Ăn gì trước trong bữa cơm?

 Dạo bà cụ ở bên Phila với cô em, đi bác sĩ kêu bị tiểu đường. Ăn cơm xong thì cô em thử đường của bà cụ thì kêu đường tăng quá khiến bà cụ hoảng. Thương mẹ, mình kêu đừng lo. Lý do là sau khi ăn cơm thì lượng đường lúc nào cũng tăng, có thể rất cao vì insulin,…

Đường huyết tăng rất đáng ngại cho những người bị tiểu đường vì có thể gây đủ thứ bệnh gây nên đường huyết nhiều. Có nhiều thử nghiệm về dinh dưỡng để giúp giảm đường huyết tăng. Mình chỉ dắt bà cụ đi bộ sang khi ăn thay vì nằm xem phim bộ. Xong om

Vấn đề khi người bị tháo đường là do kháng insulin, bác sĩ kêu uống thuốc như thể nhét thêm insulin vào cơ thể nên sẽ gây nhiều hậu quả.

Có một thử nghiệm đáng chú ý của đại học y khoa Cornell tại New York và nhà thương nhi đồng Boston. Nghiên cứu trên 16 người vừa nam vừa nữ, bị bệnh tiểu đường, họ chọn cho mấy người này thức ăn dinh dưỡng cùng số lượng calories và theo 3 loại cách ăn:

1/ ăn thức ăn đầy tinh bột và chất đạm trước, cách 10 phút thì ăn rau cải

2/ ăn rau cải và chất đạm trước rồi đợi 10 phút thì ăn thức ăn đầy tinh bột

3/ ăn rau cải, chất đạm và tinh bột cùng một lúc không cần phải đợi 10 phút.

Họ thử nghiệm như vậy trong 3 ngày. Mỗi lần ăn xong thì được thử máu để biết kết quả ra sao.

Kết quả cho thấy nếu ăn tinh bột cuối cùng sau khi đợi 10 phút giúp giảm Glucose đến 40% so với 2 cách ăn kia. Họ cho biết ăn tinh bột cuối cùng liên quan đến với glucagon-like peptide (GLC-1), một loại hormone trong ruột giúp kiểm soát Glucose và sự thèm ăn.

Sự thay đổi Glucose có thể tàn phá các nội tạng, làn da của chúng ta.

Mình từng sống ở Pháp và Ý Đại Lợi thì nhận thấy người Ý Đại Lợi khi về già, thường to béo hơn người Pháp. Mình đoán là vì cách ăn của họ. Người Pháp thường ăn hors d’oeuvre xong đến xà lách rồi mới đến món ăn chính thêm phô mát, bánh mì rồi bánh tây thêm uống rượu trong bữa ăn. Rượu cũng khiến đường lên cao. Nói chung thì bữa ăn ít tinh bột hơn vì bánh mì, họ chỉ ăn có vài lát nhỏ, ít ăn cơm.

 Trong khi người Ý Đại Lợi, bữa ăn nào cũng có antipasto trước, rồi đến pasta là tinh bột rồi mới đến món chính và contorno. Nhớ dạo ở ký túc xá, trưa hay chiều đều có pasta, ăn sướng ghê, ngon hơn cơm đại học ở pháp. Ngoài ra người Pháp còn ăn rất chậm, giúp lượng insulin và Glucose được bình thường hoá. Đi ăn cơm với đồng nghiệp pháp thì mất cả 2 tiếng đồng hồ. Họ ăn phô mát, xà lách, đủ trò nhưng ngày nay, mình bắt đầu thấy người Pháp cũng to béo, chắc chế độ dinh dưỡng của họ đang thay đổi, được mỹ hoá. Nghe nói tiệm ăn MacDonalds ở Champs Elysees đắt khách nhất.

Việt Nam mình thì ăn tả phí lù, cơm với canh, cá, thịt cùng một lúc còn người mỹ thì ăn hổ lốn một món với đầy đủ như cách ăn thứ 3 và rất nhiều. Có thể lý giải là người Ý Đại Lợi ăn tinh bột trước nên Glucose lên cao, tạo ra chất béo nhiều hơn người Pháp. Ngoài ra, người Pháp ăn bánh ngọt hay trái cây vào cuối cùng bữa ăn, có lẻ giúp giảm 40% lượng insulin như thử nghiệm kể trên.

Mỗi lần đi ăn cưới ở nhà hàng tầu, sau 9 món, họ đưa ra món cuối là cơm chiên (tinh bột). Có lẻ người Tàu đã hiểu rõ vụ này từ xưa.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

San Francisco ngày nay

 2 thành phố mà mình muốn viếng lần đầu tiên khi đi du lịch sang Hoa Kỳ là New York và San Francisco. Lý do là kiến trúc tại hai thành phố này rất nổi tiếng, đẹp nhất vào dạo ấy trên thế giới. Nay thì phải ghé lại Thượng Hải hay Dubai. Sau này, chán ở New York, định dọn qua Cali. Mình có xin việc ở đây nhưng không có công ty kiến trúc nào nhận ngoại trừ ở Los Angeles nên dọn về Nam Cali và lập gia đinh với đồng chí gái.

Lần chót đến đây với đồng chí gái để gặp lại một anh bạn cũ, con trai gà Gala Đà Lạt khi xưa. Mình thấy thành phố khác xưa nhiều lắm, dân vô gia cư đầy đường và cờ của nhóm đồng tính bay khắp nơi. Nhà cửa đắt không thể tả.

Gần đây thấy báo chí cali nói là khu thương mại, tài chính của thành phố này đang thoi thóp vì các cơ sở thương mại, văn phòng giảm đến 290%. Các cuộc hội thảo trong các khách sạn sang trọng giảm đến 86%, thậm chí hệ thống hạ tầng cơ sở như xe điện ngầm BART mà dân thành phố này rất hãnh diện vì sạch sẽ, tối tân hơn hệ thống xe điện ngầm của Nữu Ước, nay giảm 75% người sử dụng. Nguy hiểm nhất là dân số thành phố giảm đến 6.5% trong một năm, dù đại dịch đã không còn hoàn hành nữa.

Những sát xuất này dựa trên 6 tháng đầu tiên của năm 2022, chớ không phải trong thời đại dịch. Đa số các thành phố khác của Cali đã gần như phục hồi hoàn toàn sau một thời gian bị bắt buộc ngừng hoạt động, cách giãn xã hội.

Người ta lý giải có 3 nguyên do như sau: một số đông nhân viên có thể làm việc tại nhà, kỹ nghệ du lịch và làm ăn dịch vụ cần có nhân viên để phục vụ và quan trọng nhất là hậu quả của các chính sách xã hội và kinh tế của thành phố đã đưa đến tình trạng hiện nay như đánh thuế để giúp các người nghiện ngập, như phát ống chích như ở Hoà LAn, âu châu, cho phép tội ác gia tăng khiến người Mỹ không còn muốn sinh sống hay làm việc trong thành phố vì giá thành quá đắt nên đã dọn sang tiểu bang hay thành phố khác.

Thành phố Cựu Kim Sơn thường được xem chốn có nhiều công ăn việc làm vì có nhiều chất xám về kỹ thuật, tài chánh, luật, kỹ sư và cố vấn. Nhân viên làm việc trong ngành du lịch, tiệm ăn, khách sạn và các ngành nghề khác giúp cho thành phố là điểm tới của các doanh nhân và du lịch. Ai trên thế giới đều muốn viếng thăm chiếc cầu Cựu Kim Sơn cả dù ngày nay so với các chiếc cầu trên thế giới rất tầm thường.

Sau đại dịch thì xem như 50% các hoạt động kinh tế đã đóng cửa, du khách ít đến, thêm nạn kẹt xe nên thiên hạ không muốn đến đây nữa. Mình nhớ chạy xe đến thành phố này kẹt kinh hoàng nhất là lúc gần bến tàu. Chỉ muốn bỏ xe, đi bộ.

Một thành phố rất đẹp nhất trên thế giới 40 năm về trước, là nơi mọi du khách trên thế giới muốn đến. Nay chỉ còn là rác, vô gia cư, dân nghiện chích đầy đường. Vài năm nữa sẽ như Detroit. 

Cái gì mà chính phủ dính vào, can thiệp vào, ra luật lệ là hỏng ngay. Ông Biden lên, cấm không cho đường dẫn ống dầu Keystone hoạt động, viện cớ môi trường vớ vẫn khiến 11,000 nhân viên bị sa thải. Nay ông ta kêu các công ty dầu hoả phải giảm giá dầu khiến mình buồn cười.

Khi cấm người Mỹ khai thác dầu hoả thì tự nhiên cung cầu thay đổi giá dầu sẽ lên. Mình nhớ hai năm về trước, giá dầu xuống te tua, rẻ chưa từng thấy vì các công ty dầu Mỹ khai thác với kỹ thuật mới Fracking, khiến Saudi Arabia phải xuống giá dầu để làm phá sản các công ty khai thác dầu hoả của người Mỹ.

Dân vô gia cư nằm đầy đường thì khách hàng sao dám đi vào làm ăn.

Đùng một cái, ông Biden đắt cử, các công ty tài Chánh mà mình mua tin tức của họ, kêu mua dầu hoả, bán hết mấy công ty tài Chánh như SHopify, … nay như họ tiên đoán giá dầu lên như điên. Họ lại cấm vận dầu hoả Nga Sô nên càng chới với. Trung Cộng và Ấn Độ tha hồ mua dầu hoả rẻ của Nga Sô với 25% rẻ hơn trước.

San Francisco mà te tua thì thung lũng Silicon cũng sẽ nối bước theo. Nhiều công ty ở vùng này đã chạy qua Texas . Hình như Tesla đang xây một nhà máy lớn ở Texas, công ty lớn nhất Đài Loan cũng dự đinh xây nhà máy tại Texas để sản xuất chip điện tử.

Tổ chức Advanced SF, đang tìm cách hợp tác với các chính trị gia vùng này để cứu vãn tình hình kinh tế. Kêu gọi doanh nhân trở về trung tâm tài chánh. Đỗ lỗi cho Covid rất dễ hay tìm cách giúp các chủ tiệm về thuế vụ hay tài chánh, chỉ là cách tạm thời. Trên thực tế, người ta cho rằng, thành phố này tự làm cho mình suy thoái với những tư tưởng cấp tiến của những người không bao giờ làm kinh tế. Các luật lệ được các chính trị gia đưa ra, rất phản cảm đã khiến người dân bỏ chạy, không trở lại.

Điển hình, anh đi ăn với vợ hay người yêu tại một tiệm sang trọng, bổng nhiên thấy vài người vô gia cư ngồi trước cửa tiệm hay thậm chí còn cắm lều là thấy mất vẻ đẹp dù thịt bò dát vàng,… đi làm về ban đêm bị dân vô gia cư rượt theo xin tiền để mua sì ke,… nghe nói họ cũng đã hốt một mớ đem đi đâu đó.

Kim chích ma tuý được phân phát bởi thành phố và được quăng bên đường, thành phố lại tốn tiền đi hốt

Nhớ hồi có vụ vô gia cư đông ở Los Angeles, thành phố cho mỗi người vô gia cư $50 để họ đồng ý lên xe buýt để họ chở xuống thành phố San Bernardino. Tại đây, thành phố cũng cho $50, để dân vô gia cư leo lên xe buýt để chở về Los Angeles. Cứ xà quần như vậy tốn tiền dân đen đóng thuế.

Dân vô gia cư, trong tương lai sẽ đông hơn khi các người máy thay thế họ hay các hoạt động được tự động hoá. Muốn có việc, anh phải đi học lại những nghề cần đến mình. Dân quê làm tay chân, khó mà đi học lại, bị stress rồi bị bệnh tâm thần rồi sì ke ma tuý sẽ đưa họ ra khỏi nhà, và trở thành vô gia cư.

Vài năm trước đây, hội đồng thành phố, bắt chước Hoà LAn và các nước Tây Âu, mua kim chích để tặng cho người nghiện ma tuý. Lý giải là khi có kim chích mới thì sẽ không bị truyền nhiễm HIV. San Francisco là một thành phố nổi tiếng, được xem là thủ phủ của giới đồng tính, được áp dụng và thi hành. Các người sử dụng ma tuý không bị bắt bỏ tù như ở các thành phố khác.

Khác với Los Angeles, San Diego hay quận Cam ở miền nam Cali, có nhiều Disneyland, Hollywood ,… để câu khách du lịch nên San Francisco dựa trên các khách sạn, bến tàu để thu hút du khách nhất là các gia đình thăm viếng để tiêu tiền ở thành phố đắt đỏ này.

Người Việt vô gia cư tại Quận Cam, có chiếc để ngủ. Sáng nay thấy bài của Ánh Đổ, con gái của ông Đổ Ngọc Yến viết. Ra biển mình thấy nhiều người Mỹ có xe Trailer, họ mua thẻ đậu xe ở biển một năm $195. Sáng họ chạy vào đây đậu, tắm ở mấy chỗ tắm đi cầu. Tối 10 giờ đóng cửa thì họ chạy kiếm chỗ nào vắng vắng, đậu xe ngủ qua đêm và sáng mai lại chạy vào biển. Mình thấy nhiều người việt vô gia cư tại đường Bolsa và ngay góc Brookhurst và Hazard. Nhiều người bị mất việc hay bệnh trầm cảm,…từ từ ra đường ở.

Người ta cho biết mỗi năm, thành phố đã phát không gần 5 triệu mũi kim để chích ma tuý trong số đó có đến 2 triệu mũi kim được quăng ngoài đường phố. Theo luật thì người nghiện ma tuý phải đem kim đã sử dụng lại giao cho các trung tâm phát kim chích mới nhưng khi đã say ma tuý rồi thì họ quăng tùm lum ngoài đường, khiến thiên hạ đạp lên như trường hợp ông thị trưởng thành phố. Thành phố lại tốn hơn 1 triệu đô la để mướn người đi hốt để quăng.

Nay thành phố San Francisco phải xuất mỗi năm 1 triệu đô la để đi lượm kim chích do dân nghiện ma tuý quăn đầy đường. Theo phóng sự của đài NBC, thành phố có 153 blocks thì có đến 41 block đã có kim chích. Ngoài ra họ tìm thấy phân người hơn 96 block đường của thành phố nghĩa là cứ đi 5 góc đường là 99.5% là có khả năng đạp cứt chó như khi xưa mình ở Paris, ra đường phải nhìn xuống đường. Đi chơi với bạn gái cũng phải nhìn xuống đường nếu không là phải đến lề đường cạ cạ giày. Chán Mớ Đời 

Ngoài ra còn các loại thuốc fentanyl được bán khơi khơi ngoài đường, trong chợ như siêu thị không sợ cảnh sát bắt. Các nơi này đều thuộc các tay xã hội đen cầm đầu. Theo báo San Francisco Chronicle thì thành phố này thuộc vào thành phần 2% dưới đáy các thành phố có nhiều tội ác. Fentanyl đa số là do Trung Cộng sản xuất bán qua Hoa Kỳ và các nước âu châu để trả thù vụ người tây phương bán thuốc phiện cho người Tàu khi xưa.

Cứ xem nước Venezuela, giàu có nhờ dầu lửa mà khi họ áp dụng chủ nghĩa xã hội thì te tua như Detroit trước đây. Lên Los Angeles chơi, cũng thấy đầy dân vô gia cư xung quanh toà hành chính của thành phố. Đi xe lửa lên rồi đi bộ là ớn ớn da gà. Chán Mớ Đời 

Nạn vô gia cư cao gấp 12 lần các thành phố bình thường ở Hoa Kỳ. Trước đại dịch, San Francisco mất hợp đồng tổ chức hội thảo có thể mang đến 100 triệu lợi tức cho thành phố. Lý do là ban tổ chức ngại tội ác và vệ sinh môi trường. Dân đi làm thích ở nhà làm qua mạng, khách du lịch thì đi nơi khác cho chắc ăn thay vì bị đập xe và kẹt xe. Chán Mớ Đời 

Trong gia đình, khi con hư, thay vì tìm cách giúp nó cai nghiện, đây bố mẹ lại đi mua kim chích về cho con. Con ị trong nhà thì đi dọn,… hoan hô tinh thần cấp tiến. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hiện tượng bình minh

 Hồi đầu năm, đi bác sĩ, thử máu, bác sĩ phán mình bị tiền tháo đường vì đường Glucose lên đến 102 mg/dl >3 so mới mức chuẩn là 99 mg/dl khiến mình chới với. Ông ta kêu mình phải uống thuốc. Mình kêu để mình ráng giảm để xem. Nếu sau 6 tháng không được thì sẽ uống thuốc với những hệ luỵ kèm theo với thuốc. Bác sĩ nào cũng muốn mình uống thuốc cả. Chán Mớ Đời 

Buồn đời mình đọc sách thì tình cờ đọc được một bài nghiên cứu của tiến sĩ Sinclair, người Úc Đại Lợi, giáo sư đại học Harvard. Ông ta nói là không nên ăn vào buổi sáng, lý do là insulin lên cao vào buổi sáng. Khiến mình thất kinh vì báo chí, sách vỡ cứ kêu điểm tâm là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày. Họ khuyên chúng ta tọng cho mấy đứa con nào là cereal, đường và đường,…

Đầu năm Glucose 102mg/dl trên mức tối đa 99mg/dl. Mình nghe anh bạn bác sĩ nhiều nói trước đây, mức tối đa là 140 mg/dl còn 125 mg/dl mới được gọi là tiền tháo đường nhưng sau này các công ty dược phẩm hỗ trợ trên 60% ngân sách của FDA. Dạo này người ta đang kêu gọi cấm các công ty dược phẩm được hỗ trợ cơ quan FDA

Sáng khi thức dậy mình thường cảm thấy vui vẻ, tinh thần rất phấn chấn. Nay được giải thích là vì sáng có hiện tượng bình minh (dawn phenomenon hay còn được gọi dawn effect). Hiện tượng này thường xẩy ra từ 2:00 sáng đến 8:00 sáng. Nếu chúng ta ăn sáng vào khoản thời gian này thì insulin của mình sẽ nhảy lên trời. Nhớ khi xưa còn trẻ, đi nhảy đầm về, bạn bè rủ vào các tiệm ăn ở Bolsa để ăn cháo. Chán Mớ Đời 

Khi đi lấy máu, họ dặn chúng ta là không ăn sáng nhưng thường mình hay đi vào buổi sáng trước khi đi làm nên hay bò vào phòng thí nghiệm vào 6-7 giờ sáng. Đúng lúc hiện tượng bình minh suất hiện nên lượng đường Glucose của mình rất cao. Thế là bị tiền tháo đường.

Sau 6 tháng ngưng ăn bánh ngọt và tinh bột. Mình mê ăn bánh tây, croissant và baguette nhất là đợi đến 2:00 giờ chiều mới đi lấy máu để tránh hiện tượng bình minh.

Sáu tháng vừa qua, mình cũng tránh ăn tinh bột và bánh ngọt. Kỳ này mình lấy hẹn vào 2 giờ chiều và nhịn ăn. Uống nước nhiều nên qua giai đoạn hiện tượng bình minh từ 2-8 giờ sáng. Khi hết đường thì cơ thể bắt đầu lấy chất béo để đốt tới 2 giờ chiều khi đi lấy máu. Kết quả đường xuống bình thường ở 90 mg/dl.

Mình sẽ tiếp tục bớt ăn tinh bột và chất ngọt để xem 6 tháng nữa có bị gì không. Tránh ăn vào buổi sáng, ăn hai buổi hay một buổi để xem có thuyên giảm hay gia tăng. Phần HDL, được xem là chất béo tốt thì nhảy lên 60 mg. Lý do là mỗi ngày mình ăn 3 trái bơ. Em bán bơ chớ không có cho bơ nên đừng xin nhé.

Cuối mùa, hôm qua farmers’ market đến mua được 7 thùng, trả cho thằng con $280 khiến nó cười như thằng bờm được phú ông đổi lấy nắm xôi. Còn vài cây mình để dành ăn. Dạo này mình để nó chăm sóc mấy cây thanh long, mới ra có 200 quả. Đang kiếm tiệm để bán. Vừa thanh long đỏ ruột và trắng.

Mình nghe nói các nhà thương làm áp lực các bác sĩ của họ, kê toa thuốc bệnh tháo đường và chất béo. Do đó chúng ta cần đọc thêm sách và nghe các bác sĩ khác để hiểu thêm về sức khoẻ của mình thay vì nghe một ông hay bà bác sĩ. Rồi cứ nghe theo họ. Có nhiều người kể cho mình các hệ luỵ với thuốc trị tháo đường.

Theo tài liệu mình đọc của các khoa học gia và bác sĩ thì họ cho biết các bệnh nhân của họ được chữa khỏi bệnh tháo đường bằng cách nhịn đói, ăn ít lại tinh bột và ăn chất béo. Lý do là khi nhịn đói thì đường tỏng cơ thể hết, cơ thể sẽ lấy chất béo trong người để đốt, từ từ cơ thể ít được tiếp liệu đường thì sẽ giảm. Uốn Sàigòn nước sẽ giúp cơ thể pha chất đường trong cơ thể và giúp thoát ra ngoài bằng đường tiểu tiện.

Đường thì như ngờ, gỗ nên bị đốt rất rất nhanh điển hình khi chúng ta ăn cơm hay bánh mì thì mau đói còn ăn chất béo như than sẽ bị đốt chậm hơn. Hình như mình có kể vụ này rồi trong những bài trước. Anh bạn bác sĩ về hưu mới kể cho mình về vụ 140 mg/dl là tiêu chuẩn khi xưa về tiểu đường nay các công ty dược phẩm làm áp lực giảm xuống 125 còn từ 100 mg/dl trở lên là tiền tháo đường. Chán Mớ Đời 

Mình mới đi khám bác sĩ xong, ông thần này cho biết là A1c của mình là 6.3 nên khuyên mình uống statins. Mình nói ông kêu là dưới 7 là ok nay tui chỉ hơn 5.7 có 1 tị mà ông đòi bắt tui uống Statins. Tui bảo đảm, ngưng ăn spaghetti và bánh kẹo thì 1 năm nữa tui sẽ xuống thấp hơn 5.7. Chán Mớ Đời 

Ông ta kêu mình kiểm soát tốt về đường tỏng máu nhưng vẫn không phòng ngừa được bị tai biến, mình nói nếu chúa bị tôi xuống địa ngục thì tôi đi, chớ không uống statins. Ông ta đành chịu không muốn mình uống statins nữa. Hẹn gặp lạo năm sau.

Mình đã bỏ một tên bác sĩ rồi vì cứ kêu mình uống statins, nay tên khác cũng bị nhà thương bắt phải kê toa statins. Chán Mớ Đời 

Thôi đành đọc sách báo thêm để theo dõi cơ thể của mình. Bác sĩ có cái lợi là họ có thể cho phép thử nghiệm đủ trò vì nếu không bảo hiểm không trả. Đành bám theo họ rồi quan sát kỹ hơn về sức khoẻ của mình.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Cô bé lọ lem tây khác với Tấm Cám Ta

Bài này mình viết lâu rồi, Facebook nhắc lại nên mình đọc và sửa thêm vài phần.

Nhớ hồi nhỏ, học tiểu học, bà đầm dạy truyện “Cendrillon ou la Petite Pantouffle de verre”, một trong những chuyện cổ tích của ông Charles Perrault có thời làm quan cho triều đình của vua Louis 14, nếu mình không lầm là dưới quyền ông Colbert, bộ trưởng tài chánh. Khi xưa ông tây bà đầm dạy lịch sử nước pHáp, bắt học thuộc lòng, chả nhớ thằng tây nào cả. Đến khi sang pháp thì mới hiểu sơ sơ, nhớ lại mấy tên  như Colbert, Richelieu bú xua la mua.

Ông ta có viết mấy chuyện khác cũng được độc giả yêu thích như La Belle au bois dormant, Le Petit Chaperon rouge, La Barbe bleue, Le Maître chat ou le Chat botté và Le Petit Poucet. Có lẻ chuyện Cendrillon nổi tiếng nhất thế giới vì được dịch ra nhiều thứ tiếng.

Mình là dân a nam mít mà học những truyện xứ tây đầm xa xôi thì cảm thấy là lạ nhưng để bụng vì nghe kể về quỷ râu xanh, cô bé quàng khăn đỏ, công chúa ngủ trong rừng,…thì mình cũng i-tờ chả hiểu gì lắm vì ít liên quan đến đời sống thường nhật tại Đà Lạt.

Ở Đàlạt dạo ấy, đâu có ai dám vào rừng để ngủ, Việt Cộng thường được người dân gọi là “ông kẹ” bắt. Đi xe đò còn bị chận lại, bắt đem vô rừng nên mình không mơ mấy vụ vô rừng để tìm công chúa ngủ trong rừng,…

Sau này qua tây mới khám phá ra những câu chuyện mà bà đầm dạy mình khi xưa là từ cuốn: “Contes de ma mère l’Oye” của ông Charles Perrault, ký dưới tên của người con trai ông ta để tránh tranh cãi với những văn sĩ thời đó. Mère l’Oye ở đây có nghĩa là vú nuôi, khi xưa hay kể chuyện cho con nít nhà giàu. Sau này các câu chuyện của ông được thay đổi bởi anh em Grimm ở xứ Đức, Balzac hay Disney một chút như công chúa ngủ trong rừng thức dậy khi có hoàng tử quỳ bên cạnh thay vì hôn lên môi, hay thợ săn đến kịp để mỗ bụng con chó sói, lôi cổ cô bé choàng khăn đỏ và bà ngoại ra hay Balzac đã đổi “Verre” (thuỷ tinh) thành “vair” (da lông sóc) cho đôi giày của cô bé lọ lem….

Sau này thăm viếng các nước theo cộng sản cũ, với khăn quàng đỏ khiến mình lại nghĩ đến cô bé đeo khăn quàng đỏ của ông Perrault ngày xưa, như Việt kiều yêu nước, ngu chi mà ngu lạ, cứ thấy chó sói (đảng cộng sản) lại tưởng là bà ngoại (hoá trang, phỉnh gạt) để rồi bị ăn thịt như bà ngoại cô ta. Có nước thêm tên thợ săn tư bản, đến bắn chết con chó sói để mỗ bụng, cứu hai bà cháu ngu dại tin theo lời chó sói.

Qua Ý Đại Lợi làm việc thì khám phá ra con nít xứ này cũng có “la Gatta Cenerentola” do ông Gamnattista Basile viết, hay ở Đức quốc thì có hai anh em họ Grimm viết trong “Aschenputtel”. Mình biết vì đi học thêm tiếng sở tại thì thầy giáo cũng đem mấy chuyện này ra dạy như khi xưa mình học tiểu học chương trình pháp, nên đoán là các xứ trên thế giới đều có dịch hay có những truyện cổ tích tương tự cô gái lọ lem.

Lần lần ra thì nhiều nơi trên thế giới đều có câu chuyện cô bé lọ lem, như chuyện của cô bé chăn ngỗng tên Mathilda ở Thuỵ Sĩ, khi mình đi làm ở Thuỵ Sĩ, được viết bởi bà Mathilde de Moribond (Mechthild von Moersberg ) chết năm 1152, trước ông Perrault gần 500 năm nhưng câu chuyện nói về chiếc nhẩn thay vì chiếc giày thủy tinh.

Người ta đi xa hơn thời Hy Lạp, Ai Cập cổ xưa cũng đã có những câu chuyện tương tự như Rhodopis (Con Mắt Hoa Hồng), vợ của vua. Khi xưa đang tắm ở suối thì con chim đánh cắp chiếc giày rồi thả trong hoàng cung rồi vua hỏi ai mang được thì lấy làm vợ. 

Ở Á Châu cũng có chuyện của Yexian trong Youyang Zazu của người Tàu hay chuyện 1001 đêm của Ba Tư hay Chujo-hime của Nhật Bản…. Chiếc giày của Trung Quốc nói lên cái chân nhỏ mà người phụ nữ tàu phải bó chân từ bé, kích thích người đàn ông trong công việc thoả mản sinh lý. Rảnh sẽ kể vụ này.

Adhémard Leclère, toàn quyền người Pháp ở Cam Bốt, có viết cuốn “Cambodge, Contes et légendes”, cũng có kể câu chuyện cổ tích của xứ Cam bốt tương tự câu chuyện Tấm Cám của Việt Nam. Ông goá vợ có con gái và một bà goá chồng cũng có con gái cùng tuổi, lấy nhau khiến xẩy ra mâu thuẩn giữa hai cô con gái. Một cô lấy chồng, là hoàng tử, về quê thăm mẹ, ông bố ganh tị với con gái của vợ kế nên tìm cách giết để thế vào con gái của mình,… ông tây này có kể về Tấm Cám của Việt Nam nhưng mình chưa đọc được bản pháp ngữ. Ai biết thì cho em xin. Em chỉ đọc được trên mạng cuốn sách của ông ta về xứ Cam Bu Chia.

Khi ông Perault tranh cãi nhau với giới hàn lâm pháp đâm chán đám trí thức tây. Sau khi vợ mất, ông lấy vợ khác thua đâu 21 tuổi, có con nhỏ tuổi nên bỏ thời gian để dạy con nên có ý viết những chuyện khuyên răng con về mặt đạo đức, khiến ông ta nổi tiếng đến ngày nay. Còn giới hàn lâm tranh tụng với ông ta ngày nay, chả ai nhớ. Cho thấy ai chửi thì cứ để họ chửi (vì đó là nghề của họ) còn ông ta cứ viết người ta càng yêu thích.

Mình chỉ nhớ khi xưa, học mấy câu truyện của ông ta thì thích nhất truyện “le Petit Poucet” kể về cặp vợ chồng tiều phu nghèo, có con đông, nuôi không nổi nên bàn đem con vô rừng để bỏ lại nhưng đứa con út nghe được nên sáng sớm, đi lượm đá để rãi trên đường để làm dấu, sau này lần theo các hòn sỏi mà về tới nhà. Lần thứ nhì thì không kịp kiếm sỏi nên lấy bánh mì bẻ ra để làm dấu thì bị chim muông ăn hết nên không biết đường về nhà, nên mấy anh em đứng khóc. May là bố mẹ bổng hồi tâm, chạy vào rừng, tìm lại bầy con. 

Từ đó, mỗi lần đi chơi với bố mẹ, mình hay sợ bố mẹ chơi kiểu cha mẹ Le Petit poucet nên cũng lấy một bọc đá, rồi rãi trên đường đi. Khi đi về thì trời tối, mình cũng chả nhận ra mấy hòn sõi trên đường nhựa. Mình giác ngộ rất sớm là mình thuộc thành phần ngu lâu dốt sớm mà đến ngày nay, mụ vợ mình lâu lâu hay hỏi ôn ăn chi mà ngu rứa. Chán Mớ Đời 

Lý do mình sợ vì ông bà cụ mình hay kể; lượm mình từ thùng rác ngoài chợ, ông bà cụ thấy tội, chắc của người thượng vức đấy nên da mình đen như cột nhà cháy nên đem về nuôi. Có lần mình nghe vậy, khóc như mưa phùn Đà Lạt, lần mò ra chợ Đàlạt, đến cạnh chỗ đống rác phía sau chợ, để xem bố mẹ ruột của mình có hồi tâm như cha mẹ của Le Petit Poucet, chạy ra đống rác kiếm mình. Đợi hoài không được mình lại bò ra trước chợ Đà Lạt, cạnh hàng bông, gần bến xe đò Chi Lăng, có nhiều người thượng đứng bán ngo để xem ai là bố mẹ mình. Đói quá nên mình chán đợi bố mẹ ruột, bò về nhà, lén vào bếp lục cơm nguội ăn trong khi bà cụ lo sợ đi tìm khắp nơi.

Sau này có con mình không bao giờ đem mấy chuyện tào lao, xịt bột, nói con lượm thùng rác, để chọc con mình, thậm chí chưa bao giờ đánh chúng.

Còn mấy chuyện kia thì mình không để ý lắm vì nói về con gái nhiều hơn đến khi có con, tối kể chuyện cổ tích cho con trước khi đi ngủ thì mình mới đọc lại để kể. Nhiều hôm đi học khuya, vợ mình đọc cho con nghe thì chúng không thích, nói đợi bố về. Lý do là mình kể chuyện tếu hơn. Đồng chí gái chấp nhận lấy mình dù nghèo cũng vì thích nghe mình kể chuyện ba lơn ngày xưa. Sau này mình hay sưu tầm truyện tếu để kể cho đồng chí gái nhưng từ ngày bắt đầu kể chuyện trên mạng thì hết thì giờ. Bác nào có chuyện tếu thì cho em xin. Xin cảm ơn trước.

Khi đọc cho con gái về công chúa ngủ trong rừng, mình nói con cũng thông minh, không thua gì con trai, nên không cần đợi thằng hoàng tử, hoàng chết nào cả. Cứ chịu khó học, làm lương cao thì mua sắm những gì con thích, không đợi thằng chồng giàu có cho phép mới mua đồ. Mình gieo trong đầu con gái tinh thần tự chủ, không có tinh thần thua thằng con trai nào cả. Mình kể trong hồi ký bà Condi Rice, cựu ngoại trưởng Hoa Kỳ, kêu là người phụ nữ da màu nên phải làm việc, học tập gấp 3 người da trắng ( làm việc gấp 2 để hơn da trắng và gấp 3 là vì phụ nữ trong một xã hội theo chế độ phụ hệ). 

Kể hết chuyện tây, chuyện mỹ thì mình lại kể chuyện cổ tích Việt Nam. Khi mình kể chuyện Tấm Cám thì con gái kêu nó không thích Cinderella Việt Nam. Hỏi sao thế, nó kêu tàn ác, giết em mình rồi còn làm mắm, gửi cho kế mẫu xơi. Kinh

Nghe con nói thì mình mới bắt đầu suy nghĩ so sánh hai câu chuyện. Trước đây, có lẻ vì sinh sống tại Việt Nam 18 năm nên không để ý lắm. Tây dạy dân an na mít Cendrillon, rồi họ dịch ra theo tư duy của người Việt thuần tuý, biến tấu thành chuyện khác cho hợp khẩu vị người Việt về mặt đạo đức cách mạng, vừa luân lý truyền thống của nước Đại Ngu. Ai ngu lâu dốt sớm, lên tiếng về mặt đạo đức dạy con trẻ,… sẽ bị chửi như tát nước vì tội mất gốc. Chán Mớ Đời 

Con nít ở Hoa Kỳ đi học, cũng học Cinderella như mình khi xưa bà đầm dạy về Cendrillon trong khi con nít học trường việt lại học Tấm Cám. Rất khác nhau về mặt đạo Đức, nhồi sọ con nít thủa còn bé.

Con nít ở Hoa Kỳ học về cô bé lọ lem để hiểu là chúng cần phải hẹn đúng giờ thay vì đồng hồ cao su. Cô bé ham nhảy đầm nên sau 12 giờ đêm là tùm lum trò xẩy ra. Câu chuyện này dạy con nít nên phải yêu thương động vật vì trong lúc gian khổ, chim gà đến giúp cô bé. Chúng ta cần có bạn bè vì trong lúc cần thiết, nguy nan sẽ được bạn bè giúp đỡ. Khác với Việt Nam, con nít được dạy cách khác, gặp chó dính lẹo là lấy đá chọi, lấy ná bắn chim, bắn gà, đủ trò,…

Cô bé lọ lem bị bà kế mẫu nhốt trong nhà nhưng cô bé vẫn cứ tìm cách rời khỏi nhà, cho thấy tự do của con người, không ai cấm cản được. Cô bé lọ lem muốn đi dạ hội, tìm mọi cách để đi được, không an phận. Chính sách lý lịch của Việt Cộng không cho con cháu của chế độ cũ đi học trong khi con họ dốt, phải tốn $45,000 để được nâng điểm nhưng nếu một người con cháu của chế độ cũ muốn học hỏi thì vẫn tiếp tục học được dù không phải đến trường. Mình có anh bạn lý lịch nguỵ quân nguỵ quyền nhưng vẫn tiếp tục, lén học anh ngữ qua đài BBC và VOA để rồi sau này Việt Cộng cần người biết anh ngữ, để giao tiếp với người ngoại quốc, bắt buộc phải mướn anh ta cộng tác.

