Chết là hết hay nợ vẫn phải trả

Hôm lễ chiến sĩ trận vong, có mấy người bạn ghé nhà ăn cơm sau mấy tháng cách ly xã hội. Có người hỏi mình là mấy cái nợ, chưa trả hết thì sau khi chết sẽ ra sao. Trong thời gian cách ly, họ có thì giờ suy nghĩ về mấy vụ sống chết.

Mình là nông dân, không phải luật sư mà thiên hạ hay hỏi những vụ về luật thừa kế, đủ trò. Cách tốt nhất là kiếm sách đọc rồi ghi xuống những gì cần hỏi luật sư rồi trả tiền họ để họ trả lời những thắc mắc. Đừng có kêu nông dân.

Sau khi chết, thì chủ nợ thường tìm cách thu nợ bằng cách theo các tài sản của người quá cố qua toà án thừa kế (probate court). Nhiều trường hợp, người phối ngẫu hay con cháu thừa hưởng gia tài, có thể phải lãnh trách nhiệm về số nợ. Nhiều tài sản không được liệt kê trong gia sản của người quá cố.

Đối với người thừa kế, như người phối ngẫu hay con cháu, vấn đề là trách nhiệm trả nợ ra sao. Cái này thì cũng tuỳ theo luật lệ của mỗi tiểu bang và loại nợ gì.

Thông thường thì các tài sản cá nhân dù to hay ít, trở thành gia tài của họ khi chết. Gồm các trương mục tài chánh, xe cộ, bàn ghế, áo quần,…. Các chủ nợ có thể xiết nợ qua mấy tài sản để lại của người quá cố. Do đó lâu lâu thấy mấy tấm bảng đề “Estate Sale” là một công ty đại diện gia tài của người quá cố, đến ước lượng các vật sở hữu để bán trừ nợ. Dư tiền thì đưa lại cho người thừa kế.

Thường thì người phối ngẫu hay người thừa kế gia tài, không phải lãnh trách nhiệm về các nợ của người quá cố. Nhưng cũng có những ngoại lệ chiếu theo luật địa phương.

Sau khi qua đời, sẽ có toà đứng ra giúp, lấy gia tài của người quá cố, trả hết nợ, đóng thuế gia tài cho chính phủ, còn dư thì chia cho các người thừa kế theo di chúc. Nếu không có di chúc thì toà thì sẽ phán dùm. Quá trình này được gọi là “probate”. Không biết tiếng việt gọi là gì. Thông thường thì vài tháng còn lâu hơn thì vài năm như gia tài của Elvis Presley tính ra mất đến 20 năm.

Lý do là ông ta không làm di chúc và chết bất đắc kỳ tử. Có một điều là ít ai biết sẽ đi tây phương cực lạc ngày nào, giờ nào và ra sao. Vụ Nathalie Wood cũng mất 15-20 năm mới xong.

Khi một người chết thì phải đăng cáo phó tên người chết để bạn bè, người thân biết nhưng quan trọng nhất là luật bắt gia đình đăng để ai có dính dáng gì đến gia tài, có thể đến để lãnh phần hay đòi nợ. Một khi toà đã xử xong thì ai không đòi trong thời hạn của ”probate” thì bù trớt, không có quyền đòi nữa.

Có lần, báo chí đăng tải bà Jackson Onassis chết để lại gia tài có đâu một triệu đồng, khiến thiên hạ ngạc nhiên. Thật ra, bà này làm “Estate planning” về việc để lại gia tài ra sao hết, nhưng phải để ra ngoài một số vớ vẩn để qua toà thừa kế để giải quyết mấy tài sản lặt vặt. Khi toà án về thừa kế gia sản của bà Jackson được phán quyết thì sau này, không ai có quyền kiện thưa về tài sản của bà này nữa.

Nghe nói có nhiều trường hợp, người chết rồi có cháu hay con rơi đâu đến đòi chia gia tài. Điển hình bà Anna Nicole Smith, 25 tuổi lấy ông chồng tỷ phú 89 tuổi, khiến ông chồng không chịu nổi phải trả bài mỗi đêm cho vợ trẻ hơn mình 5 giáp nên chết sớm. Theo luật thì gia tài của ông tài sẽ được bà vợ cuối cùng thừa kế. Vợ cũ, con cháu nhảy ra kiện loạn cào cào, cuối cùng bà ta nhận đâu mấy trăm triệu.

Vài năm sau, bà ta lại lăn đùng ra chết. Có mấy tên nhảy vào kêu là cha của mấy đứa con của bà ta. Ra toà đủ trò, thử nghiệm DNA xem có phải cha thật hay không. Giống như ông tài tử đóng trong phim Love Story, ly dị bà vợ nhưng khi bà vợ cũ bị ung thư chết thì ông ta đến chăm sóc, cuối cùng kêu bức tranh hoạ chi đó là được bà vợ cũ cho, giá mấy triệu. Chán Mớ Đời 

Lý do đó, người ta làm Living trust và di chúc,…để tránh phải phơi bày mọi thứ, tài sản đủ trò cho mọi người biết và bớt tốn tiền. Nếu không thì phải ra toà, nhiều loại người không có tên được ghi trong di chúc, có thể kiện tụng ,… mình đã kể rồi trong bài về thừa kế.

Theo mình hiểu thì chi phí đám tang là đứng số 1, đến chi phí để quản lý gia tài, tài sản, rồi đến thuế rồi đến y phí nhà thương, y sĩ,…

Có những tài sản của người quá cố không tính vào gia tài thừa kế như bảo hiểm nhân thọ, quỹ hưu trí (401(k) hay IRA. Mấy quỹ này được trao thẳng cho người thừa kế hay tài sản nào đã được chuyển qua mấy Trust.

Có thể người qua đời để lại gia tài mà không có đủ tiền để trả nợ hay đã chuyển ra khỏi “estate” và không phải qua “probate” thì thông thường chủ nợ không được rờ đến.

Lý do này mà khi mình mượn nợ trên căn nhà, ngân hàng luôn luôn bắt mình và vợ phải sang tên căn nhà từ Living trust qua tên hai vợ chồng, để ký giấy nợ. Sau đó thì phải sang tên lại qua Living Trust. Nếu một trong 2 người qua đời thì người còn lại lãnh hết số nợ còn lại. Vì nếu Living trust ký giấy nợ thì bù trớt. Tương tự một pháp nhân như Corporation, LLC khó mà mượn được tiền.

Ngoài các tiểu bang như California có luật “Community Property”, sẽ khiến nợ nần khá lộn xộn. Tiểu bang xem là nợ ký trong thời gian lấy nhau thì người phối ngẫu sống sót có thể phải lãnh nợ hết cho dù căn nhà đứng tên người quá cố. Nhiều khi sống chung cũng bị lãnh nợ. Mình không rành lắm.

Ngoài ra các y phí, nằm nhà thương, bác sĩ thuốc men trước khi chết thì người ở lại cũng phải trả.

Nghe nói là trong thời gian ra toà Probate, người thừa kế có thể viện cớ là không có tài sản, để xin xoá nợ. Nếu mà đã ký chung cái nợ thì người còn lại sẽ phải trả nợ dù không sử dụng. Điển hình, có người mua nhà nhưng không đủ tiêu chuẩn nên nhờ người thân đứng tên mượn ngân hàng. Sau đó họ lăn đùng ra chết thì người ký giấy nợ dùm lãnh đủ. Do đó không bao giờ ký tên dùm ai dù đó là con mình.

Nợ tiền học đại học. Khi người mượn tiền đi học đại học thì khi chết, xù được vì của chính phủ. Chán Mớ Đời 

Đại khái là nên làm Living Trust, chuyển tên các tài sản của mình qua Living trust để tránh bị thiên hạ, không có tên trong di chúc, nhảy vào ăn có, tốn tiền luật sư để cãi dùm khiến tài sản sẽ không còn bao nhiêu. Thêm mất thì giờ, điên đầu. Chán Mớ Đời 

Nhs

Lịch sử tiệm ăn của Tây

Hồi nhỏ hay nghe người lớn nói: “ăn cơm tàu, ở nhà tây, lấy vợ nhật” khiến mình thắc mắc. Lý do là 18 năm ở Đàlạt, mình ăn cơm tàu được 2 lần ở tiệm Như Ý, cạnh rạp Ngọc Hiệp. Lần nào, ông bà cụ đều kêu món Tả-phí-lù nên cũng chưa nếm mùi cơm tàu là ngon tới đâu. Chỉ biết lâu lâu có tiền thì ghé quán mì Cẩm Đô và mì vịt-tiềm ở đường Phan Đình Phùng, cạnh tiệm Luồng Điện. Bà tàu bán mì vịt tiềm rất ngon, có ông chồng cờ bạc, chả lo phụ gì cả thêm đàn con đầy đàn. Nhớ bà ta hay cổng đứa con sau lưng khi bán mì.

Trong cuốn “Dining Out: A Global History of Restaurants”, 2 tác giả Elliott Shore và Katie Rawson cho rằng tiệm ăn lâu đời nhất thế giới khởi phát từ bên tàu vào thế thứ 12, đời nhà Tống tại các thành phố lớn đông dân cư hơn cả triệu người như Hàng Châu, Tú Xuyên.

Các thương gia đi buôn bán ở phương xa, không quen với thức ăn địa phương nên mới có màn người từ miền Bắc xuống miền nam nấu món ăn cho các thương gia gốc miền Bắc và ngược lại và từ đó các tiệm ăn được thành lập để giúp thương gia tứ xứ ăn món quen của quê hương họ. Họ có thể đến một tiệm mì, hay tiệm Điểm Sấm,…. Dần dần, các tiệm ăn sang trọng bắt đầu mọc lên với các thực đơn cầu kỳ cho thực khách có tiền, dân buôn bán làm ăn.

Nghĩ lại cũng đúng, khi mình rời Việt Nam đi Tây. Sau mấy tháng ở Paris, thèm nhớ thức ăn Việt Nam. Đi làm được chút tiền là bò vào tiệm ăn việt, giá cả đắt quá nên chỉ ăn được bát bún bò. Đi chơi ở xứ nào cũng nhớ các quán ăn việt ở Bolsa. Mình có ông anh vợ, đi Mễ tây cơ chơi mà đem theo đồ ăn Việt đông lạnh. Đến phi trường, quan thuế nói là xứ họ cũng có thức ăn. Chán Mớ Đời 

Theo lịch sử loài người thì bán thức ăn đã có từ thời xưa, ở các nền văn minh cổ đại. Các tiệm ăn đã được thành lập từ thời đế quốc La-mã và bên tàu. Khi người nông dân đem gia cầm của họ từ quê ra thành thị để bán thì họ phải đi mất mấy ngày đường, giữa đường nên cần một chỗ để dừng chân, nghỉ ngơi và ăn uống. Do đó có những lữ quán mọc bên đường cho đám người này.

Viết tới đây lại nhớ dạo mới đậu tú tài xong, hay đi xe đò về Sàigòn, nộp đơn xin du học. Họ hay ngừng xe ở Đinh Quán để cho hành khách đi tiểu và làm đĩa cơm sườn nướng và ly trà đá. Ngon chi lạ. Sau này về lại, đi ngang đây, không dám ngồi, ruồi bu kinh khủng.

Thường thì không có thực đơn, món ăn chính do chủ quán nấu hôm ấy kiểu “plat du jour “ bên tây hay ở Hoa Kỳ, “Special of the day”. Dạo mình đi chơi ở Ý Đại Lợi cũng hay tìm đến mấy tiệm cơm bình dân gia đình “casalinga” để ăn vì rẻ.

Theo tài liệu tại âu châu vào thời trung cổ, đến thời Phục Hưng, thì các lữ quán, lữ điếm là nơi người ta có thể mua thức ăn, thường được gọi là Taverne. Còn ở Tây Ban Nha thì được gọi là Bodegas, bán các món được gọi là “tapas”. Ở Anh Quốc thì họ bán món sausage và Shepherd’s pie mà dạo ở Anh Quốc mình ăn đến ngán luôn. Trong các quán Pub, bán bia và món này. Đi theo đám bạn vào đây là chỉ có món này nên bỏ chạy qua mỹ.

Hồi ở bên Pháp, nghe người tây kể là khi xưa như thời trung cổ, chỉ có mấy hiệp hội bán thịt (charcutier ) mới có quyền làm thức ăn bán cho thiên hạ. Vào năm 1765, có ông tên Boulanger, nấu món thịt cừu (pieds de mouton à la sauce poulette) để bán trong tiệm của ông ta gần cung điện Louvre bị hiệp hội bán thịt kiện ra toà nhưng ông Boulanger thắng kiện, tạo nên phong trào mở tiệm bán thức ăn như của ông Boulanger tại Paris.

Mình đọc National Geographic thì họ cho biết thời đó người Pháp, ít ai có một nhà bếp trong nhà để có thể nấu ăn nên họ ăn đồ nguội ở nhà hay mua thức ăn ở các quán bán hàng rong ngoài đường. Khá hơn thì vào các tiệm Traiteur để mua thức ăn khá hơn.

Khi cách mạng 1789 xẩy ra thì vua chúa và cận thần bị đưa lên đoạn lầu đài, chém hết nên các người giúp việc của họ như đầu bếp phải tìm cách sống nên bắt đầu mở tiệm ăn và từ đó sự ăn uống của pháp xuất xứ từ thành phần quý tộc lan tràn đến ngày nay.

Các tiệm ăn dạo ấy, nói chung chỉ một nơi để mọi người đến ăn chung tập thể như các lữ quán thanh niên, gần hơn là cơm đại học mà mình ăn suốt cuộc đời sinh viên. Không có thực đơn, chỉ có món đầu bếp nấu hôm đó.

Lúc đầu người ta bán loại “Bouillon”, một loại súp hầm xương, sau này được biến chế thêm rau cải thành “Pot au-feu” rồi người Pháp đem sang Việt Nam, tạo nên món phở Việt Nam sau này. Theo tự điển bách khoa Larousse xuất bản năm 1867, cho rằng món súp này: “la base de notre cuisine, c’est par lui que notre cuisine nationale se distingue de toutes les autres »

Người Pháp gọi là “consommé “ một loại súp giúp hồi sức, bồi dưỡng (restaurer) từ đó từ ngữ “Restaurant” (tiệm ăn) ra đời. Trong cuốn “The Invention of the restaurant: Paris and Gastronomic Culture” , bà Spang cho biết tiệm ăn ở Pháp quốc bắt đầu xuất hiện trước cuộc cách mạng 1789. Do các giới thương gia của thời đại Khai Sáng (Enlightment), muốn tạo cho mình một chỗ đứng khác biệt với đám nông dân quê mùa nên các tiệm ăn cao cấp mới xuất hiện để phục vụ cho tầng lớp này.

Bà Catherine de Medicis thuộc gia tộc Medicis, giàu có nhất Ý Đại Lợi, lấy vua Pháp quốc nên đem theo đám tuỳ tùng, nấu ăn riêng cho bà sang pháp. Từ đó thức ăn của pháp mới được quý tộc hoá và nổi tiếng đến ngày nay.

Năm 1782. Antonio Beauvilliers mở tiệm ăn sang trọng đầu tiên ở Pháp quốc dành cho các người giàu có. Dần dần các tiệm ăn trang bị thêm các phòng vệ sinh cho khách và tính tiền. Nên nhớ khi xưa hay hiện nay vấn đề vệ sinh công cộng là vấn đề tại Paris.

Vào thế kỷ 19, nhờ sự di chuyển nhanh chóng, người có tiền đi du lịch, viếng thăm Paris, thưởng thức các món ăn tương tự ngày nay du khách đi chơi xứ nào, ăn thử các món địa phương. Paris dạo ấy là trung tâm thương mại, văn hoá của thế giới như ngày nay New York và các trung tâm tài chánh trên thế giới.

Dần dần ăn uống trở thành một nghệ thuật hơn là nhu cầu và các quán ăn và cà phê tại Paris trở thành những trung tâm điểm như quán “Les deux magots “ ở đại lộ Saint Germain ở khu La-tinh. Hay tiệm ăn La Rotonde ở Montparnasse, nơi hoạ sĩ Pablo Picasso hay ghé ăn.

Năm 1882, César Ritz, một người giàu có Thuỵ Sĩ, mở khách sạn Monte Carlo với đầu bếp nổi tiếng Auguste Escoffier, được xem là khách sạn đầu tiên, cung cấp cùng lúc thức ăn cho khách và chỗ ngủ. Từ đó khắp âu châu, mọc lên các khách sạn với tiệm ăn sang trọng.

Có điều là người Tàu đi đâu, ở xứ nào cũng thấy họ mở tiệm ăn cả. Mình đi Guatemala, tới những chỗ khỉ ho cò gáy, vẫn thấy mọc những tiệm ăn tàu, dù không ngon. Lâu lắm rồi mình không đi ăn cơm tàu vì dầu mỡ nhiều quá thêm bột ngọt. Có lần đi ăn mì ở Bôn sa, vào nhà vệ sinh thấy họ chất một núi bao bột ngọt 50 cân trở lên khiến mình hết dám trở lại quán này.

Nhs

Đường vào cơ thể

Nhìn tấm ảnh này làm mình nhớ đến thời bé ở Việt Nam trong thời gian quân đội mỹ tham chiến tại Việt Nam. Lâu lâu, chị người giúp việc hay khui lon đồ mỹ đề chữ “Ham”, rồi thái lát mỏng rồi chiên lên ăn với cơm. Mình không thích lắm nhưng cũng phải ăn.

Sang Hoa Kỳ thì mới khám phá ra nhờ mấy lon đồ hộp này, người ta biện minh là đã giải phóng phụ nữ khỏi nhà bếp, tạo dựng một lối sống khác, phụ nữ đi làm ngoài xã hội, lo chở con đi học, chơi thể thao, không có thì giờ nấu nướng nên phải ăn thức ăn công nghệ, dần dần chúng ta quên đi cách nấu hay không biết nấu ăn.

Trước mùa đại dịch, mình có mua cái máy “air fryer” nên đồng chí gái tập nấu ăn với các lò mới này mệt thở. Lấy nhau gần 30 năm, nay mới thấy vợ chịu khó học nấu ăn nhờ cô vi xuất hiện. Hôm qua, vợ có mời mấy người bạn đến nhà ăn cơm, mụ vợ hỏi mình cách ướp thịt để nướng. Hôm trước, mình làm cho cả nhà ăn, mấy đứa con khen ngon cực đỉnh nên đồng chí gái làm cho mấy người bạn.

Tiếp theo thấy một tấm ảnh 50 năm sau, 2015 thì thực phẩm công nghệ chế biến lắm trò. Mò mò thêm thì khám phá ra 10 công ty thực phẩm đa quốc gia chuyên  chiếm hết 90% thị trường trên thế giới.

Đặc biệt là các thực phẩm này không có nhiều chất dinh dưỡng, omega-3. Cá bắt ngoài biển thường có omega-3 vì có rong biển, còn cá chăn nuôi thì không có dù là nuôi gần biển như khu vực cạnh Vancouver, Gia Nã Đại, mang tiếng là cá hồi nhưng vì chăn nuôi nên không có Omega-3. Thiên hạ kháo nhau ăn cá hồi có nhiều Omega-3 nhưng quên là họ chăn nuôi rồi nhuộm phẩm cho thịt đỏ Hồng lên.

Ngược lại thì lại có nhiều chất béo, amino acid như leucine, isoleucine, valine hay omega-6, chất bảo quản, emulsifier (chất nhũ hoá). Cơ thể con người cần omega-6 nhưng tỷ lệ phải 1-1 với omega-3 nhưng ngày nay thì tỷ lệ lên đến 10-1 đưa đến tình trạng các tế bào ung thư sinh sản nhanh. Cơ thể cần Omega-6 để hàn gắn vết thương, tái tạo tế bào mới.

Ngoài chất bảo quản, người ta bỏ thêm muối rất nhiều. Nhớ dạo đi làm, chiều thứ 6, mấy người đồng nghiệp hay rũ đi vào mấy quán uống nước. Mình thấy trên quầy để mấy đĩa đậu phụng rang muối miễn phí. Với bản tính bần cố nông, thấy miễn phí thì mình cứ lấy ăn, ăn hết thì tên barista lại bỏ mồi thêm. Càng ăn càng khát càng kêu nước thêm. Sau này mới hiểu. Chán Mớ Đời 

Nếu đọc kỹ thì nước ngọt đều bỏ sodium (muối) rất nhiều để người ta uống mau khát, họ bỏ đường để che đậy các mùi vị như mặn, chua, umami và đắng. Muối thật ra họ bỏ Nitrite mà mình có kể rồi, họ làm jambon hay thịt ba chỉ muối, đều bỏ nitrite để có màu Hồng. Nếu không thì thịt đen xì tương tự thịt xa xíu trong tiệm ăn tàu được bỏ phẩm.

Dần dần chúng ta bị nghiện đường. Con nít ngày nay ăn ngọt và uống nước ngọt quá nhiều khiến bị những bệnh tương tự của người lớn khi nghiện rượu. Dạo đi chơi ở Hoà Lan, nước mà họ cho phép bán cần sa đầu tiên ở âu châu, lại muốn cấm, hạn chế tiêu thụ “đường” vì kêu là sẽ làm người ta nghiện đường. Vợ mình than là bụng bự nhưng cứ mua sô cô La ăn mệt thở.

Đường là nguyên nhân đưa đến bệnh béo phì và các hệ luỵ khác. Trên 600,000 thực phẩm được bán trên thị trường Hoa Kỳ, 74% đều được bỏ thêm đường (sucrose, HFCS High fructose Corn Syrup). 50% được bỏ thêm muối nhiều hơn giới định.

Ngày nay, người ta tính ra con nít ăn hơn quy định mỗi ngày 275kcal, xem như 25% hơn đưa đến bệnh béo phì và tiểu đường.

Vào những năm 70 của thế kỷ trước, người ta theo bản tường trình của thượng nghĩ sĩ Macgovern, kêu phải bớt ăn béo lại thì các công ty thực phẩm bỏ đường vào nếu không sẽ lạt nhách vô hình trung làm người Mỹ béo phì, bệnh tiểu đường, cao áp huyết lên cao. Thêm vào đó, trẻ em uống nước ngọt 41% nhiều hơn trước. Nhớ khi xưa ở Việt Nam, lâu lâu, năm khi mười hoạ, nhà có giỗ hay Tết mới uống được nước cam BGI hay xá xị, mà đâu phải uống nguyên chai. Phải chia ra cho mấy đứa em, nay con mình tha hồ mà uống. Vào tiệm, uống hết tới lấy tiếp. Kinh  

Người ta tính trung bình hàng năm, mỗi người Mỹ tiêu thụ 63 cân anh High Fructose Corn Syrup, (đường bắp). Trong đó là có 38.6 cân anh là đường. Vui cái là nước CoCa cola làm ở bên Mễ bằng đường mía nên người Mễ thích uống loại đường mía hơn thay vì HFCS của người Mỹ. Vào tiệm của người Mễ thì bán CoCa cola hecho in Mexico.

 Theo thống kê từ năm 1980 đến 2000, số người Mỹ hút thuốc giảm đến -32.2%, cholesterol giảm đến -6.1%, tập thể dục giảm -7.8%, ngược lại số người Mỹ bị bệnh tiểu đường gia tăng lên 44.2%. Họ không chết, sống nhờ thuốc. Kinh

Người Tàu hay người Ấn Độ, tuy không béo phì như người Mỹ nhưng tỷ lệ bệnh tiểu đường là 11% dân số. Lý do xã hội được hiện đại hoá, phụ nữ được giải phóng khỏi nhà bếp, đi làm nên ăn ngoài hay mua đồ ăn nấu sẵn, chỉ hâm lò vi sóng thêm thực phẩm công nghệ. Xong om

Trẻ em gốc Mễ hay da đen hay bị béo phì vì được ăn hay uống đồ ngọt, tạo chất béo trong gan nên các chuyên gia kêu gọi giảm tiêu thụ đường. Từ năm 2000, có một uỷ ban nghiên cứu về dinh dưỡng cho người Mỹ, cứ 5 năm thì họ lại điều trần trước quốc hội, đề nghị thay đổi dinh dưỡng ra sao. Năm 2000 thì phải, không nhớ rõ. Ủy ban này nộp bản báo cáo 480 trang, trong đó đưa ra các vấn đề gây bởi tiêu thụ đường. Cuối cùng thì bản báo cáo đã được duyệt trình ở quốc hội. 80 trang viết về đường đã không cánh mà bay. Nhóm lobby của công ty thực phẩm đã yêu cầu bỏ chương về đường ra khỏi bản phúc trình.

Người ta thấy sự liên quan của đường và bệnh tật như gây bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch, gan bị mỡ, răng bị hư mòn và có thể gây ra bệnh ung thư mà mình đã kể trong vụ bệnh ung thư và mất trí nhớ. Vụ tiêu thụ đường làm mất trí nhớ để hôm nào sẽ kể rõ hơn.

Được cái là thực phẩm được công nghệ hoá thì rẻ nên người Mỹ tiết kiệm được tiền ăn uống. Phải công nhận từ khi mình dọn qua Hoa Kỳ thì thức ăn rẻ chán, không như ở âu châu. Mấy người em mình ở âu châu, sang Cali chơi, kêu ăn sướng quá. Rẻ quá xem như 1/4 của âu châu.

Từ năm 1982 đến năm 2012, người ta thấy người Mỹ tiêu thụ ít thịt lại, sữa,.. Ngược lại thì thức ăn công nghê gia tăng từ 11.6% lên đến 22.9% đưa đến cổ phần chứng khoán các công ty thực phẩm lên như diều. Mình có anh bạn chơi thị trường chứng khoán, kêu mình mua cổ phiếu của công ty Domino Pizza, lên như điên.

Hàng năm các công ty thực phẩm tại Hoa Kỳ bán được trên 1 tỷ đô la, lời 450 triệu đôla.

Ngược lại y tế tốn đến 2.7 tỷ đôla. 75% là bị bệnh cấp tính, có thể ngừa phòng được. Xem như 1.4 tỷ đôla bị đốt khơi khơi. Thay vì trả tiền thuốc men, tiểu đường, họ có thể dùng số tiền này để làm các việc khác giúp xã hội công bằng đáng sống hơn.

Có ông bác sĩ mỹ kể; được mời nói chuyện trước 20 chuyên gia kinh tế hàng đầu Mễ Tây Cơ. Mấy người này đều tốt nghiệp tiến sĩ tại các đại học lớn của Hoa Kỳ. Ông ta nói về sự nguy hại của thực phẩm công nghệ và đường. Các tiến sĩ kêu là “ Giúp chúng tôi làm ra tiền quan trọng hơn con người.”

Hôm kia trên báo cho biết là có ông thượng nghị sĩ liên bang được nhóm lobby cúng $400,000 để ông ta Ủng hộ luật bắt buộc chích ngừa dù trước đây ông ta kêu trong thuốc chích ngừa có chất bảo quản làm trẻ em bị tự kỷ. Hiện nay có trên 10% trẻ em tại Hoa Kỳ bị bệnh tự kỷ, người ta cho là vì chích ngừa. Mình có kể rồi.

Người ta hỏi tại sao người Mỹ chết Nhiều nhất thế giới vì đại dịch cô-vi. Hôm qua chị bạn được sĩ làm cho nhà thương kêu là nhiều người chết bệnh khác nhưng vẫn được ghi là bệnh cô vi để nhận của liên bang bao nhiêu tiền. Chị ta kêu không hiểu có âm mưu gì, quá tầm cờ hiểu biết của mình.

Nhà thương tiểu bang của chị có trên 2,000 nhân viên, phải đến Masks Save Lives để xin khẩu trang, diện trang. Tỏng khi bệnh viên không làm ra tiền, phải cho nghỉ việc nhân viên vì không có ca giải phẫu. Ông làm chìa khoá kêu hai bà chị y tá bị sa thải vì không ó việc tỏng khi ông ta cần mỗ cái gì trong bụng thì bác sĩ không dám lên thời kháo biểu. 

Vì vậy người ta nói medicare sẽ bị phá sản. Bệnh béo phì và tiểu đường sẽ là mối nguy hại cho nền kinh tế trong tương lai. 30% thanh niên mỹ ngày nay không đạt tiêu chuẩn để đăng lính vì quá béo. Mình nhớ năm ngoái đi thăm quân cảng của Mễ tây cơ, thấy lính hải quân của Mễ, có nhiều người rất béo. Khi chiến tranh xẩy ra, mấy người này làm sao chạy, cầm súng bắn?

Người dự đoán vào năm 2030, nghĩa là 10 năm nữa, 1/3 con nít tại Hoa Kỳ sẽ bị bệnh tiểu đường. Do đó ai có tiền mua cổ phiếu thì lựa mấy công ty dược phẩm bán thuốc tiểu đường mà mua. Con nít bị tiểu đường thì bác sĩ bắt uống thuốc cả đời. Giàu to.

Về Việt Nam, mình thấy thiên hạ nhậu, dô dô khắp nơi khiến mình thất kinh. Lý do là uống rượu sẽ có hại về sau nhất là dân da vàng dễ bị ung thư khi uống rượu vào loại máu của họ.

Khi về già, bị bệnh, vợ con phải chạy tiền nhà thương, chữa bệnh, có thể phải bán nhà cửa để lo cho cha, cho chồng. Kiểu đời cha uống rượu, đời con trả nợ mút mùa lệ thuỷ. Chán Mớ Đời 

Ai muốn biết thêm về vụ này thì lên trang nhà của Institute for Responsible Nutrition (responsiblefoods.org). Chúng ta nên tìm hiểu rõ ràng các thông tin về thực phẩm, đừng có nghe ai nói như Sơn Đen rồi tin ngay.

Khi xưa, mình cũn gọi vụ này. Bạn bè gửi email các tin tức về y tế, sức khoẻ, kêu ăn gì uống gì mà mình phải mất 25 năm mới tìm ra cách giảm cân và giảm cái bụng phệ. Lý do là tin tức đều nói lên một phần hay do các công ty thực phẩm Cho chuyên gia của họ viết và đăng tin để quảng cáo.

Đi học đầu tư, người ta cho biết không ai chăm sóc kỹ lưỡng tiền bạc của bạn bằng chính bạn. Thằng chuyên gia tài chánh chỉ nghĩ đến tiền huê hồng của họ, tương tự tên chở mình đi mua nhà hay tên bán bảo hiểm. Từ đó mình phải tự học, đi Seminar để mò ra cách đầu tư.

Tương tự về sức khoẻ của mình thì bác sĩ chỉ muốn nuôi bệnh nhân để có tiền cho vợ mua sắm nên mình phải tự tìm, đọc sách báo, đi Seminar để học hỏi thêm để về y khoa, để hiểu về bệnh tật.

Người ta nói bệnh tòng khẩu nhập thì muốn chữa bệnh phải nghiên cứu cho cái gì vào mồm. Nếu biết tiêu thụ đường làm béo phì, tăng insulin thì bớt ăn đường lại hay ngưng luôn.

Tóm lại đừng có nghe em kể chuyện về những gì mà tin theo. Hãy tìm kiếm sách vở để đọc vì mỗi người mỗi khác. Xong om

Nhs

Ngày Chiến Sĩ Trận Vong

Nhớ dạo mới sang Cali, mấy người bạn hay rũ đến mấy chỗ bán xe nhân ngày lễ tưởng niệm chiến sĩ trận vong (Memorial Day), để ăn hamburger miễn phí. Cứ vào mấy ngày lễ này vào mùa hè thì các nơi bán xe, tổ chức làm barbecue, dụ dỗ người Mỹ mua xe mới.

Memorial Day, ngày tưởng niệm chiến sĩ trận vong, là một ngày lễ quốc gia của Hoa Kỳ. Thường được tổ chức vào ngày thứ 2 cuối cùng của tháng 5, tưởng niệm các đàn ông, phụ nữ đã chết khi thi hành nghĩa vụ trong quân đội Hoa Kỳ.

Lễ này thường được gọi là “Decoration Day”, khởi đầu những năm sau cuộc nội chiến và trở thành ngày lễ quốc gia vào năm 1971, hơn 100 năm sau cuộc nội chiến kết thúc. Người Mỹ thường đi viếng mộ thân nhân hay đài tưởng niệm, gia đình xum họp hay đi xem diễn hành trong các thành phố, thường được xem là khởi đầu cho mùa hè.

Sáng này chạy lên vườn, chạy ngang cái nghĩa địa, thì thấy cờ mỹ được cắm đều trên các mộ. Chắc chủ Đất nghĩa trang cho cắm cờ.

Cuộc nội chiến Hoa Kỳ chấm dứt vào mùa xuân năm 1865, có nhiều người chết nhất lịch sử chiến tranh Hoa Kỳ nên cần thành lập các nghĩa trang quốc gia. Vào những năm 1860, có nhiều thành phố bắt đầu tổ chức các cuộc tưởng niệm cuộc chiến vào mùa xuân để tưởng nhớ người thân đã nằm xuống trong cuộc chiến.

Không ai biết các buổi lễ tưởng niệm này khởi đầu từ đâu, thành phố nào nhưng vào năm 1966, chính phủ liên bang tuyên bố thành phố Waterloo, tiểu bang New York, chính thức là nơi phát sinh ra ngày tưởng niệm chiến sĩ trận vong đầu tiên ngay 5 tháng 5 năm 1866. Sao giống ngày cô hồn ở Việt Nam 5 tháng 5.

Ngày 5 tháng 5 năm 1868, tướng John A. Logan, đứng đầu một tổ chức cựu chiến binh miền Bắc, kêu gọi một ngày tưởng niệm quốc gia và lấy ngày 30 tháng 5 năm đó để trang trí, cắm hoa cho các mộ chiến sĩ đã chết trong cuộc nội chiến. Ông ta gọi là “decoration day” vì không tưởng niệm trận đánh nào cả.

Lễ “Decoration Day” đầu tiên, tướng James Garfield đọc diễn văn tại nghĩa trang quốc gia Arlington, có 5,000 người tham dự tại nghĩa trang có 20,000 mộ ở đây.

Các tiểu bang miền Bắc tổ chức ngày tưởng niệm này mỗi năm đến năm 1890 tuyên bố là ngày tưởng niệm của tiểu bang. Trong khi đó các tiểu bang miền nam, thua trận cũng có làm tưởng niệm các ngày lễ chiến sĩ trận vong nhưng khác ngày với các tiểu bang miền Bắc đến đệ nhất thế chiến. Mình không nhớ rõ vì sách không có ghi. Đã thua cuộc thì ít ai nhắc nhở.

Ngày tưởng niệm các chiến sĩ trận vong trong cuộc nội chiến nhưng khi Hoa Kỳ bị dính tham gia vào cuộc thế chiến thứ 1 thì ngày lễ này được tưởng niệm luôn các chiến sĩ Mỹ đã chết tại các chiến trường trên thế giới. Từ đó mới chấm dứt các cuộc tưởng niệm khác nhau giữa bên thắng cuộc và bên thua cuộc, giúp thống nhất ngày tưởng niệm chiến sĩ trận vong cho cả hai bên.

Năm ngoái, mình có đi dự buổi ra mắt việc tu sửa lại nghĩa trang Biên Hoà, do người Mỹ đòi hỏi vì Hà Nội cho phá huỷ, cướp mất mấy chục mẫu đất và định phá hết. Có một hội được thành lập tại Texas, lo vụ này. Mình phải phục ông chủ tịch, bao nhiêu năm vận động quốc hội Hoa Kỳ để Hà Nội khỏi phá nhưng ngày nay cần tiền để tu sửa.

Tượng đài chiến sĩ trận vong Việt Nam 

Năm 1968, quốc hội Hoa Kỳ ra luật Uniform Monday Holiday Act, các ngày lễ quốc gia đều rơi vào ngày thứ 2, để các công chức được nghỉ bắt cầu luôn cuối tuần nên lễ tưởng niệm chiến sĩ trận vọng được cho vào thứ hai cuối cùng của tháng 5. Xong om

Dạo mình mới sang Hoa Kỳ, rất ngạc nhiên là lễ lạc gì đều rơi vào ngày thứ 2, khác với bên âu châu, tương tự người Việt hải ngoại, kỵ giỗ gì cũng phải đợi ngày chủ nhật. Sau này, đọc sách con mình học mới biết đến cái luật dưới thời ông Nixon này.

Dần dần, các thương mại dùng các buổi lễ này để khuyến mãi như các công ty bán xe, tổ chức rút thăm, nướng thịt, hamburger, dụ dỗ khách hàng. Mình cứ vào mấy ngày lễ này là cứ bò vào các nơi bán xe, ăn miễn phí đến khi lấy vợ thì phải đi ăn uống ở nhà bạn bè.

Năm nay, cách giãn xã hội nên chả làm gì, mình lên vườn vào buổi sáng. Trưa về ăn cơm với vợ con. Có thể ra mộ ông bà ngoại với mấy đứa con để chúng sẽ không quên sau này. Thay vì xeo phì, gửi hình thăm ông bà ngoại. 

Nhs

Khi nào gọi là già

Nhiều khi đi ăn uống với bạn bè hay nghe họ nói “mình già rồi” khiến mình ngạc nhiên. Cụm từ “già rồi” thay đổi tuỳ theo thời gian và không gian. 

Khi xưa, cách đây 100 năm, người Mỹ có tuổi thọ trung bình là 62 tuổi nên chính phủ khôn ngoan, ra luật hưu trí cho phép người mỹ về hưu ở tuổi 65. Nghĩa là họ có khả năng chết 3 năm trước khi nhận tấm ngân phiếu hưu trí đầu tiên. 

Dạo ấy phụ nữ không đi làm nên người ta sẽ cho người vợ lãnh tiền an sinh xã hội hay hưu trí của người chồng bạc mệnh. Do đó, dạo ấy phụ nữ cần phải có chồng để khi chồng chết thì có thể lãnh tiền an sinh xã hội của người chồng. Trong nhiều xã hội, phụ nữ phải lấy chống, thậm chí làm vợ bé, dù không yêu thương để có một đứa con để lo cho mình về già.

Dạo này, ông nuôi ong trong vườn mình hay rũ đi ăn sáng. Ông ta buồn bà vợ, hai vợ chồng không nói chuyện với nhau vì tiền bạc ra sao đó. Ông ta kêu muốn về với chúa sớm nên không uống thuốc cao máu, cao mỡ,… khốn nạn là ông ta kêu khoẻ hơn khi không uống thuốc khiến mình lại có dịp tụng kinh về y tế cho ông ta, đáp lại những lời kinh cầu của ông ta, muốn mình trở về đạo. 

Về Việt Nam, mình có gặp lại vài bạn học cũ thì đa số làm cho nhà nước đều về hưu ở tuổi 60, còn mấy bà thì nghe đâu ở tuổi 55. Việt Nam bắt chước tây cách đây mấy chục năm khi mình ở Pháp quốc, cho về hưu sớm để có chỗ cho giới trẻ làm việc vì công ăn việc làm ít, đất nước đang được cơ giới hoá cách làm việc,… nay thì chới với vì không có tiền để trả tiền hưu trí cho mấy người đã về hưu, sống dai.

Họ tính là giới trẻ đi làm đóng thuế để trả cho mấy người về già nhưng giới trẻ ngày nay không chịu đẻ. Chơi thì họ muốn chơi nhưng không muốn nuôi con, khiến chính phủ phải kêu gọi đẻ nhưng chỉ có mấy ông tây đen đi về xứ, rước mỗi năm mỗi bà sang để đẻ, được nhà nước pháp nuôi, tôn trọng văn hoá nhiều vợ của phi châu. Xong om.

Có ông mỹ về hưu, đặt kế hoạch ngũ niên. Cứ 5 năm là học cái này, học cái kia đến 100 tuổi vẫn còn khoẻ, viết cuốn sách, kể lại 30 năm đã làm gì sau khi về hưu ở tuổi 65.

Con người chúng ta leo lên đỉnh núi đầu tiên thì có thể chấp nhận đã mấy chục năm, làm việc, nuôi con,…nay xã hơi, về hưu. Lại có người lên đỉnh cao số 1, lại thấy có những đỉnh núi khác để viếng thăm nên lại tiếp tục leo núi khác nhau đến khi không còn leo được.

Có nhiều người về hưu xong thì qua đời vì họ không biết phải làm gì. Mình có quen một bác, sang đây năm 1975. Đi làm cán bộ xã hội ở trên L.A., mướn căn phòng nhỏ trên đó để đi làm. Thứ 6, đi xe buýt, xe lửa về quận Cam ở với vợ con rồi chiều chủ nhật lại xách gói, vợ bới cơm thức ăn cho trong tuần, lấy xe lửa, xe buýt lên L.A. Về hưu được 6 tháng thì qua đời vì ung thư. Chán Mớ Đời 

Khi chúng ta được hệ thống hoá, máy móc hoá trong cái guồng máy xã hội lớn thì khi về hưu, chúng ta mất đi bản năng tự lập, tự tìm cho mình một hướng đi, cách sống khác. Như con thú được nhốt lâu năm trong chuồng, sau khi được thả ra, không biết làm gì nên cứ theo thói quen đi lòng vòng trong phạm vi cái chuồng vô hình cũ.

Khi vợ chết trước thì Đàn ông Mau chết theo lắm vì họ mất đi cách sống đã được người vợ, định hướng lập trường từ khi lập gia đình. Ngược lại một goá phụ có thể sống thêm 20 năm sau khi người phối ngẫu qua đời. Họ quen chỉ định cuộc sống gia đình nên khi chồng chết thì định hướng, tìm cách sống khác.

Johann Wolfgang von Goethe viết xong Fausto vào năm 81 tuổi, trước khi chết. Ông tài tử Clint Eastwood, sau khi hết đóng phim thì quay qua làm đạo diễn, đoạt giải oscar vào năm 82 tuổi. Cho thấy sau tuổi hưu trí chính thức, người ta vẫn có thể sinh hoạt, sáng tạo thêm 20 năm, thế tại sao chúng ta lại ngưng làm việc ở tuổi 60, rồi tự cho mình già. Rồi nhậu cho quên đời.

Có anh bạn gửi cho cái video, có bài hát “don’t let the old man in”. Ông ca nhạc sĩ Toby Keith kể đang chơi cù với ông Clint Eastwood thì ông này cho biết là tuần tới là sinh nhật 88 tuổi (31/5, xem như năm nay ông đạo diễn này được 90 tuổi). Ông ta hỏi đạo diễn, tài tử nổi tiếng sẽ làm gì thì ông Clint Eastwood nói: “don’t let the old man in”.

Đạo diễn Clintwood nói sẽ đi xa 3 tháng để quay cuốn phim “The Mule”, tiếng lóng cho cụm từ liên lạc viên, chuyển ma tuý cho một băng đảng sì-ke, kể về một chuyện có thật. Do tờ báo New York Times đăng với tựa đề “The Sinaloa Cartel's 90-Year-Old Drug Mule" của phóng viên Sam Dolnick. Nói về ông Leo Sharp, một cực chiến binh thế chiến thứ 2, ở tuổi 90, chấp nhận chuyển sì ke cho băng đảng ma tuý để kiếm tiền trả nợ, và giúp cháu ngoại làm đám cưới. Ông này già nên cảnh sát không để ý. Cuối cùng bị DEA bắt vào tuổi 90, ở tù thì chả lo.

Ông ca nhạc sĩ Toby Keith, nghe kể sơ sơ về câu chuyện của cuốn phim và ngưỡng mộ ông đạo diễn 88 tuổi vẫn còn hăng hái làm việc nên về nhà, viết bản nhạc này và gửi cho ông Clintwood. Ông này nghe và thích nên lồng nhạc vào trong phim “The Mule”.
Muốn nghe bản nhạc thì nhấn cái link.

https://youtu.be/N87Jbgj-IT0

Don't let the old man in, I wanna leave this alone

Can't leave it up to him, he's knocking on my door

And I knew all of my life, that someday it would end

Get up and go outside, don't let the old man in

Many moons I have lived

My body's weathered and worn

Ask yourself how old you'd be

If you didn't know the day you were born

Try to love on your wife

And stay close to your friends

Toast each sundown with wine

Don't let the old man in

Many moons I have lived

My body's weathered and worn

Ask yourself how old you'd be

If you didn't know the day you were born

When he rides up on his horse

And you feel that cold bitter wind

Look out your window and smile

Don't let the old man in

Look out your window and smile

Don't let the old man in (Toby Keith)

Xong om

Nhs

Buồn vui đời làm vườn trong mùa đại-dịch

Từ mấy tháng nay, mình lên vườn gần như mỗi ngày, lo làm lại hệ thống chính nước tưới. Thêm nữa mình cho tên Mễ phụ mình nghỉ vì hắn bận, không đến xem nước tưới, cắt cỏ, cắt nhánh khô, sai bà vợ đến với mấy đứa con. Vườn thì có rắn, coyote, Bobcat,…mà để con nít chạy vòng vòng thì không an toàn. Bà vợ thì chỉ biết đi vòng vòng, nếu ống nước bị bể hay hư hại vì thú hoang cắn phá, báo cáo lại cho hắn đến sửa. Trong khi đó nước cứ chảy ra ngoài, cây không được tưới.

Có mượn được một anh Mễ khác nhưng chỉ đến chủ nhật nên mình phải làm vườn mệt thở. Hệ thống nước chính thì xong rồi, chỉ còn hệ thống tưới nhỏ, cần thiết bị một hệ thống điện toán, sử dụng Wi-fi khắp vườn, để kiểm soát công việc tưới nước. Dù ở bất cứ ở đâu trên trái đất, mình có thể biết để tắt hay mở nước. Nhớ có dạo mình đi chơi xa, ống nước chính bị bể, thành phố đến tắt nước cả tuần, trái rụng, mà phải trả tiền nước. Chán Mớ Đời 

Nếu trang bị được hệ thống này thì mình có thể đi chơi khắp thế giới mà vẫn kiểm soát được qua điện thoại hay iPad. Hệ thống sẽ kiểm soát độ ẩm để tự động tắt mở nước tưới thay vì như hiện nay, mình phải xem xét đều, nên phải lên vườn đều. Nay hệ thống nước chính đã được thay lại hoàn toàn nên không ngại nữa. 

Đi Seminar thì thấy kỹ thuật áp dụng vào ngành canh nông rất cao, do đó chỉ có 1% dân số mỹ, làm nghề nông dân mà có thể nuôi cả nước mỹ và thế giới. Có các thiết bị để đo các cây bơ từng ngày để biết cần gì, tưới phân loại gì theo phần mềm điện toán tự soạn luôn, giúp trái to hơn và nhiều trái.

Hoá ra là khi cây ra hoa thì họ có thể dùng loại hormone để xịt lên hoa để đậu trái nhiều hơn, nghe mấy giáo sư đại học cho biết là thêm từ 40% đến 60%. Mình đang do dự, có nên sử dụng loại này hay không. Chắc không vì mình thích trồng theo tự nhiên hơn là áp đặt. Loại trái quả mà không có hạt là vì khi ra hoa, họ xịt loại thuốc để không ra hạt trái như nho, dưa hấu mà mình thấy. Ăn mấy cái này không biết sẽ đưa đến hệ quả gì cho cơ thể nên mình không thích lắm dù biết có lời. Xét ra mình vẫn còn “nông đức”. He he he 

Tương tự mình xem phim tài liệu thì họ cho biết các hạt giống khác như cà chua, lúa thóc, ngô,…đều được sản xuất và kiểm soát bởi 4 công ty chính trên thế giới. Một ký hạt giống cà chua giá $67,000. Kinh

Hạt giống đều được cấy riêng để giúp khỏi bị hư thối sớm vì sẽ không bán được khi phân phối, chuyên chở từ nông trại đến chợ qua trung gian mối lái. Điển hình; một trái cà chua bình thường thì 3 ngày sau khi hái, quả sẽ bị thối và bị mốc. Do đó người ta phải cấy một loại giống cà chua khác, thường là loại xấu để tạo ra một loại giống cà chua mà người ta gọi ”cà chua Hybrid.” Loại ”cà chua lai” này sẽ có khả năng tươi đến 25 ngày, đủ thời gian chuyên chở đến và bán ở chợ.

Nông dân khắp thế giới đều phải mua loại cà chua lai này để trồng, có vài nông dân tự làm hạt giống nhưng mất công lắm, phải xay cà chua ra cho nhuyễn rồi lọc hạt, ra rồi phơi khô mà chỉ tồn tại có 3 ngày sau khi hái. Đó chỉ là cà chua còn mấy loại trái cây, rau cải đủ trò, nghe tới là Chán Mớ Đời hết muốn kể. Có tên hàng xóm mỹ, hay cho mình ăn cà chua do hắn trồng. Chỉ cần rữa xong là cho vào mồm, ăn ngon không thể tả. Còn cà chua mua ở chợ ăn chán như con gián.

Nhớ dạo mới mua cái vườn, chủ trước trả $70,000 tiền nước mỗi năm nên họ bán rẻ. Mình nhờ thợ thiết bị hệ thống đồng hồ tự động tắt mở nước theo thời khoá biểu, giúp giảm 50% tiền nước. Đó là hệ thống cũ hay bị bể nên nước chảy ra ngoài, không tưới nước được. Sử dụng hệ thống mới thiết bị sẽ giảm tiền nước hơn nhất là sẽ giúp cây xinh tốt hơn vì áp suất nước rất cao lên đến đỉnh đồi, có thể tưới đều cả vườn.

Mình thay ống nước chính có đường kính 3 inches rồi ống lên đồi có đường kính 2” thay vì 1.25 inches như mấy chục năm qua. Do đó, mình có thể tưới nữa cái vườn cùng một lúc khi trời nắng gắt trên 100 độ F thì có thể tưới cả vườn trong 6 tiếng đồng hồ. Trước đây, thì chỉ tưới được 1 phần vườn nên trời nóng, trái không đủ nước có thể bị rụng nhiều.

Năm kia mình bị một lần nên sợ, may có bảo hiểm đền, đủ tiền trả nước nếu không thì bỏ nghề làm nông rồi.

Tuần tới, sẽ có một tên đến xem vườn để thiết bị hệ thống tưới nước của công ty Netafim, một công ty Do Thái, đã nghĩ ra hệ thống tưới “drip Irrigation”. Hy vọng chính phủ california có thể cho mình tiền để thay hệ thống này, gắn hệ thống năng lượng mặt trời. Họ cho biết cuối tháng 5 hay tháng 6 sẽ cho biết. Mình vẫn làm dù chính phủ không cho tiền. Nếu cho thì mình chỉ cần chứng minh tiền bạc trả cho thợ,…khi họ đến thanh tra. Họ đã đến thanh tra cách đây 3 năm.

Xong vụ nước, mấy tuần nay phải cưa mấy nhánh cây chết, để hoa lá, cành mới có chỗ mà mọc. Có nhiều nhánh cây chết thì khó hái trái, thợ hái trái đòi thêm tiền công. Vụ cưa cây này thì căng vì cái cưa có thể kéo dài ra 16 feet, nặng 15 cân nên vác theo, đi bộ rất châm, khi cưa các nhánh cây trên cao. Còn thấp thì dùng cưa máy, vác theo khá mệt. Đang tính mua chiếc xe máy cày nhỏ để có thể chạy khắp vườn, kéo theo cái xe rờ-mọt, đựng dụng cụ, chớ quên cái gì là phải đi bộ về nhà kho, xa mệt thở. Đi bộ ít lại nhưng lại làm việc nhiều hơn. Để xem, làm lại hệ thống tưới mới cho xong, nếu chính phủ cho tiền năm nay thì mua chiếc máy cày, để khỏi phải đóng thuế lợi tức vì năm nay được mùa.

Thêm nữa, đến mùa hái bơ thì có lẻ mình sẽ mướn 1 hay 2 người hái đều đều mỗi ngày suốt mấy tháng. Có xe máy cày thì có thể kéo mấy thùng đựng bơ, rồi chiều kéo đến công ty mua sỉ. Họ cho mỗi thùng $20, còn nếu họ đến lấy thì chém mình thêm $100. Hái từ từ thì có thể hái trái to trước rồi quay lại mấy tuần sau thì trái nhỏ lớn lên một tí.

Mình hái tháng 2 thì có 150,000 cân, có năm mình đợi đến tháng 4 thì lên đến 250,000 cân, được thêm tiền. Công ty hái thì họ chỉ đến một lúc rồi hái hết vườn trong mấy ngày. Thu hoạch kém lại. Do đó mướn 2 người hái mỗi ngày 2 thùng (2,000 cân), mỗi tuần 12,000 cân, 12 tuần thì 144,000 cân rồi sau đó cho hái hết một lúc cho xong. Hái sớm như năm nay thì bây giờ có mấy trái nhỏ không hái thì nay lại lớn nên ăn ná thở luôn. Tính hái đưa cho cô cháu bán nhưng để xem vì mình không có thì giờ vì mới tỉa nhánh cây khô có phân nữa. Đi tới đâu, hái tới đó. 

Bơ hái trễ nên to. Mỗi trái nặng nữa cân, ăn mệt thở luôn với mật ong vườn :)

Sáng 6 giờ sáng đã lên vườn. Trưa về lại bò đến trung tâm “masks save Lives”, phụ giúp mấy người bạn bỏ thiết bị y tế vào thùng, vào bao rồi đem ra bưu điện. Xong om

Chiều lại hướng dẫn mấy hội viên Đông Phương Hội luyện tập qua hệ thống viễn liên Zoom từ 7:00-9:00 tối, nên thấy ngày tháng qua rất mau dù là đại dịch. Mới quay đi quay lại thì thấy đã 10 tuần lễ rồi. Kinh

Mỗi lần lên vườn thì mình đi bộ, trung bình từ 4 dậm đến 6 dậm. Hôm trước, mở phần mềm của điện thoại ra thì thấy số lượng đi bộ cả tuần khiến mình thất kinh. Nghĩ lại thì dạo này mình khoẻ hơn xưa rất nhiều. Đi bộ nhiều, tập nội công Hồng Gia, Trạm Trang Công mỗi ngày nên tinh thần phấn chấn, ăn uống có kiêng có lành, sức khỏe nhiều hơn nhiều người bạn cùng tuổi. Có nhiều người bạn bằng tuổi, thậm chí ít tuổi hơn mình mà khi lên vườn mình, đi bộ chút xíu là họ đơ ra, đứng hình, thở không ra. Họ kể đánh quần vợt, chơi thể thao đủ trò mà leo dốc từ cổng vườn đến nhà kho, có 100 bộ là họ đứng hình. Viếng vườn mình xong, họ không muốn trở lại vườn nữa. Chán Mớ Đời 

Làm vườn thì không lời lắm nhưng được cái giúp mình làm việc, học hỏi thêm về canh nông, thay đổi tư duy về cuộc sống, nhất là để ý đến ăn uống, thực phẩm vì khám phá ra sự thật về công nghệ thực phẩm. Những gì chúng ta tiêu thụ ngày nay giảm từ 43% đến 60% các chất dinh dưỡng so với trước 1970. Đưa đến bệnh tật đủ trò.

Lý do là bị lai giống và hái sớm, được bảo quản,… dù được các công ty dụ dỗ sử dụng hoá chất để làm tăng trái to hơn, hạt nhỏ hơn,…nhưng mình nhất quyết giữ cách trồng kiểu bình thường, chỉ cần trang bị máy móc tối tân để có thể đi chơi với vợ con. Có gì thì gọi thợ đến lo.

Tuần này, mình gửi bơ sang Philadelphia cho hai đứa cháu, thưởng cháu mới được vào đại học Pennsylvania. Tết mình có gửi một thùng bị cô em chê, kêu là ăn chưa đả. Nói mua một trái bơ $2 mà không ngon bằng bơ cậu Sơn. Mình nói bơ của mình có nhãn hiệu “Lá Bồ Đề”. Nếu cô em trả tiền cước là chỉ có khóc, hết thấy bơ cậu Sơn ngon.

Nắng nông trường Sơn không sợ
Chỉ sợ về nhà bị vợ la

Xong om!

Nhs

Đi Chơi Với Mẹ

Hôm qua, trò chuyện với cô em ở Đàlạt. Cô em định đưa bà cụ đi chơi ở Nha Trang vài ngày tắm biển, sau mấy tháng bị cách giãn xã hội, ở nhà không gặp ai. 

Dự tính cô em khiến mình nhớ lại chuyến đi Nhật Bản năm ngoái với mẹ, đong đầy kỷ niệm đẹp với mẹ. Hy vọng sang năm, mẹ vẫn còn khoẻ, sẽ đưa mẹ đi Âu châu, hay Nam Dương vì nay mẹ đã 88 tuổi rồi. Mỗi lần, nói chuyện với mẹ, mình phải động viên đi tập dưỡng sinh mỗi ngày trên Số 4 và ra chợ. Mẹ mình thích đi chơi, học hỏi, tò mò trong khi ông cụ mình, sau 15 năm cải tạo, như quen bị nhốt nên cứ lẩn quẩn ở nhà.

Mẹ mình vào facebook, gọi điện thoại cho con cháu, họ hàng trên mạng 

Có anh bạn nói; mình còn nợ mẹ mình trong khi anh ta, giàu có, đại gia nhưng đã trả hết nợ với mẹ anh ta. Lý do, mẹ anh ta không đi đứng một mình được, thêm trả nhớ về không. Cho nên khi mình còn nợ mẹ thì ráng trả nhiều chừng nào càng tốt để sau này, mẹ trả nhớ về không thì mình không ân hận. Nợ công ơn của mẹ thì không bao giờ trả hết được.

Bổng nhiên lại nhớ đến bài ca “Gánh Mẹ” của Quách Beem :

Cho con gánh mẹ một lần,

Cả đời mẹ đã tảo tần gánh con.

Cho con gánh mẹ đầu non,

Cả lòng mẹ đã gánh con biển trời…

Ngày xưa mẹ gánh à ơi!

Con xin gánh lại những lời mẹ ru.

Đường đời sương gió mịt mù,

Vì con hạnh phúc chẳng từ gian nan…

Để con gánh mẹ đừng can,

Sợ khi mẹ mất muộn màng gánh ai?

Cho con gánh cả tháng dài,

Gánh qua năm ròng những ngày đắng cay.

Cho con... gánh cả đôi vai,

Thân cò lặn lội sớm mai vai gầy.

Mẹ già lá sắp xa cây

Lỡ đâu lá rụng tội này gánh sao?

Mẹ ơi sóng biển dạt dào,

Con sao gánh hết công lao một đời.

Bông hồng cài áo đúng nơi,

Đâu bằng bông hiếu giữa trời bao la.

Cho con gánh lại mẹ già,

Để sau người gánh chính là con con…

Cho con gánh mẹ một lần,

Cả đời mẹ đã tảo tần gánh con.

Cho con gánh mẹ đầu non,

Cả lòng mẹ đã gánh con biển…

Gánh mẹ - Nhất Sinh

Mẹ mình có thẻ xanh ở Hoa Kỳ nhưng buồn vì cứ lú lú ở nhà nên muốn về Việt Nam sinh sống những năm tháng còn lại đời người. Mình tính luôn tiện đưa mẹ về Việt Nam, quá cảnh tại Nhật Bản, ghé lại đây xem hoa Anh-đào nở vào mùa xuân. Nghe đi Nhật Bản thì mẹ mừng lắm, nói với cô em vui lắm, người ta có tiền nhưng không có sức khoẻ, người có sức khoẻ lại không có tiền. Mẹ không có tiền nhưng có sức khoẻ và con cháu lo cho đi chơi. Rứa là vui rồi!

Qua mỹ chơi, mẹ được mấy cô em đưa đi nghỉ hè ở xứ Cộng Hoà Dominique. Vào khu nghỉ dưỡng một tuần, ăn bao bụng lên mấy kí-lô nên vui lắm. Nghĩ lại trong những người dân Đàlạt ở thế hệ mẹ, mẹ là sướng nhất, được đi nhiều nơi. Tây có, Mỹ có, Đông Nam Á thì xem như xứ nào cũng đã đặt chân đến. Mình có ông cậu, bà dì ở Hoa Kỳ trên 20 năm nay, chỉ biết có tiểu bang Cali. Trong khi mẹ đã đi viếng các tiểu bang Utah, Nevada, Arizona, New York, Virginia, Maryland, Pennsylvania, Delaware, Washington D.C., Tết vừa rồi, có đi Nam Hàn chơi với gia đình hai cô em trước vụ Covid-19, bị cách giãn xã hội.

Mẹ mình chưa vào quốc tịch mỹ, vẫn sử dụng sổ thông hành Hà Nội nên phải xin chiếu khán vào Nhật Bản. Chưa có chiếu khán thì chưa mua vé máy bay được. Thế là hai mẹ con chạy lên Los Angeles , đến toà lãnh sự Nhật Bản để làm đơn xin chiếu khán. Chúng bảo cần có giấy tờ ngân hàng cá nhân để bảo lãnh, lo cho mẹ đi chơi ở Nhật Bản. Mình thì đem theo giấy tờ của công ty. Thế là phải trở lại hôm sau với giấy tờ cho thấy tài khoản cá nhân.

Nghe bà thư ký hỏi đủ trò khiến mình bực mình, tính không đi Nhật Bản cho bỏ ghét. Trên đường về thấy hình ảnh của mẹ, hy sinh cả đời lo cho mình nên lại phải nuốt giận, bò lên lại để xin chiếu khán cho mẹ.

Hôm sau mình trở lại một mình thì chúng hỏi mẹ mày đâu. Mình nói hôm qua, bà đã thấy mẹ tôi rồi. Mẹ tôi đi xe hay bị chóng mặt nên ở nhà. Chỉ có hai bà thư ký nhận hồ sơ xin chiếu khán. Thế là hôm sau, phải đưa mẹ trở lại. Hai mẹ con đi xe lửa rồi đi bộ lại toà lãnh sự. Họ hẹn tuần sau, lại lấy chiếu khán, kêu không cần đem mẹ theo nhưng cho chắc ăn, mình đưa mẹ đi theo để có dịp tham quan thành phố luôn.

Sau đó đi chơi lòng vòng, viếng các viện bảo tàng xung quanh và nhà hát lớn của thành phố, do kiến trúc sư Frank Gerry thiết kế. Chụp hình kỷ niệm cho mẹ. Hoá ra mẹ cũng thích chụp ảnh như bao phụ nữ khác. Cũng tô son trước khi chụp ảnh, khiến mình cười, khám phá ra điều mới lạ ở mẹ. Thường người ta ít để ý về mẹ, đến khi mẹ không còn nữa thì mới hối tiếc.

Hình ảnh của mình về mẹ là một người phụ nữ, sáng đi tối về, buôn bán nuôi con nuôi chồng, không bao giờ đánh phấn tô son như mấy bà vợ công chức hàng xóm.

Mình nghe lời bà bán vé máy bay, mua vé thương gia cho mẹ đi Nhật Bản và Việt Nam vì có giường nằm trong chuyến bay dài. Mẹ thì vui lắm, cả đời tảo tần nuôi 10 đứa con và thăm nuôi ông chồng ở trại cải tạo 15 năm nên quán tính vẫn là tiết kiệm. Cứ hỏi “bao nhiêu rứa con?” Đi hạng bình dân được rồi, để dành tiền dù không biết làm gì. Chán Mớ Đời 

Tới phi trường, không phải đợi lâu, làm thủ tục lên máy bay, được đưa vào phòng đợi của hãng hàng không. Ăn uống thoải mái, không phải lò mò đi vòng vòng ở các quán ở phi trường. Mẹ nói có phải trả tiền không, mình nói đã tính trong tiền vé rồi, muốn ăn chi để con đi lấy cho. Mẹ mình hỏi uống rượu được không thì mình nói được. Thế là mẹ kêu “sao mình không làm chút Sâm Banh”.

Lên máy bay, được tiếp viên hàng không đến, lấy áo đêm đi máng, còn gọi Mrs. Le dù mẹ không hiểu vẫn cười, rồi họ đưa cho mẹ cái áo khoát ngoài, để khỏi lạnh rồi đồ trang dụng vệ sinh cá nhân. Mẹ nói không xài, đem về cho cháu ngoại. Rồi nằm thẳng ra, kêu u chau nguyên cái giường ni dành cho mình. Mình bấm vài tấm hình để lưu lại hình ảnh, mẹ như trẻ con, khám phá ra các tiện nghi của hạng thương gia.

Gặp cặp vợ chồng Úc đại lợi, mẹ mình chỉ mình rồi vỗ ngực kêu “Maman”, tường như rất hãnh diện về mình, khiến mình muốn khóc.

Dạo ở tây, mình có xem một phim Nhật Bản có tựa đề là (楢山節考, Narayama bushikō), tạm dịch là hành trình lên núi Nara do đạo diễn Shōhei Imamura thực hiện rất đẹp. Nói lên câu chuyện ở Nhật Bản khi xưa, người lớn tuổi về già, khi thất mùa thì làng có lệ, Để khỏi tốn gạo nuôi cả làng, người con phải đưa cha mẹ lên núi Nara gần nhà, để cha mẹ lại trên đó, chết và từ trên cao sẽ bảo vệ, nhìn thấy con cháu dưới chân núi.

Trong phim, có cảnh người con cõng mẹ lên núi. Trong chuyến đi, hai mẹ con ôn lại ký ức, những kỷ niệm sống chung bên nhau từ bé. Rất cảm động. 

Mẹ đi máy bay hạng thương gia lần đầu tiên

Chuyến đi Nhật Bản với mẹ, mình cũng trải qua những giây phút tương tự. Mẹ kể lại thời bé, ở Huế, rồi vào Đàlạt, rồi lấy chồng, có con, nuôi chồng ở trại cải tạo, nuôi 10 đứa con trong thời kỳ tiến nhanh tiến mạnh lên xã hội chủ nghĩa. Nay con cái lớn hết nên bắt đầu thư thả một tí.

Mấy ngày đi chơi với mẹ, mới nhận ra những điều tầm thường đối với mình thì chuyện hơi khó đối với mẹ. Đi chơi về, mình mở nước ấm cho mẹ tắm trong bồn tắm. Lúc đó mới nhớ là ở nhà mình không có bồn tắm nên chắc mẹ không biết sử dụng nên phải giải thích. Chiều nào về, mẹ cũng thích ngâm nước ấm sau cái lạnh của mùa xuân đầy hoa Anh Đào tại Nhật Bản.

Mình nhớ mãi nụ cười của mẹ khi đến tiệm chụp hình chuyên nghiệp, được bận kimono xách ví đi ngoài đường như bà nhật hay cầm dù. Nụ cười của mẹ quá đẹp, khó có thể đổi bạc vàng.

Chắc năm nay không về Đàlạt nhưng năm sau sẽ cố về đưa mẹ đi chơi Nam Dương hay Ấn Độ. Cô em mình sẽ có nhiều kỷ niệm đẹp với mẹ khi đi chơi Nha Trang cuối tuần này. 

Nhiều người bạn hối tiếc không có cơ hội trả ơn bố mẹ. Lúc bố mẹ còn khỏe thì bận làm ăn, lo con cái, đến khi con thành tài thì cha mẹ trả nhớ về không hay đã qua đời. Cuộc đời có thể ngắn ngủi, có thể lâu dài nên khi có cơ hội đưa bố mẹ đi chơi thì thực hiện ngay. Thật sự không cần ngụ tại khách sạn sang trọng, chỉ cần những giây phút bên nhau.

Chúc mấy bác có dịp đi chơi với bố mẹ.

Nhs