Cư xá cảnh sát quốc gia Đà Lạt xưa

 Cư xá cảnh sát quốc gia Đà Lạt xưa

Mình có mấy tấm không ảnh khu vực nhà thờ Con Gà và nhà thờ đầu tiên tại Đà Lạt, sau bị đập phá để xây trường học Trí Đức ở trong Nhà CHung, ấp Xuân An, do ông Nguyễn Kính sưu tầm hình ảnh xưa Đà Lạt gửi. Mình chỉ biết sơ sơ khu vực này vì khi xưa có đi vào thăm chú ruột của bà cụ mình, mỗi lần có giỗ hay Tết. 

Nhìn hình thì rõ nhất là khuôn viên trường trung học Trí Đức, do mấy ông cha xây dựng, mình không biết thuộc dòng nào. Có đến hai cầu thang để lên xuống đồng thời để khi cháy có thể chạy thoát.

Nhìn hình thì mình chới với vì thấy phía sau ty cảnh sát quốc gia có một dẫy nhà san sát bên nhau, xây cùng kiểu như cư xá mà chưa bao giờ đi vào đây. Nay được giải mã là cư xá cảnh sát quốc gia Đà Lạt vì được một anh quen qua mạng, giải thích là nơi gia đình anh ta ở khi ông bố làm cho ty cảnh sát. Xin tải tấm ảnh lên đây. Anh ta cho biết có 20 căn và số nhà ngoài đường Yersin là 19 nên phía trong nhà số từ 19/1 đến 19/20.

Sau Ty cs Dalat là cư xá cs gồm 20 căn nhà 

Từ dốc nhà thờ đi xuống là 10 căn từ 1-10 , nhà anh  số 2 . Vì địa chỉ Ty cs là 19 Yersin nên số nhà anh là 19/2 .Đi hết 10 căn đầu là bãi đất trống , sau đó đến số 11 - 20 .

Mấy đứa con trai hay tập trung ở bãi đất trống này để đánh đáo .

Năm 1965 hoặc 1966 , luật sư Dương Trung Tín là anh ruột bà bs Dương Quỳnh Hoa ( bà này theo vc vô rừng ) bị kẻ gian đột nhập căn biệt thự bên hồ XH ( gần nhà lao ) cướp của và giết chết . Sau đó hung thủ bị bắt và giam ở Ty cs Dalat . Lợi dụng lính gác sơ hở nên hung thủ vượt ngục , từ trên cao phóng xuống bãi đất trống rồi dọt qua mã thánh phía trước , tụi này đang chơi đánh đáo hết hồn . Sau đó , cs và quân đội tìm quá trời nhưng nó đã dọt mất .

Năm 1965 , 1966 sinh viên biểu tình chống các ông Thiệu , Kỳ , Có , đốt Đài Phát thanh , bị cs dã chiến bắn lựu đạn cay giải tán , mấy người này chạy trốn khi chạy ngang cư xá cs thì gia đình họ đem nước ra cho sv rửa mặt , hihi

Buổi tối đêm 30 , các đơn vị bắn súng đón xuân thay pháo , anh cũng được ông già cho bắn mấy phát súng rouleaux , nhưng ổng cầm cây súng , mình chỉ bóp cò .

Sáng mùng 1 Tết vc tấn công , ai cũng ở nhà lo lắng , ông già trực 100% . Qua mùng 2 hoặc mùng 3 , cả cư xá kéo đến ở dưới hầm nhà thờ con gà , nhà thì khóa cửa lại . Khi cần nấu ăn thì bà già chạy về nhà nấu vội vàng rồi mang đến hầm , vì nhà anh đến hầm rất gần . Khi nào cần thay đồ hay đi vệ sinh thì chạy về nhà . Nhờ ngày Tết , nhà nào cũng mua nhiều thức ăn nên không lo đói . Ở đó gần 1 tháng mới về nhà và đi học , khi đi học ngang nghĩa trang số 4 vẫn còn máy bay oanh tạc vc .

Cận cảnh bên phải có một phần con đường Nhà Chung, chạy từ đường Yersin vào ấp Xuân An. Mình không hiểu lý do họ gọi Nhà Chung. Được biết khi các linh mục về hưu thì họ cho vào chỗ hưu trí, gọi là Nhà Chung. Có thể khi xưa, chỗ trường Trí Đức là nhà chung vì có nhà thờ đầu tiên được xây cất, sau đó mới đến nhà thờ Con Gà. Nay họ dời về Bảo Lộc.

Nhìn tấm không ảnh, sau lưng khách sạn Palace có một ngôi nhà thờ nhỏ, đó là nhà thờ đầu tiên được xây dựng tại Đà Lạt trước khi xây ngôi nhà thờ Con Gà. Mình có kể vụ này rồi, xem đường dẫn phía dưới.

Nhà thờ Con Gà lúc xây cất, chưa xây tháp chuông nhà thờ 

Nhà thờ đầu tiên lúc họ xây xong khách sạn Du Parc, thấy nóc chuông phía sau. Tấm này chụp sau mấy năm của tấm trên. Thấy họ dẹp luôn khách sạn nhỏ trước khi xây dựng khách sạn Du Parc. Hôm nào rảnh mình sẽ kể vụ này.

Nhà thờ Con Gà chưa có nóc chuông, được xây phía trước.

Mình chỉ vào trường Trí Đức một lần khi có đại hội Nhạc Trẻ liên trường trung học năm 1973. Họ để các ban nhạc của mấy trường trên tầng hai của trường, còn học sinh đứng dưới sân nghe.

Từ đường Nhà Chung đi vào trường Trí Đức, thấy sân trường rộng lớn, các lớp học nằm trong 5 tầng lầu. Phía sau trường là các vườn rau. Phía trên trường là phía sau nhà thờ COn Gà. Bên trái là ty cảnh sát quốc gia, số 19 Yersin.

Mình ngạc nhiên khi thấy dãy nhà phía tay trái của trường Trí Đức, sau lưng ty cảnh sát quốc gia vì lần đầu tiên thấy dãy nhà này nên thắc mắc là chỗ nào. Tình cờ quen một anh khi xưa ở đây vì ông bố làm cảnh sát nên giải thích là cư xá cảnh sát quốc gia.

Anh ta kể đài phát thanh Đà Lạt khi xưa được đặt tại bên phải khách sạn Du Parc, chỗ đường Yersin và Nhà Chung. Sau sinh viên học sinh biểu tình chống chính quyền THiệu Kỳ, năm 1966, bò đến đây đốt nên sau đó được dời qua bên phải khách sạn Du Parc, lúc đó mới thấy dây kẽm gai chắn lối này nọ.

Anh ta kể là năm Mậu Thân, nguyên cư xá chạy đến tá túc dưới hầm nhà thờ COn Gà vì dạo đó Việt Cộng tấn công khắp nơi. May sao họ không leo lên chuông thà thờ chắc cao quá, vì ở trường Yersin, mấy ông bò lên tháp chuông đứng bắn sẻ khiến trực thăng bắn ná thở hư hao, sau phải sửa chửa nhiều.

Khách sạn Du Parc nhìn từ phía sau, bên tay trái trước năm 1966, là đài phát thanh Đà Lạt, sau bị sinh viên đốt cháy nên dời qua bên phải chỗ cây xăng sau khách sạn Palace

Nhà thờ Con gà nhìn phía sau nhưng không thấy rõ cư xá cảnh sát quốc gia bên tay phải

Tấm ảnh này thấy rõ nhà thờ con gà, tước nhà thờ là cái bùng binh để xe chạy từ đường Trần Quốc Tuấn góc Phạm Ngũ Lão lên đường Yersin và phía cận cảnh để chạy xuống cầu Ông Đạo, bên phải là ty cảnh sát quốc gia nằm trên đường Yersin. Ai buồn đời đọc bài này có đủ hình ảnh xưa.

https://www.muctimsonden.com/search?q=Nh%C3%A0+th%E1%BB%9D+%C4%91%E1%BA%A7u+ti%C3%AAn+t%E1%BA%A1i+%C4%90%C3%A0+L%E1%BA%A1t+

Nhà thờ Tin Lành bị bắn nát khi mấy ông Việt Cộng chui vô đây núp, nhờ Chúa che chở. Ông thần lính Mỹ đứng trước gửi cho mình tấm ảnh này. Có tấm khác nhìn nguyên nhà thờ bị bắn và có hình lính Mỹ ngồi ngay cửa sổ. Để mình tìm lại. Trong bài với đường dẫn trên

Nhà thờ Tin Lành ở đường Huỳnh Thúc Kháng bị mấy ông chui vào núp, tưởng phi công Mỹ à quên Giặc lái đế quốc không dám bắn. Ai ngờ chúng bắn banh ta lông nhà thờ hết nên mấy ông bỏ chạy qua đường Đoàn Thị Điểm, gần nhà thờ Bà Sơ, nghe nói để lại 20 xác chết. Nghe kể nhà Cô Liên dạy việt văn mình khi xưa ở đường này, sau Mậu Thân dời đến góc Bà Triệu và Yersin.

Nhìn tấm ảnh thì bên trái đối diện qua đường Yersin là trường Nazarreth của mấy bà sơ, dạy con nít tiểu học. Đà Lạt dạo ấy có thêm một trường tiểu học do mấy bà sơ dạy là trường Trưng Vương ở đường Phan Đình Phùng, gần Ngã Ba Chùa. Bên trái nữa là trung tâm Hội Việt Mỹ, nơi có triển lãm về Hoa Kỳ như vụ phi thuyền Apollo lên cung trăng. Mình đi học hội Việt Mỹ thì đầu khoá đến đây đóng tiền học. Rồi bên trái nữa là thư viện Đà Lạt.

Anh bạn quen có kể là lúc bé hay chơi với chúng bạn trong xóm ở phần đất này, sau này phi công Mỹ đáp trực thăng tại đây khi lên Đà Lạt như ông Robbie , người quyên tiền của phi đội ông ta để tặng học bổng cho 2 học sinh nghèo trường Trần Hưng Đạo và hai hoc sinh nghèo của trường Bùi Thị Xuân. Theo ông Robbie, nay đã qua đời kể là phi đội của ông ta đóng tại Ninh Thuận, chỉ khi nào Đà Lạt cần hoả lực thì phi đội của ông ta bay lên đây hay đi tuần. Có mấy ông đóng trong phi trường Cam Ly cũng có gửi cho mình mấy tấm ảnh hình màu của Đà Lạt xưa. Nói chung thì hình màu trước 75, đa số là của người Mỹ.

Mình nhớ chỗ này trước Mậu Thân hàng năm có hội chợ. Dân Sàigòn lên tổ chức, có mô tô bay đủ trò. Thả vòng mây đầu vịt,… mình có kể trong bài hội chợ Đà Lạt khi xưa.

Sau Mậu Thân, các sinh hoạt của người dân thị xã bị giới hạn rất nhiều như tối là bị giới nghiêm từ 9 giờ tối đến 6 giờ sáng, chợ Đêm vào những ngày trước Tết,… Ít ai dám ra khỏi thành phố, rồi các vụ đặt chất nổ của dân nằm vùng khiến bất an hay Việt Cộng về trên Số 4, bắn trưởng ấp này nọ hay bắt thiên hạ đi theo Việt Cộng. Có lần mình nghe súng bắn ban đêm ngay đường Thì Sách sau lưng nhà mình, ngày phòng của mình. Trời mưa, nằm vùng cắt dây kẽm gai cuộn để vào nàh ông Đề để thịt ông ta và gia đình. Đang ngủ nghe leng keng ngoài đường vì hàng rào kẽm gai cuốn, có gắn mấy cái lon bị ấy nước ngọt nên khi nằm vùng muốn bò vào, cắt kẽm gai thì làm động các lon. Sau đó nghe tiếng súng bắn bú xua la mua. Sáng ra nghe hàng xóm kể. 

Nhà mình có lần, ông cụ nghe tiếng động, nên kéo đầu mình dậy để lắng nghe rồi ông cụ mở cửa ra vác súng bắn chỉ thiên bú xua la mua. Ông cụ là tay thiện xạ nên trong đêm bắn chỉ thiên sao trúng dây điện nên nhà bị mất điện. Hôm sau phải chạy lên ty điện lực nhờ ông bạn quen đến nhà nối dây điện lại.

 Dạo đó nằm vùng về ban đêm, hay bắt công chức, trưởng ấp đem ra xử tử như ở Số 4.

Có lần sáng mình ra sân thì thất kinh, ai đó ban đêm đem hình nộm hồ chí minh, võ nguyên giáp chi đó treo cổ ở cây Mimosa nhà mình. Kinh (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

 

Âu châu có gì thay đổi

 Âu châu có gì thay đổi

Về Paris kỳ này, sau chuyến đi bộ hành hương 325 cây số suốt 15 ngày ở Ý Đại Lợi, nên tà tà vì năm ngoái về Paris có đi viếng lại những chỗ mình muốn viếng. Cốt để gặp lại bạn học khi xưa ở Đà Lạt, thăm em út và Paris để ôn lại chuyện xưa. Cái thú về già là tìm lại những ký ức một thời với thân hữu. Như nhìn lại các khúc phim xưa với tốc độ chậm.

Tiệm ăn MacDonald ở Paris. Khi xưa chỉ có hai tiệm; một ở Champs elysees và một ở đường wagram, nay thì khắp nơi

Có một điểm mình thấy ngày nay, du khách trẻ đi du lịch kiểu Instagram hay Tik Tok như để “check-in”, chụp hình để tải lên mạng câu view thay vì tìm hiểu lịch sử, văn hoá sở tại. Họ đi ăn cũng dựa vào gú gồ, xem mấy sao này nọ, đứng đợi xếp hàng mấy tiếng đồng hồ để vào các nhà thờ hay viện bảo tàng để quay video tải lên mạng. Ăn xong lại phê bình cho mấy sao như các nhà chuyên nghiệp về ăn uống như Gault et Millau. Khác với khi xưa, du khách ít hơn, ai cũng sử dụng Guide Vert của Michelin để tìm hiểu về lịch sử của thành phố, các nhà thờ, kinh tế và các nhân vật của thành phố,… giúp du khách hiểu được và yêu mến thành phố. Có lẻ du lịch ngày nay một cách phiến diện quá nhanh chóng. Vài tháng sau, ai hỏi hình họ chụp ở đâu, chưa chắc họ nhớ vì quá nhiều. Rồi khi memory quá tải họ lại xóa hết. 

Ngoài ra mình còn thấy du khách đi từng đoàn mà khi xưa đa số là du khách đến từ Nhật Bản. Nay du khách đủ loại giống dân, mỗi người đeo cái máy và máy nghe. Người hướng dẫn viên nói rồi máy tự động thông dịch hay đã có sẵn chọn tiếng mình nghe được. Sáng sớm còn thấy thiên hạ nghe, chăm chú nhưng độ 2 tiếng sau là thiên hạ oải, chả thấy ai nghe nữa.

Kỳ này ở Ý Đại Lợi, mình có dịp thấy tảng đá to trên núi đã truyền cảm hứng cho nghệ nhân Michelangelo để vẽ mấy bức hoạ trên trần nhà của nhà nguyện Sixtina ở toà thánh Vatican. Tình cờ thôi, vì khi đến thành phố Chiusi Della Verna, bổng nhiên thấy tấm bảng chỉ dẫn nói về tảng đá của Michelangelo nên tuy đừ cũng ráng đi bộ thêm mấy cấy số để xem. Có chị nào hỏi mình sao đi bộ, mình trả lời là già rồi, không dám lái xe ở Âu châu nên đi bộ cho chắc ăn.

Porte Saint Denis, Paris 

Khác với khi xưa rất nhiều. Điển hình khi mình đến thành phố Pisa, nổi tiếng với cái tháp nghiêng năm 1976. Dạo ấy, ít du khách nên có theo đám bạn leo lên cái tháp này với cầu thang quay vòng vòng rất hẹp. Ngày nay, du khách đông kéo theo các đám bán đồ dụ du khách đủ trò, cứ như cái chợ. Ai nấy đều đứng lấy tay làm dáng đẩy cái tháp rồi đi.

Mình đoán ít ai đi du lịch, bỏ thời gian để đọc lịch sử cái tháp, suýt nữa bị tàn phá trong thế chiến thứ hai như chiếc cầu cũ ở Firenze. Quân lính đức dùng cái tháp này để quan sát quân đội đồng minh, đúng hơn là Mỹ. Tư lệnh của Mỹ gửi một thượng sĩ già đến đây trinh sát, gọi pháo binh bắn. Tới nơi ông thần này được chúa hiện lên hay sao, thấy đẹp quá nên không gọi pháo binh. Do đó ngày nay có đến 7 triệu du khách đến để nuôi thành phố này.

Năm 1998 họ gắn mấy tấm bằng chì vào phía bị nghiêng để kéo từ từ cái tháp bớt nghiêng lại.

Được cái là họ dùng chì để làm cho độ nghiêng của cái tháp này ít lại từ 5 độ, nay chỉ còn 3.5 độ. Mất 10 năm vào thập kỷ 1990. Khi xưa mình thấy nghiêng nhiều hơn ngày nay. Đọc lịch sử vè cái tháp này cũng hay vì bị bỏ dỡ công trình mất mấy chục năm giúp cái nền móng khô lại nên tiếp tục xây lên cao. Sau này sợ rớt luôn nên các kỹ sư tìm cách dùng mấy tấm chì to đùng buộc chặt vào một bên và từ từ làm giảm độ nghiêng.

Tương tự chiếc cầu cũ (ponte Vecchio) của thành phố Firenze, mà du khách đến là phải tới đó chụp hình tạo dáng. Chiếc cầu còn hiện hữu đến ngày nay nhờ ông tư lệnh quân đội đức, được cấp trên ra lệnh phá chiếc cầu để chận đường tiến của quân đội đồng minh nhưng ông ta là người có học, không phải nông dân ngu lâu dốt bền như mình nên cãi lời cấp trên, không cho phá. Nay người Ý Đại Lợi, làm tấm bảng để vinh danh ông ta, kẻ thù chiếm đóng xứ họ, đã không vâng lệnh cấp trên, bảo tồn cái đẹp của xứ họ. May là gặp người Mỹ và người đức nên họ không bắn xập chớ gặp người cộng sản như liên Xô là bắn nát hết.

Bảng khắc ghi nhớ ông người đức tên Wolf, đã cãi lệnh cấp trên không cho nổ mìn phá cầu.

Hôm ở Lyon, ông thần thổ công Lyon, dẫn mình đi ngang một cái chợ cũ, nay là nhà thờ Tin Lành, khiến mình nhớ đến bức tranh “la bataille de Saint Barthélemy “ kể về sự tàn sát giữa người theo Công Giáo và người theo Tin Lành tại Pháp khi xưa mà khi xưa ông Tây bà đầm cứ bắt mình học về lịch sử, nói về Les Huguenots bú xua la mua thêm mình là người lương nên chả hiểu thằng Tây con đầm nào cả. 

Văn phòng của công đoàn lao động Force Ouvriere tại Paris

Khi xưa ít thấy các nhà thờ tin lành ở Paris

Les Huguenots là tên gọi những người theo đạo Tin Lành của pháp khi xưa. Họ theo giáo phái của ông Jean Calvin. Sau này bị người công giáo đứng đầu là vua Louis 14 đánh giết tàn sát khá nhiều, bỏ chạy sang các xứ lân cận theo đạo Tin Lành như Thuỵ Sĩ, Hoà Lan, Anh quốc,…và châu Mỹ. Làm thất thoát khá đông những người tài giỏi của Pháp quốc. Thường dân có học thì họ không tin tuyệt đối, đặt lại vấn đề cho hợp với thời đại nên khi bị tàn sát, họ bỏ chạy trốn.

Ông thổ công Lyon, dẫn mình đến nhà thờ chỉ mấy cái tượng nhỏ ở bên ngoài, và giải thích lý do các đầu của mấy cái tượng bị bể hay biến mất. Lý do là công giáo và tin lành trong cuộc chiến tôn giáo mà khi xưa ông Tây bà đầm bắt mình học dù chả hiểu gì cả về La guerre des religions. Họ đốt nhà thờ nhau nên sau đó họ đột phá tư duy là quá ngu, tại sao phải đốt nhà thờ, tốn tiền xây lại, nên chỉ bắt thang đập mấy đầu tượng là xong.

Tình hình kinh tế và chính trị tại Pháp quốc ngày nay rất bết. Nhớ dạo mình ở pHáp, họ ra chương trình cho về hưu sớm. Lý do là để có chỗ trống trong công ty, mướn giới trẻ làm việc vì thất nghiệp khá đông. Bây giờ người Pháp không chịu chết sớm như hồi họ ra lệnh cho về hưu đâu 60 tuổi. Điển hình bà mẹ nuôi đầm của mình nay hơn 100 tuổi và đầu óc minh mẫn. Bà ta không ngờ là vẫn còn sống lâu sau khi ông chồng qua đời.

Nay đánh thuế quá dân có tiền không muốn đầu tư, nghe lời ông Trump, đem tiền qua Mỹ đầu tư. Ở Pháp, mình để ý các tiệm nhỏ đóng cửa khá nhiều, đề bảng cho thuê đầy. Ở Paris đi đến mấy chỗ du khách viếng thì tấp nập, tiệm ăn, tiệm bánh đủ trò, còn đi xa xa một tí thì tình hình rất oải như khi mình ghé khu Montparnasse, họ đóng cửa Les Galleries De Lafayette. Khu xưa đông đúc, nay thì Chán Mớ Đời, Graffiti đầy nơi.

Nhà thờ ở Florence

Về chính trị thì cũng như ở Hoa Kỳ, cử tri mà ghét ông tổng thống đương nhiệm thì chửi bới, kêu “Sale Con”, họ tạo dựng cắt xén các video để chỉ ra ông Macron là ngu dốt này nọ. Hoa Kỳ có 2 Đảng chính thức mà còn lộn xộn, đóng cửa này nọ huống chi ở pháp có cả 7, 8 Đảng lớn và Tây đầm là thầy truyền đạt cái tính hay chê bai cho người Việt nên ai cũng chửi bới hết, tự xưng là Jeanne d’Arc ngày nay.

Tình hình khó khăn và mình nghĩ trong tương lai sẽ có một chính phủ mạnh bạo lên nắm chính quyền như thời chính phủ Vichy. Xã hội nước pháp bây giờ cũng phức tạp. Sau đệ nhị thế chiến, Hoa Kỳ giúp nước pháp xây dựng lại nền kỹ nghệ nên cần nhân công. Do đó họ đem thợ thuyền từ các thuộc địa cũ ở phi châu sang làm việc. Rồi mấy ông này đem vợ con sang nên tấm tranh xã hội, chủng tộc của pháp khá ly kỳ. Mình để ý trong xe điện, lai Á châu có, lai đen có, lai rệp có lại thêm có nhiều bà che mặt che mày hồi giáo. Bửa ăn đầu tiên tại Paris là món Tagine của Maroc. Mình rất thích xứ Ma-rốc này. Tính sang năm dẫn đồng chí gái đi lại xứ này và Tunisia.

Lại nghe các nước Bắc Âu bắt đầu kêu mọi người phải tuân thủ theo văn hóa của xứ họ, không còn tôn trọng các nền văn hoá khác như xưa. Hòa Lan là một nước theo mình rất tôn trọng sự khác biệt, cấp tiến mà nay chính phủ cực hữu kêu gọi tống cổ người di dân ra khỏi nước. Mình nghĩ trong tương lai Liên Hiệp Âu châu sẽ đuổi dân ngoại quốc không có quốc tịch về nước. Để xem hết nhiệm kỳ của ông Trump, vụ dẫn độ, và nhập cư bất hợp pháp từ biên giới có hiệu lực hay không. Họ bắt đầu bắt du khách phải ghi danh trước khi nhập cảnh để biết du khách có trở ra hay không khi quá hạn nhập cư và sẽ tìm cho ra vì ngày nay các camera đều được gắn khắp nơi, dễ nhận diện. Anh ở lậu là sẽ bị tóm ngay.

Bên Nhật Bản mới bầu phụ nữ đầu tiên làm thủ tướng, cho thấy vật đổi sao dời. Bà này lại cực hữu, thành lập một bộ trục suất các di dân lậu hay không đàng hoàng. Cho thấy thế giới đang chuyển mình, có cái nhìn về di dân dưới một nhãn quan khác. Các khó khăn về quỹ hưu trí và bảo hiểm sức khoẻ vì người già sống lâu thêm dân số giảm nên lòng bác ái cũng bay theo cánh chim biền biệt.

Nói chuyện với bạn bè thì khám phá ra tình hình như xưa. Nghĩa là nhập gia tuỳ tục. người Việt sống ở Âu châu, bị ảnh hưởng không gian chính trị của nước sở tại. Khi xưa, khi mình sang pháp thì có đến 25% người Pháp bầu cho Đảng Cộng Sản, nay chả nghe ai nói đến xây dựng thiên đường cộng sản nữa. Hôm trước đi ngang trụ sở một công đoàn lao động Force Ouvriere đẹp như Tây, sang trọng. Các chính trị gia cánh tả, cấp tiến vào ăn cơm ở tiệm sang trọng Mâtillon và tự xưng đại diện, lên tiếng đấu tranh cho người nghèo.

 Dạo đó, người Việt hay sinh viên gốc việt cũng bị lôi cuốn vào các môi trường chính trị nên cũng theo cộng sản, chống chính phủ Việt Nam Cộng Hoà, tự xưng Việt kiều yêu nước bú xua la mua. Nay cũng vậy có người chống Macron, người bầu cho Le Pen , người bầu cho Écolo, bú xua la mua. Cũng có người ủng hộ Trump và chống Trump. Cũng chửi nhau trên mạng xã hội như khi xưa, sinh viên Việt Nam đánh nhau ở Maubert. Chán Mớ Đời 

Vấn đề là nếu phái cực hữu lên thì số phận người Việt dù có quốc tịch Tây sẽ ra sao. Nhất là giới về hưu, Tây kêu hết tiền nuôi người già. Hôm qua xem phỏng vấn ông Macron, ông ta kêu người về hưu phải thắt lưng buột bụng. Họ chỉ ông ta đeo cái đồng hồ giá 70,000 Euro. Chả có ông Tây bà đầm nào muốn giảm tiền hưu trí, thế là ngọng. Qua Âu châu thấy có phong trào ủng hộ Palestine, chận đường, chận xe lửa. Mình đi xe lửa tốc hành mà bị chận mất 15 phút. Đùng cái ông thần Trump làm sao đó khiến hai bên ngưng bắn, thả con tin nên hết trò chận xe lửa, xa lộ. May quá, bay về Cali được.

Nhưng có lẻ chuyện hy hữu là cựu tổng thống Sarkozy bị giam ở tù về tội tiền nong chi đó, lấy của Khadafi. Mình không rõ lắm vì không theo dõi. Chỉ biết là chính ông ta, khởi đầu cho phản lực cơ Oanh tạc Libya khiến dân chúng nổi dậy, kéo cổ ông thần Khadafi ra khỏi ống cống và giết luôn.

Mình nhớ thời sinh viên, có tham gia nhóm giúp vận động cho ông Sarkozy đắc cử thị trưởng thành phố Neuilly sur Seine, vì ông ta lấy con gái bà Perry, bạn của bà mẹ nuôi đầm của mình. Hồi đó có ông Michel Poniatowski, bộ trưởng của tổng thống Giscard D’Estaing, ủng hộ ông thần này. Sau này mình sang Hoa Kỳ, lại nghe ông thần ly dị để lấy vợ đẹp hơn. Nay lại đi tù. Thấy cũng tội, một thời tiền hô hậu ủng, làm cha ông Tây bà đầm nay phải vào tù nhưng nhà tù ngon lành.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn

ông bán kẹo kéo xưa

 Người hỏi về Đà Lạt xưa

Hôm nay, có người nhắn tin hỏi mình về con trai của khách sạn Mimosa khiến mình đứng hình vì không biết gia đình này. Buồn cười nhất là họ cứ tưởng mình là chủ tiệm nhận trẻ đi lạc Đà Lạt. Cũng vui vì lâu lâu có người nhắn tin hỏi mấy chuyện đâu đâu hay người Đà Lạt xưa mà mình chưa bao giờ nghe đến. Lại giúp mình nhớ về Đà Lạt một thời. Có người cho biết nếu muốn tìm con trai khách sạn Mimosa thì lên Facebook kiếm Trần Hùng là ra. 

Hình trên là khách sạn Mimosa, mình đoán là sau 75. Mình có hình chụp trước 75 nhưng lười đi tìm. Nhờ ông thần ở Vũng Tàu gửi dùm. Hình dưới, bên tay trái là chỗ dạy kèm của ông giáo Kim, không có trong hình. Phía trên thấy đương Hàm nghi, có nhà thờ Tin Lành

Mình có mấy tấm ảnh của khách sạn Mimosa nhưng lười đi tìm quá.

Nhưng nghe nói đến khách sạn mimosa thì mình lại nhớ đến chuyện ông bán kẹo kéo. Số là khi xưa, năm lớp 10 ème và 9 ème mình có học hè với ông giáo Kim, người Bắc, nhà ở đường Phan Đình Phùng, hẻm chỗ nhà bảo sanh Trương Thị Lập. Ông ta mướn chỗ dạy cạnh khách sạn mimosa. Năm 1992, về Đà Lạt lần đầu tiên, mình có gặp ông ta và mời ăn phở ngày bến xe sau lưng dãy nhà Đội Có, giữa đường Hàm Nghi và Phân Bội Châu. Ông ta kể là mới ở hải ngoại về lấy bà vợ thứ hai, hạnh phúc lắm. Mình đoán ông ta không nhớ mình nhưng nhớ ông cụ. 

Đúng hơn chỗ ông ta dạy là cách con hẻm đi bộ lên đường Hàm Nghi, ngay chỗ nhà thờ Tin Lành. Có một quán bán đồ lẩm Cẩm như kẹo bánh cho con nít. Đối diện xéo xéo bên tay trái, bên kia đường Phan đình Phùng là trường tiểu học Minh Trí, còn bên tay phải là cái giếng. Chỗ xóm giếng này có hai người học trường Văn Học, Thành học chung với mình năm 11B, con ông cảnh sát, đá banh cho đội Cảnh Sát Quốc Gia Đà Lạt. Anh chàng hay đem áo maillot của đội cảnh sát của ông bố cho tụi này bận. Ra sân cỏ, bận áo này vô thấy mình như Phù Đổng Thiên Vương, chạy nhanh như chớp, đá banh với trường Việt Anh, hạ như Tây.

Ngoài ra, có một cô tên Ánh thì phải, hay đi chơi với Bích Thuỷ, học dưới mình một lớp. Năm 11B, đi cắm trại ở hồ Than Thở về, mình lấy xe ông cụ chở hai cô này về nhà. Còn khách sạn Mimosa, mình nhớ có một cô con gái thì phải, hay cãi lộn với đám học ông giáo Kim. hình như gốc Bắc Kỳ.

Chỗ khách sạn Mimosa, đi về hướng ngã Ba CHùa thì bên tay phải có tiệm bán gạo Sơn Hà, sau đó đến cái tiệm đóng hòm. Ai chết ở Đà Lạt là hay đến chỗ này mua hòm. Trong thời chiến tranh chắc làm ăn phát đạt. Khi người em một tuổi qua đời sau Mậu Thân thì có đến đây mua cái hòm nhỏ. Mình thấy lần đầu tiên, bà cụ mình không trả giá, bao nhiêu thì đưa bấy nhiêu. Thêm có lò bánh mì, gần đến ngã ba chùa thì có trường Trinh Vương do mấy bà sơ đảm trách. Em mình có mấy người học ở đây. Rồi đến quán bán cơm tháng của mẹ anh chàng Lương Đô, học Văn Học, có ông anh học cực giỏi về toán. Ông bố làm khu Công Chánh, từ Ban Mê Thuột đổi về. Phía trong là khu nhà của bà Mười Võ, mình hay lại đây vì có tên học chung Trần Thiện Tân, ở trọ tại đây.

Phía bên kia đường chỗ khu phố của bà Mười Võ nhìn qua là xóm Ông Xu Huệ, có xưởng gỗ của gia đình ông Xu Tiếng, có con đường đất băng qua vườn ông Ba Đà qua đường Hai Bà Trưng. 

Để nhắc lại lý do người Đà Lạt khi xưa gọi đường Phan đình Phùng là đường Cầu Quẹo. Ngay chỗ ngã Ba Chùa, có cây xăng Esso. Đường Hàm Nghi chạy xuống đây thì có tam giác, cây xăng nằm ở đường Phan Đình Phùng. Đi lên dốc Hàm Nghi thì quẹo từ Phan đình Phùng bên tay phải còn chạy xuống bên kia tam giác, rồi quẹo. Chỗ này khi mình còn bé, có chiếc cầu, ở dưới có mấy ống cống to đùng để nước khi mưa từ chùa Linh Sơn, ấp gì tự nhiên quên có chữ Lộc phía sau, à Mỹ Lộc. Sau này thời ông Diệm lên họ cho xây cầu, đường nhựa con ơ như cầu Bá Hộ Chúc, khi xưa cũng là mấy tấm ván, xe vận tải không dám chạy qua, phải chạy vòng đến cầu đường Lê QUý Đôn. Tương tự cầu Cẩm Đô cũng mấy tấm ván, được xây cất lại bằng xi măng cốt sắt thời ông Diệm.

Trở lại câu chuyện mình muốn kể là ông bán kẹo kéo. Ông này đạp xe đạp, cứ chạy lòng vòng khu vực này vì có mấy trường tiểu học như Minh Trí, Trinh Vương và ông giáo Kim. Sau khi ra chơi thì ông ta đạp đi đâu mình không biết. 

Đây là cách ăn gian con nít. Cứ quay cho đã rồi nếu con nít thua thì ăn hết còn nếu ông ta thua thì kéo cho dài ra. Của ông bán kẹo kéo thì số 10 chỉ có một còn bao nhiêu là số 1, 2, 3

Ông bán kẹo kéo khi làm đủ màu xanh đỏ có. Màu xanh như bạc hà nghe mùi thơm thơm, ghiền.

Cứ ra chơi là thấy ông ta đạp và bóp kèn te te báo hiệu đám học trò như mình. Đứa nào có tiền thì đưa tiền ông ta để ông kéo kẹo. Đưa tiền nhiều thì ông ta kéo dài ra còn ít thì cũng chừng đó nhưng ngắn lại. 

Thường ông ta chơi trò như ông tàu cụt tay bán bò viên ở rạp Ngọc Hiệp. Ông tài thì đổ xí ngầu còn ông kẹo kéo thru quay vòng tròn. Phía sau xe đạp có porte để bagage để cái thùng đựng một cục bột và đường được gói trong cái khăn. Thêm cái vòng tròn làm bằng gỗ rồi ông ta đóng Đinh nhỏ xung quanh cái vòng. Giữa vòng tròn thì có làm cái lỗ để con nít để khi xoay thì quay vòng.  Ngoài ra bên cạnh cái vòng tròn có cái Đinh đóng và kẹp vào đó hai miếng nhựa bọc lại theo hình Tam giác. Khi quay thì cái tâm giác bằng nhựa sẽ cản cái vòng tròn bằng chạm vào các cây Đinh nhỏ đóng xung quanh cái vòng tròn. Về số không thì cười trừ còn về số 10 thì ông ta kéo cục kẹo chút xíu ra dài thật dài. Được cái vui vẻ mà ăn. 

Khi không có tiền thì ông ta dụ con nít ăn chịu. Đây là vấn đề vì ăn chịu được 3 lần thôi sau đó thì ông ta không cho nữa và đòi. Ra chơi mà thấy bóng ông ta ở xa là chạy vào lớp.  Đến cuối tháng có bảng danh dự thì bà cụ cho tiền đem trả nợ. Đó là lý do em muốn có bảng danh dự để trả nợ vì mất danh dự. Đó là kỷ niệm đau thương mà sau này em không muốn thiếu nợ ai. Thấy hèn vì phải trốn tránh chủ nợ. Nay gặp chủ nợ phải mời đi ăn này nọ.

Anh chàng ghép khu Hoà Bình, với dãy tiệm Chic Shanghai, tiệm thuốc Tây Nguyễn Văn An, rể của ông Phạm Quỳnh, Vĩnh chấn, Vĩnh Hoà rồi đến Đức Xương Long

Gốc nhìn khác sử dụng AI, nhìn từ đường Thành Thái.

Chợ Cũ với mấy kiosques 

chợ Cũ, được xây bên phải dãy nhà liền đến Photo Hồng Châu

Hình chụp từ bến xe sau dãy nhà Đội Có, thấy tiệm Âu Chat Botté

Dãy nhà do ông Võ Đình Dung xây cất, xe taxi khi xưa toàn là màu đen, ông thần này bỏ thêm màu cho vui đời.

Thấy đầu đường MInh Mạng bên trái, có tiệm Từ Bội Xuân, Thiên Thai, đến tiệm vàng Kim Thịnh, rồi đến Anh Võ…

Ảnh này chụp trước khi kiến trúc sư Ngô Viết Thụ thiết kế cái cầu thang nối liền khu Hoà Bình và chợ mới. Chỗ ty Thông Tin và bên phải tiệm ông NGuyễn Văn Ngạch mới xây, sau bị phá bỏ. Bù lại họ cho ông ta căn phố dưới chợ cũng 3 tầng nhưng mình nghĩ to hơn một chút. Bên trái ty thông tin, sau này bị đập bỏ và xây khu phố photo Hồng châu.

Khu Hoà BÌnh, sau Mậu Thân, thấy đồ bị bắn phá rải rác trên đường, bên phải là tiệm bán radio Việt Hoa,…

Bến xe Tùng nGhĩa

Chụp từ đường Thành Thái, lúc quán kem Việt Hưng chưa được xây cất.

Chỗ khu Hoà Bình chưa được xây cất, bên phải là tiệm vàng Bùi Thị Hiếu, khu vực tiệm Mekong chưa được xây lại do ông Võ Đình Dung.

Chợ xổm Đà Lạt lúc chưa xây, thấy tiệm vàng Bùi THị Hiếu đã xây cất rồi. Còn nhà hàng Mekong thì chưa.

Chụp chỗ cư xá Thành Thái qua chợ Cũ

Tuần này có ông thần gốc số 4 gửi cho mình tấm ảnh cũ Đà Lạt xưa, được ông ta sửa, trùng tu với AI nên tải lại đây cho bà con xem cho đỡ nhớ vì hình ảnh ngày nay chán như con gián.

Tải lên đây cho mấy ai đã từng ở Đà Lạt trước 75, nhìn lại chút gì để nhớ cả ngày nay chả đâu là đâu cả. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn