Lừa đảo qua tin nhắn

 

Dạo này mình nhận khá nhiều spam qua nhắn tin trên mạng xã hội nhất là điện thoại cá nhân. Trên mạng xã hội thì đa số là do phụ nữ nhắn tin hỏi vớ vẩn, bà nào cũng tải toàn hình Photoshop nên mất công phải chắn và xóa. Nhất là sợ bị hacker vì mình bị họ chiếm tài khoản một lần. Có hôm buồn đời mình xem mạng xã hội của mấy người mướn nhà khiến mình thất kinh. Ngoài đời, mấy bà mấy ông to kinh hoàng, nhưng hình trên mạng thì đẹp như thiên nga hay tài tử. Chắc sử dụng Photoshop hay ứng dựng nào nên thấy bà nào bà nấy gầy đẹp như Jennifer Lopez. Kinh

Điều mình lo ngại là họ nhắn tin hay gọi qua điện thoại cá nhân. Trên mạng thì dễ nhận ra vì có thể xem và biết ngay. Thường thì chỉ nhận nhắn tin của ngân hàng, tiệm thuốc Tây này nọ. Đây nhận những tin nhắn kêu đầu tư bú xua la mua. Đồng chí gái cũng than tương tự là nhận tin nhắn tùm lùm. Phải vào Settings để chận mấy loại này.

Buồn đời mình lên mạng tìm thêm tin tức để xem có cách nào chận đứng vụ nhắn tin vớ vẩn. Theo Tin tức mình đọc thì nội tháng 4 năm nay 2024, nghĩa là 2 tháng trước đây. Người Mỹ nhận 19.2 tỷ nhắn tin spam. Xem như trung bình một người Mỹ nhận 63 nhắn tin hay hơn 2 tin nhắn mỗi ngày. Kinh. Để tháng sau mình tính xem nhận bao nhiêu cái.

Điều đáng nhắc là đa số các tin nhắn này đều nhắm vào người Mỹ cao niên. Lý do là các scammers, những người tìm cách dụ dỗ lừa gạt thiên hạ biết là người già thường có số tiền lớn, tiền để dành hay quỹ hưu trí. Nhất là họ thường sống cô đơn, không ai chăm sóc, hàn huyên.

Đây thí dụ mới nhận tức thì. Số điện thoại thì mình đoán họ xin miễn phí của Google.

Ty

Họ Lại gửi lại. Mình quên chận

Các nhắn tin lừa đảo này thường được tự động hoá, gọi là “robotexts”, cũng có thể do một người thật, biết chúng ta. Có hai loại nhắn tin lừa đảo cần chú ý:

Các nhắn tin kèm theo đường dẫn (link) rất nguy hiểm. Loại nhắn tin này thường được gọi là “smishing”, thường có những tin tức rất lạ kèm theo là kêu chúng ta nhấn đường dẫn ngay. Chúng ta lo ngại nên mất cảnh giác nên nhấn vào đường dẫn.

Đặc biệt là không thấy ảnh của họ. Vì xin miễn phí điện thoại của google.

Tin nhắn đồng chí gái nhận được mỗi ngày. Mình kêu block vì nếu không họ sẽ tiếp tục vì nước nhỏ giọt lâu ngày cũng dính. Cứ vài lần như vậy sẽ khiến mình tò mò và trả lời lại.

• You’ve made a big purchase and you need to confirm it. Ông hay bà vừa mua một món hàng giá cao, cần xác nhận. Thường là do công ty thẻ tín dụng. Khi mình đi chơi ở ngoại quốc , quên báo ngân hàng thì thường khi trả thẻ tín dụng thì bị chặn, phải vào email để dò và báo cho họ biết hay vào phần ứng dụng của ngân hàng. Với thẻ American Express thì họ dọ biết rõ hơn.
• Your subscription renewal payment did not go through. Cái này như mua báo chí hay thuốc men hàng tháng thường được trả bằng thẻ tín dụng, và họ tự động rút tiền của mình để khỏi quên.
• You must confirm a package being delivered to your house. Cần xác nhận món hàng vừa được giao tại nhà như Amazon. Thường mỗi khi Amazon giao kiện hàng xong thì email được gửi đến để báo. Tài khoản của mình không để cho phép nhắn tin.
• You’ve won a (fantastic) prize and you need to redeem it. Thắng giải gì đó và cần chúng ta xác nhận để lãnh giải.
• Your debit or credit card has been locked or frozen. Thẻ tín dụng bị khoá. Khiến mình lo lắng trả lời. Tốt nhất là gọi số điện thoại trên thẻ của mình để gọi lại.
• You need to confirm suspicious activity on your account. Cần xác nhận về hoạt động đáng ngờ trên tài khoản,… khiến mình lo ngại, mất cảnh giác, nhấn tin.

Vấn đề là khi chúng ta nhấn vào đường dẫn, có thể một malware sẽ tự động được tải về điện thoại của mình. Giúp người lừa đảo có thể điều khiển hay xâm nhập vào điện thoại của mình từ xa. Họ có thể gửi tiền cho họ này nọ hay đường dẫn bắt chúng ta ghi rõ danh tánh và các giấy tờ cá nhân. Như trường hợp máy điện toán, thường có trục trặc, mình gọi cho thằng cháu rành về IT, từ nhà cháu có thể xem kiểm soát máy điện toán của mình qua màn hình.

Lừa đảo đầu Tư (Investment scam): thường được người Mỹ gọi là “pig-butchering scam” hay cryptocurrency scam, thường chúng ta hay nhận những nhắn tin từ một người lạ, như họ gửi lộn cho ai, thí dụ:

• “Hello Joe, it was great meeting you at the party the other night!” Mình hay nhận tin trên mạng như quà gia đình em nhờ anh mang qua Mỹ sao chưa thấy anh đưa lại. Hay anh cho em hỏi cái này. Đâu dám trả lời, đồng chí gái giết chết. Họ làm như lộn ai. Ai ở không, trả lời kêu cô lộn số rồi là xem như cá cắn biết chừng nào ra.
• “Hi, it’s Jennifer Lopez. Would you like to get together for lunch Friday?” Mình cũng nhận tin như người kêu anh đi làm về chưa này nọ, thậm chí có người kêu trên Facebook, có gửi nhắn tin riêng, trả lời dùm vì cần hỏi gì đó. Mình đâu phải là bà Tùng Long mà có thời giờ trả lời chuyện tình yêu của họ. Mình là nông dân, ngu lâu dốt bền biết gì mà họ hỏi vớ vẩn.

Hôm qua, mình nhận được một tin nhắn, đại khái là ông không biết tôi, nhưng tôi muốn tự giới thiệu này nọ để đầu tư gì đó. Mới đọc tới đó là mình xoá ngay và chận số điện thoại này.

Khi chúng ta, buồn đời, không có gì làm, nhắn tin lại kêu họ đã lầm người, thì họ sẽ tìm cách làm quen. Sau đó sẽ giới thiệu một cơ hội làm giàu này nọ. Mình lo cái vườn chưa xong nên đừng có bàn chuyện đầu tư này nọ nhất là không có tiền.

Hôm trước chạy lên vườn thì có điện thoại reo, vì lái xe nên mình không biết ai gọi dành phải nghe. Có tên nào tự giới thiệu này nọ kêu có nhà cửa ở đâu để đầu tư. Mình nói tuần sau gọi lại. Sau đó nói với thằng con, là đầu tư, phải biết người rủ mình đầu tư, còn dân ở đâu gọi lại, mình không biết thì cảm ơn kêu họ gọi lại tuần sau. Lúc đó biết số điện thoại thì cúp ngay và block. Mình chưa bao giờ đầu tư với một ai cả. Nội có một partner như đồng chí gái là đủ khổ một đời trai.

Mục đích của những người lừa đảo là dụ chúng ta đầu tư, nhất là vào crytocurrency rồi sẽ cuốn theo chiều gió. Năm 2022, theo Internet Crime Complaint Center (IC3) thiệt hại lừa đảo về cryptocurrency từ $2.57 tỷ gia tăng lên $3.96 tỷ vào năm 2023. Xem như 53%. Ai cũng tò mò vụ này nhất là gần đây ông Trump tuyên bố đủ trò về vụ này.

Có người gọi cho biết là ngân hàng, công ty nào đó mình biết sử dụng như công ty điện lực, nước này nọ. Kêu là có vấn đề với trương mục của mình như biên lai chưa trả này nọ rồi giúp mình login vào trang nhà của công ty điện lực chẳng hạn và hướng dẫn làm Dual Authentication, và mật mã sẽ được gửi đến cho điện thoại của mình. Khi mình đưa cho họ mật mã này thì họ sẽ lấy phần kiểm soát trương mục của mình và sử dụng các ứng dụng mà mình thường xài như Zelle, Venmo, hay Paypal. Các ứng dụng này thường không bảo toàn cho chúng ta như thẻ tín dụng. Nếu bị lừa đảo hay ăn cắp tài khoản, chúng ta không bị dính dáng khi khai báo thẻ tín dụng còn mấy cái kia thì họ có báo chúng ta biết trước khi gửi tiền là một khi đã gửi thì như đưa con vô nội, không bao giờ gặp lại. Khi mua hàng trên mạng, mình dùng thẻ tín dụng American Express.

Nếu bác nào chưa bao giờ nhận các nhắn tin thì em đưa ra những mẫu như sau:

“Congratulations - you're a winner! Go to bit.ly/eFgHiJK to claim your $500 Walmart gift card.”

 thường những đường dẫn này sẽ hỏi các bác những tin tức như sau:

• Bank account number (trương mục ngân hàng)
• PIN number (mật mã)
• Credit card number (thẻ tín dụng)
• Annual income (lợi tức hàng năm)
• Social Security number (thẻ an sinh xã hội)

“Tham-Lam Bank is closing your account due to suspicious activity. To keep your account active, please confirm your PIN at bit.ly/acmebank123.”

“You have an outstanding tax refund of $2,560. Follow these instructions to claim your refund at: https://gov.taxrefunds.irs.”

“Hi, it’s been a while, how are you doing? Let’s get together this weekend. Visit my profile at bit.ly/aBcWxYZ.” Họ đưa đừng dẫn, mình tò mò nhấn vào thì hết cô đơn ngay.

Những tin nhắn như vậy thường chúng ta không nhận ra ai. Người gửi rất muốn nói chuyện với chúng ta, những người cô đơn, ở nhà chả biết gì để tám. Họ có kỹ thuật để hỏi về tin tức cá nhân. Sau đó muốn chúng ta chuyển qua WhatsApp, Telegram, Zalo và các ứng dụng liên lạc khác.

Họ nói về các đầu tư nhất là về crytocurrency hay những đầu tư nào khác. Sau đó gửi hình ảnh của họ đẹp như Tây như mấy người thuê nhà. Đồng chí gái có kể bà bạn thấy tên nào nhắn tin lộn rồi tự giới thiệu, hắn kêu thích đi nghỉ hè này nọ, gửi hình ảnh chụp ở các khu nghỉ dưỡng danh tiếng sau bà bạn khám phá ra là Photoshop. Chán Mớ Đời 

Điểm quan trọng là không muốn nói chuyện với chúng ta qua FaceTime hay những ứng dụng có ghi hình. Các tin nhắn thường có lỗi chính tả, văn phạm và các số điện thoại rất dài hay nhiều khi trong vùng của chúng ta ở vì rất dễ kiếm. Chỉ cần lên google rồi ghi danh là xin được miễn phí. Mình trước đây có mấy nhà ở xa nên phải làm số điện thoại của vùng đó qua google voice. 1 người ở phi châu, có thể qua Google, có thể có số điện thoại với mả số ở Cali. Những tin nhắn vớ vẩn không liên quan gì đến chúng ta để khiến chúng ta nghĩ ai đó lộn. Nên nhắn tin lại cả tội họ. Đó là cách câu cá của họ.

Mình có nghe một podcast, phỏng vấn một cựu cảnh sát viên ở Panama, ông ta được cảnh sát xứ này cho xâm nhập vào làm việc cho một tổ chức lừa đảo, chuyên lừa đảo người Mỹ. Họ gọi điện thoại (khi xưa) cho mấy người Mỹ già rồi kêu họ nợ nần chi đó, lâu quá nên mình quên các chi tiết, chuyển tiền. Có người khóc. Sau này cảnh sát chộp được cả đám, đầu ông ta bị treo giá tại Panama bởi đám anh chị này nên được FBI cho qua Mỹ sinh sống dưới tên giả vì sợ bị giết.

Ngay những tin nhắn rất khả tín với email, những công ty mà chúng ta là khách hàng như công ty điện thoại, công ty ga hay điện lực. Vấn đề làm sao để phòng không bị lừa đảo. Cách tốt nhất là khi nhận được những tin nhắn này thì đừng có mở, nhấn gì cả. Chỉ xoá là xong. Đừng có tò mò mà chết. Kiểu cá cắn câu là xem như hết vẩy vùng.

Họ cũng khuyên là khi nhận được tin nhắn của những nơi quen biết như của ngân hàng của mình, cũng không mở hay nhấn. Cách tốt nhất là liên lạc riêng ngân hàng của mình để kiểm chứng.

Sau đây là những lời khuyên của các chuyên gia chống tội phạm:

Không cho ai biết mật mã. Nhất là mật mã hay verification code được gửi đến cho chúng ta một lần để kiểm chứng, không được cho ai biết nhất là người lạ qua điện thoại. Thường khi login vào trương mục ngân hàng hay công ty điện lực,…thường họ gửi cho mình một con số gồm 6 hay 8 số để mình kiểm chứng. Nếu mình cho ai à biết thì họ có thể vào trương mục của mình ngay.

Trong điện thoại thường có những ứng dụng để thanh lọc và chận spam từ nhẵn người không quen biết. Trên iPhone có cái vụ này, nhưng mình vẫn bị spam. Xem ra mấy tên spammers có những ứng dụng để qua mặt. Ở nhà có Internet thì chúng ta có thể dùng Router để chận. Lâu lâu mình mở ứng dụng của router ở nhà, thấy một lô các nơi tìm cách xâm nhập hệ thống Internet ở nhà.

Ngoài ra đừng bao giờ nghĩ mình khôn sẽ không bao giờ bị ai lừa đảo được. Ai buồn đời thì xem đường dẫn nói rõ hơn về cách tránh các spam và lừa đảo. Ai buồn đời thì đọc thêm mấy tin mình đọc để tóm tắc như trên.

Avoiding Scams and Fraud for Older Adults 

Nguồn:

1. Robokiller. 2023 United States Robotext Trends. Found on the internet at https://www.robokiller.com/spam-text-insights

2. Federal Bureau of Investigation. Internet Crime Report 2023. Found on the internet at https://www.ic3.gov/Media/PDF/AnnualReport/2023_IC3Report.pdf

Thấy trên mạng có nói đến 1 vụ này, hình như của 1 chị mình có gặp mặt, cho biết cuộc gọi như sau:

Một Cuộc Gọi 

- Tôi là Lê Anh Tuấn gọi từ Lãnh Sự Quán VN tại HK, xin được nói chuyện với anh Nghĩa Vũ

- Dạ chính tôi

- Ủa, là chị không phải anh?

- Đúng

- Tôi đã gọi 2 lần sao không có ai trả lời?

-  Số lạ phone không thông.

-  Tôi gọi để thông báo một vấn đề nghiêm trọng, chị nghe cho hết rồi hãy hỏi:

Tên của chị và số phone 086-528-5336 có trong hồ sơ của nhiều người đăng ký TỐ CÁO (hay cái gì đó nói rất nhanh) việc quyên tiền giúp người Việt hải ngoại, và toà lãnh sự yêu cầu chị phải có mặt ở VN trong vòng 24 giờ để điều tra.

- Tôi không biết số phone đó và hoàn toàn không dính líu

-  Hồ sơ đó đăng ký ngày 17 tháng 1, 2024, tại Hà Nội.

-  Tôi không có mặt tại VN

-  Tức là chị nói rằng có người dùng tên và thông tin của chị 

-  Đúng

-  Hồ sơ có cả email… đúng không 

-  (Không trả lời cái email) tôi hoàn toàn không dính líu

-  Đây là việc NGHIÊM TRỌNG chị phải giải quyết để tự bảo vệ.  Chị có làm mất giấy tờ hay có cho ai mượn?

-  Không.  Thời buổi này không cần phải ăn cắp giấy tờ gì cả người ta vẫn tìm được thông tin và mạo danh người khác.  Hồ sơ có số phone 086… không phải của tôi, sao anh tìm được số phone này, thử đọc lại?

-  Số …., số này có đính kèm trong hồ sơ!!!

-  Rồi, nói lại: tôi không dính líu

-  Theo như chị nói thì chị bị ăn cắp thông tin, toà lãnh sự cần chị có mặt ở VN để giải quyết.

-  Tôi đang ở Mỹ, quốc tịch Mỹ, đâu có tự dưng có người bảo tôi PHẢI về VN thì phải về?  Mà anh gọi ở DC hả, vậy anh biết rõ không cách nào về VN trong vòng 24 tiếng.

-  Tôi chỉ có nhiệm vụ thông báo.  Tôi khuyên chị hãy điều tra việc bị ăn cắp thông tin, hay để tôi chuyển phone chị qua cấp trên tìm phương hướng giải quyết.

-  Không cần đâu, cám ơn.  Tôi sẽ liên lạc với luật sư của tôi.

-  Tại sao phải gặp luật sư?

-  Đó là chuyện pháp lý, luật sư sẽ giúp mình giải quyết.

-  Luật sư chỉ có thể đại diện cho chị vấn đề pháp lý chứ đâu giúp được chuyện điều tra.  Bị ăn cắp thông tin là chuyện rất nghiêm trọng chị cần phải điều tra.

-  Được, sẽ có tổ chức Identity Theft điều tra

-  Thì tôi chỉ nhắc chị…

-  Mục đích của anh là thông báo thì tôi đã nghe, anh nhắc nhở tôi cám ơn (chỗ này tò mò), mà nói chuyện với cấp trên của anh để làm gì?

-  Cấp trên có thể tìm phương hướng giải quyết giúp chị!!!

-  Tất cả mọi chuyện giấy tờ đều phải có công văn và văn thư chính thức gửi đến nhà, tôi sẽ chờ (không thấy đòi xác nhận điạ chỉ 🤨).  Tôi sẽ nói chuyện với luật sư.  Anh cho lại thông tin?

-  Tôi là Lê Anh Tuấn, điạ chỉ… số phone… (hoàn toàn đúng của Toà Lãnh Sự).  Tôi sẽ gửi toàn bộ hồ sơ về cho chị (vẫn không đá động địa chỉ người nhận).

Chấm dứt cuộc gọi, lên trang nhà Toà Lãnh Sự thì tìm thấy cái thông báo bên dưới.  Rất thú vị, người gọi ăn nói mạnh bạo rõ ràng, mở đầu câu chuyện là cự sao gọi 2 lần không thấy trả lời 😆!  Cũng làm mình đổ mồ hôi chứ.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Lương y du sơn

 

Lương y như từ mẫu lên núi

Dạo này trên mạng, có truyền tải một video do một bác sĩ tự thực hiện. Ông ta gốc da vàng, tự gọi là bác sĩ Goobie. Tự xưng tốt nghiệp đại học MIT, sau đó học y khoa 4 năm, rồi theo học chuyên khoa về giải phẫu não bộ và lưng (neurosurgery) thêm 6 năm và làm việc gần 10 năm, xem như 20 năm theo đuổi ngành y khoa. Ông này là hình ảnh mà người Á đông hay muốn con mình theo đuổi, được xem là giàu có và hạnh phúc đến mãn đời. 

Sau trên 9 năm giải phẫu bệnh nhân, ông ta chợt giác ngộ một điều khiến ông ta bỏ nghề và trốn lên núi. Video được quay ngoài trời phía sau là phong cảnh núi đồi. Cuốn video dài gần 50 phút. Mình ghi lại đây vài chi tiết và gửi video cho hai đứa con xem để hiểu thêm về cuộc đời mà tránh. Cuộc sống tại Hoa Kỳ bị áp lực, phải thành công này nọ, thước đo của sự thành công qua tiền bạc, của cải, bằng cấp, tạo dựng một ảo tưởng người thành đạt, hạnh phúc đời người để rồi bị áp lực tinh thần khiến chúng ta lâm vào những căn bệnh tâm thần.

Bạn bè không hiểu lý do ông ta bỏ nghề, đúng hơn là ngưng làm việc, ông ta cho biết rất khó giải thích cho bạn bè gia đình trong vòng 5 phút nên ông ta phải làm video để giải thích và hy vọng những ai cùng cảnh ngộ hiểu rõ hơn.

Ông ta cho biết là bệnh nhân vào phòng khám, ông ta hay hỏi họ sống ra sao, ăn uống ra sao này nọ. Điểm này quan trọng vì thường bác sĩ ngày nay, không có thì giờ để hỏi rõ bệnh nhân về gia đình, cá nhân này nọ, chỉ có 5 phút để xem y án, và viết toa thuốc hay kêu ra gặp thư ký để lấy hẹn giải phẫu. Mình có ông anh vợ, bác sĩ, kể là bệnh nhân đến khám bệnh, thường để có ai nói chuyện, tâm sự.

Ông ta nhận ra một điểm là các bệnh nhân, bỏ thuốc hút, rượu bia, ăn uống cẩn thận, tập thể dục lại thì cột xương sống tự lành trước ngày hẹn giải phẫu, ngược lại bệnh nhân sau giải phẫu vẫn tiếp tục theo chế độ dinh dưỡng như xưa, uống rượu bia, hút thuốc thì một thời gian ngắn sau lại tái phát. Lại phải giải phẫu. Ông ta xem cơ thể bệnh nhân như mái nhà bị dột, sửa chửa chỗ này thì chỗ khác bị dột. Vụ này thì có nhiều bác sĩ mổ tim cũng nói như gắn stens xong thì mấy tháng sau bệnh lại vào nhà thương lên bàn mỗ nữa.

Vụ này thì mình có xem nhiều cuộc phỏng vấn các bác sĩ khác ngành kể tương tự. Lý do bệnh nhân không kiêng cử vì quen thói hay nghĩ là đã có thuốc nên không sợ, tiếp tục đường xưa lối cũ bước anh đi dưới ánh trăng vàng. Còn nếu đã hiểu rõ lý do, thấy quan tài đổ lệ thì ăn kiêng như tổng thống Clinton kêu sẽ ăn kiêng để tự cứu sống.

Ông ta khám phá ra bệnh nhân chỉ cần ăn uống điều độ, ngủ nhiều, tập thể dục, chính niệm về cuộc sống, có bạn bè gia đình xung quanh sẽ giúp lành bệnh. Vấn đề này đã được giải thích trong các nghiên cứu về người cao niên sống trong những khu vực Xanh (Blue Zone) trên thế giới.

Ông ta nhận ra một điều là nếu ông ta chữa bệnh cho bệnh nhân bằng cách chỉ dẫn về cách ăn uống điều độ, có cuộc sống lành mạnh thì sẽ không có bệnh nhân, nhà thương nơi ông ta làm việc, trong phân khoa của ông sẽ không có bệnh nhân. Như vậy thì ông ta đói sau 10 năm học tập ngành y khoa. Ông ta cho biết là làm việc với đồng nghiệp rất tốt nên không muốn nêu tên nhà thương nhưng muốn nói chung là hệ thống y tế của Hoa Kỳ được thiết đặt trên một cấu trúc để sinh lợi. Cho nên nhà thương đầu tư nhiều nên cần lấy lại lợi nhuận. Càng nhiều càng tốt.

Nhà thương được thiết kế, không phải để giúp bệnh nhân lành bệnh mà giải phẫu này nọ để có lợi nhuận. Đó là vấn nạn của chủ nghĩa tư bản. Lợi nhuận đã làm mờ mắt con người. Tương tự bệnh ung thư, người ta hỏi các bác sĩ Gia-nã-đại chuyên về ung thư, nếu đặt trường hợp họ hay người thân bị ung thư, họ có khuyến khích hay muốn tự chữa bằng hoá trị, hay xạ trị thì 76% kêu không. Nhưng tại sao họ vẫn tiếp tục chữa trị? Lý do là trung bình mỗi bệnh nhân ung thư đem lại cho nhà thương nữa triệu đồng y phí mà tại Hoa Kỳ, tỷ lệ thành công là 2.1%, nước mà có tỷ lệ cao nhất là Úc Đại Lợi với 2.3% trị lành ung thư.

Ông ta gọi may mắn vì chưa có con. Trong suốt 9 năm làm nhà thương, 2 ca giải phẫu hàng ngày thêm ngủ ngáy không bình an vì có ca trực nên ăn uống thất thường và lên cân 40 cân anh. Ông ta có tiền nhưng không vui lắm. Cuối cùng bà vợ kêu sao ông ta không nghỉ việc. Chúng ta có một số tiền để dành, tuy không đủ sống đến mãn đời nhưng cứ ngưng làm việc một thời gian. Mình có kể, tại Hoa Kỳ, hàng năm có trên 400 y sĩ tự vận vì bị áp lực tinh thần, trầm cảm. Cứ tưởng tượng vào nhà thương, cứ thấy bệnh nhân mình cứu không được, cứ chết như sung rụng thì lâu ngày sẽ bị lộn xộn tinh thần. Họ tính hàng năm là có trên 250,000 bệnh nhân chết tại bệnh viện vì thuốc do bác sĩ kê toa và y tá cho uống. Xem đường dẫn https://www.cnbc.com/2018/02/22/medical-errors-third-leading-cause-of-death-in-america.html

Cuối cùng ông ta báo cho nhà thương biết là ông ta sẽ nghỉ việc trong 9 tháng để nhà thương kiếm người khác thay thế ông ta và ông ta lên núi chơi với con chó. Mình đoán ông ta ở vùng nào có núi đồi. Tỉnh nhỏ.

Mình nhớ ở New York, có quen một chị bạn, tốt nghiệp y khoa, đang thực tập tại nhà thương. Một hôm đang đi ăn cơm, vừa mới gọi món ăn xong, thì chị ta nhận tin nhắn qua Pager. Dạo ấy điện thoại cầm tay không phổ thông như ngày nay, ít người có. Chị ta xin lỗi rồi đi gọi điện thoại, sau đó quay lại kêu xin lỗi phải chạy vào nhà thương. Từ giây phút đó mình không muốn lấy vợ bác sĩ.

Xem thiên hạ bàn tán thì thấy nhiều bác sĩ cũng nêu ra vấn nạn này.

Ông bác sĩ lên núi, dẫn chó đi chơi để quên đi. Mình nghĩ bà vợ rất khôn, và thật tình thương ông ta, kêu nghĩ đi và bà ta đi học lại để kiếm việc làm vì ở nhà trước đây. Nếu không kéo dài thêm một thời gian ngắn thì ông ta sẽ tự vận như các bác sĩ khác hàng năm. Nhiều người theo ngành y khoa vì có ước nguyện, giúp bệnh nhân nhưng khi đụng chạm thực tế, phải theo cách nhừ thương thì họ bị phản cảm đưa đến bệnh trầm cảm, này nọ.

Ông ta cho biết là không biết sẽ làm gì vì còn trẻ, chưa về hưu được nhưng sẽ tính sau. Nay chỉ cần ngủ nhiều, ăn uống điều độ, leo núi này nọ, giảm cân khá nhiều.

Mình gửi video cho hai đứa con xem. Hy vọng chúng sẽ xem. Nhớ khi mình đồng ý cho con gái mình học ngành nó yêu thích thì nhận được nhắn tin, cảm ơn bố mẹ không bắt nó học y khoa như bạn bè Á đông của nó. Đa phần bạn của con gái, gốc tàu hay Việt Nam là theo học y khoa, nha khoa hay dược khoa. Có thằng cháu kêu không học y khoa vì bố nó là bác sĩ, cô nó là nha sĩ, gia đình họ hàng toàn là bác sĩ này nọ. Nay thằng cháu cũng khá, làm Manager cho một công ty lớn, lương bổng cao.

Mình có thằng cháu, không học đại học, mở công ty bán đồ gắp kít chó ngoài đường. Tại Hoa Kỳ có đến 46 triệu con chó, hàng ngày người Mỹ phải dẫn chó đi bộ, họ lại to béo khó cúi xuống lượm kít chó nên mua đồ gắp kít chó. Sau mấy năm buôn bán có người mua công ty nó với giá 8 triệu ở tuổi 30. Có người làm cả đời chưa chắc đã lãnh được 8 triệu. Mình có cô cháu, không chịu học y khoa như bố mẹ mong muốn,  với chồng, mở công ty buôn bán gì trên mạng, sau này bán công ty với 27 triệu ở tuổi 40. Nay đi chơi mệt thở.

Chúng ta sinh sống trong một xã hội với áp lực phải thành công, học giỏi, tốt nghiệp trường nổi tiếng, có bằng cấp sáng chói. Những người được xem là mẫu người để chúng ta theo toàn là những người nổi tiếng. Chúng ta phải trả một cái giá rất đắt để đạt những điều đó để rồi khi đạt rồi, chúng ta thấy trống vắng, rơi vào hư không, khi khám phá ra đời là vô thường. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Chữ tài liền với cái tai một vần

Trên đời, ai cũng muốn may mắn, trúng số này nọ để được sung sướng nhưng khi xưa học truyện Kiều của ông Nguyễn Du thì ông này lại kêu “chữ tài liền với cái tai một vần”, thấy lạ nhưng về già nghiệm lại thấy khá đúng.

 

Hồi nhỏ mình thấy ông bà cụ hay đánh số đề và mua xổ số kiến thiết quốc gia hàng tuần khiến mình xót của dùm vì thua nhiều. Nội tiền đó dùng để cho mấy anh em mình ăn uống chắc khá hơn. Nhà con đông nên mua vé số, cầu ơn trên gia hộ trúng có tiền mua sữa cho con. Trong xóm Địa dư có ông thần quên tên, em của ông Lào và ông Mai, ba thằng Banh, hay đến nhà mình cù ông cụ mua số đề. Mình ghét ông này, mỗi tuần thấy lên nhà mình ngày thứ 2. Lý do là tiền bay hoài mà ông cụ có trúng một lần nhưng bù lại bay số tiền hàng tuần thì không đủ, như muối bỏ biển. Một lần, mình biết ông cụ trúng số đề vì ông thần ghi số đề lên nhà thì ông cụ kêu không mua nữa vì ông thần đi báo cho cả xóm, cả Đà Lạt biết là ông cụ mua số đề do ông ta biên nên trúng để thiên hạ mua số đề qua ông ta. Ông thần xin lỗi năn nỉ đủ trò. Mình không biết ai là chủ đề, đoán là mấy người Tàu ngoài phố hay ở khu Tân Sanh.

Bà may mắn trúng số nhưng đen về toà án.

Có câu chuyện thật xảy ra cho bà Tonda Dickerson, sinh sống tại Alabama. Trúng số nhưng cuộc đời bà không kết thúc như trong truyện cổ tích mà đem lại cho bà ta vô số hệ lụy như ông Nguyễn Du đã nói.

Bà Dickerson là tiếp đãi viên nhà hàng Waffle House. Một hôm có một thực khách quen, thường đến ăn ở tiệm, tên Edward Seward thay vì boa tiền ông này lại boa một tấm vé số cho bà Dickerson mà ông ta mua ở Florida. Ông ta cũng boa 4 người tiếp viên khác mỗi người một tấm vé số.

Tuần sau xổ số thì bà Dickerson khám phá trúng được 10 triệu đô vào năm 1999, 25 năm về trước thì xem như 30 triệu hôm nay, nếu tính theo lạm phát. 

Vé số này đã thay đổi cuộc đời của bà. Người ta nói tiền không thay đổi con người nhưng giúp bộc lộ ra tâm tính của họ. Mình thì cả đời không trúng số, không có tiền nên Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen. 70 năm nay vẫn đen.

Khi trúng số thì công ty xổ số cho người trúng 2 lựa chọn: 1 là lấy hết liền năm đó, 2 là lấy trong vòng 30 năm hay số năm tuỳ người trúng số lựa chọn. Bà ta chọn lấy số tiền trúng cho 30 năm thay vì lấy nguyên một lần. Mỗi năm nhận được là $375,000 vì nếu lấy 1 lần thì bị đánh thuế thường là phân nữa có thể hơn vì năm 1999. Mọi người đều vui mừng cho bà nhất là các đồng nghiệp. Lý do là ông thực khách cũng tặng mấy phục vụ viên kia mỗi người một tấm vé số nên các phục viên có hứa hẹn với nhau là nếu trúng sẽ chia đều cho nhau.

 

Buồn đời bà Dickerson, đột phá tư duy, giác ngộ cách mạng, nghĩ tại sao phải chia cho 4 người kia xem như bà mất 8 triệu. Còn lại 2 triệu cho bà. Bà ta bổng nhiên bị bệnh Alzheimer, ngu ngơ nhìn mọi người, kêu không nhớ đã có hứa. 4 người kia để nghị chỉ lấy 3 triệu thay vì 8 triệu, bà còn lại 7 triệu. Bà ta kêu Chán Mớ Đời tiền này là của thượng Để cho tui thì tui giữ không chia cho ai cả. Bề trên cho bao nhiêu thì nhận bấy nhiêu. Thế là mấy người kia cho bà ta ăn cháo luật sư, thưa kiện ra tòa. Tiểu bang Alabama thì có luật cấm đánh cược chơi bài nên không thể thực thi được hợp đồng nói miệng. Mấy người đồng nghiệp vẫn tiếp tục chùi bàn mỗi ngày trong tiếng hát của Tuấn Vũ, đời tôi cô đơn nên ai cho vé số, vẫn chùi bàn, trong khi bà Dickerson có tiền nhưng phải vác chiếu ra tòa đều đều trong suốt 12 năm đại hạn.

Ông Edward Seward, người boa bà ta tấm vé số, buồn đời đột phá tư duy là bà Dickerson có hứa nếu trúng số sẽ mua cho ông ta một chiếc xe mới. Thưa bà ra toà không giữ lời hứa nhưng tòa kêu vô duyên. Trúng 10 triệu nên cũng không nên hà tiện tặng ông cho tấm vé số chiếc xe cũng không thua thiệt gì. Cho thấy lòng tham sẽ đưa con người đến những hệ luỵ, khiến lệ rơi theo cuộc tình.

Khi trúng số thì có vÔ số chuyên gia tài Chánh nhảy vào để xin mớ tiền nên có người kêu bà ta thành lập một công ty dưới dạng “S corporation” với ông Bồ mới. Mình đoán là ông Bồ mới đột phá tư duy, mới hiến kế này nhưng sở thuế gửi cho bà một tờ giấy phạt $771,570 vì không đóng thuế liên bang khi nhận tiền trúng số. Lý do là bà ta tặng gia đình bà ta số tiền $2,412,388 khi bà ta chuyển cho gia đình bà ta xem như 51% của số tiền trúng số. Cho thấy chúng ta cần tìm hiểu chín chắn khi lãnh gia tài hay khi không có một số tiền lớn. Khi nghèo thì chả có ai bám nhưng có chút tiền là kênh kênh bu như ruồi.

Hình như mình đã có kể một ông trúng số rồi tự tử, kêu trúng số là điều bất hạnh nhất xảy cho ông ta.

Lại vác chiếu ra tòa đủ loại. Phải đến 12 năm sau mới hết kiếp nạn khi tòa phán có lợi cho bà Dickerson. Cứ tưởng tượng tuần nào cũng ra tòa luật sư ăn tiền suốt 12 năm cúng hết số tiền mà tinh thần cúng banh ta lông. Cuối cùng bà ta đưa tiền cho gia đình để mở công ty buôn bán. Vì giữ thì không đúng như lời bà ta khai là giúp gia đình. Mình đoán chắc bà không còn tiền nhiều.

Trúng số là hên nên bà ta lại bị ông chồng cũ bắt cóc đem nhốt trong một chiếc tàu. Ông ta dọa sẽ giết bà ta chắc phải chia tiền. Bổng nhiên cái điện thoại của bà réo nên ông chồng ngu, để cho bà ta trả lời vì rất quan trọng. Bà thò tay vào ví móc ra khẩu súng lục và bắn tên chồng tham tiền như Clint Eastwood trong vai thám tử Harry “make my day”. Ông chồng trúng đạn, té xuống nên bà ta sợ đi tù nên kêu cấp cứu. Nói đến ông tài tử này, ông ta trên 90 tuổi mà cô Bồ 61 tuổi mới qua đời. Chắc uống sữa quá Date nhiều. Không biết Ông chồng có bị xử án về tội bắt cóc hay không, vì không thấy ai kể.

Người ta không biết bà ta ngày nay ra sao. Có người nói bà ta hành nghề chia bài ở sòng bài biloxi. Chán Mớ Đời. Có lần mình ghé lại Biloxi. Hình như có luật cấm chơi bài nên các casino đều nằm trên tàu. Thấy người Việt mình xất bất xăng bang với cờ bạc, vợ chồng bỏ nhau. Cặp vợ chồng quen dẫn mình thăm viếng, thấy tội. Sang đây, làm ăn dành tiền rồi bọn sòng bài ghé lại dụ dỗ bay hết.

Ông Mỹ nuôi ong trong vườn mình kể là một hôm về nhà, thấy tờ giấy ly hôn và lá thư từ giả, đắp mộ cuộc tình với anh chàng nuôi ong của bà vợ. Kêu bà ta không muốn chung sống với ông ta nữa. Sau này ông ta khám phá là bà ta trúng số nên hát bài Capri, c’est Fini! nghìn trùng xa cách, chuyện đôi ta chỉ có tấm vé số thôi.

Nếu các bác trúng số có bắn chồng cũ hay bỏ chồng. Đừng có chia với em nhé. Vì em học được từ Phật sỹ Minh Tuệ, không nhận tiền, nhận thức ăn thôi.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hôn nhân tại Hoa Kỳ

 

Hôm nay đến phiên mình làm toastmaster ở hội. Thông thường Toastmaster, chuẩn bị buổi họp, đưa ra đề tài cho buổi họp và người topic table master, soạn đặt những câu hỏi về đề tài để mọi người trả lời để hiểu thêm và bàn rộng về đề tài. Mình chọn đề tài “marriage made in USA”, hôn nhân sản xuất tại Hoa Kỳ. 

Mình kể có lần con gái cho biết là dọn vào ở chung với bạn trai. Một tuần lễ sau, nó gọi mình hỏi không hiểu bố mẹ cãi nhau mà sao vẫn sống với nhau mấy chục năm qua trong khi con với thằng Bồ mới dọn vào có một tuần đã cãi nhau mút mùa lệ thủy. Mình suy nghĩ cả ngày mới trả lời cho con gái. Mình nói đối với thế hệ của mình cái gì hư thì bố mẹ sửa chửa còn thế hệ của con cứ hư là quăng, mua cái khác như chơi game. Nhấn nút reset. Xã hội Hoa Kỳ rất ưa thích những anh hùng, điện ảnh, cầu thủ thể thao, họ luôn luôn đề cao dành thắng lợi khiến chúng ta tin tưởng chỉ có chiến thắng mới là thành công. Từ đó, chúng ta lúc nào cũng nghĩ là mình đúng, giỏi hơn người khác, lỗi là người kia. Từ đó chúng ta tu theo phái đổ thừa. Hạnh đấu đá.

Khi mình sang Hoa Kỳ, có tên đồng nghiệp rủ đi dự một hội thảo miễn phí. Cuối tuần buồn đời mình bò đi theo. Dạo đó tiếng anh cũng chưa rành lắm nên không hiểu họ nói về cái gì. Bổng nhiên thấy tên nha sĩ của mình, đứng dậy và lên tiếng là đang tìm cách cưới lại bà vợ thứ 3 đã ly dị nhưng khám phá ra là hắn vẫn thương bà vợ thứ 3 này. Mình như bò đội nón, mình kiếm không ra một cô, để mời đi ăn phở mà tên này có đến 3 đời vợ. Có lẻ hắn là nha sĩ, có tiền nhiều. Kinh

Mình hỏi ra thì người Mỹ nói là trung bình 50% hôn nhân tại Hoa Kỳ đưa nhau ra toà. Mình thất kinh vì tưởng là thiên chúa giáo không cho phép ly dị. Sau gần 40 năm sinh sống tại Hoa Kỳ thì những gia đình quen, đi ăn đám cưới con cháu họ này nọ thì trung bình 1/3 ly dị. Mới thấy ăn đám cưới linh đình cả 1,000 người rồi năm sau nghe bỏ nhau rồi năm sau làm đám cưới lại. Mình trốn không đi đám cưới nữa vì tốn tiền.

Thế kỷ 20 nhất là sau đệ nhị thế chiến, tỷ lệ hôn nhân tại Hoa Kỳ rất cao đã tạo ra một thế hệ gọi là baby boomers. Lý do là lính chiến trở về sau 4 năm tại mặt trận, mấy cô gái suốt 4 năm không được cặp kè, rượng đực nên khi có trai từ mặt trận về, lập gia đình rất nhanh. Ngày nay, thế hệ trẻ ít nghĩ đến hôn nhân, họ nghĩ đến nghề nghiệp, công ăn việc làm trước. Nhất là thấy thế hệ cha mẹ ly dị như cơm bữa. Ngược lại, số người sống chung gia tăng không cần phải đám cưới. Thậm chí có con.

Vào thập niên 60 của thế kỷ trước, đa số người Mỹ lập gia đình ở lưới tuổi 20, ngày này thì trung bình đàn ông lập gia đình ở tuổi 30 và phụ nữ thì ở tuổi 28. Lý do là người Mỹ muốn học cho xong, muốn nghề nghiệp, tài chính ổn định.

Ngày nay, chúng ta phải kể thêm các hôn nhân đồng giới tính, thay vì chỉ có nam nữ. Nhất là các hôn nhân đa chủng, càng ngày càng đông hơn, điển hình ông Vance, được chọn làm ứng cử viên phó tổng thống Đảng cộng hoà, lấy vợ người gốc Ấn Độ. Bà Harris nghe đâu cũng Ấn Độ và da đen. Một luật sư chuyên về ly dị cho biết. Trước đây, khi hôn nhân đồng tính chưa được hợp thức hoá bởi luật, các cặp đồng tính rất kiên định với mối tình hữu nghị của họ, cùng một lứa bên đời lận đận như chuyện tình Romero và Juliet, bị gia đình, tôn gái, xã hội cấm nên sẵn sàng chết vì tình yêu. Ngày nay sau khi được hợp thức hoá thì giới đồng tính lấy nhau bắt đầu ly dị đủ trò cũng không khác gì các cặp vợ chồng bình thường. Vẫn hát bài ca tình chỉ đẹp khi còn dang dỡ. Chán Mớ Đời 

Theo thống kê Census 2018 thì dân Á đông có lợi tức trung bình cao hơn người da trắng. Trong số Á đông thì người Việt đứng cuối bảng, sau người Mường, và cam bốt.

Một trong những yếu tố chính cho cuộc hôn nhân bền vững là tài chính. Người ta nhận thấy khi kinh tế xuống thì số ly dị gia tăng.

Lý dị gia tăng đến cao điểm những năm cuối thế kỷ 20, sau khi các luật lệ về ly dị và cái nhìn của xã hội về ly dị thoáng hơn trước. Ngày nay tỷ lệ ly dị cũng cao nhưng bớt hơn trước. Có lẻ người Mỹ lập gia đình muộn nên chín chắn hơn, ít gây đổ vỡ. Cũng có thể họ sống chung với nhau nhưng không làm đám cưới. Xã hội cởi mở hơn về sống thử, hay có con trước khi làm đám cưới. Đặc biệt là 86% những người ly dị, tái hôn lại và vẫn kêu lần này, tôi đã tìm ra người đã yêu tôi thật lòng này nọ để rồi vài năm sau cũng vác chiếu ra toà.

Các nhà xã hội học cho rằng những nguyên nhân chính đưa đến ly dị tại Hoa Kỳ: tài chính, thiếu cảm thông, ngoại tình, và những mục tiêu nhìn về tương lai khác nhau. Đặc biệt là các cuộc hôn nhân sớm, những người ít bằng cấp, và những người có hoàn cảnh kinh tế thấp thì tỷ lệ ly dị rất cao. Ngược lại các người có trình độ học vấn cao, tài chính khá hơn thì tỷ lệ ly dị ít hơn. 

Tài chính rất lớn vì đời sống càng ngày càng đắt đỏ. Trước kia, một công nhân đi làm, có thể nuôi vợ con, mua nhà, mua xe. Người vợ không cần đi làm nhưng ngày nay, đời sống đắt đỏ, người vợ phải ra ngoài làm việc, xem như lương mình làm ra để đóng thuế cho chính phủ. Bị áp lực công việc, về nhà cả hai đều lo Âu đến công việc nên gây gỗ với nhau, đưa đến ly dị. Ra ngoài nhiều khi gặp đồng nghiệp mỗi ngày nhiều hơn chồng vợ, đâm ra so sánh vợ mình hay chồng mình với đồng nghiệp, đưa đến ngoại tình.

Ra ngoài đi làm, chúng ta quen biết những người bạn, đồng nghiệp không cùng chung sở thích, nhân sinh quan với chồng hay vợ. Họ có những suy nghĩ khác về cuộc sống, tương lai nên từ từ mình sẽ thấy nhân sinh quan của vợ hay chồng khác với mình, đưa đến mâu thuẫn rồi ly hôn.

Có lần, một chị bạn ở miền đông Bắc, gọi hỏi muốn nói chuyện với mình. Chị ta hỏi về chồng và mẹ chồng làm chị ta nhức đầu. Mẹ chồng cứ hục hặc với chị ta từ 20 năm nay. Ông chồng thì về nhà gặp cảnh mẹ vợ đấu tố nhau nên đi nhậu, hát đời tôi cô đơn nên yêu ai cũng bị mẹ la. Mình nói tốt nhất là dọn ra riêng vì ở chung cứ lộn xộn, đầu óc căng thẳng sẽ hại đến sức khoẻ vì mình biết chị ta hay bị bệnh. 

Thường các vụ lục đục hôn nhân hay đưa đến ung thư. Chị ta dọn ra riêng, hai đứa con thì cứ tuần ở với chị tuần về bên chồng. Sau 1 năm thì chị ta cho biết hai vợ chồng quyết định sống lại với nhau. Anh chồng phải mời bà mẹ ra ở riêng. Mấy đứa con cũng kêu nhà đang yên vui mà bà nội phá đám. Lâu lâu mình hỏi thăm thì chị ta kêu chồng bây giờ tốt lắm, đi làm về là không đi nhậu với bạn bè. Chở vợ đi chợ này nọ. Có lần chị cho biết đi khám bác sĩ thấy cục u nên được giải phẫu. Mình đoán là 20 năm qua, sống chung với mẹ chồng kiểu ngày xưa nên đầu óc căng thẳng đưa đến cục u. Nay thì đời sống vợ chồng thoải mái nên bình phục.

Mình kể có lần, con gái hỏi “what’s your best deal?”, mình trả lời “married your Mom” khiến các hội viên cười. Mình giải thích lấy vợ như mua vé số. Nếu may mắn thì gặp người vợ không vị kỷ. Tại học đường Hoa Kỳ, người ta dạy con tôi tôn thờ những kẻ chiến thắng. Chơi thể thao phải thắng, nên con nít tại Hoa Kỳ được cấy trong đầu là thất bại là khi về nhì. Trên thực tế, ngoài đời, khi làm ăn chúng ta phải để cho đối tác vui vẻ thì mới khiến họ tiếp tục buôn bán, làm ăn với mình còn nếu không thì sẽ kiện nhau ra toà này nọ.

Anh muốn trở nên giàu có, thành triệu Phú thì có 1 triệu hay 100 triệu thì anh cũng mang tên triệu Phú, anh chỉ bận áo quần, ăn uống mỗi ngày như nhau. Tại sao phải muốn cho nhiều để rồi mất thời gian mất gia đình. Phật THích Ca có dạy chúng tôi, cái dục là khởi đầu cho sự đau khổ của chúng ta. Muốn hạnh phúc thì bớt tham, sân, si.

Sau đó thì mình mời người Table topic Maáter của buổi họp, lên để đặt câu hỏi. Ông này đưa những câu hỏi về xứ Sri Lanka chỉ có 1/100 ly dị này nọ. Sau đó ông ta lại trả lại diễn đàn cho mình. Để mình lồng ý tưởng của mình thêm trước khi trả lại diễn đàn cho bà chủ tịch mới lên. Cứ mỗi 6 tháng, thì hội bầu lại các người trong ban quản trị. Mình có chân trong ban quản trị cũng mấy năm nay, nhưng kỳ này xin từ chức vì đi chơi với vợ nên không đảm trách được nhiều phần mình được giao phó. Chỉ đến sớm, phụ xếp bàn ghế rồi khi xong thì xếp lại, và giúp đỡ trong các buổi họp.

Đa phần, mình thấy người ta gia nhập hội được vài tháng rồi họ nghĩ vì tưởng là đã biết cách nói chuyện trước công chúng. Nói cho ngay họ cũng bận công ăn việc làm nên không có nhiều thời gian. Thật ra mình học rất nhiều điều, nhất là khi làm evaluator , người đánh giá về bài nói chuyện của diễn giả, hoặc General evaluator, người đánh giá chung của buổi họp. Có một phương thức mà người Mỹ hay dùng, gọi là sandwich. Họ mở đầu bằng cách khen này nọ, rồi đề nghị những điểm cần trau dồi, cuối cùng thì khen những điểm này nọ. Mới đầu khen rồi đưa những lý do cần sửa đổi khiến thiên hạ buồn rồi khen lại nên sau đó, người nghe không bị dị ứng hay bực mình và nhận lấy khuyết điểm cần sửa đổi.

Khác với người Việt mình, khi nghe ai đọc diễn văn hay viết gì, cứ chê kêu nói như kít hay viết như cục kít này nọ, mà không đưa ra lý do, lý lẻ. Không đưa ra những luận điểm để giúp người viết có thể nhận ra để họ cố gắng tránh những điểm khi viết hay nói lầm sau. Một cách đóng góp tích cực. Chán Mớ Đời 

Có lẻ mình tìm tin tức về ly dị tại Hoa Kỳ nên hôm qua mở you tu be thì thấy có cuộc phỏng vấn một ông luật sư Mỹ chuyên về ly dị nên nhấn xem gần 2 tiếng đồng hồ. Dài quá nên mình có thiếp ngủ đi. Chỉ nhớ ông ta kêu là tình yêu là cảm xúc, là một động từ, là kinh tế. Ông ta nói đến trường hợp mấy cô gái trẻ đào, mỏ các ông nhà giàu.

Ông ta cho biết một khách hàng rất giàu có, mới ly dị mất mấy năm, ly dị khá ồn ào nhưng rồi ông ta làm đám cưới với một người thua 30 tuổi. Ông ta hỏi thì khách hàng kêu không lần này là tốt, không như lần trước. Thế lần trước, đám cưới không phải vì tình yêu.

Ông ta khuyên là nên làm Prenuptial, hợp đồng tiền-hôn-nhân. Lý dó là khi bàn đến những việc lỡ sau này cơm không chín, canh không ngọt thì mới hiểu được rõ ràng tình cảm có đủ lớn để làm đám cưới như ông Trịnh Công Sơn gọi tình yêu như trái phá con tim mù loà. Nhớ nhạc sĩ Paul MacCartney không chịu ký hợp đồng tiền hôn nhân, ông ta cho rằng sẽ làm mất lãn mạn tính đến khi ông ta muốn ly dị thì mất trên 600 triệu, trả cho bà Linda. Trong khi ông Mick Jagger làm hợp đồng tiền hôn nhân nên khi cô vợ người mẫu Jerry Hall bỏ ông ta thì chỉ nhận được 1 triệu. Cô ta quên là đã ký hợp đồng tiền hôn nhân.

Ông ta cho biết là có nhiều hợp đồng tiền hôn nhân rất là quái. Có ông nhà giàu kêu nếu bà vợ gia tăng cân nặng mỗi 10 cân anh thì sẽ bị giảm  $10,000 tiền cấp dưỡng hàng tháng. Thông thường sau 10 năm lập gia đình người Mỹ lên cân độ 10 cân anh, 20 năm là 20 cân anh. 

Ông ta nói trước đây, thì tiền trợ cấp cho vợ chồng cũ và con thì được miễn thuế nhưng khi ông Trump lên thì bãi bỏ vụ đó. Do đó bác nào mà muốn léng phéng bỏ vợ thì không nên. Thí dụ bác nào làm 100k / năm. Tiền trợ cấp là $4,000/ tháng 1 năm là $48,000. Khai thuế là lấy 100,000 - 48,000, bác chỉ đóng thuế số tiền lợi tức là $52,000 nhưng nay thì bác không được trừ nên đóng thuế trên 100,000 thì xem như banh ta lông mất $38,000, đưa cho vợ cũ $48,000 vị chị còn lại $24,000 hay $2,000/ tháng. Xem đường dẫn của sở thuế.

https://www.irs.gov/taxtopics/tc452

Sống chung mà không lấy nhau, mà sau này bỏ nhau cũng gặp rắc rối. Ở Cali có nạn Palimoney, cũng trả tiền trợ cấp cho Bồ cũ mệt thở. Mình có chị bạn, ly dị chồng nhưng lương chị ta cao hơn ông chồng nên mỗi tháng phải trả chu cấp cho chồng cũ đâu $850 đến khi mấy đứa con đủ 18 tuổi. Khi đã lấy nhau, yên mồ yên mả thì không nên đào sới lên nữa. Chả đưa đến đâu lại còn mất công vác chiếu hầu toà, tổn hại sức khoẻ. Tốt nhất là cứ làm ô sin cho vợ đến suốt đời.

Chồng thương vợ như biển hồ lai láng

Vợ thương chồng chửi từ sáng đến chiều

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn