 2 tiếng đồng hồ leo như dự định. May quá mình mua thêm cái túi ngủ 0 độ F. Nhà mấy đứa con khi xưa đi hướng đạo có mua túi ngủ loại 20F

Mới leo có 2 tiếng đã phải dựng lều dưới trời mưa, người ướt như chuột cống, lấy dây lều buộc vào mấy cục đá to đùng để gió không thổi tạt đi. Chui vào lều để thay áo, may có một cái áo ấm chưa bị ướt, ngồi dưỡng thần, thở bụng giúp cơ thể ấm lại. Lúc này mới hiểu tại sao tập thở bụng mà Khoa chỉ.

Lấy lương khô ra ăn vì mới 12 giờ trưa. Mình quen đi cắm trại với người Việt nên hơi bở ngỡ khi đụng trận với người Mỹ. Cắm trại người Việt ở hướng đạo, họ đi cắm trại để thi tài nấu ăn còn người Mỹ thì chỉ đem theo mấy túi thực phẩm sấy. Đun sôi nước rồi đỗ vào đợi 5 phút là ăn. Mình đem theo đậu, hạnh nhân và khô bò ra ăn. 

Cắm trại bên hồ để lấy nước đun sôi cho mọi người dùng và nước uống. Hướng dẫn viên chỉ đun nước sôi vào buổi chiều còn trưa thì cha con ăn lương khô. Có 2 hướng dẫn viên cho 6 người. Ăn tối xong thì trời hết mưa. Có ông bác sĩ đi cùng kêu mình, gìa nhất trong nhóm, phải uống thuốc Ibuprofen chi đó, thằng con ông ta thì cho mình bịch bột để hoà với nước uống để tránh bị vọt bẻ hôm sau. Bác sĩ nói lúc đó rồi đưa mình mấy viên thuốc là mình tọng vào.

Chui vô lều 6 giờ vì trời tối. Sáng mai phải dậy 2 giờ sáng đi lên núi vì phải leo thêm 2 tiếng, bù cho hôm qua vì trời mưa, phải cắm trại ở dưới. Chương trình dự định là cắm trại ở hồ trên nhưng vì mưa, sợ thiên hạ đau nên phải cắm phía dưới, mất 2 tiếng đồng hồ để leo. Do đó thay vì khởi hành vào 3 giờ sáng thì họ quyết định đi vào lúc 2 giờ sáng.

Tối ngủ thì mưa tiếp, tiếng gầm của phản lực cơ không quân Hoa Kỳ của phi trường quân sự Andrew hay chi đó gần đó. 1:30 sáng mình dậy thì thấy sao, mừng quá. Ăn uống xong thì khám phá bà mỹ bị nhức đầu vì ở cao độ nên không tham dự chuyến leo lên đỉnh. Ông bác sĩ thua mình 6 tuổi kêu hơn nhức đầu nhưng đã uống thuốc.

Mình hỏi hướng dẫn viên, phải bận áo quần ra sao để leo núi. Ông thần trả lời là có gì thì bận hết vì buổi sáng khi đi rất lạnh. Thế là mình bận 4 cái áo luôn. Càng đi lên mình càng thoát y như vũ nữ vì cơ thể bắt đầu nóng lên. May mang theo cái ba lô để nhét áo vào.

Khởi đầu thấy không vui rồi nhưng mọi người vẫn lên đường. Trời chưa sáng nên đeo đèn pin ở đầu để leo. Hướng dẫn viên kêu mọi vật thay đổi từ khi họ leo lên tuần trước. Vùng này chỉ có đá và đá. Lâu lâu thấy đá rơi từ trên cao xuống do đó phải đeo mũ bảo hộ. Thấy tuyết nhiều thêm đất có chỗ bị đóng băng nên di chuyển khó khăn hơn trong đêm.

Chỉ thấy xung quanh là đá và dá. Nói chung phong cảnh không đẹp lắm như đi Peru

Ông bác sĩ lâu lâu dừng lại kêu cho nghỉ mệt. Lúc này mình mới khám phá ông ta có cái bụng to hơn đàn bào có bầu 14 tháng. Kinh. Với cái bụng này thì làm sao ông ta có thể leo lên đỉnh được. Cuộc di chuyển chậm lại. Cuối cùng ông ta kêu không đi nữa. Một hướng dẫn viên ở lại với ông ta còn 4 người theo hơi uống dẫn viên kia đi lên tiếp.

Ông ta ôm cái trống chầu chắc cũng nặng độ 30 cân anh. Trước khi chơi leo núi, mình nặng độ 175 cân anh, nay thì chỉ còn 155 cân anh. Đồng chí gái kêu không có bắp thịt nữa. Thà khoẻ còn hơn có bắp thịt, leo núi không phải na thêm 20 cân anh.

Tới chỗ để leo bằng dây thừng thì anh hướng dẫn viên leo lên trước, mất 45 phút để chuẩn bị dây nhợ rồi đi xuống kêu bà con chuẩn bị lên. Mọi người leo lên đã 10:30 sáng. Hướng dẫn viên kêu không lên đỉnh được.

Lều mình nằm bên trái, lấy mấy cục đá to đùng để cột dây lều vào chống gió bão

Lý do là mưa giông sắp đến, đã có 3 cái sấm sét. Thứ hai là quá trễ vì lên đó là thêm 2 tiếng, xem như 12-1 giờ trưa. Đi xuống lại để về tới chỗ cắm trại thì mất khá nhiều thời gian nhất là gặp mưa, đường trơn…. Thế là người tính không bằng trời tính. Chán Mớ Đời 

Mọi người buồn nhưng đành chấp nhận vì khi đi xuống thường mọi người đều mệt, lúc đó tai nạn thường xẩy ra. Ông bác sĩ đi chung ôm cái trống chầu, ngã lên ngã xuống, may là không bị gì. Vác ba lô phía sau, ở trước có cái trống chầu. Chán Mớ Đời 

Nhìn đám mây kéo đến là lòng mình chẳng vui tí nào

Về tới trại đúng 12 giờ trưa, mình hỏi tại sao không xuống núi luôn bây giờ vì mới có 3 giờ chiều. Thay vì ở lại để lãnh mưa như đêm hôm qua. Thế là mọi người nhất trí, nhổ lều đi xuống. 6 giờ chiều xuống tới cổng, mình boa hai anh hướng dẫn viên xong thì chạy xe một mạch về nhà. 10 giờ đêm đến nhà. Mụ vợ đi chơi ở Vancouver và Seattle. Xong om

Chán Mớ Đời khởi đầu ở cổng lên đỉnh là đã gặp mưa. Cái cổng vào cũng hay vì có đồ để cân ba lô, họ giải thích đủ trò,…

Đi chuyến này mình học được nhiều điều để chuẩn bị cho các chuyến sau nhưng nên nhớ, mình tính không bằng trời tính. Mình không lên được đỉnh Whitney thì cam vậy nhưng cũng đã trải nghiệm nhiều thử thách. Phải công nhận đường mòn người miền núi rất khó, mình không đề nghị ai muốn lên đỉnh, đi đường này. Rất khó! Mình tập leo núi Baldy hàng tuần, so với độ khó của đường mòn này thì giống như đi chợ. Ông hướng dẫn viên cho biết nếu đã leo đường mòn này thì Kilimanjaro dễ thở hơn. 

Tháng 7 mình đi Dubai và Thổ Nhĩ Kỳ với gia đình, sau đó sẽ tập luyện để leo núi Kilimanjaro, cao nhất Phi Châu.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

My Father, My Hero

 Hôm nay, tại hội Toastmasters, đến phiên mình làm toastmaster. Mình chọn đề tài “tình phụ-tử” (Fatherhood) vì cuối tuần này là ngày Từ Phụ, người Mỹ sẽ ghi nhớ công ơn dương dục người cha như tháng trước là ngày từ mẫu. Trong khi biên soạn chương trình, mình khám phá một điều là vai trò người cha rất quan trọng trong cuộc đời của những đứa bé. Thiếu vắng bóng người cha, những đứa trẻ lớn lên thường gặp vấn đề giao tiếp trong xã hội, bạo lực,…

Trước đây, ai cũng nghĩ tình mẫu tử mới quan trọng, nay các chuyên gia tâm lý, cho rằng sự hiện diện của người cha, quan trọng hơn cả vai trò của người mẹ. Kinh

Dạo mình ở New York, báo chí ca ngợi ông thị trưởng Giuliani tài ba, đã làm giảm chỉ số tội phạm theo chương trình giảm tội ác của ông ta và ông cảnh sát trưởng. Trên thực tế thì cách đó 20 năm, Hoa Kỳ cho phép phụ nữ được phá thai nên tình trạng thiếu niên phạm pháp giảm vì ít người mẹ đơn côi. 

Một cô bé vị thành niên, yêu đương bị dính bầu thì bỏ học, nuôi con, ăn trợ cấp xã hội. Cha đứa bé thường thì bỏ chạy mất hay vào tù. Người mẹ đơn côi phải đi làm những việc tay chân, nhiều khi hai ba job nên không có thì giờ dạy dỗ con thêm còn bé chưa trưởng thành thì khó dạy dỗ con. Thường ông bà nội, ông bà ngoại dạy cháu tốt hơn vì có kinh nghiệm, có thời gian để dạy cháu tốt hơn cha mẹ chúng, bận công việc, thiếu kinh nghiệm làm cha mẹ.

Có một anh hội viên, kỹ sư đọc diễn văn: “My Dad, my Hero“ trong vòng 7 phút. Anh ta cho biết là sinh tại Mễ Tây Cơ, khi bà mẹ dính cái bầu rồi gia đình di cư sang Hoa Kỳ. Mẹ anh ta, chị cả nuôi 8 người em vì bố mẹ qua đời. Lo cho các em, con mình, chồng khiến bà mẹ bị stress quá nên anh ta và bà mẹ hay cãi lộn. Anh ta hỏi ông bố, lý do nào mà bố chịu đựng mẹ, con chỉ đợi 18 tuổi là ra khỏi nhà, thoát khỏi sự nhiếc mắng của mẹ.

Ông bố cho biết vì con nên bố mới chịu đựng lối hành xử của mẹ. Chiều lái xe đi làm về, bố không biết sẽ gặp chuyện gì nữa đây nhưng vì thương con nên bố chịu đựng. Cuối cùng anh ta chiếu tấm ảnh của ông bố đã qua đời, và đứng khóc như trẻ thơ. Kêu rằng My Father, My Hero. Cha tôi, người anh hùng của tôi.

Cuối tuần rồi con gái mình nhắn tin, cho biết bố của cô bạn, bị tai biến, được đưa vào nhà thương, đang nằm Coma. Con gái mình chợt nhận ra cuộc đời rất mong manh, người thân của mình có thể ra đi bất kỳ lúc nào. Nó mong đến ngày gặp lại gia đình ở Dubai tháng tới.

Chúng ta thường không để ý hay trân trọng người thân, cha mẹ để rồi một ngày nào đó chưng hửng nhìn lại mình là kẻ mồ côi, phải gắn hoa hồng trắng vào ngày Vu LAn. Ước gì đổi thiên thu để tìm lại nụ cười của mẹ hay bố, người thân.

Sau phần diễn văn thì đến phần Tabletopic thì mọi người được hỏi 1 câu về sự liên hệ, kỷ niệm với cha. Mình rất ngạc nhiên vì ai cũng kể về những kỷ niệm đẹp với cha, nhiều khi có sự khắc khẩu. Ai cũng nghĩ bố mình làm gương cho mình đi theo.

Mình nhớ khi xưa, ông cụ làm công chức tại ty công chánh Đà Lạt, tối đi học thêm để thi bằng tiểu học để vô ngạch công chức kiếm thêm tiền nuôi con. Tối tối, mình hay đi đón ông cụ ở trường Hiếu Học, ở đường Hai Bà Trưng. Nhiều đêm thấy ông cụ ngồi học bài. Không ngờ, sau này lập gia đình, mình cũng nối gót ông cụ, đi học thêm lớp tối về nhà cửa, đầu tư để có khả năng mua thêm sữa cho con.

Có lần sau khi học lớp đêm, mình ngồi nán lại chém gió với mấy tên mỹ quen. Khi về đến nhà, mình thấy hai đứa con nằm ngủ dưới đất, trước cửa phòng của mình. Lý do là mỗi tối, trước khi đi ngủ, mình đều đọc truyện cho chúng nghe. Chúng không bao giờ chịu đi ngủ trước khi nghe mình kể chuyện đời xưa. Đồng chí gái đọc thì chúng kêu Chán Mớ Đời.

Từ dạo đó, đi học ban đêm, tan lớp là mình bò về, đọc truyện cho hai đứa trước khi đi ngủ. Nay lớn lên chúng kêu bố kể chuyện không tin được. Dạo đó mình kể chuyện Tam Quốc Chí, Thuỷ Hử, Anh Hùng Lĩnh Nam, bú xua la mua. Chán Mớ Đời 

Nhìn lại thì mình có ảnh hưởng khá lớn với mấy đứa. Có chuyện gì như tình yêu, tài chánh,…chúng đều hỏi mình.

Năm nay thanh long đỏ ra nhiều

Nhìn lại mình chỉ ở gần ông cụ có vài năm, khá lắm là 8 năm. Khi mình mới ra đời thì ông cụ còn trong quân đội, sau này giải ngủ thì làm công chức ở Ban Mê Thuật mấy năm. Sau này, được tướng Đổ Cao Trí can thiệp nên được thuyên chuyển về lại Đà Lạt. Mình cũng ít khi đi chơi với ông cụ, chỉ nhớ vài kỷ niệm. Ông cụ kỳ vọng vào mình nhưng mình học cực ngu. 

Chỉ có khi ông cụ ở trại cải tạo suốt 15 năm, mình mới nhớ đến ông cụ nhiều. Nhiều khi ăn ngon tiệc tùng, chợt nhớ đến ông cụ trong trại cải tạo. Về Việt Nam thăm nhà, mình mới khám phá ra mấy người em ở Việt Nam, cũng bù trớt vì ông cụ ở trại cải tạo khi còn bé. Lớn lên không có người cha bên cạnh, mẹ mình phải đóng vai trò người mẹ vừa người cha. Có cô em kể, thời bé đến nhà bạn, thấy họ có bố chăm sóc còn mình thì chả biết đâu mà rờ. Đi thăm nuôi thì xa xôi, tốn kém.

Sau này, mình có hỏi về thời gian trong trại, ông cụ có kể, mình có thu âm lại để sau này mấy đứa con nghe. Văn hoá người Việt không bầy tỏ tình cảm như người tây phương. Chỉ qua ánh mắt, chúng ta có thể cảm nhận được tình cảm của người cha dành cho con cháu.

Mình lựa tựa đề buổi họp khiến nhiều người có cơ hội, nhớ lại những giây phút của người cha. Có lẻ trong chúng ta, ai cũng cũng có một người cha anh hùng. Xong om

Cuối tuần này, em xin chúc các bác một ngày vui vẻ, đoàn tụ bên người cha anh hùng của mình. Tuần sau em leo núi Whitney, cao nhất nội địa Hoa Kỳ. Đồng chí gái nghe em leo núi thì đã mua vé đi Gia-nã-đại chơi. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Chút nhân ái trong cuộc đời

 Tuần này, nhận được tin các em bé đau tim, được mỗ tim tại Sàigòn dưới sự bảo trợ của Bút Nhóm Lửa Việt. Người ta không hiểu rõ nguyên nhân gây ra bệnh tim bẩm sinh ở nhiều trẻ em tại Việt Nam. Họ cho biết có nhiều nguyên nhân như di truyền, do nhiễm chất độc hại, uống thuốc bậy bạ, dùng ma tuý, uống rượu bia, hay bị các chất phóng xạ,… đa số là nghèo quá, thiếu dinh dưỡng.

Tháng vừa rồi, các anh chị thân hữu Bút NHóm Lửa Việt đồng hành cùng các linh mục qua chương trình Linh Ca Người Nghèo Không Thể Đợi, đã gây quỹ được $130,000 tại Nam Cali. 

Hôm ấy, đồng chí gái có mời vài người bạn công giáo tham dự. Có người nói, ở Nam Cali lâu rồi mà không biết chương trình này hay nhóm Bút NHóm Lửa Việt khiến mình thất kinh. Nhớ dạo đại dịch COVID mới khởi đầu, ai nấy đều lo sợ, các anh chị BNLV, gom tiền của nhau để làm các khẩu trang, khẩu diện và các bộ đồ bảo hộ để gửi tặng các nhà thương và viện dưỡng lão toàn quốc. Ngoài thời gian làm việc cho hãng, các anh chị đã đến nhà in của một thân hữu để tiếp sức, đóng gói để gửi đi. Có người từ Florida trả tiền cước phí UPS,…

Các em được mỗ tim tại Sàigòn, do thân hữu của Bút NHóm Lửa Việt bảo trợ.

Các thân hữu BNLV góp sức, đã nói lên lòng trắc ẩn với mọi người không phân biệt chủng tộc, giàu nghèo, tôn giáo, Cộng Hoà hay Dân Chủ. Thấy 1 ông linh mục tây già, nghiên cứu vẽ và thực hiện khẩu diện, in 3D,… mấy nữ tu thức đêm may các khẩu trang hay các bác lớn tuổi cũng may để giúp thiên hạ.

Thấy tụi này gửi tiền giúp các nạn nhân chiến tranh tại Ukraine, có vài thân hữu kêu bọn da trắng để da trắng giúp đỡ. Tình thiệt, người Việt mình bị chiến tranh một thời, sang đây, được người Mỹ và Tây phương giúp đỡ, nay chỉ muốn đóng góp một phần nào cho các nạn nhân chiến tranh, mà chúng ta đã từng kinh qua cuộc chiến, nạn nhân của chế độ hà khắc. Mình thấy có nhiều người Việt, gom góp tiền bạc, mua thực phẩm, thuốc men từ BA Lan, bất chấp hiểm nguy, lái xe đem đồ sang Ukraine để giúp các nạn nhân chiến cuộc.

Có đài truyền hình địa phương muốn sang Ukraine, phỏng vấn người Việt sinh sống tại đó. Nghe nói có trên 10,000 người Việt nhưng chắc sợ bị máy bay hay hoả tiễn, tên lửa không người lái của bác Putin bắn nên dời lại khi khác.

Bút Nhóm Lửa Việt tổ chức gây quỹ giúp chương trình “người nghèo không thể đợi”, mấy người quen và thân hữu kêu không tham dự vì tiền đó đem về nuôi Việt Cộng. Mấy đứa bé con nhà nghèo bị lộn xộn về tim mạch, cần được giải phẫu nếu muốn chúng sống lâu. Chán Mớ Đời 

Có chị bạn học với đồng chí gái, tham dự buổi gây quỹ hỏi, mình là người lương sao lại tham gia các sinh hoạt của người công giáo. Mình nói con chó con mèo, chúng đâu có nhìn chúng ta là người lương hay giáo dân, đảng Cộng Hoà hay Dân Chủ, thờ Putin hay Trump, thương Biden. Chúng nhìn chúng ta một cách thân thiện, ngoắc đuôi, vui mừng khi gặp chúng ta.

Người Mỹ rất thích chó mèo, leo núi bên xứ Peru, mình ngạc nhiên là việc đầu tiên các người tham gia chuyến du hàng 7 ngày, đều đem hình chó của họ ra để khoe, làm quen với nhau ngoại trừ mình. Chỉ có điều họ chửi nhau khi bàn cãi về chính trị. Chán Mớ Đời  Chó thiên hạ gặp mình là chúng sủa. Có lẻ thời ở Đà Lạt, mình có ăn thịt chó 2 lần nên đi đâu chó nhìn mình là sủa. Mình bị chó hàng xóm cắn một lần, tởn đến già.

Trong xã hội hôm nay, con người chạy đua với đủ mọi thứ. Họ bị stress, chỉ có con chó hay con mèo là không tranh đua với họ, giúp họ xả stress. Lý do đó luật Cali mới ra, chủ nhà phải cho người mướn nuôi mấy con thú trong nhà. Có lần đến nhà anh bạn chơi, thấy anh ta chả để ý đến vợ, cứ lăn ra sàn nhà chơi với chó vì được xả trét. Chán Mớ Đời 

Cuộc đời mình hay dính dáng đến mấy ông cố đạo. Khi xưa, ở Đà Lạt thì học võ với mấy ông sư huynh trường Adran, rồi làm quen được với ông linh mục dòng tên Louis Leahy, người Gia-nã-đại tại Giáo HOàng Học Viện. Ông này cấy vào đầu mình cách học, giúp mình theo bước chân của ông ta. Chu du khắp nơi, khắp quốc gia, chỉ khác là ông ta làm kẻ thừa sai còn mình thì người vô tổ quốc, đi xa xứ để kiếm ăn.

Sang Hoa Kỳ, mình lại gặp một ông linh mục, có nhiều điểm tương đồng, làm việc chung từ đó đến nay về các chương trình xã hội, tỵ nạn ở Đông Nam Á, nay người nghèo tại Việt Nam.

Từ khi ông Voltaire đưa ra nhiều tư tưởng khai phá, dấy lên một thế kỷ tại âu châu mà người ta gọi thế kỷ ánh sáng, khai sáng, khai minh của nhân loại. Con người tự xưng là Thiên Nhân (homo deus), giải thích mọi việc bằng khoa học. Dần dần người tây phương ít đi nhà thờ, nay nhà thờ ở bên âu châu phải bán tài sản thậm chí nhà thờ vì không có tiền bảo quản, thiếu con chiên. Ở Maastricht, Hoà Lan, mình có viếng một nhà thờ cổ, mấy trăm năm, nay được sử dụng như một tiệm sách.

Ngày nay, con người bị stress vì làm việc, sống một đời sống tiêu thụ, đánh giá nhau qua chiếc áo hàng hiệu, xe xịn, nhà cao cửa rộng, lương bổng mà quên đi tình người, lòng trắc ẩn, nhân ái. Người ta thích mua một cái ví LV giả, để đeo cho sang thay vì dùng tiền đó để đầu tư cho con cháu đi học sau này. Từ sự tha hoá đó, khiến con người bị hụt hẫng, mất dần tấm lòng nhân ái. Họ nhìn nhau qua tư duy chính trị, khoa học với thuyết của Darwin, tự cho mình là kẻ khai sáng những giống dân khác man rợ dù họ có nền văn hoá lâu năm,..  

Hàng ngày chúng ta thấy họ tranh luận, chửi bới nhau. Họ chửi kẻ phò Putin, kẻ phò Trump, kẻ phò Biden,… họ quên một điều là họ cổ võ một binh sĩ nga hay Ukraine bị bắn chết, thì một người mẹ, một người cha hay một người vợ vừa mất một người thân. Chúng ta bị báo chí truyền thông tuyên truyền mà quên đi cái Tâm của mình.

Báo chí đưa ra nhiều điều quái gỡ như tổng thống pháp kêu đừng có hạ nhục Putin, có người thì kêu gọi Ukraine nhường đất cho Nga để sống yên bình. Nếu trở về năm 1940, hỏi người Pháp lúc đó đừng có hạ nhục Hitler, cắt đất chia cho Đức quốc Xã để lấy yên bình. Thực tế thì họ đã chia phân nữa đất Pháp cho HItler, và thu về Vichy làm thủ đô mới của thống chế Pétain. Họ vì quyền lợi riêng mà nói những câu mất dậy. Nếu không có De Gaulle tiếp tục kêu gọi người Pháp chống Hitler thì có lẻ Pháp quốc ngày này nói tiếng Đức hết. Họ phong ông De Gaulle là anh hùng dân tộc nhưng chê bài ông tổng thống Ukraine là thằng hề.

Mình có viếng thăm các vùng Andalusia của Tây Ban Nha hay Bắc Phi thì khám phá ra các tôn giáo thiên chúa giáo, hồi giáo, Do thái giáo sống hoà bình với nhau bao nhiêu thế kỷ, dưới thời cai trị của người hồi giáo. Đến khi người thiên chúa giáo chiếm lại các vùng này thì bắt buộc người ngoại đạo trở về đạo nếu không thì đuổi họ ra khỏi đất nước.

 Khoa học tạo cho chúng ta có một đời sống sung túc về vật chất, tiện nghi nhưng về mặt tinh thần, con người bị tha hoá, mất cân bằng trong cuộc sống. Họ muốn trở về tìm hiểu tâm linh. Người tây phương đi tìm về Phật Giáo. Vấn đề là đúng đường hay không hay tạo dựng lên một phòng trào buôn bán niềm tin.

Tương tự về cơ thể. Chúng ta tin tuyệt đối vào y khoa hiện đại nhưng dần dần người ta nhận ra y khoa hiện đại không chữa được những bệnh tật vì cơ thể, tâm thân không đồng nhất. Cơ thể có chức năng tuyệt vời, nếu chúng ta để cơ thể tự động chữa lành bệnh. Nhớ hồi bé, bị đứt tay, chỉ rữa nước rồi bội thuốc đỏ là xong, cơ thể tự chữa lành vết thương. Nay thì ôi thôi đủ trò. Mình có xem phim tài liệu nói về những bệnh nhân ung thư giai đoạn 4, nằm coma, lành bệnh một cách kỳ lạ.

Có một bà cho biết vào coma thì thấy hình ảnh ông bố mà bà ta cố gắng làm cho ông ta vui lòng. Ông ta ngồi đó nhìn bà ta với ánh mắt bao dung, một tình yêu tuyệt đối với bà. Bà chợt nhận ra những tình cảm khó chịu về ông bố từ mấy chục năm qua đã khiến bà ta bị bệnh, máu huyết không đều. Nay bà ta nhận ra ông bố thương bà ta một cách tuyệt đối vô điều kiện nên thoát khỏi coma.

Người ta khám phá ra bệnh tật do thức ăn và tâm bệnh nữa. Chúng ta buồn phiền về việc gì, stress, mất cân bằng nên từ từ cơ thể chuyển đổi gây ra bệnh tật. Muốn chữa lành thì phải chữa về tâm lý,…

Đồng chí gái có ông anh bà con, bác sĩ kể. Khi anh ta mỗ tim thay van tim thì xem như chết đi trong thời gian ấy. Anh ta đi qua những vùng màu tím, thấy cha mẹ, ông bà,… sau vụ chết đi sống lại, anh ta sống rất bình thản, không bon chen, chạy đua với đời sống vật chất như xưa. Dễ thân thiện hơn.

Mình nói với chị bạn là mình ít đi chùa lắm. Đầu năm thì đi với gia đình, viếng di ảnh của người thân thờ trong chùa theo phong tục cổ truyền, thấy thiên hạ mua nhang to, khấn xin Phật đủ trò. Có bao nhiêu tỷ người trên thế giới để Phật để ý giúp đỡ. Cứ thấy thiên hạ quyên tiền để xây chùa. Ra Bolsa, thấy chùa mọc lên như nấm rất nhiều, lớn nhỏ khắp nơi. Có thể gọi là Làng Chùa Bolsa như ở Long Thành. Có bà ni cô cứ gọi đồng chí gái réo tiền xây chùa bị cháy. 

Mấy người quen kêu mình giúp trẻ em ở Việt Nam mỗ tim đều bị Việt Cộng lấy hết, lại kêu mình cúng tiền xây chùa dù ông bà khi xưa thường nói, cứu một mạng người tốt hơn xây 9 cái chùa. Mình nhớ khi xưa, có vẽ ngôi chùa trên núi ở Connecticut. Có mấy chục ông sư từ khắp Hoa Kỳ về dự lễ đặt viên đá đầu tiên. Ông nào cũng kêu mình vẽ chùa cho họ. Sau đó mình thấy ông thầy trù trì biến mất, nghe giải thích là ông ta nói với phật tử là có lỗi với đạo. Biến mất với một phật tử nữ. Chán Mớ Đời 

Sau này, mình sang Cali thì đi chùa, tình cờ gặp một ông thầy ở San Diego, có gặp mình ở Connecticut nên xin số điện thoại. Sau này, ông ta không còn trù trì chùa ở San Diego lại liên lạc với mình. Ông ta nói có cái am nhỏ ở vùng này, nay muốn xây cái chùa và nhờ mình vẽ. Mình nói mình không vẽ chùa nữa, vừa nghĩa bóng và nghĩa đen. Sau này, ai làm chùa cho ông rồi bỏ chạy, ông ta kêu mình lại giúp hoàn tất ngôi chùa. Đành phải nghe lời thầy.

Lý do mình không muốn giúp vẽ chùa và xây vì nghe ông ta kể, năm vừa rồi Tết, thu được $150,000 cách đây 20 năm, còn phật đản thì được $80,000,… xem như một lối kinh doanh, không bị đánh thuế. Mình tính xây một nơi để họp hội và vài căn nhà nhỏ ở trên vườn bơ. Cuối tuần cho mướn để thiên hạ lên học thiền định chi đó.

Nghĩ đi nghĩ lại thích đi giang hồ như xưa nên bỏ ý định làm giàu, xây nhà thiền định bú xua la mua.

Khoa học đã giúp chúng ta tiến bộ rất nhiều, chúng ta quen sử dụng lý trí nên từ từ quên cái Tâm của mình. Ông Nguyễn Du khi xưa có nói “ Cái tâm kia bằng 3 chữ Tài”. Mình thấy trên bàn thờ nhà thơ Nguyễn Hữu Loan có thờ chữ Tâm thay vì ông Phật. Ngày nay, đa số chúng ta chỉ chú ý đến cái tài, danh vọng, thành đạt mà quên đi cái tâm của con người. Chúng ta đánh giá con người về áo quần bên ngoài, xe cộ, nhà cao cửa rộng nhưng không để ý đến sau những hào nhoáng bên ngoài, tâm hồn của họ bị áp lực nặng, chưa chắc họ đã hạnh phúc.

Chị bạn hỏi có tin về linh hồn sau khi qua đời. Mình nói không chết là hết. Nếu có kiếp sau thì tính sau. Mình thích đồng hành với mấy ông cha vì họ giúp đời, tha nhân còn xây chùa thì mình thấy mệt lắm. Sau này chết, mình đã viết di chúc là cho khoa học cơ thể mình để vợ con khỏi tốn tiền nhà quàn, thiêu đốt hay mua đất chôn. Số tiền này dùng để giúp từ thiện tốt hơn. Mình hay thấy nhiều đám tang kêu đừng phúng điếu, gửi tiền từ thiện. Mình dẹp vụ mời sư cúng, tốn tiền vì mình biết sẽ không bao giờ lên cõi Vĩnh hằng, hay thiên đường.

Có ông mỹ nuôi ong, đạo Tin LÀnh, cứ tốn tiền mời mình ăn sáng để giảng đạo, kêu gọi mình trở về đạo. Gặp mình là thành phần ngoan cố nên bỏ cuộc. Mình nói về ông thánh Paul, chưa bao giờ gặp ông Giê Su nhưng cứ viết về những lời giang của ông ấy rồi đến mấy tông đồ khác như Mathieu, Luke,.. mình nói đã đọc Cựu Ước và Tân Ước, Tora của Do thái giáo, Coran của hồi giáo rồi. Còn Tứ Diệu Đế và Bát Chánh Đạo thì mình có đọc khi nghiên cứu vẽ chùa.

Nay tốn tiền nhiều quá nên hết gọi mình đi ăn sáng để đọc thánh kinh. Mình nói với ông ta là không muốn lên thiên đàng. Vì không muốn gặp lại mấy cô mình quen khi xưa, đì mình khá mệt. Vợ mình thì kêu kiếp sau, gặp mình là bà ta băng qua đường trốn. Mình cầu nguyện họ lên thiên đường còn mình thì ở địa ngục cũng không sao. Hy sinh đời mình củng cố đời họ. Mong phúc lành cho họ lên thiên đường. Chán Mớ Đời

Cầu thủ của Bayern Munich: 

Sadio Mane, a Senegalese soccer star, earns approximately $10.2 million annually. He gave the world a rude awakening after some fans were flabbergasted when they saw him carrying a cracked iPhone 11. His response was awesome:

"Why would I want ten Ferraris, 20 diamond watches, and two jet planes? I starved, I worked in the fields, played barefoot, and I didn't go to school. Now I can help people. I prefer to build schools and give poor people food or clothing. I have built schools and a stadium, provide clothes, shoes, and food for people in extreme poverty. In addition, I give 70 euros per month to all people from a very poor Senegalese region in order to contribute to their family economy. I do not need to display luxury cars, luxury homes, trips, and even planes. I prefer that my people receive some of what life has given me." 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Đóng thuế khi về hưu

 Đồng chí gái đang chuẩn bị về hưu nên mình đọc thêm tin tức về đóng thuế lợi tức ra sao nên ghi lại đây để ai biết rõ hơn, cho mình ý kiến để binh đời cao niên già khụ. Hôm qua, có anh người Việt sẽ leo núi Kilimanjaro với mình, nhắn tin hỏi có muốn đi SOn Doong ở Việt Nam với anh ta vào năm tới. Mình nhất trí. Anh ta kêu 20 năm qua đi leo núi chỉ một mình, nay có mình đi theo nên vui lắm. Đi cho tới khi nào hết leo nổi.

Khi về hưu thì chúng ta không còn lĩnh lương theo diện “active income”, lợi nhuận tích cực nên bị đánh thuế khác vì chỉ dùng tiền trong quỹ hưu trí (401k, IRA, ROth-IRA, ..) và an sinh xã hội mà mình đã đóng trong thời gian đi làm 6.2% và công ty cũng đóng 6.2% cho mình, xem như 12.4% trong suốt thời gian mình đi làm.

Khi về hưu, không còn làm ra tiền hàng ngày nên người ta phải thay đổi lối sống, suy nghĩ đến cuộc sống của mình, hạn chế chi tiêu hay muốn đi chơi, du lịch, bú xua la mua. Nhiều khi không đủ tiền nên có nhiều người dọn đi xứ khác để ở. Có người thích á châu thì dọn về Thái Lan, Mã Lai Á hay về các nước Nam Mỹ như Peru, Ecuador,.. hay Bồ Đào Nha rẻ nhất âu châu với ngân sách hàng tháng độ $2,000 là có thể sống thoải mái. Còn không thì phải tiếp tục đi làm bán thời gian, các công việc vớ vẩn.

Đồng chí gái không biết gì cả về việc chi tiêu trong nhà, nay chuẩn bị về hưu sớm nên mình bắt đầu bồi dưỡng cho cô nàng về các chi tiêu hàng tháng cho gia đình. Nào là tiền nhà trả cho ngân hàng, tiền thuế nhà đất, tiền bảo hiểm, tiền bảo hiểm sức khoẻ, lạm phát, thuế và các linh tinh khác.

Do đó, gầy dựng và nuôi một quỹ hưu trí để chúng ta có thể sống thoải mái khi hưu trí là công việc khó nhất của đời người, nhất là khi chúng ta có những việc phải giải quyết, chọn lựa.

Hôm trước, ở đài truyền hình Little Sàigòn, trong lúc lên hình, chị phỏng vấn mình về Heloc (home equity line of Credit), cho biết là người Việt mình mất nhà rất nhiều khi giúp con ăn học đại học. Họ không hiểu về tài chánh nên mượn tiền này ra để trả tiền cho con đi học đại học vì sợ con mắc nợ.

Khi con mình đi học, mình để chúng mượn tiền vì chúng chỉ trả tiền sau khi tốt nghiệp, trong khi mình mượn tiền cho chúng đi học thì sẽ phải trả ngay hàng năm. Nếu thương con thì đợi chúng ra trường rồi tái tài trợ lại căn nhà để trả nợ ngay cho chúng vì trong 4 năm đại học, giá nhà có thể gia tăng. Do đó người Mỹ hay mua một căn hộ gần trường, đứng tên con để chúng đi học, cho thuê mấy phòng khác để trả tiền ngân hàng. Sau 4 năm, chúng tốt nghiệp thì chỉ việc bán căn hộ, tiền lời dùng để trả món nợ mượn đi học. Không phải đóng thuế vì con mình làm chủ.

Có chị bạn kể; người chị thương con, rút tiền quỹ hưu trí để trả cho con đi học. Rút tiền thì lợi tức cao hơn thì phải đống thuế cao hơn. Nay về già không có tiền hưu trí. Con gái lấy chồng mỹ, kêu mẹ nói anh ngữ khó nghe. Chị bạn tức kêu là nó lấy mỹ trắng nên tưởng là mỹ trắng luôn, chê bai mẹ nó lo làm nail nuôi nó. Chán Mớ Đời 

Đa số người Mỹ có tiền hưu trí qua tiền để dành và đầu tư, an sinh xã hội,.. cái mất dậy ở Hoa Kỳ là có nhiều loại thuế tuỳ theo các chương trình hưu trí của mình. Do đó chúng phải điều nghiên kỷ lưỡng để hạn chế số tiền bị đánh thuế. Tốt nhất là có một chiến lược rút tiền từ các quỹ này để giảm thiểu thuế, và không đóng thuế. Sau đây là những tiền hưu trí bị đóng thuế:

* Quỹ hưu trí chính như 401(k), 403(b), IRA và SEP IRA có nhiều điểm lợi cho thuế vụ. Khi chúng ta bỏ vào thì được trừ vào lợi tức khi đi làm nên giảm thuế lợi tức vào lúc ấy. Chúng ta đầu tư vào các cổ phiếu, mutual funds hay trái phiếu,…thì không bị đóng thuế. Vì lý do nào đó chúng ta rút ra trước 59.5 tuổi thì sẽ bị phạt 10%. Khi về hưu chúng ta phải rút ra xài thì bị đóng thuế theo lợi tức. Nếu chúng ta không rút ra thì đến 70.5 tuổi thì sẽ bị phạt vì chính phủ muốn mình đóng thuế. Chán Mớ Đời 

* Lương hưu (pension): đa số là do chủ trả trước khi đóng thuế. Nếu chúng ta may mắn được cái quỹ này thì sẽ đóng thuế theo như lợi tức thường. Nếu lấy ra nhiều thì sẽ bị đánh thuế cao tuỳ theo số tiền rút ra.

* Trương mục đầu tư thường (brokerage accounts): nếu chúng ta mua cổ phiếu, trái phiếu hay mutual funds bằng tiền đã bị đánh thuế và để hơn 1 năm thì sẽ bị đánh thuế theo tiêu chuẩn lãi vốn “capital gains”, tuỳ trường hợp 0%, 15% hay 20%. Thí dụ: nếu lợi tức mình dưới $41,675 cho độc thân hay $83,350 cho cặp vợ chồng thì năm nay sẽ không bị đánh thuế trên lãi vốn của mình. Nếu chúng ta rút ra trước 1 năm thì sẽ bị đánh thuế lợi tức thường.

* tiền an sinh xã hội: 60% người Mỹ không có tiền để dành trên $10,000 nên khi về hưu, họ chỉ dựa vào tiền an sinh xã hội. Vấn đề là tiền an sinh xã hội rất ít. Nếu ai may mắn đã trả hết nợ ngân hàng, sở hữu chủ căn nhà của mình thì đáng mừng. Có xe cũ đã trả hết thì càng tốt nhưng phải đóng tiền bảo hiểm, đủ trò. Ai bệnh tật thì cứ tính độ $600/ tháng tiền thuốc men dù có Medicare,…

Tiền an sinh xã hội nhận được sẽ bị đánh thuế tư 0% đến 85%, xem như tối thiểu có 15% số tiền nhận được không bị đánh thuế. Năm nay thì phân nữa tiền nhận được hàng năm sẽ bị đánh thuế, nếu chúng ta chỉ lãnh có $32,000 cho cặp vợ chồng thì không bị đóng thuế an sinh xã hội. Còn độc thân thì $22,000 sẽ không bị liên bang đánh thuế. Có nhiều cặp vợ chồng bỏ nhau nhưng chung sống cùng nhà thì được miễn thuế với lợi tức $44,000 mỗi người, bớt được $12,000. Nhưng phải khai cho khéo để lỡ một người qua đời thì người còn lại vẫn nhận được tiền an sinh xã hội của kẻ quá cố. Mình biết nhiều người bỏ nhau nhưng ở chung vì nhận trợ cấp thôi.

Nếu ai ở trong 37 tiểu bang, không đánh thuế an sinh xã hội thì nên gọi là may mắn. Đa số người về hưu, dọn về tiểu bang Florida vì được nhiều quyền lợi, không đóng thuế lợi tức tiểu bang.

* Giá trí tiền mặt của bảo hiểm nhân thọ: mua bảo hiểm nhân thọ khi con còn bé tên là Variable Universal Life vừa mua bảo hiểm nhân thọ vừa đầu tư vào các mutual funds nên khi về già, tiền mặt (cash value) mình có thể mượn ra, không phải đóng thuế. Vấn đề là khi về già thì tiền bảo hiểm họ lấy khá nhiều.

* tiền hưu trí không bị đánh thuế: cách đây 20 năm, mình có mở trương mục hưu trí Roth IRA  nhưng loại Self-directed (SD-Roth-IRA), tiền mình bỏ vào sau khi đóng thuế nên khi về hưu rút ra thì không bị đánh thuế. Lý do mình dùng Self-directed vì có thể cho vay tiền, mua nhà cửa, mua cổ phiếu,…, không bị bắt buộc phải mua cổ phiếu. Nhờ vậy mà ông Mitt Romney mới tạo dựng một tài khoản Roth IRA trong một thời gian ngắn được lên mấy chục triệu vì mua và bán các công ty. Ai không có tài khoản này thì nên làm vì tỏng tương lai, có thể quốc hội sẽ bỏ vụ này để đánh thuế.

Sở hữu các tài khoản này thì khi rút tiền xài thì không bị đánh thuế. Khác với ROth IRA, các tài khoản khác không bị giới hạn bất chấp lợi tức của mình hàng năm. Mỗi năm Roth-Ira được bỏ vào $6,000, trên 50 tuổi thì được thêm $1,000.

* Quỹ tiết kiệm y tế (Health Savings Accounts HSA)

Người đi làm có thể có tài khoản này, để trả tiền cho các y phí, được khấu trừ cho lợi tức trước khi đóng thuế. Có thể khấu trừ $3,650 cho cá nhân và $7,300 cho toàn gia đình. Trên 55 tuổi, có thể đóng thêm $1,000.

* Trái phiếu địa phương (Municipal Bonds). Tiền lời khi mua trái phiếu loại này (Muni-bonds) thì không bị đánh thuế liên bang và tiểu bang.

* Reverse Mortgage: khi về hưu hay trên 62 tuổi, nếu có “equity” nhiều trong căn nhà của mình, kiểu của chìm. Chủ nhà có thể làm chương tình “Reverse mortgage”, mượn tiền của ngân hàng và không trả tiền đến khi qua đời thì ngân hàng lấy căn nhà của mình. Được cái là tiền nhận của ngân hàng hàng tháng để tiêu xài thì sẽ không bị đánh thuế. Hiện nay, người Mỹ bắt đầu sử dụng chương trình này.

* Section 121: bán nhà đang ở được khấu trừ $250,000/ người. Thí dụ: chủ nhà mua căn nhà 30 năm về trước giá $200,000. Nay bán được $800,000. Xem như lời $600,000. Nếu hai vợ chồng ở trên hai năm, được khấu trừ $250,000/ người, tổng cộng là $500,000. Còn $100,000 phải đóng thuế, người trừ còn giữ giấy tờ những gì đã sửa chửa căn nhà như thay mái nhà, sơn phết,…để khấu trừ các chi phí này.

Hôm nay là đúng 30 năm, mình mua căn nhà đầu tiên trước khi lấy vợ. Dạo ấy mua $180,000, nay giá đâu $800,000. Tổng suốt 30 năm mình trả tiền đến $336,233 tiền lời + $36,000 tiền đặt cọc xem như $400,000 với tiền lợp mái nhà, sơn phết, sửa chửa nhà bếp, nhà tắm,… xét ra mình chỉ lời có $400,000 nếu bán. Dạo ấy tiền xăng giá $1/ gallon nay thì $6/ gallon, gấp 6 lần. Nếu bán thì trừ được $500,000, phải đóng thuế lãi vốn trên $100,000. Căn này mình cho thuê nên nếu bán sẽ không được khấu trừ $500,000, phải đóng thuế toàn diện.

Tóm lại tại Hoa Kỳ, có một điều chắc chắn, sông có cạn, núi có mòn nhưng chân lý ấy không bao giờ thay đổi, đó là Đóng Thuế. Làm ra tiền cũng đóng thuế, tiêu tiền cũng đánh thuế, tức quá để dành, tiết kiệm cũng bị đánh thuế, tức quá chết rồi cũng bị đánh thuế.

Thường chúng ta ít để ý đến chuyện hưu trí. Có người cứ nghĩ khi về hưu sẽ đóng thuế ít vì không đi làm nhưng có lẻ chưa bao giờ ngồi xuống làm tính. Đúng là không đi làm thì chúng ta không có lợi tức tích cực nhưng trên thực tế, các khoản tiền như an sinh xã hội, quỹ hưu trí người trừ Roth IRA là phải bị đánh thuế lợi tức thụ động.

Do đó, cách tốt nhất là không nên lấy tiền hưu trí của mình để trả tiền cho con đi học. Hoặc mượn tiền dùm con. Mình mượn thì phải trả ngay còn con mình thì đợi đến khi nó ra trường mới bắt đầu trả. Tiền dư thì bỏ vào quỹ hưu trí, để khi hữu sự có thể rút ra để tiêu dùng trong hoàng hôn đời mình.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn