Những bức ảnh Tết Mậu Thân

 Mình có viết về những hình ảnh Tết Mậu Thân, đã ghi khắc trong trí nhớ của mình từ dạo ấy đến giờ. Mỗi lần mình ở trong nhà, bên Mỹ mà nghe tiếng máy bay trực thăng là trong đầu óc mình, các hình ảnh ảnh Mậu Thân lại trở về. Những hình ảnh bắn súng từ trực thăng bay trên đầu xóm mình về phái Số 4, bom dội từ các khu trục cơ Skyraiders xuống Số 4 vẫn đeo theo mình đến giờ. Sau Mậu Thân, hình hư mình bị buột phải lớn nhanh, tuổi thanh xuân hồn nhiên bị cướp mất. Từ đó mình bắt đầu nghi ngờ hàng xóm, người lớn, ai là nằm vùng.

Tuần trước, có người nào nhắn tin, hỏi mình, bài viết về Tết Mậu Thân nhưng tìm không ra nên mình viết lại. Lâu lâu, Facebook nhắc về bài nào thì mình mới đọc lại. Khi đọc lại thì mình hay cập nhật hoá những chi tiết mà mình đã nghe hay ai kể lại sau khi mình viết rồi tải lên lại. Ai có tò mò thì chịu khó tìm trên bờ lốc vì ngay chính em cũng tìm không ra, dù biết mình đã có viết về vụ nào đó.

Mình chỉ có 3 tấm ảnh Mậu Thân tại khu Hoà BÌnh. Một là chiếc xe Jeep bị cháy, một chiếc xe nhà binh của quân đội Mỹ đậu trước rạp Hoà BÌnh và khu photo Hồng Châu bị cháy sau Mậu Thân, có chiếc xe Traction đen, và người đứng bên cạnh xe, hao hao giống ông cụ mình. Lý do dạo ấy, ông cụ mình có chiếc công xa, hiệu Traction. Dạo ấy Đà Lạt chỉ có một chiếc xe loại này còn lưu dụng. Tiệm hủ tíu Nam Vang có một chiếc nhưng đã bán trước đó.

Chiếc xe jeep bị cháy ngay khu hoà bình. Gần cầu thang chợ, trước photo Hồng Châu

Burned Jeep at Hoà BÌNH SQUARE.

Có người còm: Năm 1968 , ông Kỳ là Phó tổng thống, không còn làm Chủ tịch UBHP trung ương .

Sáng mùng 1 Tết MT , chiếc xe jeep chở vài người lên khu HB tìm quán phở ( có thể là phở Bằng ở đường Hàm Nghi )  , bị vc núp trên lầu photo Hồng Châu bắn xuống , mấy ông liệng xe chạy xuống cầu thang chợ ( sát bên Mộng Đẹp ) .

Xem còm này thì có lý hơn. Việt Cộng núp trong mấy căn phố của dãy photo Hồng Châu bắn chiếc xe Jeep do đó mới nằm ụ tại đây. Bố cô bạn học xưa, sống sót nhờ chạy về phái cầu thang giữa khách ăn Mộng Đẹp và La Tulipe rouge

Tuần trước, có người nhắn tin, cho biết chiếc xe Jeep bị cháy, có thể là chiếc xe đã chở bố của họ trong ngày 1/2/1968 và ông ta bị tử nạn khi cũng đồng đội, vào trung tâm Hoà Bình để họp về phòng thủ trường Tham Mưu. Khiến mình tò mò tìm thêm tài liệu và kể bài kế tiếp bài này.

Sự vụ lệnh của đề đốc Chung Tấn Càng, chỉ huy trưởng trường Chỉ Huy và Tham Mưu, Đà Lạt, đã ký giấy phép cho 3 sĩ quan: thiếu tá Nồng Văn Thắng, đại uý Vũ Xuân Sinh, đại uý Trần Hương Trung vào ngày 1/2/1968. 1 trong 3 người này là bố của một chị bạn học khi xưa ở Yersin. Năm ngoái về Sàigòn, họp mặt thì chị ta nói nhỏ cho mình biết.

Permission signed by admiral Chung Tấn Cang, allowed the 4 officers to get out their camp so they could attend the meeting to protect Đà Lạt against the enemies, signed on February 1st, 1968. Last year, in Sàigòn during a reunion, one of my classmates told me one of the officer was her father, the person described by Skip, rolling down the stairs to avoid the shooting range of the Việt Cộng.

Bên hông tiệm ăn Mekong, quân cảnh Hoa Kỳ đậu để kiểm soát các hành vi các lính mỹ tại Đà Lạt.

American MP used to park here to check on GIs in Đà Lạt.

Tiệm ăn Mekong bên tay trái, đối diện tiệm cầm đồ Bùi Thị Hiếu, ngay góc Tăng Bạt Hổ, nơi cô Vi KHuê vào ngày mồng 3 tết Mậu Thân.

Mekong restaurant where my headmaster’s wife wrote about the day before the Việt Cộng attacked Đà Lạt.

Theo hồi ký của cô Vi Khuê, ngày mồng 3 Tết Mậu Thân, cô và Thầy Chử Bá Anh, còn gặp bạn bè tại tiệm ăn Mekong. Lúc đầu, mình đọc bài của cô thì mình thắc mắc vì trên nguyên tắc, tổng tấn công của Việt Cộng là ngày mồng 1 Tết. Lý do nào thầy cô vẫn vui vẻ ở nhà hàng Mekong ngày mồng 3.

Theo âm lịch thì ngày mồng 4 tháng giêng năm Mậu Thân (1/2/1968)

Lunar calendar February 1st, 1968 was the 4th of January the Monkey year.

Trong giấy phép của đề đốc Chung Tấn Cang ký, đề ngày 1/2/1968. Mình truy ra ngày âm lịch của ngày này là ngày mồng 4 tết Mậu Thân. Lý do mình thắc mắc vì ngày mồng 1 là đã nghe trên đài Sàigòn, ông Nguyễn  Cao Kỳ, uy ban hành pháp trung ương, kêu gọi các công chức, cảnh sát, quân đội về phép thì đến trình diện tại địa phương. Do đó, mình nghĩ Việt Cộng đã tấn công Đà Lạt rồi. Nay đọc lại hồi ký của cô Vi Khuê và giấy phép của đề đốc Chung Tấn Cang thì mới giải mả được thắc mắc của mình từ bấy lâu nay.

Đọc bài của mình thì một ông mỹ, Steve Broaring, từng tham chiến tại Đà Lạt, có gửi cho mình bài viết của một binh sĩ mỹ, có mặt hôm ấy. Ông ta ngụ tại khách sạn Mộng Đẹp, của ông Nguyễn LInh Chiểu, cạnh chợ Mới Đà Lạt. Ông Chiểu này, thầu khoán xây dựng chợ mới Đà Lạt. Sau đó ông ta xây khách sạn Mộng Đẹp. Ông này mất dạy cho là xây thêm một tầng, dù không được phép. Theo mình hiểu là kiến trúc sư Ngô Viết Thụ, thiết kế cảnh quang của KHu Hoà Bình, có thể nhìn xuống hồ Xuân Hương, cũng như mọi nơi tại Đà Lạt, có thể nhìn thấy tháp chuông của Khu Hoà BÌnh. Do đó hạn chế khách sạn Mộng Đẹp, nhà hàng La Tulipe rouge, chỉ được xây 3 tầng nhưng ông này chơi cha nên xây 4 tầng rồi chạy chọt mấy ông lớn để bỏ qua. Đó là sau đệ nhất Việt Nam Cộng Hoà, trước đó thì luật lệ rất kỹ luật, ít tham nhũng hơn.

Hôm qua, đọc tin tức mấy chỗ đang xây tại sân cù Đà Lạt, không có giấy phép. Kinh

Theo hồi ký của ông mỹ thì ông ta leo lên sân thượng của khách sạn Mộng Đẹp để quan sát. Theo mình đoán thì thằng bé đạp xe đạp chạy lên dốc Lê Đại Hành, Việt Cộng núp trên mái nhà của rạp Hoà BÌnh, kêu nó dừng lại sau đó, bắn chết. Khi chiếc xe Jeep chạy lên khu Hoà Bình, nếu họ không dừng lại để xem đứa bé bị bắn chết cạnh chiếc xe đạp thì có thể không bị B40 bắn trúng. Theo ông Mỹ thì tài xế lãnh đủ còn 3 người kia chạy xuống cầu thang chợ chỗ cái cầu, chỗ Photo Hồng Châu. Có lẻ bị thương nên qua đời như ông tài xế, rên rĩ.

The aerial picture showing the distance from the Mong Dep (MOdern hotel) where Skip stayed during the attack. He mentioned he went up to the roof of Modern hotel to take a look. So i guess he could see whole area of the square.

Đây hình chụp khách sạn Mộng Đẹp, nơi mấy ông mỹ ngụ lại trong mấy ngày Tết. Theo hồi ký của ông mỹ thì ông ta leo lên sân thượng của khách sạn với đèn đường rọi sáng tương tự có thể trên khách sạn cũng có đèn. Từ đó ông ta có thể quan sát toàn khu Hoà bÌnh. Theo mình ông ta đứng chỗ này, bắn M14 làm chết một Việt Cộng nằm trên mấy bậc thang cấp trước rạp Hoà Bình.

Based on his story, i guess Skip was on the top of the hotel, Lighting from the street could shed some lights on the hotel’s roof . 

Mình kể vụ này, khi đọc bài kể của ông mỹ thì mới hiểu tại sao ông ta lên sân thượng của khách sạn này, và có thể thấy những diễn biến xung quanh khu Hoà BÌnh vì tầng cuối được xây thêm bất hợp pháp.

Hình chụp năm 1968, có thể trước Mậu Thân vì chỗ Photo Hồng Châu chưa bị cháy. Chỗ khách sạn Mộng Đẹp trên sân thượng có thể thấy hết khu Hoà BÌnh. Theo lời ông Skip thì ông ta bắn chết một Việt Cộng nằm trên thang cấp. Mình đoán là trước rạp Hoà BÌnh, có thể phía tiệm đồng hồ Tiến Đạt. Độ 50-70 mét, ngắn hơn sân vận động.

Mới đọc lại thì thấy sau khu Hoà Bình, đường Hai Bà Trưng, có dãy nhà cư xá Pasteur với trường Nữ Công Gia Chánh, nhà mình thì quá mờ để nhận rõ. Ai có phần mềm làm rõ hình thì làm dùm em.

This picture taken in 1968. I guess before the Tet offensive because the Hong Chau photo area wasn’t burnt yet. Behind the downtown, I can see Hai Ba Trung Street, houses near by my home. Too far away. 

Hi Sony:

Your last posting on the Dalat History site intrigued me. I'm glad you translated the photo captions to English. That is one article I wish I could read in its entirety.

For the record, the aerial photo I took of the downtown area you included in the article was taken after Tet,1968, November or December. I didn't arrive in SVN until mid-March, 1968.

By the way, attached is photo of my 1949 Willys CJ-3A Jeep.

Bill

Ông này, tên Bill Robie, người chụp hình ảnh Đà Lạt rất nhiều, cho biết ông ta được phái về Đà Lạt vào trung tuần tháng 3 năm 1968, kể lại trong trang nhà của đại đội hay tiểu đoàn của ông ấy về Tết Mậu Thân tại Đà Lạt như sau:

I explained in Vietnamese what Warren Skip Galinski described what happened those days when he stayed at the Modern hotel. I don’t know what Mr. Galinski was doing in Đà Lạt. Any ideas?

Mình tóm tắc hồi ký của ông Warren “Skip” Galinski, tiểu đội 2, 101st RRC, TDY tại Đà Lạt. Mình không biết ông ta có nhiệm vụ gì, chỉ biết là ông ta kêu ít khi sử dụng vũ khí. Ông ta cho biết là xong quân vụ, đang đợi rời Đà Lạt ngày hôm sau. Ông ta ngụ tại khách sạn Mộng Đẹp (Modern), cạnh CHợ Mới. Tối đó, ông ta thấy người Việt bắn pháo bông, đốt pháo mừng xuân. Mình nghĩ chắc ngày mồng 1 hay Giao thừa thôi vì mồng 1 thì Sàigòn đang bị tấn công.

Ông ta nhớ, ai đó đánh thức ông ta dậy giữa đêm. Mọi người đều cẩn trọng vì quân đội Mỹ bị pháo kích, tấn công. Mình đoán là tại phi trường Cam Ly vì có ông mỹ đóng tại phi trường Cam Ly kể là Việt Cộng tấn công phi trường . Ông ta ngồi dậy và nói với họ là họ điên vì chưa bao giờ có đánh nhau tại Đà Lạt. Đà Lạt là trung tâm nghỉ dưỡng của hai bên. Vừa nói xong thì nghe đạn bắn trúng khách sạn. Ông ta lên sân thượng của khách sạn để xem tình hình. Vài phút thì ông thật ấy hướng phi trường Cam Ly bị pháo kích. Việc này thì ông Howard đóng quân tại Cam Ly có nói cho mình biết hôm ấy. Sau này, tiểu đội của ông ta được lệnh phản công, lái trực thăng, đánh phá các mục tiêu của Việt Cộng tạm chiếm như nhà thờ Tin Lành, ở đường Huỳnh Thúc Kháng hay Phạm Phú Thứ.

Hình chụp khách sạn Mộng Đẹp từ khu Hoà Bình. ông Chiểu cho xây khách sạn cao hơn 2 tầng nên choáng hết cảnh quang của phía hồ Xuân Hương. Theo lời kể của ông Skip thì ông ta đứng trong một trong những cửa sổ của khách sạn, mình đoán là tầng chót để bắn hạ một Việt Cộng tại khu Hoà Bình. Chiếc xe Jeep màu xanh da trời là của ông cụ mình. Đà Lạt dạo ấy chỉ có một xe Jeep màu xanh này.

Based on his account, i guess Skip was shooting from one of those windows to kill the Việt Cộng. The hotel’s owner cheated by building extra story which hide the landscape of the lake from the Hoa Binh square. For that reason Skip could stay on the roof and observed what was going on up the square. The blue Jeep, owned by my parents. There was one Jeep with that color at that time in Dalat. During the debacle, the Charlies confiscated it.

Khi trời sáng, ông ta khám phá ra Việt Cộng đã có mặt xung quanh khu khách sạn. Mình đoán là sau Mậu Thân thì quân đội mỹ, mới mướn hoàn toàn khách sạn này, vì có lính mỹ canh và hàng rào kẽm gai xung quanh chỗ này. Lính mỹ hay ngồi nơi mấy cửa sổ của khách sạn, hay dọc cầu thang, xem người Việt đi lên xuống cầu thang. Có cô nào xinh xinh thì la ó khiến mình bực mình mỗi lần ra chợ, đi ngang đây, thấy cảnh này. Có lần em gái của mợ mình đến Đà Lạt chơi, đi xuống cầu thang này với mình và anh Việt, con dì Ba Ca thì lính mỹ la ó chụp hình bú xua la mua. Cô Sương, sinh viên luật khoa tại Sàigòn, đi lại đám lính mỹ, nói tiếng Mỹ như mít. Mình phục quá cỡ. Sau đó, cô trở lại nói là lính mỹ kêu chụp hình nhưng không có phim vì cô hỏi khi nào rữa hình thì gửi cho cô ở Sàigòn. Chán Mớ Đời

Khi xưa, lâu lâu thấy xe nhà binh mỹ chạy ngang đường Hai Bà Trưng, binh lính mỹ thấy mấy đứa ở xóm Địa Dư chạy theo nên hay quăn kẹo cao su cho chúng. Chúng hả hê tranh nhau trong khi mình thì không bao giờ. Dù rất thèm. Lâu lâu có tiền thì đi qua rạp Ngọc Hiệp, có cái quán nhỏ trước tiệm ăn Kim Linh, mua kẹo cao su nhai. Mở tấm giấy bạc ra, đưa lên mũi hít như cho tháng 3. Thơm nức nở. Từ từ mới bỏ thỏi kẹo vào mồm. Nhai sơ sơ, rồi nhả ra, đưa cho mấy đứa em thay nhau nhai, mũi chảy lòng thòng, rổi hít cái rẹt vào. Kinh 

Trong khách sạn có vài sĩ quan mỹ, họ liên lạc với MACV (Military Assistance Commend, Vietnam), được biết là không chỉ Đà Lạt bị tấn công mà khắp nam Việt Nam. Việt Cộng không tấn công khách sạn thì không nên đá động gì cả, không được đánh đấm gì cả nếu không bị tấn công. Được lệnh, lính Mỹ trong khách sạn, ngồi đợi, phòng thủ trong trường hợp bị tấn công.

Trong lúc này thì Việt Cộng bắt đầu bắn chết người Việt. Ông ta nhớ một đứa bé, đạp xe đạp từ dốc Lê Đại HÀnh lên khu Hoà bÌnh. Đứa bé trai này bị Việt Cộng kêu dừng lại. Đứa bé bỏ xe đạp ngoài đường rồi ngồi nơi lề đường theo lời quát tháo của Việt Cộng. Thằng bé cứ nhìn chiếc xe đạp, cuối cùng thì chạy lại ngồi bên cạnh xe đạp, chắc sợ mất. Vài phút sau, Việt Cộng bắn chết đứa bé vì cãi lời cách mạng hay để lấy chiếc xe đạp đem về chiến khu tải đạn.

Howard did give me his chief’s email so he can explain much better the situation at that time but no responses from him. I explained why Skip called the Jeep White mice due to the Disney cartoons.

Một lúc sau khi đứa bé bị bắn thì ông ta thấy một chiếc xe Jeep, mà ông ta gọi là White Mice (chuột trắng, mình đoán xe Jeep này có hình thù như con chuột nên gọi như vậy. Trong mấy phim hoạt hoạ của Disney hay vẽ các chiếc xe Jeep này theo hình thù con chuột), chạy lên đường Lê Đại HÀnh. Mấy người trong xe, chắc không biết Việt Cộng đã làm chủ tình hình ở khu Hoà Bình nên cứ chạy xe tự nhiên như người Hà Nội. 

Có 1 lính mỹ, đứng canh chừng, ngay khách sạn Mộng Đẹp, giơ tay báo hiệu cho họ và họ vẫy tay lại theo tình hữu nghị quân đội Mỹ-Việt. Xe chạy đến gần xác chết của đứa bé thì ngừng lại để xem xét. Đùng 1 quả B40 bắn vào chiếc xe Jeep. Ông ta thấy 3 người trong xe nhảy ra xe và chạy xuống đường Lê Đại Hành rồi Việt Cộng bắn theo. Theo lời kể của ông thì mình không biết là địa điểm chính xác nơi thằng bé và chiếc xe Jeep bị bắn. Chỉ đoán là nơi chiếc xe Jeep bị cháy.

Hôm ở Sàigòn có cô bạn học chung Yersin khi xưa, cho biết 1 trong 3 người nhảy xuống là bố của cô ta, người lăn xuống cầu thang chợ. Mình cập nhật nơi đây.

Có lẻ người tài xế lãnh trọn trái B 40. Ông ta bị thương, la cầu cứu nhưng Việt Cộng thay vì bắn chết, cứ để ông ta rên rĩ đến khi tắt thở. Trong khi 3 người kia chạy xuống cầu thang chợ như hồi ký của cô Vi Khuê kể lại qua lời của bà Sơ. Không hiểu mấy người ở khu phố photo Hồng CHâu có mục kích vụ này hay không. Nếu có thì cho em hay. Cảm ơn trước. Chỉ muốn định xác địa điểm xe bị bắn.

 Trong ngày, MACV cho biết sẽ phản công với quân đội Việt Nam Cộng Hoà. Lính mỹ cư ngụ tại khách sạn Mộng Đẹp cho biết là Việt Cộng nằm trong khu Hoà BÌnh. Ông ta ở Việt Nam 18 tháng nhưng chưa bao giờ sử dụng vũ khí. Hôm đó lần đầu tiên, ông ta bắn và giết một Việt Cộng, đang nhắm bắn về phía ông ta từ cầu thang. Mình đoán là mấy thang cấp chỗ Khu Hoà Bình hơn là cầu thang đi xuống chợ vì quá gần. Lúc đầu ông ta bắn trật vì không quen bắn. Đó là lần đầu tiên ông ta thấy sức công phá của súng M14 khi viên đạn trúng người lính Việt Cộng. Ông ta vẫn bị ám ảnh hình ảnh giết người lần đầu tiên. Ông ta khó ngủ vì cứ thấy hình ảnh Việt Cộng nhắm bắn ông ta.

Mình không biết những người theo Việt Cộng, bắn đứa bé có bị ám ảnh cả đời như ông lính Mỹ kể trên.

Ông Howard có cho mình email của xếp ông ta để mình liên lạc hỏi thêm tin tức về Mậu Thân nhưng không có hồi âm. Lớn tuổi nên họ cũng lười.

Mình không hiểu, tại sao chiếc xe jeep bị cháy, lại nằm gần chỗ Photo Hồng Châu. Có thể, người ta lấy xác ông lái xe rồi kéo để ở đây, cho xe cộ di chuyển ở khu Hoà Bình, điều tra rồi sau đó mới kéo xe đi. Cũng có thể là nơi chiếc xe bị bắn cháy và đứa bé bị bắn chết. Nếu ở trên sân thượng của khách sạn Mộng Đẹp thì có thể thấy được hết vì chỉ cách độ 100 mét.

Bức ảnh này cho thấy chiếc xe nhà binh mỹ, không bị bắn cháy. Đậu trước rạp HOà Bình, có cảnh đồ bể bị bắn tùm lum 

There was a GMC of American Army, stationed in front of the movie theater. Don’t know why? Any idea?  Howard gave me his boss’ email to contact but he didn’t answer.

Nay đã giải mả được hình ảnh chiếc xe Jeep, có một chiếc quân xa của Hoa Kỳ, đậu trước khu Hoà Bình. Mình đoán là không bị bắn cháy, có thể lính mỹ đậu ở đó vì trên véranda của rạp Hoà BÌnh, mình thấy mờ mờ 2 người ngồi sau bao cát. Nếu mình không lầm thì sau 68, có mấy bao cát để trên sân thượng chỗ này và lính Việt Nam Cộng Hoà phòng thủ.

Còn hình photo Hồng Châu thì mình đoán khi phản công, trực thăng hay thiết giáp Việt Nam Cộng Hoà bắn cháy. Hình như mình có nghe ai nói là Việt Cộng, đốt khu này với cây xăng trước khi rút lui. Ai có tin gì thì cho mình biết để cập nhật hoá để nhìn lại lịch sử Đà Lạt xưa.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hàng xóm không quen

 Hôm nay, mình nhận tin nhắn chúc mừng giáng sinh, nhưng không biết là ai. Theo phép lịch sự, mình nhắn lại cảm ơn và cầu chúc gia đình chị ấy được nhiều sức khoẻ. Lại được hồi âm, kêu em nhỏ tuổi hơn chị Thuỷ, cô em kế mình. Đoán là chắc quen thân gia đình mình vì biết đến cô em kế của mình ở bên Tây. Nên hỏi tiếp mới khám ra một chị hàng hàng xóm, ở cư xá Địa Dư khi xưa, có bà mẹ bán bánh căng.

Mình nói, chỉ nhớ khi xưa xóm này có một bà bán bắp nướng. Chị ta kêu cũng là bà đó, khiến mình suy nghĩ khá nhiều, moi óc trí nhớ mình để xem có ai bán bánh căng khi xưa tại đây. Hoá ra, trước 75 thì bán bắp nướng, thơm dứa cắt từng miếng, rồi sau 75 thì bán bánh căng mà mấy cô em mình là khách hàng quen. Cứ kéo nhau xuống đây ăn chịu, rồi mẹ mình trả sau, kiểu khi xưa mình hay ăn ghi sổ ngoài chợ. Mình chưa có dịp ăn bánh căn của mẹ chị ấy. 

Khi xưa, công chức có đồng lương cố định nên nhiều bà vợ, phải buôn bán thêm. Xóm mình có Bà Ron đi bán thêm ngoài chợ, bà Phúc gánh nồi bún bò đi bán thêm mỗi sáng, chỉ tiếc mình không có tiền để mua ăn. Dì Tân, con bà Dụ cũng mở cái quán nhỏ trước nhà để bán tạp hoá, kiếm thêm chút tiền nuôi con. Mình đoán bà Chí cũng tương tự, chiều chiều, ra ngồi trước cư xá, ngay chỗ con hẻm đi qua Phan đình Phùng, bán bắp nướng. Mình cũng không có tiền để mua ăn nên chỉ nhớ mại mại, có thấy một bà bán bắp nướng.

Chị này cũng tốt bụng, chắc nhờ ăn bánh căn của mẹ khi xưa. Đọc bài mình viết về Đà Lạt, lên nhà mình chụp hình để gửi cho mình xem, đỡ nhớ nhà. Lâu lâu có gì lạ thì cho biết. Chị hứa khi mình về Đà Lạt, sẽ lên nhà đổ cho ăn bánh căng gia truyền của gia đình. 

Ảnh chị ta chụp trong sân nhà mình. Thấy hoa bà cụ trồng.

Mình có một cô hàng xóm xa xa một tị, cũng không biết nhau khi xưa, con Cò Đào, ở xóm hai ông thần Sơn Tánh, thợ may khi xưa. Chị này, khi mình đi tây chắc còn bận quần thủng đáy. Cũng tìm tin tức về Đà Lạt xưa, để gửi cho mình đọc. Họ biết mình thích hóng chuyện nên có gì là lạ về Đà Lạt xưa thì gửi cho mình. Còn chuyện ngày nay thì mình chịu.

Có nhiều người đọc bài của mình, lại biết mẹ mình nên hay gặp mẹ mình trò chuyện, giúp bà cụ có chuyện để nói, bớt nổi cô đơn khi về già. Bố mình đã ra đi, bạn bè, người quen cũng lần lượt ra đi, để lại cỏi trống vắng trong đời. Mình đi tây, gần 20 năm mới trở lại Đà Lạt nên bà cụ nhớ nhiều. Thích nói chuyện với mình để kể chuyện ai đó, nhắc đến mình.

Từ ngày, có hai ông thần làm bờ lốc cho mình thì làm quen người Đà Lạt khá nhiều. Họ gửi hình Đà Lạt xưa hay kể những mẫu chuyện ngày xưa tại Đà Lạt ra sao. Ai chết vì tình, ai chết vì yêu gái Đà Lạt, đủ trò. Nghe họ kể thì mình thất kinh vì không biết đến mấy chuyện này. Chuyện trong xóm thì nhớ còn chuyện ở ngoài phố hay phường khác thì chịu.

Mình nhớ nhất câu chuyện, một cô gái chết đuối ở hồ Xuân Hương. Có một cặp trai gái yêu nhau, thề non hẹn biển nhưng bố mẹ cô nàng không chịu. Kêu tên này không đàng hoàng, cứ ham chơi, chi đó. Thế là hai anh chị họp khẩn, đề suất một kiến nghị và cả hai nhất trí là tìm cái chết, lấy nhau ở suối vàng như Romeo và Juliet Đà Lạt. Để lại tuyệt mạng thư, xin hãy chôn chúng con gần nhau trên đồi thông để các cặp trai gái yêu nhau sau này lên Đồi Thông hai mộ, để đắp mộ cuộc tình sớm nắng chiều mưa. Sau đó, cả hai ra bờ hồ, đứng trên cầu chữ Y, hôn nhau lần cuối rồi nắm tay nhau nhảy cái đùng xuống hồ.

Cái khốn nạn là tên con trai, thề non hẹn biển nhưng lại biết bơi. Nên khi nhảy xuống hồ thì hắn theo thói quen bơi trốn qua bên kia bờ trong khi cô gái như cơn mưa phùn của Đức Huy, từ từ chìm theo cuộc tình. Tên con trai bơi qua Thuỷ Tạ, leo lên bờ, sợ quá, đi xe đò về Sàigòn. Mấy ngày sau, cảnh sát còng đầu ở Sàigòn, giải về Đà Lạt. Từ đó con trai Đà Lạt mang tiếng là hứa lèo nên mình bỏ đi Tây để khỏi mang tiếng ác. Chán Mớ Đời 

Hình chị hàng xóm gửi, chỗ Ấp Ánh Sáng, họ giải toả để xây nhà nhưng mới được phần bên của con đường Ấp Ánh Sáng. Trong khi chờ đợi, mua khu bên kia thì họ cho trồng hoa cho thiên hạ chụp hình.

Có mấy người Đà Lạt xưa, tính tổ chức, gặp mặt ngày mai, ăn bún bò. Con gái mình từ Nữu Ước về ăn giáng sinh với gia đình, kêu chắc dính covid. Hôm qua, nó bảo kết quả thử nghiệm là dương tính nên mình báo cho họ, hẹn khi khác. Giáng sinh năm ni sao thấy lạ. Con gái về, thường thấy nó vui, kể chuyện đủ trò, nay nằm trong phòng xem phim. Thằng con theo mình lên vườn, hái bơ cho cô cháu bán kiếm tiền ăn Giáng Sinh. 

Đồng chí gái thì bệnh, ăn uống không đủ chất bổ nên chở đi bệnh viện xem. Bác sĩ kêu thiếu Sodium và Potassium nên chóng mặt. Về nhà mình phải bồi dưỡng thức ăn. Mấy hôm nay ngủ được nên cũng mừng. Đồng chí gái bắt đầu tập Trạm Trang Công và thở nên thấy đỡ. Ngủ tương đối khá hơn trước. Mình nói tập Hồng Gia và Trạm Trang Công, không chịu vì lãnh đạo lúc nào cũng quang vinh, vĩ đại, không thể nghe thằng chồng nông dân. Đau quá, phải nghe nên bắt mình tập chung thì đỡ. Mấy đời bánh đúc có xương, mấy đời vợ lớn mà nghe lời chồng.

Dạo này, mình đang lo bán mấy căn nhà ở xa, lái xe cả tiếng để mua mấy căn hộ gần nhà mình, nên cũng lu bu, không nấu ăn cho vợ. Vợ làm việc ở nhà nên không nấu cơm được. Mới bán được vài căn ở xa để mua vài căn hộ khác thuộc thành phố mình ở. Đang truyền nghề cho thằng con.

Tuần trước, có hẹn với một cặp vợ chồng mỹ trên Torrance, họ bán 4 căn hộ thuộc vùng Rent Control nên mình không thích lắm nhưng họ có thể cho vay lại. Dẫn thằng con theo để họ nghề thương lượng. Mình kêu nó đem theo hồ sơ tất cả mấy căn nhà mình mua, do chủ nhà vay lại để đưa cho chủ nhà xem làm bằng chứng. Người già, họ rất cẩn thận nên phải rò trước những lo âu của họ.

Mình đoán là chủ nhà cần tiền để làm gì đó. Họ không có con cái. Họ muốn bán lấy tiền rồi đóng thuế cho khoẻ việc đời. Chắc sức khoẻ không khá vì mình thấy bà vợ, người quyết định, bố mẹ để lại, khuôn mặt không thấy khoẻ lắm. Khu này cho mướn mỗi căn hộ giá $1,750/ tháng mà họ chỉ cho thuê $650/ tháng. Chắc họ không lên tiền nhà từ 20 năm nay. Cuối cùng thì họ bán cho ai trả tiền liền, dù phải đóng thuế. Không có duyên mua thì đành chịu nhưng thằng con cũng học được chút gì.

Dạo này mưa đầu mùa nên phải lên vườn xem có hư hại gì không. Nên cũng bận. Mỗi ngày lên vườn đi bộ tối thiểu 4 dặm, để chuẩn bị leo núi Machu Pichu 7 ngày 6 đêm tại Peru trong 4 tháng tới rồi Đỉnh Whitney mà năm ngoái mình không thực hiện được vì họ đóng cửa các công viên tại Cali phòng cháy rừng.

Tối qua, mình nấu tôm hùm và cá hồi, cả nhà ngồi 4 góc bàn lớn để ăn giáng sinh. Uống champagne, sau đó hát karaoke, khá vui. Sau những giờ phút căng thẳng vì con gái dính covid. Hôm qua, 3 cha con đi bộ 4 dậm, che dù dưới mưa. Đi dưới mưa Cali, lại nhớ mưa Đà Lạt.

Đầu năm, chúc các anh chị cùng gia quyến được nhiều sức khoẻ.

Nguyễn Hoàng Sơn 

4 mùa Noel

 Mình không phải công giáo nhưng cuộc đời hay dính vào Thiên Chúa Giáo. Hồi bé, vì muốn nếm mùi Réveillon, nên đi theo bạn vào lễ nhà thờ, về nhà nó ăn thịt chó, nhớ đời. Sau này, qua Tây, nhớ nhất là Noel đầu tiên tại xứ người. Xa Việt Nam, Sàigòn mất, mất liên lạc với gia đình đến 3 năm mới nhận thư người dì bà con, nay cư ngụ tại Úc Đại Lợi, báo cho biết gia đình còn sống sót sau cuộc di tản lịch sử tại Đà Lạt, chỉ dấu việc ông cụ đi tù Việt Cộng 18 năm nay.

Gần tới Noel, bổng nhiên mình nhận được một bức thư ngắn của một gia đình Tây, mời mình lại nhà ăn cơm trưa ngày 25 với họ. Mình gọi điện thoại ngoài đường, cho biết sẽ đến. Dạo ấy, mình ở phòng ô-sin nên không có điện thoại. Thời sinh viên xem như không có điện thoại. Con mình ngày nay, nhìn cái điện thoại trên bàn, hỏi cái gì thế.

Muốn gọi điện thoại thì phải bò xuống 7 tầng lầu, ra đường, kiếm cái booth điện thoại công cộng để gọi. Nhiều khi phải đi nhiều trạm để gọi. Lý do là dân tình, gọi điện thoại xong thì có màn đập máy để xem tiền có rớt ra, hay đang gọi thì hết tiền lẻ nên cầm cái máy nghe nói, đập tùm lum bể hư. Cái mất dạy là hay đạp cứt chó ngoài đường, nhất là các nơi có điện thoại công cộng bỏ tiền. Tây đầm dắt chó đi điện thoại nên chó đứng cạnh, vắt chân lên đái cho khỏi bị ướt chân hay ị một bãi cho thiên hạ đạp lấy hên mua cá ngựa.

Sau này, khi ông Jacques Chirac lên làm đô trưởng Paris, mới có màn các chiến sĩ hốt cứt chó, chạy xe mô tô leo lề, hốt cứt chó thì dân mua số cược đua ngựa chửi thề vì không có cứt để đạp bằng chân trái để lấy hên. Người ta tính thủ đô, kinh thành ánh sáng có độ 300,000 con chó, thải trung bình 20 tấn cứt chó. Cứ mỗi 5 giây đồng hồ là 1 kí-lô cứt chó được thải ngoài lề đường.

Chiến sĩ an ninh cứt chó, chạy xe mô-tô, hốt cứt chó mệt thở.

Nói đến đua ngựa, mình nhớ thằng Paulo, học trên mình hai lớp. Một hôm, nó đọc báo thấy cá cược đua ngựa. Tây gọi PMU (Pari Mutuel Urbain). Nó rủ đi trường đua ngựa. Mình tò mò vì chưa bao giờ vô trường đua ngựa. Trong phim thấy thiên hạ bận đồ như tây đầm nên bò đi theo. Mình hỏi nó đánh con nào, nó kêu con ngựa tên Romero. Mình hỏi tại sao, nó kêu con này chưa bao giờ thắng nên kỳ này về ngược.

Đậu xe xong, đứng đợi nó đi mua vé cá cược rồi hai thằng với thằng Jeff bò lên khán đài. Họ đang cho đua ngựa khác. Đến khi Romero của thằng Paulo đua thì thấy khá hấp dẫn. Họ cho mấy nài và ngựa sau một cánh chắn rồi cửa mở ra. Mấy con ngựa phi nước đại ra. Mình hỏi Romero là con nào? Con số 55, Paulo chăm chú nhìn như người bị bón. Ngựa chạy đến vòng cua thứ nhất, mình thấy thằng Paulo, mặt nó đang hồ hởi bổng nhiên tái như thịt heo chiều 30. Từ từ nét mặt nó chuyển sang màu xanh, rồi đến màu đít nhái khi con ROmero về chót… đó là lần đầu và cũng là lần chót mình đi xem đua ngựa trong đời.

Mình không biết gia đình tây này là ai, mà sao lại có địa chỉ mình nhưng bản tính đói quanh năm của đời sinh viên thì ai mời ăn là không bao giờ từ chối, sợ người ta chê mình bất lịch sự, nghèo mà làm bộ làm tịch. Trưa đó, mình bận bộ đồ vét, may trước khi lên đường du học. Bạn bè kêu lại nhà may Sơn Tánh, trong xóm Cò Đào may. May xong bận đi tây nhưng sau này, xin được nhà thờ đồ phát chẩn thì quăn ngay dù bận có hai lần: lần lên máy bay và lần đi ăn giáng sinh đầu tiên tại Paris. Cực quê! Nay vẫn còn tiếc tiền của bà cụ. Từ dạo ấy mình không mua áo vét gì nữa. Bộ đồ vét bận lên đài truyền hình, mua $12 ở chợ trời từ 35 năm nay.

Hoá ra ông chồng là lính tây ngày xưa, có thời đi Việt Nam. Ông ta rất ngoan đạo, chống De Gaulle, muốn bảo vệ Đông Dương, thuộc địa của pháp đủ trò. Ông này thì thấp, bà vợ thì cao tới nách. Ông người vùng Bordeaux còn bà ta thì gốc Alsace nên nói tiếng Đức và thổ ngữ vùng này. Vùng này và Lorraine là hai vùng đất, cạnh biên giới Đức quốc nên trong lịch sử, cứ đổi chủ hoài. Khi thì thuộc Pháp quốc khi thì Đức quốc. Thổ ngữ của họ thì ảnh hưởng đức ngữ nhiều. Mình có ghé hai vùng này, viếng thăm bạn bè.

Hàng năm, họ mời một người lạ dùng cơm ngày 25 với họ. Chắc ông cố đạo nhà thờ nhắn nhủ hay Chúa Giê Su cảm thấy mình cô đơn nơi đất khách quê người nên về báo mộng cho vợ ông ta. Thường là mời người không có gia đình, bà con thân thuộc. Năm đó, họ hỏi hội cựu chiến binh Pháp thì được giới thiệu về mình nên họ viết thư mời. Mình thuộc dạng buồn ngủ gặp chiếu manh nên nhận lời ngày. Cứ có ăn thì chân trời góc biển nào cũng đi cho bằng được. Sau này, nhớ họ nên lễ tạ ơn, mình hay mời bạn học con mình hay ai có con xa nhà dùng cơm với gia đình mình.

Gia đình này có 4 người con, hai trai hai gái. Con trai đầu tên Paul và con trai út tên Pierre, ở giữa thì hai cô con gái tên Marie Christine, Marie Thérèse. Bà mẹ mời mình ăn. Tính mình thì được dạy từ bé là ăn không được bỏ mứa nên ăn sạch bách cái đĩa thức ăn. Bà mẹ thấy vậy, bới thêm thức ăn, gà tây chi đó thì mình lại làm sạch dù bụng đã căng. Bà mẹ lại bới thêm khiến mình phải tranh thủ ăn cho hết nữa. Sau đó, bà ta hỏi còn đói nữa không thì kêu no rồi. Sau này, gặp lại mình mới giải thích văn hoá đói của người Việt là không bỏ mứa.

Từ đó, họ mời lại mỗi chiều chủ nhật dùng cơm với gia đình họ đến khi họ về hưu, dọn về Bordeaux, quê chồng. Mình có dự đám cưới thằng Paul, con Marie Christine. Cô này đi hướng đạo kiểu thanh niên thánh thể chi đó, nhảy dù đủ trò. Sau này lấy ông chồng bác sĩ người Do Thái. Bố mẹ là thiên chúa giáo, ghét cay ghét đắng người Do Thái, xem như ghét của nào trời cho của nấy. Cô này làm y tá thì trong nhà thương bác sĩ dê là đúng rồi. Đám cưới mấy người này thì mình có đi lễ nhà thờ. Nhà thờ bên tây thì to cao, lớn bự hơn Việt Nam nhất là cổ kính.

Học kiến trúc thì họ dạy về kiến trúc nhà thờ còn tranh ảnh toàn là các bức tranh dựa vào những câu chuyện kể trong thánh kinh nên mình phải kiếm kinh thánh để đọc, để hiểu khi thầy giảng hay nói chuyện với tây đầm. Điển hình khi xem một bức tranh về thánh Bartolemeo thì phải hiểu điển tích như thế nào,…

Khi xưa, chỉ có nhà thờ mới có tiền trả cho các hoạ sĩ vẽ tranh. Nhà thờ thì chỉ vẽ hình tượng chúa như Michelangelo, bỏ bao nhiêu năm để vẽ nhà nguyện Sixtina hay vẽ xây nhà thờ cho đức giáo hoàng. Chỉ sau thời Phục Hưng, các doanh nhân giàu có như Ò buôn bán mới có tiền mướn các hoạ sĩ vẽ tranh ảnh như các gia đình Borghese…. 

Hôm trước, có ai dẫn bài báo cũ, phát hành năm 1953, tác giả ký tên C.B. Không biết có phải cán bộ. Ông này cho biết bố mẹ ông chúa Giê-su thuộc thành phần cơ bản bần cố nông, nghèo quá, bị bọn phong kiến, áp bức, phải đi làng thang, ghé vào ở máng cừu để hạ sinh ông Giê Su. Sau này, ông ta học tập, giác ngộ cách mạng, có 12 cán bộ lớn đi theo học tập với ông ta. Có một cán bộ mất lập trường cách mạng, hủ hoá nên bán đứng ông ta cho lính La-mã như khi xưa, có người bán ông Phan Bội Châu vì chút tiền còm. Ông ta đi giảng về một thiên đường, xã hội chủ nghĩa, nơi đó ai cũng bình đẳng cả,… 

Có lần, tan học, mình bò ra khu Saint Michel, ăn bánh mì thịt của người Hy Lạp, loại họ chồng chất thịt trong một cây kim săm to đùng rồi cứ quay vòng vòng nơi lò lửa cho chín. Sau đó, lấy dao khới khởi từng lát, bỏ vào bánh mì ăn. Có một nhà thờ cổ kính, mình ghé lại ngồi ngay ghế trước nhà thờ, ăn khúc bánh mì Hy Lạp. 

Bổng trong nhà thờ vang lên tiếng hát nghe lạ lắm. Tò mò, làm xong ổ Gyro hy-lạp , mình bò vào trong nhà thờ. Thấy một đám đàn ông, râu ria, đứng hát. Sau này mới hiểu là họ hát thánh ca Gregorien. Từ đó chiều thứ sáu nào mình cũng lại đây, vào nhà thờ để nghe nhạc Gregorien này. Rất lạ tai. Ông cố đạo giảng bằng tiếng la-tinh nên mình ngọng, không hiểu nhưng được cái là nghe ca đoàn hát nhạc Gregorien.

Sau này mình có quen vài cô, thiên chúa giáo và Tin Lành nhưng Chúa không muốn mình trở về đạo. Chắc mình là hiện thân của Juda, cán bộ đã mất lập tường cách mạng, bán đứng Chúa ngày xưa. Kêu mình cứ đi xa nhà thờ càng tốt cho giáo dân. Cấm mấy cô này đả thông tư tưởng, truy kích lý lịch trích ngang trích dọc vì hết thuốc chữa. Ông Trịnh Công Sơn có làm bài “ chúa đã bỏ loài người, chúa đã bỏ thằng nông dân trồng bơ”. Mình như con ghẻ, chỉ đứng ngoài nhà thờ nhìn vào. Nay có ông mỹ cứ muốn mình trở về đạo, để được lên thiên đàng. Mình nói không muốn gặp lại mấy cô, một thời đã đì mình khi xưa. Đồng chí gái thì nói kiếp sau, thấy mình từ xa là sang lề, chạy mất dép. Lên thiên đàng, ăn có một trái bơ, thậm chí chỉ mới cắn có một tí mà đã bị đày xuống trần gian. Thôi để mình làm nông dân để ăn bơ 4 mùa thay lá.

Trở lại vụ mình muốn kể là nhạc Gregorien trong nhà thờ mà có thời mình rất mê. Người ta gọi nhạc thánh ca Gregoirien theo tên Giáo Hoàng Grégoire . Nhà thờ Thiên CHúa Giáo phát triển rất nhanh khi hoàng đế La Mã Constantin, nghe lời vợ vô đạo này thì đóng đô tại Constantinople (thành phố Constantin) nhưng một thời gian sau thì thiên chúa giáo bị chia đôi cho đến ngày nay. Một bên thì theo tục lệ của nhà thờ Chính Thống như ở Hy Lạp và một ở toà thánh Vatican. Rồi có thời có đến hai Giáo Hoàng tự xưng đại diện nhà thờ: 1 ở Avignon và một ở La MÃ. Ngày nay ai viếng thăm thành phố Avignon, sẽ thấy cũng điện của các giáo hoàng khi xưa.

Ông đức Giáo Hoàng Gregoire thay đổi nhà thờ lại. Dạo ấy thánh ca đều được học bằng cách nghe, chưa có nốt nhạc. Người ta cho biết Huyền thoại về các thánh ca do ông Giáo Hoàng sáng tác hay thu thập nên từ đó người ta gọi các bài thánh ca thể loại này thánh ca gregoirien. Trên thực tế, người ta cho biết, có một ông tên Johansen Hymonides, được biết dưới tên Jean Diacre de Rome, có viết tiểu sử về đức giáo hoàng Gregoire này, và cho rằng chính ông đã thu thập các bài thánh ca để lập thành một cuốn thánh ca nên từ đó người ta gọi nhạc thời này là thánh ca gregoirien. Chắc để được giáo hoàng trả công chi đó. Trên thực tế, giáo hoàng Gregoire chỉ có thành lập trường dạy hát Scola Cantorum tại La MÃ.

Thánh ca được sử dụng một cách truyền đạo. Khi xưa, người ta ít học nên nhà thờ tìm cách giảng đạo qua các bài thánh ca. Điển hình khi ông Guttenberg phát mình ra cái máy in chữ. Dạo ấy, âu châu chỉ có độ 3% dân số là biết đọc chữ. Các thánh kinh rất hiếm, chỉ có những người viết chữ đẹp mới được viết lại thánh kinh. Cho nên một ông cố đạo trong một làng nhỏ chưa chắc đã có cuốn kinh thánh. Mấy ông chép kinh thánh lại, cứ tuần tự thêm vào các chương mới khi nghe ai đó kể.

Sau này, mình bắt chước tính của người công giáo. Họ như các kẻ thừa sai, làm việc thiện. Mình hay tham gia với các người theo thiên chúa giáo làm việc thiện. Cuối năm theo các hội viên của Lions Club phát quà cho trẻ em hay thức ăn cho các gia đình người nghèo trong thành phố. Lâu lâu nấu cơm cho người vô gia cư.

Phần Việt Nam, theo mấy ông linh mục, kêu gọi cứu giúp người nghèo, nạn nhân lũ lụt, tặng quỹ khuyến học cho học sinh nghèo,.. phật giáo chắc cũng có các đạo tràng làm việc thiện nhưng mình không có duyên gặp. Thêm nữa, mình cảm thấy người Việt theo Phật giáo hình như họ làm việc thiện để tạo Phước cho con cháu họ, trong khi người công giáo thì họ làm việc, vì muốn làm chớ không đòi hỏi gì trở lại. Đạo nào cũng tốt, mình cứ theo những người quen theo thiên chúa giáo để đóng góp chút gì cho tha nhân.

Cô bé nhận quà giáng sinh năm nay của Bút Nhóm Lửa Việt.

Khi nghe mấy ông cha giảng thì cách họ làm lễ, nói rất lạ tai: chúa ở cùng anh chị em,..” (còn tiếp)

Phải lên vườn xem mưa có làm hư hao gì không.

Nguyễn Hoàng Sơn 

Mậu Thân, nổi đau còn dài

 Hôm nay, tình cờ thấy có nhắn tin từ lâu nhưng không để ý. Mở ra thì thấy có người hỏi bài viết về Mậu Thân, có kỷ niệm buồn vì ông bố tử thương cùng vài chiến hữu khi ra Khu Hoà Bình. Thường khi lên mạng trên máy điện toán mới thấy. Dạo này cũng xoá cái app cài trên điện thoại để khỏi mở khi ra đường. Giới hạn bớt thời gian vào mạng khi đi ra ngoài. 

Có anh nào hỏi bài mình viết về Tết Mậu Thân vì tìm không ra. Mình nhớ có viết về cái Tết, điểm mốc đã khiến mình lớn nhanh khi hiển thị sự tàn khốc của chiến tranh. Sự chết chóc và tàn phá của bom đạn trên số 4 và Lãnh Địa Đức Bà, cách nhà mình chưa đến một cây số.  

Anh này hỏi tấm ảnh chiếc xe Jeep bị cháy trước cửa tiệm dãy phố photo Hồng Châu. Lý do là chiếc xe Jeep bị bắn B40 khiến bố anh ta tử nạn ngày ấy. Nay muốn ghi lại để con cháu biết sau này. 

Ảnh chiếc xe jeep, mình đoán là chiếc xe chở bố anh bạn đã nhắn tin cho mình, cho biết sự việc xảy ra cho bố mình và các đồng đội trong Tết Mậu Thân. Anh muốn tìm thêm về tin tức này để lưu lại cho con cháu.

Ảnh này chụp trước Mậu Thân, thấy tổng cục tiếp tế mà mẹ mình có đến mua gạo đường.

Ảnh chụp trước khu phố Photo Hồng Châu, bị cháy. Mình đoán là máy bay trực thăng mỹ bắn cháy vì Việt Cộng núp đâu trên Khu Hoà Bình. Có thể bị lạc đạn nên trúng vào đây. Dãy này cũng có tiệm của bác Cháu, bán xe gắn máy, chị của tiệm Công Thành ở đường Phan đình Phùng, bà con chi với mẹ mình, phía bên đường Phan Bội Châu. Mẹ mình nói con của O Trợ, em của ông ngoại mình. Trước đây mình có viết về việc này thì có một chị ở ngay khu phố này, có bổ túc thêm. Ông thần làm bờ lốc cho mình, kể là ông ta ở trọ nhà người bà con tại dãy phố này. Nói cho ngay, mình viết xong rồi quên, không nhớ, nay kiếm lại cũng không biết chỗ nào. Ai có cách gì để tìm lại các bài cũ thì cho mình hay. Xin đa tạ trước.

Mình nghe nói là khu Cây Xăng, cho bến xe Mình Trung cũng bị cháy. Đứng ở nhà mình thấy khói bay từ khu Hoà Bình tương tự sau này tiệm phở Tùng bị cháy cũng thấy đầy trời. Thấy chiếc xe Traction đen, và người đứng bên cạnh, không biết có phải bố mình hay không. Dạo ấy, bố mình có một công xa, chiếc xe Traction loại này. Ông cụ dạo ấy hay bận cái blouson phi công.

Tấm ảnh này chụp trước rạp Hoà Bình, thấy xe nhà binh mỹ. Không hiểu tại sao? Ai biết thì cho biết. Chỉ thấy vật liệu hư hại rãi rác phía trước xe.

Sơ lược là như vầy : hồi năm 1968, ông già tôi dạy học ở trường Chi Huy Tham Mưu Dalat về bộ môn Công Binh (lúc đó  Đề đốc Chung Tấn Cang là Chỉ Huy trưởng ) . Ngày 02/01/1968 được  sự vụ lệnh đi khảo sát tuyến phòng thủ của Dalat Tuyên Đức gồm : Đại Uý Sinh, Trung Tá Lê Tập, Thiếu tá Tài và ông già . Đại uý Sinh lái xe jeep chở các vị đi , Không mang theo vũ khí cá nhân và lính hộ tống Các vị đi khảo sát từ  Trừơng Chỉ Huy Tham Mưu -Tiều khu Tuyên Đức -  Khu trung tâm Hoà Bình , Lúc đó Khách sạn Ngọc Lan có quân Mỹ đóng ở đó , cuối khu Hoà Bình - dốc Phan Bội Châu có doanh trại của Địa phương quân nên tôi nghĩ là vùng không có VC đột nhập len lỏi ẩn núp  . Khi xe lên hết dốc Khu Hoà Bình thì bị VC từ trên bắn xuống bằng B40, và AK vào xe . Đại uý Sinh bị cháy hết người , các vị còn lại lao ra khỏi xe nhưng không kịp . Chỉ có Thiếu tá Tải nhảy lăn xuống bậc thang chỗ La Tulip xuống chợ Dalat nên an toàn. Đến chiều , trường mới cử người ra kéo xe jeep , lấy xác về . Mà từ khi bị phục kích quân Mỹ ở khách sạn Ngọc Lan không ra ứng cứu cố thủ. Đến ngày 3/1/1968 Trường CHTM  cử người ra báo tin dữ và đưa hết gia dình vào Trường trú ngụ cho an toàn, làm thủ tục an táng tại trường . Mộ của 3 vị sau này gia đình cải táng dời đi hết sau 1975. 

Cuộc đời lạ! Mình được thiên hạ gửi cho mấy tấm ảnh khiến mình nhớ vài câu chuyện thời xưa vô hình trung giúp vài người giải mã được những hình ảnh trên. Thật ra năm Mậu Thân mình chỉ 11 tuổi cho nên không biết nhiều, chỉ nghe người lớn kể lại hoặc hiển thị, mục kích các cuộc dội bom trên Số 4 từ nhà mình hay Việt Cộng leo lên nóc chuông nhà thờ Domaine de Marie rồi bắn b40 vào thiết giáp chạy trên Calmette nhưng hụt, đạn bay xuống vườn cạnh nhà mình ở trên đường Thi Sách. 

Những hình ảnh bom lửa Napalm bốc khói từ số 4 sau khi khu trực cơ Skyraiders lao xuống bỏ bom theo chỗ trái khói được máy bay Bà Già bắn trước đó. Thường thường mình thấy máy bay bà già cất cánh từ phi trường Cam Ly, bay vòng vòng rồi thấy bắn một trái khói. Sau đó là khu trực cơ Skyraiders bay đến, thường là hai chiếc. Khu trục cơ trúc xuống thấy bom rớt ra, rơi theo hình Parabol rồi khói và lửa bốc lên mịt mù trên Số 4, sau đó thì mới nghe tiếng bom. Có lẻ chứng kiến vụ này nên khi học về vật lý và hình học mình mới hiểu nhanh, âm thanh đi sau ánh sáng và vật rơi khi có vận tốc thì theo đường Parabol.

  

Hay những trực thăng bay trên đầu nhà mình, bắn hỏa tiễn hay đại liên về phía Số 4, làm rơi mấy vỏ đạn xuống khu vực nhà mình. Có lần, mình đang đứng với hai tên lạ mặt, dưới cây mai, nở rực trong ngày Tết, trước sân xem trực thăng mỹ bắn ào ào về số 4. Bổng nhiên linh tính hay ai nói mình đi vào nhà. Vừa bước dưới mái hiên nhà thì một trận vỏ đạn đại liên rơi xuống sân nhà mình. Mình thấy 1 trong hai tên lạ mặt đứng với mình cách đó chưa đầy 30 giây, la lên rồi quỵ xuống. Đầu bị trúng vỏ đạn. Tên bạn kêu xe lam chở lên nhà thương. Nghĩ lại cũng có thể dân nằm vùng. Dân trong xóm mình đều biết mặt.

Rồi những bóng dù hỏa châu ban đêm được bắn trên trời. Đó là những hình ảnh chiến tranh mà mình mục kích được. May sau này được đi Tây, không phải đi lính, chết trẻ như các nấm mộ ở nghĩa trang Biên Hoà mà mình có dịp viếng thăm vừa qua để thắp nén hương.

Trở lại vụ Việt Cộng bắn chết mấy sĩ quan tại khu Hoà Bình. Mình có đọc hồi ký của cô Vi Khuê, vợ thầy Chử Bá ANh về Mậu Thân. Theo cô thì Việt Cộng đánh chiếm Đà Lạt vào ngày Mông 3. Vụ 3 sĩ quan Việt Nam Cộng Hoà tử thương như sau:

 

“ Thưa Soeur, giờ này dưới phố ra sao, đi tới đó được không? Hai soeur có nghe tin gì không?

     - Thì đang nói chuyện dưới phố đây. Mới nghe người ta mới cho hay. Sáng nay có mấy ông sĩ quan bị bắn chết tại công trường Hòa Bình. Nghe nói ông thiếu tá Lê Tập của trường Chỉ Huy Tham Mưu rủ mấy người bạn đi ăn phở Bằng trước khi vào trường họp khẩn. Mấy ông không biết là bọn họ đã chiếm chợ. Khi xe ông thiếu tá lái vừa tới trước rạp chiếu bóng Hòa Bình, thì bị Việt Cộng núp sẵn trong rạp từ hồi nào nã súng bắn ra... Ông thiếu tá Tập trúng thương tại chỗ. Ông thiếu tá Thắng ngồi băng trên với ông Tập cũng trúng đạn ngã gục luôn, và một ông đại úy nữa, nghe nói cũng tử thương, đại úy tên gì hử, soeur Phương?

     - Đại úy Vũ Xuân Sinh, tôi có quen nên nhớ kỹ tên ông ấy. Thật tội nghiệp quá chừng chừng. Ai mà ngờ nó núp trong rạp xi-nê đó hồi nào không hay!

     Tôi đang lưỡng lự không biết có thể chạy thẳng ra tận nơi xem hay không thì một cảnh sát viên đến cho hay chưa có lệnh lưu thông như thường lệ, bà con ai nấy nên ở trong nhà; có việc khẩn ra đường thì chỉ đi bộ, không được chạy xe Honda. Tôi lại quay xe trở về. Trên đường, thỉnh thoảng gặp một người đi bộ lủi thủi. Đà Lạt nín thở, chờ đợi tai ương.

     Tôi trở về nhà để thấy “cô bé” vợ Kiệt đang khóc thút thít trước cái va-ly du lịch tuần trăng mật đầy những áo quần giày dép đẹp nhất của cô nàng. Chắc Quyên đang nghĩ: “Phen này mà Việt Cộng nó về thật thì sao đây? Áo quần này, nữ trang này, son phấn này, thôi, giã từ vĩnh viễn chứ còn gì nữa. Áo ba bà đen này, đi chân đất này... chừng đó cũng đủ tàn đời!” Tôi biết có nhiều các bà các cô chỉ sợ VC trước tiên vì có chừng đó.

     - Sao, tình hình sao, anh?

     - Sáng nay có tới ba ông sĩ quan bị bắn chết ngay trước rạp xi-nê Hòa Bình, Việt Cộng núp trong rạp, bắn ra.

     - Trời đất ơi! Vậy rồi bên mình không làm chi họ hết răng?

     - Có chứ, chắc chắn. Thì, bất ngờ quá mà, trở tay không kịp. Ai mà ngờ... dân lành đang ăn Tết...

Ai muốn đọc thêm thì theo đường dẫn này: 

http://www.dalatdauyeu.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1007:a-lt-tt-mu-than-vi-khue-hi-ky&catid=37:hi-ky&Itemid=92

Theo mình hiểu thì không đem súng ống theo vì chỉ muốn đi ăn phở Bằng. Không phải ngày mồng 2 như anh bạn kể vì sáng Mồng 3, cô Vi Khuê còn có mặt tại nhà hàng Mekong. Sàigòn và vài tỉnh khác như Huế thì họ tấn công vào ngày mồng 1, có nhiều nơi trễ.

Ở Sàigòn, mình có đi ăn cơm với mấy người học chung niên khóa ở Yersin, có một cô nói 1 trong ba người lăn xuống cầu thang là bố cô ta, sống sót. Ghi lại đây cả lại quên.

Còn Việt Cộng đột nhập vào khu vực Hoà BÌnh thì không ngạc nhiên vì có nhiều chủ tiệm Đà Lạt ngay khu Hoà Bình, là nằm vùng mà sau 75, được gọi là tư sản yêu nước dân tộc hay chi đó. Mình có danh sách những người này. Có thể mấy người này đã cho Việt Cộng vào núp trước Tết. Như cái tiệm phở gì ở Sàigòn, nổi tiếng là nơi phát xuất ra tổng công kích tại Sàigòn, mà sau này có treo bảng cờ xí. Chỉ có khổ chủ nhờ có công với cách mạng nên ngày nay không được bán tiệm hay xây cất. Phở thì không ai vào ăn. Chán Mớ Đời 

Theo cô Vi Khuê thì ngày mồng 6 mới dẹp được Việt Cộng khỏi khu viện Pasteur và ty Công Chánh, trên đường Pasteur, nơi ông cụ mình từng làm việc. Đầu đường Pasteur là tiểu khu, có lẻ Việt Cộng tìm cách đánh chiếm tiểu khu nơi mà anh bạn kể là trường tham mưu.

Nhà thờ Tin lành trên đường Huỳnh Thúc Kháng, Việt Cộng núp trong này khi đánh chiếm Tiểu Khu không được. Bị trực thăng mỹ bắn chết đâu 30 người.

Có lần mình tò mò xem cái nhà thờ Tin Lành bị bắn cháy ở Đà Lạt, ngay đường Huỳnh Thúc Kháng. Có ông lính mỹ trả lời, lúc ấy ông ta đóng quân ở phi trường Cam Ly. Việt Cộng tấn công bất ngờ nhưng họ chống trả kịch liệt nên phi trường cam Ly không lọt vào tay Việt Cộng. Sau đó mới có viện binh đến. Họ lên trực thăng đánh phá các ổ của Việt Cộng như nhà thờ Tin Lành. Qua bài của cô Vi Khuê thì có 20 xác Việt Cộng bỏ lại. Theo một người khác cho mình biết thì Việt Cộng rút qua bên kia đường Đoàn Thị Điểm, chỗ dòng tu của mấy Ma Sơ, bị trực thăng mỹ bắn chết bỏ xác lại độ 30 người.

Theo mình đọc về điệp viên Việt Nam Cộng Hoà X 92, ông này cho biết về tổng công kích của Việt Cộng. Tình báo ta đã thông báo cho quân đội Hoa Kỳ nhưng họ khinh địch không tin. Người Mỹ xem thường người Việt mình, như mình đã kể là tình báo của Việt Nam Cộng Hoà rất hạn chế, ngoài trừ điệp viên X92 mà Việt Cộng chửi rủa.

Cảnh sát Việt Nam Cộng Hoà do ông Nguyễn Ngọc Loan lãnh đạo, ra lệnh cấm trại 100% nên các ty cảnh sát Đà Lạt không bị đánh chiếm. Theo mình, họ đánh ty cảnh sát chỗ đường Trần Bình Trọng, nơi mình và mẹ mình bị mật vụ bắt nhốt tại đây. Việt Cộng đánh không được, vì đã được phòng bị nên rút lên Domaine de Marie, leo lên mấy nóc chuông.

Từ nhà mình, thấy rõ có người núp trong mấy cửa sổ, bắn AK nghe chóc chóc. Họ bắn B40 nữa. Có lần thấy chiếc xe M113 đang di chuyển chỗ Calmette và Ngô Quyền. Mình đang đứng với mấy người hàng xóm ở nhà anh Anh Bình, cạnh cây chuối của bà làm vườn mà mình và thằng Khánh ăn cắp. Để xem thì thấy trái b40 bắn hụt chiếc thiết giáp, bay xuống bụi chuối gần nhà ông Rị, nổ cái đùng chuối chéo bay tứ tung khiến cả đám sợ quá. Ai về nhà nấy, hết dám xem phim chiến tranh trực tiếp.

Ngay gần đó, là nhà ông Nghi, trồng răng ở ngoài chợ và đường Minh Mạng. Có ông em tên Đức, hay đánh bóng bàn với mình, mở cửa sổ để xem chiến tranh trên đồi Domaine de Marie. Bị một viên đạn Ak bắn trúng, la quá cở, chở lên nhà thương.

Mình có thấy Việt Cộng đi bộ từ ngoài chợ về số 4, đi qua nhà mình trên đường Hai Bà Trưng. Kinh

Sau đó thì thấy sinh viên Võ Bị, đến khu vực mình. Có ai đứng dưới hiên nhà mình. Bà cụ kêu ai nấy ở trong nhà.

Mình không nhớ ngày mồng mấy, gia đình dì Ba Ca, kêu Mệ Ngoại mình bằng dì ruột, từ Số 4 chạy xuống, tá túc nhà mình. Nghe kể, là khi máy bay dội bom, mấy anh Hiệp, anh Thành,..đào cái hầm cái hầm phía sau nhà để cả gia đình chui vào đó núp. Một hôm hết gạo nên dượng Ba Ca, kêu ai lên nhà trên, nơi bàn thờ, vái ông bà, xin mấy đòn bánh tét đem xuống ăn.

Tò mò nhìn ra cửa sổ thì mặt anh Hiệp xanh như đít nhái. Ú ớ! Rồi chạy xuống kêu dượng lên nhà trên xem. Trước sân là một quả bom do Skyraiders bỏ, rơi trước sân nhà, không nổ. 3 phút sau, cả gia đình bồng bế chạy xuống nhà mình. Dân số 4, chạy xuống các trường như Việt Anh, Văn Học, đoàn Thị Điểm tá túc.

Cả tháng sau, mình có bò lên Số 4 với mấy anh, đến xem nhà thì bị cháy rụi, cây cối dính mảnh napalm , trái bom vẫn còn nằm chình ình trước sân, trơ trọi một mình. Sau này, công binh Việt Nam Cộng Hoà mới cho người đi tháo gở.

Hình như chính phủ Việt Nam Cộng Hoà có cho tiền để xây nhà lại. Dượng Ba Ca mua cát và xi măng để làm mấy tableau tại nhà mình rồi chở về Số 4, xây lại căn nhà mới. Nghe nói mấy anh chị, con của dì Ba Ca nay đều thành công hết nên cũng mừng. Mình có gặp khi về lần đầu, sau này thì chỉ ghé Đà Lạt có 3 ngày nên cũng không gặp lại.

Khách sạn Mộng Đẹp (Modern Hotel) được người Mỹ mướn toàn khách sạn trong thời họ tham gia chiến tranh 

Phi trường Cam Ly, nơi quân đội Hoa Kỳ đóng quân, chắc đài không lưu

Khách sạn Duy Tân được lính mỹ thuê trong thời gian đóng quân

Theo ký ức hồi nhỏ vì đi chợ Đà Lạt thường xuyên vào cuối tuần. Lúc đó, quân đội Mỹ đã mướn khách sạn Mộng Đẹp của ông thầu khoán Nguyễn Linh Chiểu. Xung quanh khách sạn đều được rào dây kẽm gai, thấy lính mỹ, đứng gác. Sau Mậu Thân, có một chiếc trực thăng, chở lính trinh sát 302 về Đà Lạt, sau đó lượn trên trời với mấy cô Me Mỹ ở khách sạn này nên rớt ngày đầu đường Lê Đại Hành, đối diện cà phê Hạnh Tâm.

Khách sạn Ngọc Lan cũng cho lính Mỹ thuê. Như ông mỹ đóng tại phi trường Cam Ly cho biết là quân số họ cũng ít nên chỉ chống lại, đợi viện binh từ Nhà Trang lên. Sau đó mới tham gia các không vụ bắn phá để chiếm lại Đà Lạt như nhà thờ Tin lành,.. (còn tiếp) 

A story relayed to me by a guy stationed at the radio tropo site in '71 near Cau Dat (Pr'Line, Primary Line) was that they would head down the hill to Don Duong and buy weed from the wife of a VC. He said they were told they were safe travelling to and fro but that was it.

Đây là bài viết tường thuật của một người lính mỹ, ngụ tại khách sạn Mộng Đẹp, kể lại hình ảnh chiếc xe Jeep, có 4 người bị Việt Cộng bắn B40 cháy. Có dịp mình sẽ chuyển ngữ lại vì có vài câu hỏi về những bức ảnh của Tết Mậu Thân 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Giáo dục sinh lý tại học đường

 Dạo này, người Mỹ đang lùng bùng về Tối Cao Pháp Viện sẽ xét lại vụ cho phép phá thai nên trên mạng người Mỹ chửi bới nhau khá ầm ỷ về vụ này để định hướng dư luận cho năm tới. Hình như tiểu bang đã không cho phép phá thai. Thiên hạ sẽ chạy qua Cali để phá thai khiến dân Cali chửi bới. Cứ đụng đến quyền lợi của mình là thiên hạ chửi dù có quan điểm họ cho phép phá thai.

Luật cho phép phá thai đã giúp giảm thiểu tỷ lệ tội ác tại Hoa Kỳ. Con rơi con rớt, bố ở tù, người mẹ một thân một mình, khó có thể nuôi con và dạy dỗ nên người. Có nhiều trường hợp đặc biệt như ông bác sĩ gốc da đen, người đầu tiên mỗ tách rời hai đứa bé song sinh trên thế giới. Làm bộ trưởng gia cư dưới thời ông Trump.

Mình thấy vài gia đình mướn nhà, có con gái đang học trung học, bổng nhiên ôm cái bầu rồi bỏ học. Ở nhà lãnh $400 để nuôi con. Ít ra cũng 3 gia đình, bố mẹ ôm cháu, con dại cái mang.

Theo các nghiên cứu tại học đường Hoa Kỳ thì đa số các học sinh đều có sex trước khi tốt nghiệp phổ thông. Do đó, người ta lên tiếng cho rằng giáo dục sinh lý rất cần thiết cho học sinh nhưng tại Hoa Kỳ, chính quyền liên bang không can thiệp vào sự việc này. Tuỳ mỗi tiểu bang quyết định, chọn lựa giảng dạy sinh lý cho trẻ em. Mình nhớ con mình mới học lớp 4, 5 chi đó, đã được nhận giấy kêu phụ huynh ký tên để con được theo học các lớp sinh lý.

Họ cho biết chúng ta cần giảng dạy sinh lý cho con trẻ để chúng hiểu rõ hành vi của bạn học trong trường hơn. Mình nhớ có lần đồng chí gái la chửi mình gì đó, thằng con chạy lại an ủi, kêu mẹ chắc đang có kinh nên hơi lộn xộn, khiến mình thất kinh. Khi xưa, ở nhà bà cụ hay chị người làm cứ mỗi tháng cứ làm chuyện gì như mèo dấu cứt nay con mình mới 10 tuổi đầu đã được học lý do tại sao các nữ sinh trong lớp lâu lâu nổi doá, chửi tùm lum.

Mình học Vạn Vật năm 11B, ông thầy giảng về màn trinh, kêu khi dương vật xâm nhập vùng cửa nội thành, và thọt sâu cú sút ngàn cân thì màn trinh của phụ nữ sẽ bị thủng. Có tên nào ngồi phía sau hỏi “có chắc không thầy” . Ông thầy kêu chắc. Tên khác lại hỏi thầy đã thử chưa mà nói chắn ăn vậy. Rồi một tên khác kêu “thầy hại đời em rồi” thế là cả lớp cười như ong vỡ tổ. Đó là những gì mình học về sinh lý năm 11 B. Sau đó, ông thầy ngưng dạy về sinh lý.

Theo kinh tế gia thì các vụ học sinh bị dính bầu, đã gây tổn hại cho Hoa Kỳ 5.5 tỷ đô-la vào năm 2018. Sự tổn thất này càng ngày càng gia tăng. Các cô gái dậy thì, vị thành niên bị dính bầu, đa số không sống chung với người cha của đứa bé, chia sẻ tình yêu thương con trẻ mà gặp toàn “dân chơi chạy”. Sự tổn thất về tài chánh đã khiến tiểu bang Mississippi, khá bảo thủ, phải ra luật nhằm hướng dẫn trẻ em về sinh lý.

Tuổi trẻ non dại nên mơ mộng có con với người yêu đầu đời đến khi chương trình đài truyền hình MTV, được giới trẻ ưa chuộng cho thu hình một cô gái, học sinh trung học, dính bầu rồi người yêu bỏ chạy. Một mình với cái thai, bỏ học, đi làm vớ vẩn hay ăn trợ cấp xã hội, chờ chực, đủ trò mới làm tan biến giấc mơ có con với tình yêu đầu đời.

Hình như khi tổng thống Reagan lên ngôi, có ra chương trình giáo dục sinh lý nhưng về bệnh SIDA. Dạo ấy, mình ở âu châu, thiên hạ lo sợ lắm. Hiện nay chính phủ liên bang cấp 110 triệu hàng năm để giáo dục sinh lý cho giới trẻ.

Được biết có đến 89% phụ huynh vừa Dân Chủ và Cộng Hoà, ủng hộ chương trình giáo dục sinh lý tại hoc đường, nói về tuổi dậy thì, quan hệ trai gái, không có sex, các bệnh truyền nhiễm và thuốc ngừa thai. Có cấm chúng cũng làm. Ở Việt Nam khi xưa, lâu lâu thấy thằng bạn học đứng trước cửa, ôm con hay cô hàng xóm đi lấy chồng khi học lớp đệ tứ, rồi vài tháng tay bế tay bồng. Kinh

Dạo ấy con trai như mình thì sợ con gái lắm, sợ bị chúng hớp hồn nên không dám làm gì cả. Nội gặp trong sân trường, về nhà đã ngơ ngơ ngáo ngáo rồi huống chi bị chúng chạm vào thân thể.

Nhờ MTV mà tỷ lệ trẻ em Hoa Kỳ, có thai giảm 5.7% từ năm 2009 đến năm 2010. Cô cậu ở trung học, thấy cảnh tượng cô gái trong chương trình, rên, bỏ học, tương lai không còn gì vì không có thời gian đi học. Ai là con nhà giàu thì bố mẹ bỏ tiền nuôi vú em chớ con nhà nghèo thì bỏ học, ở nhà nuôi con. Mình có một cô mỹ có con, thằng bồ chạy mất đất, bà ngoại mướn căn hộ cho cô ấy ở tạm một thời gian. Bà mẹ cũng tính mướn căn hộ bên cạnh nhưng mình không cho nhưng cuối cùng thì họ kiếm được căn hộ to hơn, hai mẹ con dọn về ở chung cho rẻ.

Ngoài ra, những nguyên nhân tai hại cho sự dính bầu vị thành niên là các cô gái bỏ học, sau này có đi làm thì lương ít còn con trai thì ở tù vì nhiều khi bố mẹ cô gái tức giận nên đi thưa thằng con trai, có sex với trẻ vị thành niên. Thế là đi tù.

Chuyện thiên hạ cứ chửi nhau nhân danh tôn giáo, cấm cản phá thai nhưng nếu nhìn thực tế thì tai hại về kinh tế rất nhiều vì khôn 3 năm dại 1 giờ. MTV đã làm một cuốn phim tài liệu đã giúp giới trẻ Hoa Kỳ suy nghĩ trước khi có sex với nhau, đã giảm khá nhiều số ương phá thai khá nhiều.

Gần nhà mình, lâu lâu chạy ngang một y viện, thấy thiên hạ, cầm bảng chống phá thai trước y viện này. Mình đoán chắc có phá thai trong đó. Không biết, họ có chịu bỏ tiền ra để nuôi mấy đứa bé ra dời tỏng điều kiện bất khả kháng.

Mình đọc đâu đó, một cô gái ở Việt Nam kể là phá thai 15 lần khi chưa lập gia đình, sau này muốn có con thì không được vì nạo thai quá tải. Có lần, thấy một chị đến Đông Phương Hội nhờ chửa bệnh cho thằng con. Nghe nói khi xưa, phá thai mấy lần nên cái vong đi theo phá thằng con hiện nay, dỡ dỡ ương ương. Không biết có thiệt không. Khi xưa, ở Việt Nam, mấy người xảy thai, đều đem cái thai đi chôn hay thờ ở cái am nào, để giúp chúng siêu thoát. Chán Mớ Đời 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Một tin nhắn, một đời mất bạn

 Tuần rồi đi ăn cưới con người bạn học cũ Đà Lạt. Đang ngồi ăn thì có người vỗ vai kêu lại đây. Hóa anh bạn học cũ lâu ngày không gặp. Anh ta dẫn mình đến bàn của anh ta và chỉ bà vợ kêu thằng Sơn Đen đây. Thằng mà khi xưa nó nhắn tin trêu em đấy. Bà vợ nhìn mình từ trên xuống dưới như chưa bao giờ thấy nông dân. Mình nhớ đến câu chuyện ngày xưa, mình nhắn tin cho vợ anh bạn và từ đó không bao giờ gặp lại.

A Nô! Sơn hả, có thằng Nam trên Nót Ăn gờ nét xuống chơi, lên rủ mày ra tiệm cà phê, đấu náo với ló, tiện thể có cái lày muốn bàn với mày. Đó là Bắc mà bạn bè hay gọi là Bắc Ngọng vì hắn cứ nói lộn chữ nờ ra lờ. Từ ngày tìm lại mấy tên học chung Yersin khi xưa ở vùng này thì lâu lâu cả đám hay tụ tập đấu hót về thời ngu dại ở Đà Lạt.

Mình nghe thằng Nam ở trên Los Angeles nhưng chưa gặp lại nên xin phép đồng chí gái đi thăm bạn xưa ở cà phê Lú khiến vợ mình chau mày nhưng không nói gì thêm. Ra đến nơi thì thấy hai thằng đã ngồi tự bao giờ. Thằng Nam, người trung thì mình nhận ra nó ngay, ngày xưa hai thằng học Nhu đạo chung thời với Lô Xuân Luyến, chỉ có khác là tóc gió thôi bay. Tay bắt gặp mừng rồi hỏi chuyện vợ con, Đà Lạt ngày xưa ở đâu, ai còn ai mất,...

Vừa ngồi xuống thì có một tên đến bắt tay rồi hỏi: “nhận ra ai không” khiến mình như bò đội nón, lắc đầu. Hắn nói tiếp, nghe đồn mày nhớ dai lắm mà, không nhận ra tao à. Cuối cùng hắn kêu là Trung cà phê đường Phan Bội CHâu. Mình chỉ nhớ mại mại vì khi xưa, nhà hắn bán cà phê chi đó, không thân lắm. Hắn kéo ghế, nói chuyện về Đà Lạt ngày xưa, chỗ khu hắn ở, có ai, có cô nào càng khiến mình tăm tối. Mình nhớ giỏi lắm là khu xóm mình ở. Còn chỗ khác thì chịu.

Cuối cùng thì thằng Bắc Ngọng bảo; thú thật mấy bài viết của mày nàm bọn tao mất mặt quá. Mày sợ vợ đã không dấu đi nại còn viết, vạch nưng cho người ta xem nàm mất mặt dân trường Tây Yersin. Nghe tới đây làm mình nhớ dạo học Petit Lycée, có lần trong lớp, cô giáo Huệ bắt nó đọc bài trong cuốn Leçons des choses, ông thần lại ngọng nên đọc tiếng Tây khá mặn mà: nơ calard lage sur  nơ nac,..  Làm cô Huệ tá hỏa tam tinh, bỏ đi Tây. Dạo đó còn con nít nên không biết nó bị ngọng.

Đúng rứa, mi làm bọn tau ốt dột, giọng thằng Nam, gốc Huế, dân số 4 chen vào. Hôm nay tau tranh thủ xuống gặp mi để chỉ mi cách dạy vợ. Dù sao thì tụi tau cũng lấy vợ trước mi trên 10 năm nên cũng biết ít nhiều kinh nghiệm dạy vợ để truyền cho mi nguyên bí kíp dạy vợ mà tao đã tu luyện trên mấy chục năm ni. Rồi hắn ngã lưng ra ghế cười híp mắt hí, đưa mắt nhìn mình như Ringo, tay súng bá vàng nhìn mấy tên nông dân Mễ. Thằng Trung ra chiều cũng tán dương, thông đồng với hai tên kia nên mình chỉ biết ngồi ngáp đợi trà sữa ra.

Mình thì ngơ ngác cứ u chầu u chầu, tính cãi lại. Đồng chí gái kêu mình cũng thuộc loại to mồm nhưng hôm nay có 3 cái mồm to như cái loa phường, chung nhau ra rả, bắn súng liên thanh nên ngậm câm như cọp rừng của Thế Lữ. Đừng cãi! Chúng lại dùng những cụm từ thân thuộc của đồng chí gái mỗi khi mình muốn tư duy đột phá, thể hiện người chồng ưu tú của mình. Bọn tao đã đi qua con đường mày đang đi lên biết lổi khó khăn của mày. Hôm lay, bọn tao sẽ dạy cho mày cách trị vợ. Nói xong, thằng này, bê tách cà phê lên nhấp một ngụm rồi thả người ra ghế, rít điếu thuốc rồi thả một làn khói trắng, nhìn mình phiêu lảng như hUỳnh Thành Trà trong Loan MẮt Nhung.

Đại khái từ đầu buổi đến cuối buổi thì ba tên này bàn thảo, cãi nhau về các học thuyết dạy vợ từ kim cổ đến nay qua Sigmund Freud, chủ nghĩa đại đồng, Mát-xít, Lê-nín-nít, đến Deconstruction của Jacques Derida…. Nếu ghi lại đây thì tốn memory của iPad, tốn sức đánh máy thêm làm mấy bác lại chán đời, như bác nào mách phải uống mấy ly nước nên em xin tóm tắc như sau.

Bắc Ngọng, tên này khi xưa học Thái Cực Đạo với mình ở Lasan. Tính tình rất cương ngạnh, nói trên đời, trong vũ trụ Thiên nhiên, có một cái giống vật, thuộc loài âm tính, khó trị nhất nà noại đàn bà. Phải điều nghiên tâm ní của họ để biết người biết ta 100 trận trăm thắng như Tôn Tử khi xưa đã dạy. Hắn giải thích học thuyết của hắn là "Cương", phải cương quyết, phấn đấu mới khiến vợ tâm phục khẩu phục như công chúa Tiên Dung khi xưa, gặp Chử Đồng Tử cương là phục sát đất.

Hắn bảo là cái giống đàn bà rất mê tín dị đoan cho nên phải tự tạo cho mình một chỗ đứng trong dung dịch không gian của vợ như một vị vua, vị thần như Zeus của xứ Hy Lạp hay một thiên tướng, một NGuyễn Huệ của thời này. Khi đã chấp nhận mình nà thần của họ thì 8-9 vợ cũng trị được. Hắn khuyên mình ra đường Hazard, xem nên đồng nên bóng, cô về kéo mày ra múa, gọi mày nà Thiên tướng, được đưa xuống trần gian để giúp đời thì con vợ mày sẽ không dám hành mày, nại nghe nời mày như Nhất Chúa, Nhì Cha, thứ 3 Ngô tổng thống thứ 4 là người chồng nhân dân anh hùng.

Còn tên Nam, khi xưa học Nhu Đạo với mình thì bảo đàn bà như con nít vì thế mới có cụm từ dân gian "đàn bà con nít", phải dùng bánh kẹo để dỗ, nhu-mì như Lưu Bị khi xưa, cứ ôm mặt khóc với Tào Tháo.

 Mình bảo thì cứ upload cái bí kịp của tụi mày lên mạng rồi tao tải về đọc có khỏe không. Bắc ngọng bảo học cách dạy vợ không thể học kiểu hàm thụ, câu Like được. Phải đứng bên cạnh, rót tai ra mà hứng những lời vàng, phun ra như ngọc thì mới quán triệt giai cấp lập trường, người chồng nhân dân, đâu nà vợ đâu nà thần.

Mình chưa kịp nói gì thì tên Trung nhảy vào kêu Thái Cực Quyền vừa nhu vừa cương mới là phu đạo. 3 tên xung lên, cãi nhau học thuyết Nhu mang tính chất nhân văn hơn Cương, học thuyết Cương mang tính chất phong kiến biến chất của thế hệ xưa còn Thái Cực Quyền thì gồm cả hai thuyết trên. Mình theo dõi ba tên này cãi nhau như xem thiên hạ đánh bóng bàn, nhìn qua nhìn lại, miệng thì cứ u chầu u chầu thì bổng thấy trên bàn có hai cái điện thoại thông minh iPhone 14 và Samsung to đùng, đời mới của hai tên này, bỏ trên bàn để khẳng định mình là dân chơi cầu ba cẳng, cập nhật hoá công nghệ thông tin từng ngày từng giờ. Mình thấy điện thoại rung rung nhưng mãi lo cãi nhau nên mấy tên bạn không để ý.

Thằng Bắc ngọng và Nam rứa

Mình lấy lên xem, rờ mó, xem điện thoại cực đỉnh vì tính xin đồng chí gái, giao lưu một cái vào Noël này vì Apple ra thông báo sẽ không cập nhật hoá các phần mềm loại điện thoại cổ điển của mình trong năm tới. Thấy tin nhắn của "Vo Na Tat Ca" nên đoán là của tên Bắc ngọng, còn iPhone kia thì mò thấy "Vo Kinh Yeu" nên bấm, cài thêm số điện thoại của vợ hai thằng này trong vào máy của mình dưới tên của chúng, để lỡ sau này, không gọi được chúng thì gọi vợ chúng. Mình về nhà, sau 7:00 tối là không có nghe điện thoại nữa vì đồng chí vợ cấm. Đúng hơn là ngại người thuê nhà gọi.

Ngay lúc đó thì có cô tiếp viên đến hỏi mình uống gì. Nhìn cô tiếp viên này mình muốn té xỉu, cô ta bận đồ rất thoáng, cái nịt ngực tưởng chừng sắp sửa bung ra trước mồm của mình như mời gọi. Cô ta hình như cố tình, cúi xuống bên mình để mình có thể chiêm ngưỡng giang sơn vĩ đại, phong cảnh bao la bát ngát của cô ấy với những thung lũng tình yêu cực đỉnh. 

Mình móc tờ $20.00 dúi vào tay cô bảo cho ly trà sữa và nhờ em một tị. Thấy tờ $20.00 thì cô nàng tươi ngay, gật đầu. Mình nói bọn anh 50 năm rồi mới gặp lại nhau nên nhờ em ngồi xuống bên cạnh tên này, chỉ thằng Bắc Ngọng để anh chụp một tấm kỷ niệm. 

Mình bảo cô nàng ôm vai, tạo dáng làm như mi gió cái mặt chết bầm của nó rồi lấy điện thoại IPhone 6 của mình chụp một cái, xong làm phiền cô nàng ngồi bên, ôm thằng Nam Huế rồi chụp một tấm nữa. Hai thằng này như trên trời rơi xuống, được một cô gái đưa hai trái bưởi ngay bên mồm nên há hốc, ngơ ngáo quên vụ cương nhu trị vợ. Rồi thằng Trung cũng nhảy vào ăn bám, kêu chụp tao luôn. Xong xuôi, màn chào hàng rực rỡ lê táo, bưởi sạch nội địa. Như hoàn hồn lại, 3 tên đòi xem ảnh rồi nhờ mình gửi qua máy cho chúng. Mình e-thờ róp cho chúng xong rồi xoá ngay mấy tấm ảnh vì lỡ đồng chí gái, buồn buồn, mở xét điện thoại.

Xong xuôi thì ba thằng, cựu học sinh trường Tây Yersin, lại tiếp tục tranh luận về bí kíp dạy vợ của chúng. Mình đột phá tư duy, nhớ xem hài trên du-tu-be, nghe ai kể về cô nào nhắn tin cho chồng để đón ở trường mà không bỏ dấu. Lấy điện thoại, mở lập trình Notes ra thảo message: "em xin loi chi. Em biet la nguoi den sau, nhưng em da trot yeu và trao tat ca doi con gai cho anh ay. Anh ay la mot nguoi chong tuyet voi. Xin chi tha loi"

Sau đó mình lấy “công-tắc” Vo Kinh Yeu ra vào gửi nhắn tin rồi đến Vo Na Tat Ca, còn thằng theo phái Thái Cực Quyền thì không để điện thoại trên bàn nên không liệt vợ hắn vào dạng Hoạn Thư. Xong xuôi, uống một ngụm trà sữa dạy vợ của 3 tên bạn, khi xưa hay gọi mình ngu lâu dốt bền. Đâu 30 giây sau thì có tiếng điện thoai rung, Vo Na Tat Ca gọi, mình đứng dậy, ra chỗ quầy trả tiền, bấm FaceTime đưa cái máy cho cô thâu Ngân viên, bảo cháu nghe dùm bác 1 tí. Cô nàng ngơ ngác như bò đội nón nhưng cũng cầm máy nói Hello! Rồi đưa máy lại cho mình, kêu không ai trả lời. Mình nghe tiếng động bên đầu dây rồi cúp máy.

Mình định trở lại chỗ ngồi thì Vo Kinh Yeu gọi, nên nhờ cô bé trả lời hộ rồi bấm FaceTime, đưa máy  mình cho cô ta. Đầu dây bên kia cũng nghe tiếng lùng bùng trong khi trong quán cà phê, giọng hát Tuấn Vũ đang rên rĩ "mãi mãi là người đến sau,..". Mình tắt máy, turn off theo thói quen 7:00 tối, về lại chỗ ngồi trong khi 3 tên vẫn mồm gan bổ cãi, chưa ai thua ai. Mình bảo thôi mai tao phải đi vườn sớm, nên phải về. Đồng chí gái cho phép đến 8:00 thôi. Hôm nào rảnh rỗi sẽ gặp tụi mày, học cách trị vợ sau.

Sáng hôm sau thức dậy, chuẩn bị lên vườn thì mở máy điện thoại. Mình thất kinh khi thấy 24 missed calls và 15 cái voice message. Tưởng người thuê nhà gặp sự cố gì mà gọi lắm thế. Mở ra thì giọng thằng Bắc ngọng rên rĩ: ông Sơn ơi, ông nàm ơn gọi cho vợ tôi, bảo nà ông đùa. Tôi đứng ngoài trời hơn 4 tiếng rồi. Ông ác chi mà ác thế. Mở nhắn tin kế thì giọng thằng Nam Huế: Ôn ơi Ôn, làm ơn gọi cho vợ tui vì vợ tui muốn li dị tui. Ôn ăn chi mà thất đức rứa,...

Mình phải gọi lại "Vo Kinh Yeu" và "Vo Na Tat Ca" để thanh minh thanh nga cho chúng, bảo mình chọc chúng thôi, còn cô gái là hàng sạch của tiệm cà phê. Hai thằng này giỏi trị dạy vợ nhưng không may là lúc mình e-đờ róp tấm ảnh chụp với cô tiếp viên nẩy lửa thì chúng chỉ lưu vào máy điện thoại rồi xoá cái nhắn tin của mình nên khi hai bà vợ lục điện thoại thì thấy hình lưu giữ trong Photo nên đã ngọng rồi thêm câm. Hai bà bảo rõ ràng là thấy mặt cô bé ăn bận rất thoáng trả lời, đâu phải sơn đen sơn đuốc gì cả nên cấm cửa không cho vào nhà, đành ngủ trong xe ga-ra tới sáng.

Mình có kể cho đồng chí gái nghe thì bị la là Ác Ôn và bắt mình hứa là không tái phạm những hành vi phản đạo đức cách mạng. Từ đó, mỗi lần đi đâu, đồng chí gái chỉ cho $5 thay vì $20 như xưa. Vào cà phê cởi truồng mà cho tiền boa 5 đô thì mấy cháu gái chửi chết. Sau này, lâu lâu đồng chí gái có nhận nhắn tin vô danh tương tự như mình đã gửi cho Vo Kinh Yeu và Vo Na Tat Ca. 

Bác nào có bí kíp dạy vợ khác thì cho em xin số điện thoại cảu bác gái luôn. Xin đa tạ trước.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

NHS

Anh hàng phở và gú gồ

 Mình có kể vụ vào tiệm phở, được anh hàng phở mời ăn thịt bò thái mỏng vì ông KHổng KHâu kêu không ăn thịt thái không vuông vắn, khiến anh hàng phở Bolsa phải thái rất nhiều lát thịt, còn dư hữu nghị cho mình. Khi không được mời ăn thịt bò tái miễn phí nên phải tiếp tục nghe anh hàng phở kể về giấc mơ gặp Khổng Tử thời A CÒng.

Anh hàng phở kể sau khi thái thịt bò phi-lê vuông vắn cho ông Khổng Khâu, kéo ghế ngồi xem ông  Khổng thị ăn phở Bolsa. Nhân tiện học hỏi thêm chữ thánh hiền. Anh hàng phở hỏi ông Khổng Khâu: thời bé, con nghe thầy con hay đố trong  lớp. Có câu này con không hiểu nên bị ăn hột vịt lộn. Nay xin hỏi thầy xem, để giải đáp dùm con vì con vẫn ấm ức. Khi xưa, con hỏi thầy con thì thầy kêu “sao mày dốt thế?” Khiến cả lớp cười, chế nhạo con nên từ đó con mang cái tội ngu lâu dốt sớm. Nay nhờ ông giải dùm con thì con đợi ơn ông suốt đời, nguyện nấu phở cho ông ăn suốt đời.

Ông Khổng kHâu, lấy đôi đũa gặp miếng thịt bò, chấm vào nước phở rồi quẹt chút tương ớt, bỏ vào mồm, vớt gắp thêm miếng hành trần. Vừa nhai ngoàm ngoàm, vừa bảo anh hàng phở người cứ hỏi. Anh hàng phở gãi đầu, gãi tai rồi như để nhớ lại câu đố ngày xưa mà anh ta không trả lời được bị thầy và bạn học kêu ngu lâu dốt bền.

Anh nói câu đó theo con 60 năm này: “ nước nào không có cá? Lửa nào không có khói? Cây gì không có lá? Hoa gì không có cảnh?” Ông KHổng Khâu nghe tới đây, mồm phun ra bánh phở và miếng thịt bò đang nhai dang dở, há mồm đưa cái răng vẩu, còn dính chút thịt bò. Anh hàng phở chợt hiểu lý do thầy muốn cắt thịt vuông vắn để khỏi lọt vào khe răng, mất công xỉa răng.

 Sau đó, cười nói: mi hỏi thế bị chửi ngu lâu dốt bền là đúng. Trên đời này, ao biển hồ gì đều có cá hết. Còn củi rơm, đèn đuốc, lửa gì cũng có khói cả. Còn các loài cây cỏ, nếu không có lá thì không thành cây, không có cành thì không có chỗ mọc ra hoa. Hiểu chửa. Nói xong, ông lại hì hụp tiếp tục xơi thịt tái với phở an nam.

Anh hàng phở rụt rề, mở điện thoại cầm tay rồi thốt lên: ở xứ con, ông Nguyễn Du, khi xưa hay nói: 100 năm trong cỏi người ta, cái gì không biết thì tra gú gồ. Từ ngày con sắm được cái điện thoại này thì cái gì không biết, con lên gú gồ hỏi.

Gú gồ cho biết là nước giếng là nước không có cá, hoạ may có con cóc ngồi đáy giếng. Lửa đom đóm thì không có khói. Ở xứ con, các quan nhớn đều kháo nhau là khi xưa, các quan đi học, nhà nghèo không có đuốc nên phải bắt đom đóm. Mất 3 tiếng đồng hồ mới gom được một chai đom đóm thì chỉ học được 15 phút vì lân tinh hết. Do đó các quan nhớn phải chạy chọt, mua bằng tiến sĩ, khai trụt tuổi. Gú gô kêu cây khô thì không có lá, còn nay vào đông, tuyết bắt đầu rơi trên núi, hoa tuyết ra đầy không có cành.

Ông Khổng Khâu nghe đến đay, bổng dừng ăn, rồi nói: đúng Gú Gồ khả uý, lão phu xin bái Gú gồ làm thầy.

Ông Khổng Khâu nói đến đây thì có một anh vô gia cư đi vào tiệm. Dạo này, đại dịch nên dân số vô gia cư gia tăng kinh khủng ở Bolsa. Đi đâu cũng thấy. Anh vô gia cư xin anh hàng phở có gì dư thì cho anh ta vì đói quá. Anh hàng phở kêu ngồi lại bàn với ông Khổng Khâu rồi chạy vào làm tô phở bưng ra, khói nghi ngút.

Ông Khổng Khâu hỏi anh vô gia cư tên gì, vì cớ nào mà ra nông nổi. Ông chạnh nhớ đến thời thầy trò ông ta đi di tản, kiếm cơm, nhiều hôm đói, trời mưa, lạnh tuyết rơi, cả thầy lẫn trò đói nên kêu anh ta ngồi xuống, rót cà phê mà ông tưởng là trà Ô-Long vì màu đen, mời anh vô gia cư để nhớ thủa hàn vi của mình, cũng được nhiều người tiếp đãi, bố thí cho chút cơm áo.

Anh ta tự xưng là Thúc Sơn vô thủ. Nghèo nên đi ăn trộm bị chúng chặt cánh tay như Vương Vũ trong vai Độc thủ đại Hiệp. Nay may mắn gặp ông ở đây, muốn xin ông dạy dỗ để trở nên người tốt. Ông Khổng Khâu, nghe anh chàng không tay, nói là đã từng vào tù ra khám nên có vẻ không thích, không muốn dây dưa với hạng người này nên nói: “anh làm việc bậy bạ bị chặt cái tay, dù có ăn năn, muốn học ta thì cũng không bù lại những gì anh đã làm sai.” Khi xưa, thầy trò ta đi tứ xứ kiếm ăn nhưng tuyệt nhiên không bao giờ ăn cắp đồ của ai cả. Chỉ bận đồ phát chẩn, ăn đồ của thiên hạ cho.

Ông không tay, húp bát phở rồi nói: “tôi chỉ vì nghèo không đi học, nên không hiểu đạo pháp nên làm bậy. Nay tàn tật phải đi xin của bố thí. Hôm nay, nghe nói ngài ghé phố Bôn Sa nên cố gắng đi xe buýt chui đến đây. Trước để xem dung nhan của ngày, sau để học thầy.

Tôi tuy trở thành độc thủ ăn mày nhưng vẫn còn có thứ cao quý hơn cái tay, tôi muốn bảo toàn nó. Trời không nơi nào không che phủ, vận vật đều được đất nâng đỡ. Tôi xem ngài như là Trời Đất, nhưng nào ngờ ngài lại có thái độ như tên cảnh sát trưởng trong cuốn Les Miserables của nhà văn tây Victor Hugo. Cố chấp không cho tên bị tù đày có cơ hội làm lại cuộc đời.

Nói xong thì đọc thủ đại hiệp của bôn sa, bỏ đi sau khi húp hết tô phở của anh hàng phở. Xong om

Nguyễn Hoàng Sơn

Nên hay không nên ăn “Muối biển’

 Hôm qua, mình đi ăn sáng với ông mỹ nuôi ong. Tuần vừa rồi, ông ta vào nhà thương cấp cứu hai lần vì áp huyết cao, tim đập mạnh. Ông này 75 tuổi nhưng ăn uống không cẩn thận nên bệnh đủ loại. Đi ăn với ta, thấy ông ta ăn thức ăn trên nguyên tắc là tốt cho cơ thể như oatmeal hay burger làm bằng đậu nành,… ông đổ đường cả ký vào trộn để ăn. Mình nhắc là lấy mật ong nếu ông thích ngọt nhưng ông ta nói đường nâu tốt hơn. Xịt ketchup đủ trò,…

Về già, đa số hay bệnh áp huyết, bác sĩ kêu cử ăn muối, ăn mặn. Họ kêu muối làm cho áp huyết cao, dẫn  đến các bệnh tim mạch, thận suy, giữ nước, tai biến và loãng xương. Theo ông mỹ thì ông ta bị đủ các loại bệnh này. Có lần mình đi ăn phở, kêu một cái xí quách, họ đem ra rất hoành tráng nhưng ăn thì thấy mặn kinh hồn nên sợ ăn phở từ dạo ấy. Có thể họ bỏ bột ngọt, muối bú xua la mua. Cứ vắt chanh vào ăn thấy ok. Mình sợ ăn tiệm từ độ đó. Đang đợi được ăn bún bò Phan Bội Châu Sàigòn, do hậu duệ của chủ quán này nấu vào giáng sinh năm nay.

Vấn đề là cơ thể chúng ta cần muối để điều hoà chất lỏng trong cơ thể, giúp giữ độ áp huyết bình thường và cần thiết cho não bộ và cơ bắp hoạt động. Do đó khi bác sĩ khuyên không ăn muối, sẽ khiến cơ thể bị lộn xộn, đàn dần tạo vụ não bộ làm mất trí nhớ.

Chúng ta cần chút muối trong thực phẩm hàng ngày. Người ta khuyên người lớn ăn mỗi ngày không quá 5g muối tương đương 1.25 muỗng muối. 

Ngày nay, chúng ta ăn thực phẩm được công nghệ hoá. Các thực phẩm này muốn giữ được lâu nên họ bỏ muối rất nhiều, thêm họ ngại chất béo, nên thêm đường. Chúng ta không để ý vừa ăn muối nhiều và đường nhiều nên dần dà cơ thể có nhiều muối và đường, đưa đến những tai hại cho sức khoẻ cá nhân. Khi mua các lon thực phẩm nên đọc kỹ cách lượng sodium và chloride và đường. Cứ tính trung bình 4g đường hay muối là một muỗng cà phê.

Đây là lon Nutella mua khi mấy đứa cháu đến chơi. Chúng thích nên thằng con mua cho ăn. Bản chỉ dẫn các chất dinh dưỡng cho thấy có 21g đường mà trong đó có đến 19g đường hoá học. Chúng ta lấy 21 chia cho 4 tương đường 4.25 muỗng cà phê cho một phần . Ăn nhiều nên con nít mỹ mập béo là vậy vì chất đường nhất là đường háo học.

Đây là mấy hộp cá thu. Không thấy bỏ đường nhưng lại bỏ sodium đến 200mg hay 20g. Cứ lấy 20 chia cho 4 thành 5 muỗng cà phê muối. Trên nguyên tắc là mặn nhưng họ pha chế ra sao để mình không cảm thấy mặn. Chán Mớ Đời 

Mình lấy mấy lon đồ hộp mua trước đây mà không để ý, nay thì không dám đụng tới. Có thể sẽ quăn vào cuối năm.

Hồi bé, ở Việt Nam mình chỉ biết muối biển. Đi về Nhà Trang một lần thấy mấy ruộng muối, người dân dẫn nước biển vào rồi để bốc hơi nước, còn lại muối trắng vì có nước muối đặt. Khi mình sang Tây thì thấy họ dùng muối trong hầm mỏ. Dần dần mình khám phá có nhiều loại muối, màu mè khác nhau: màu đen, màu hồng, muối hột như ở Việt Nam người ta hay dùng để chà sát vỏ chanh khi làm chanh muối,… nói chung đủ trò.

Ngoài ra trong trái cây hay rau cải cũng có muối. 

Vấn đề ngày nay, muối khắp thế giới bị ô nhiễm bởi các chất nhựa. Ra biển chúng ta thấy mấy bình nước, bao nylon,…được quăn trên bãi biển rồi thủy triều kéo ra ngoài khơi, thậm chí có những thuyền bè đem đò phế thải ra ngoài biển để thải. Lâu lâu người ta bắt vài con tàu như vậy.

Hầm muối nằm dưới đất độ 1,100 bộ

Họ ước đoán có 12.7 triệu tấn plastic được đổ ra biển hàng năm. Tương đương một xe tải đây chất nhựa mỗi phút trong ngày 24 tiếng. Kinh plastic sẽ phá hoại môi trường, cá ăn vào chết đủ trò. Nay chúng ta nghe nói là ăn đồ biển tốt, không bị cholesterol, ăn sushi,… nhưng lại quên cá và các loại thuỷ sản đều xơi đồ nhựa.

Giáo sư Sherri MAson  của đại học New York nghiên cứu về sự ô nhiễm plastic trong muối. Bà ta nghiên cứu 12 loại muối gồm 10 loại từ biển. Bà cho biết mỗi người Mỹ ăn trung bình 660 phân tử nhựa hàng năm nếu họ theo chương trình của chính phủ, ăn 2.3 g mỗi ngày. người Mỹ có thể tiêu thụ muối nhiều hơn vì họ ăn rất nhiều nhất là đồ được chế biến, công nghệ hoá như mình chỉ 2 lon đồ hộp trên.

Trường đại học John Hopskins và đại học Arizona cho biết nghiên cứu của họ vào năm 2013: họ tìm ra bisphenol A (chất nhựa) trong 95% dân số tại Hoa Kỳ. Chúng ta uống nước trong chai nhựa cũng đưa đến tình trạng này.

Cứ mỗi phút, 1 triệu chai nhựa được bán trên thế giới. Bà ta khám phá trong các thức ăn đồ hộp, nhựa đều có polyethylene terephthalate, chất dùng để chế tạo chai nước. Họ khám nghiệm 17 loại muối trên thế giới đều tìm thấy các chất nhựa kể trên.

Năm 2015, họ tìm thấy nhựa trong muối của Trung Cộng. Trong các thực phẩm Made Trung Cộng. Muối biển bị ảnh hưởng nhiều bởi các đồ nhựa vì cách chế biến làm khô, giúp mất nước.

Cứ tưởng tượng các ruộng muối ở Nhà Trang, bị nước thải từ thành phố đổ ra biển, rồi người làm muối dẫn vào ruộng để mặt trời làm bay hơi nước. Các chất dơ, đọng lại biến thành muối. Thật ra không phải chỉ Việt Nam, Trung Cộng mà khắp thế giới nước biển không hẳn là sạch. Mấy tháng tước, bờ biển Huntington Beach ở Quận Cam bị dầu thô đổ ra. Cứ tưởng tượng thiên hạ lấy nước biển đó làm muối trắng. Đâu ai biết.

Từ khi mình khám phá ra vụ này thì mua muối Hy Mã LẬp Sơn để ăn. Trên nguyên tắc thì loại muối này ít chất dinh dưỡng hơn muối biển nhưng kệ cho nó lành. Mình tránh uống nước trong chai nhựa. Mua bình nước bằng thiết rồi cứ chê nước lọt ở nhà đem theo uống. Vừa giúp không tàn phá môi tường vừa bớt nguy hiểm, nhậu thêm chất nhựa khi uống. Chán Mớ Đời 

Ngoài ra tại các nước có tuyết thì sông ngòi bị ô nhiễm bởi muối. Lý do là khi có tuyết, họ dùng chloride để làm tan tuyết trên đường để xe cộ lưu thông. Hàng năm Hoa Kỳ sử dụng đến 22 triệu m3 chloride để làm tan tuyết, so với 4,500 tấn m3 vào năm 1940. Nước tuyết tan có chloride sẽ chảy về các dòng sông, hồ tại địa phương, làm ô nhiễm nước.

 Thông thường nước ngọt từ các dòng suối hay hồ có độ 1% chất muối của biển. Năm 2005, đại học Mary land cho biết là nước của các sông lạch tại Hoa Kỳ có đến 25% chất muối biển. Điển hình ở Baltimore, chất chloride tăng gấp đôi trong nước uống của thành phố.

Ngoài ra mưa acid làm xi măng, đá,..thải các chất vôi và bicarbonate vào môi trường. Các nôn dân muốn bội thu nên sử dụng các hoá chất và phân bón hoá học khiến các chất muốn Potassium chảy vào lòng đất hay ra các con suối,… Cho thấy văn minh vừa giúp chúng ta có một cuộc sống dễ dàng hơn vô hình trung cũng giết chúng ta lần mòn.

Nguyễn Hoàng Sơn