Ngược lại cô bé lọ lem được biến thành chuyện Tấm Cám của Việt Nam, dạy con nít hận thù, tranh đoạt với chị em của mình, tàn sát lẫn nhau rồi làm mắm gửi cho kế mẫu xơi. Văn hoá Việt Nam, cho thấy con hai dòng không thân với nhau lắm. Ngược lại ở Hoa Kỳ thì khác. Mình có thằng cháu, bố nó ly dị, lấy vợ khác đã có con riêng. Khi cô con gái của kế mẫu có bầu, chồng đi thực tập nhà thương ở tiều bang khác thì nó túc trực. Hễ cô con gái của kế mẫu, không chung máu huyết chuyển bụng là kêu nó đến chở đi nhà thương đợi. Con anh con tui vẫn đề huề, đi chơi, nghỉ hè chung như bạn bè. Rất khác với cách cư xử anh em cùng cha khác mẹ tại Việt Nam.

 Qua câu chuyện này thì mình mới hiểu các cuộc thảm sát Mậu Thân, các cuộc pháo kích vào người dân bỏ chạy trên Đại Lộ Kinh Hoàng của Quảng Trị ngày nào, nhất là các trại giam sau 1975 mà họ dệt lên bức tranh Trại Cải Tạo, để giết người đã chống lại họ 20 năm qua. Người chung một giống nòi mà tàn ác, đối xử dã man. Như bồi thường của ông quan nào về cái cách ruộng đất:

“Giết, giết nữa, bàn tay không phút nghỉ,

Cho ruộng đồng lúa tốt, thuế mau xong, 

Cho đảng bền lâu, cùng rập bước chung lòng,

Thờ Mao Chủ tịch, thờ Sít-ta-lin bất diệt”

Có điểm vui là người tây phương, cái gì họ cũng đào sâu thêm về phân tâm học. Người tây phương quen thói quy nạp rồi suy diễn. Câu chuyện cô bé lọ lem được họ đem lên bàn mỗ, cho rằng câu chuyện này đưa ra hai hình ảnh về người phụ nữ: hình ảnh đẹp lý tưởng của người đàn bà, được mọi người chiêm ngưỡng, thèm muốn trong buổi dạ hội và hình ảnh hoang dại sau 12 giờ đêm. Bác trai nào thử sau 12 giờ đêm, ngắm vợ mình nằm ngáy như đang gọi phà Thủ Thiêm, mồm há ra, nước bọt đầy mồm thì trông rất cực phản cảm, khác với lúc trang điểm, lên đồ, đi dạ hội. Chán Mớ Đời

Trên tờ Le Figaro, có dạo bà Isabelle Germain có nói đến sự phức tạp của cô bé lọ lem, bắt nguồn từ giáo huấn khác nhau giữa con trai và con gái trong xã hội Pháp. Người ta dạy con trai các trò chơi và sách báo, chuẩn bị cho chúng, khi lớn lên đi chinh phục thế giới trong khi cha mẹ lại dạy con gái, đợi chờ một hoàng tử đẹp trai, con nhà giàu học giỏi như các bậc phụ huynh Việt Nam thường đề cập. Việt Nam thì dạy con gái công dung ngôn hạnh, đủ trò trong thời đại nông nghiệp. Vấn đề là ngày nay, ở thời đại A Còng, tư duy của chúng ta vẫn chưa cập nhật hoá với thời đại công nghệ thông tin,…

Đồng chí gái hay xem chương trình “Bạn Muốn Hẹn Hò”, vẫn thấy các người điều khiển chương trình, hỏi các cô gái hiện đại, có bằng cấp đại học câu “em có làm dâu được không?” Hoá ra người Việt đi hỏi vợ là để kiếm một ô sin về nuôi cha mẹ mình, trong khi họ la cà các quán nhậu, bia ôm. Xong om

Mấy người ghi danh để kiếm chồng, kiếm vợ đều hỏi một câu hỏi vớ vẩn: “quan niệm anh hay em về tình yêu?”, hay “có gia trưởng không?”. Trong giai đoạn dò xét hồ sơ lý lịch tình yêu ngang dọc, đồng chí gái rất là dễ thương, trọ trẹ giọng Huế khiến mình ngất ngư nên khi cô nàng kêu đăng ký quản lý đời mình thì mình nhất trí. Ai ngờ vâng ai ngờ, lấy nhau về là quản lý cuộc đời ô sin của mình. Đồng chí vợ đâu có bao giờ nghe lời than vãn của mình, cứ bảo mình câm ngay. Vợ nói không được cãi. Dần dần mới hiểu là mình gia nhập đảng Sợ Vợ từ hồi nào. Chán Mớ Đời 

Có nhà tâm lý học Bruno Bettelheim đi xa hơn, cho rằng cô bé lọ lem mang chiếc hài bằng thuỷ tinh, không giản nở vì nếu không thì các cô gái khác, có thể kéo căng ra để mang được. Cho rằng tác giả cố ý dùng hài làm bằng “thuỷ tinh” như ám chỉ đến cái âm hộ của phụ nữ. Được làm bởi một loại dễ vỡ nếu người ta xiết chặt mạnh bạo, một vật có thể mất dễ dàng sau một đêm dạ vũ, như muốn nói đến sự trinh tiết của cô gái. Trong xã hội cỗ xưa của tây phương, cụm từ để tuột giày, ý muốn nói là trao thân cho người đàn ông.

Dạo mình ở Pháp thì phong trào phụ nữ đòi bình đẳng, đủ trò nên không rõ nhưng mình đoán khi xưa, người Pháp chắc cũng chú trọng về mặt trinh tiết của phụ nữ nên có thể chiếc hài bằng thuỷ tinh của cô bé lọ lem, biểu tượng cho sự trinh tiết của người con gái mà không có cô con gái nào khác có thể mang chiếc hài thuỷ tinh của Cendrillon.

Nghiệm ra thì thuốc ngừa thai đã giải phóng được phụ nữ ngày nay, đưa sự bình đẳng giữa nam giới và nữ giới lên ngang hàng. Trong khi giáo điều của nhà thờ như cấm phá thai vô hình trung đã nô lệ hoá phụ nữ mấy ngàn năm qua. Đây cũng là một tranh luận khá thú vị. Để hôm nào, mình kể về vụ cấm phá thai ở cấp liên bang tại Hoa Kỳ.

Còn Tấm Cám của người Việt thì sao. Tại sao người ta vẫn kể, dạy cho con nít từ bé, chuyện Tấm giết hại em mình rồi làm mắm gửi cho kế mẫu ăn. Nếu mình không lầm thì người Việt đồng tình với sự việc này. Bởi vì Cám hung dữ, đã nhẩn tâm giết chị mình để làm vợ của vua. Thậm chí người ta còn làm phim. Mình thấy trên Amazon có phim Tấm Cám do Việt Nam sản xuất nhưng không dám coi. Đạo diễn là Ngô Thanh Vân. Cám có ác độc nhưng trên căn bản đạo đức, chúng ta không thể nào khuyến khích con mình, học trò mình, giết một người, nhất là em hay chị của mình.

Có thể một ngày nào đó, các nhà phân tâm học Việt Nam sẽ nghiên cứu ảnh hưởng Tấm Cám vào sự đối xử của bên thắng cuộc với bên thua cuộc. Là anh em, chung một màu da, máu huyết nhưng đối xử như kẻ thù.

Tên vua thì với tinh thần trai tài năm thê 7 thiếp thì có gái khác để chơi nên chả nói năng gì cứ đè Cám ra chơi như Việt Cộng ngày nay bảo vệ các đảng viên biến chất. Có ông nào bị thu hình, ôm con nít trong thang máy nhưng chả thấy bị lên án gì cả. Vì nếu bắt giam, không bảo vệ đảng viên, đồng chí của mình thì ai theo nữa. Họ theo vì quyền lợi và được bảo vệ dù phạm tội nếu không thì mọi người đã bỏ đảng gần đây, họ bỏ tù vài tên tép riêu để mấy tên quan nhớn xìa tiền ra là xong chuyện.

Người Việt tin theo thuyết luân hồi của phật giáo nên cứ tin vào sự việc đầu thai, cá bống rồi chim hoàng anh, cây thị,… nếu tô vẽ cho một Tấm hiền lành, thật thà sẽ được hưởng điều lành về sau thì cứ chết hoài đến khi cái ác trong người của Tấm, hiện ra thì giết em mình để chấm dứt sự việc, luân hồi,…

Người Việt chấp nhận việc Tấm giết em, làm mắm gửi cho kế mẫu ăn vô hình trung đã hợp pháp hoá “Cái Ác” về mặt đạo đức trong xã hội. Người ta chấp nhận việc kẻ thắng cuộc, đuổi vợ con nguỵ quân nguỵ quyền lên rừng thiêng nước độc, mà họ gọi là vùng kinh tế mới, để giết họ lần mòn hay bỏ tù cả triệu người trong các trại cải tạo là việc đương nhiên, là một hành động cách mạng, đúng theo quan điểm lập trường đạo đức cách mạng.

Họ bỏ tù, cho rằng người dân miền nam làm tay sai cho đế quốc mỹ, để rồi ngày nay họ cho con cháu họ sang Hoa Kỳ du học hay thậm chí định cư luôn tại xứ tư bản phồn vinh giả tạo. Sau 44 năm, không ai lên tiếng xin lỗi VNCH, cho rằng các anh đúng chúng tôi sai. Chúng tôi mất 20 năm đánh thắng các anh, rồi phải tốn thêm 20 năm để hiểu là các anh đúng. Ngày nay nhạc vàng được hát liên tu ti trên các kênh truyền hình tại Việt Nam. Chán Mớ Đời 

Có ông lãnh đạo nào kêu người ta thù ghét tôi nên bắt tôi phải nạp $45,000 để được nâng điểm cho con tôi.

Người dân ở Hương Cảng, xuống đường biểu tình chống đối luật dẫn độ, rất ngạc nhiên khi thấy những hình ảnh cảnh sát ở Hương Cảng mà người ta kêu là do người Tàu lục địa, cải trang đã bóp dế, đánh đập một cách tàn bạo các người biểu tình không bạo lực. Những hình ảnh cười khoái trá của đám cảnh sát như nói lên “Cái Ác hợp pháp”, không bị luật pháp trừng trị. Họ có thể đánh đập người dân một cách vô tội vạ như thể chưa có tội thì đánh cho có tội, có tội rồi thì đánh cho chừa.

Gần đây, mình đọc trên mạng những còm của người Việt tỵ nạn tại Hoa Kỳ, chửi rũa người di dân lậu. Không một ai muốn bỏ nước ra đi cả nhưng vì sự sống còn của gia đình, họ phải vượt biên để đến Hoa Kỳ sống chui rúc âm thầm, không được luật pháp bảo vệ, để gửi những món quà nho nhỏ, tiền bạc về cho vợ con, cha mẹ ở quê nhà. Có trách là trách giới lãnh đạo của các xứ này.

Khi xưa, các người Việt tỵ nạn, kêu là sống không nổi với Việt Cộng, tự xưng là tỵ nạn chính trị nhưng sau vài năm, có quốc tịch mỹ thì có một thiểu số lại bò về Việt Nam như kiểu áo gấm về làng. Nay họ lên án những người di dân lậu, tỵ nạn kinh tế, vi phạm chủ quyền quốc gia Hoa Kỳ như họ khi xưa lên bờ các nước Mã Lai, Thái Lan, Nam Dương bất hợp pháp.

Họ quên hết quá khứ của họ, và nghĩ họ là người da trắng. Người Mỹ hay nói: “we are what we remember”.

Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tài sản nào quý

 Hồi ra trường, không có gia đình bên cạnh nên không vướng bận, mình thích đi giang hồ, kiếm việc làm tà tà, nay thì làm việc ở Ý Đại Lợi, khi thì Thuỵ Sĩ, rồi lêu bêu qua Anh quốc, có dạo chạy về Paris rồi lang bang sang Hoa Kỳ. Tại đây bị tiếng sét ái tình nên hè năm sau, bò qua lại để xem kiếm việc được không. Trời thương nên sau 48 tiếng đến New York thì có 2 công ty nhận làm nên cuộc đời mình dính chốt tại Hoa Kỳ. Xin nhận nơi đây làm quê hương thứ 2.

Đến khi phát hiện ra mối tình hữu nghị của đồng chí gái, cô nàng kêu muốn đăng ký xin nhập hộ khẩu gia đình cô nàng thì không được vác ngà voi nữa. Mình không để ý đến tiền bạc, làm về thì giao lương cho vợ quản lý đến khi.

 Thằng con ra đời, mình mới để ý đến đồng lương. Mỗi lần nhận lương, cứ thấy nó không thay đổi. Buồn đời phải tìm cách kiếm thêm tiền để mua sữa cho con. Đúng lúc đó, có người quen nhờ xem ông thợ để làm xong căn nhà. Họ mướn thầu khoán, ông này làm 1 chút rồi ôm một mớ tiền chạy về Đông NAm Á, nghe nói đi làm kháng chiến chi đó. Lừa tiền thiên hạ, lại muốn làm kháng chiến thì ai theo. Chán Mớ Đời. Người quen mới nhờ mình chỉ ông thợ, không biết tiếng anh nên thành phố xuống thanh tra thì ông ta ngọng. Do đó có mình hỏi thanh tra mới nói ông ta phải làm cái gì cho đúng luật.

Cùng lúc có người quen từ Việt Nam mới sang, muốn mình giúp họ, học thi lấy bằng thầu khoán xây cất. Buồn đời mình cũng đi thi chung, ông ta rớt mình thì đậu nên bắt đầu có người kêu đi thầu. Trưa, không ăn cơm, mình chạy đi xem công trường. Dần dần, mình bỏ nghề kiến trúc luôn.

Lúc đó mình nghĩ chỉ làm ra tiền. Có tiền là tất cả nhưng một hôm đi học tối về trễ, mình thấy hai đứa con, nằm ngủ trước cửa phòng của mình, đợi bố về đọc truyện cổ tích. Từ đó, mình không bao giờ về sau 9 giờ đêm, trước khi các con đi ngủ. Khi xưa, mình không sống bên ông cụ nhiều nên mình rất chú tâm, ở nhà khi rảnh để xem con lớn. Trời xui khiến mình đi học mua nhà, đầu tư địa ốc. Gia nhập một hội đầu tư về địa ốc, họp mặt hàng tháng.

Có lần, có người kêu bán 5 mẫu đất ở Victorville, có thể xây 40 chục căn nhà. Xây mỗi căn thì lời độ $50,000, 40 căn là 2 triệu thời 20 năm về trước nhiều tiền lắm. Ngồi bàn với vợ thì nghĩ làm xong 40 căn nhà nhưng phải ở xa vợ con, mất 3-4 năm. Cuối tuần mới gặp, đến khi xong, về lại, con nó kêu bố nó là cái bóng Thiếu phụ Nam Xương là bỏ mạng đời. Hai vợ chồng quyết định là không thực hiện vụ này. Kêu có muối ăn muối, có rau ăn rau. Đó là một trong những quyết định mà hai vợ chồng làm rất đúng.

Có dạo, thiên hạ gọi vẽ và xây nhà cho họ đông như quân NGuyên nhưng mình chỉ nhận có hai khách hàng một lần. Có người đợi mình đến cả năm. Lý do là mình chỉ làm việc đến hai giờ chiều là đón con đi học về, chở chúng đi học đàn, bơi lội, các môn ngoại khoá. Nói chung thì ngày nay, chúng rất thân với mình, khi có vấn đề gì khó, chúng đều gọi hỏi mình.

Một hôm, có ông kêu tài sản quý nhất của chúng ta là gì? Ai cũng nói là có tiền nhiều. Ông ta kêu không, chúng ta cần có đến 5 loại tài sản, nếu thiếu 1 trong 5 thứ này thì chúng ta không thể nói thành công trong đời:

1/ tài chánh, 

2/ xã giao, 

3/ sức khoẻ, 

4/ tinh thần 

5/ thời gian.

Ông ta dặn phải cẩn thận vì nếu chúng ta chạy theo tài chánh, tiền bạc thì không có thì giờ để tích luỹ 4 tài sản khác. Thường khi nghe đến cụm từ tài sản, người ta có khuynh hướng nghĩ là tiền bạc, bất động sản. Khi nói về một người giàu, người ta thường đo lường những gì người đó sở hữu như tiền bạc, nhà cửa, xe, hột xoàn,…

Tỷ phú như ông Bill Gates, Bezos,…cũng ly dị ná thở. Hôm nay đọc tin bà người Anh quốc, tú bà, kiếm gái vị thanh niên dâng cho mấy ông giàu bị 20 năm tù. Mình chỉ thắc mắc là mấy tên kêu bà này kiếm gái vị thành niên cho họ, lại không bị tù. Cho thấy giàu có, tỷ Phú, hoàng tử, tổng thống đều đứng trên pháp luật. Chỉ có dân ngu khu đen là đi tù.

Chúng ta thường lầm về suy nghĩ này. Tiền bạc chỉ giúp chúng ta về mặt vật chất đến một mức nào, mật độ nào đó thôi. Mình có nghe một ông tỷ phú trả lời phỏng vấn, tôi chỉ cần tiền một khoản nào đó thôi vì tôi chỉ cần vài cái áo, vài cái quần, giầy để bận. Tôi chỉ cố gắng kiếm đủ tiền để có cuộc sống thoải mái, còn ra thì phải tìm cách nâng cao 4 loại tài sản kia để giúp cuộc sống được hạnh phúc.

Đọc cuốn sách của ông Paul Gerry, được xem là người giàu nhất một thời tại Hoa Kỳ, ông cho biết là có tiền nhưng gia đình tán loạn, có đến 4, 5 bà vợ. Không có thời gian cho vợ con nên không có hạnh phúc gia đình. Mà đúng thật, khi ông qua đời thì con cháu tranh dành gia tài, chửi mắng nhau, không nhìn mặt nhau.

Ông ta khuyên là khi có tiền, nó dẫn đến nhiều phiền toái. Phải cẩn thận nếu không sẽ mất thăng bằng trong cuộc sống.

Về mặt tài sản xã hội, có những bạn thân hữu, không cần nhiều nhưng tâm đầu ý hợp, có thể chia sẻ kinh nghiệm về gia đình, trí thức, … không cần phải lên mạng, tạo dáng câu like là một hạnh phúc, một tài sản vô giá.

Có lẻ khi về già chúng ta mới để ý đến tài sản sức khoẻ, mới hiểu người xưa hay nói sức khoẻ là vàng. Sức khoẻ hội tụ 3 điểm là thể dục, dinh dưỡng và ngủ, thiếu 1 trong 3 yếu tố này thì chúng ta không có sức khoẻ. Có một chú quen, kêu nay chú có 3 họ Cao. Uống thuốc mệt nghỉ.

Ít ai nói đến tài sản tinh thần vì nếu không có nó chúng ta sẽ khốn khổ trong cuộc sống, phải vật lộn với những vấn đề công việc, gia đình,.. tài sản tinh thần gồm sự hiểu biết, không ngoan, chánh niệm, niềm tin. Khoa học đã giúp chúng ta hiểu biết hơn về các hiện tượng, vật lý, toán học,…mà trước đây không có ai giải đoán được, dần dần chúng ta bị tha hoá, tự xưng mình là một Thiên Nhân (homo deus) vì đã giải thích được các hiện tượng vật lý, lịch sử,..

Hôm nay, đọc một tin ở thành phố nhỏ Valence, Pháp. Nhân dịp lễ thánh Phao-lồ, có một đức hồng y đến làm lễ tại ngôi nhà thờ này. Chỉ có vỏn vẹn 22 con chiên tham dự so với 20,000 người cách đây 50 năm.

Chúng ta kêu gào tự do sinh lý, tự do phá thai, tự do tuyến ái như các con thú, chỉ muốn thoả mãn dục vọng. Dần dần chúng ta mất thăng bằng về tâm linh, đưa đến bị stress, hoang mang, không biết cuộc đời đi về đâu nên cần phải dùng thuốc an thần. Có lần đọc một bài của một cô nào ở Việt Nam, kêu đã phá thai 19 lần khi còn trẻ nên khi lấy chồng, muốn có con nhưng không được. Mình có gặp 1 chị, kêu khi xưa phá thai nay cái vong cứ theo chị ta phá rối, kêu đi thầy cúng đủ trò.

Dạo này, tối cao pháp viện Hoa Kỳ đã biểu quyết về luật phá thai. Nhường quyết định cho cấp tiểu bang lo. Họ cho rỉ rò cách đây cả tháng để chuẩn bị tinh thần dân chúng nên khi họ bỏ phiếu huỷ luật này, ít có lộn xộn. Mình thì không có ý kiến vụ này. Mình chỉ biết là ông Bill Gates, ông Steve Jobs là con nuôi, thậm chí bố ông Obama bỏ con chạy lấy người. Nếu dạo ấy có luật phá thai thì hôm nay chúng ta không có máy điện toán cá nhân hay ông tổng thống lai phi châu.

Khi con người tin vào tâm linh, họ suy nghĩ nhiều hơn về hậu quả, luật nhân quả trước khi khi giao hợp. Nay chỉ cần uống viên thuốc sáng hôm sau là xong om.

Cuối cùng là tài sản thời gian. Chúng ta cứ lo làm tiền nên không liên lạc, thăm hỏi gia đình, cha mẹ để rồi một ngày nào đó, cha mẹ qua đời, chúng ta ngẩn ngơ, kêu đổi thiên thu để lấy nụ cười của mẹ, của cha.

Thời con nít, chúng ta là tỷ phú về thời gian vì chả có gì làm nhưng thời gian thì vô số. Mình nhớ hè ở Đà Lạt, chả có gì làm ngoài nhìn mưa bay, nằm trên giường nghe mưa đỗ trên mái nhà. Chiều chiều, sau khi ăn cơm, mình hay qua nhà hàng xóm, ngồi với tên hàng xóm trước hiên nhà, chả nói gì cả, nhìn mưa rồi hết mưa rồi lại mưa đến giờ đi ngủ thì về. Sau này, đi tây mới tiếc về thời đó, thay vì ngồi không biết làm gì, phải chi đọc sách hay gì đó thì tuyệt vời.

Chúng ta cứ lao vào kiếm tiền vô hình trung quên vung trồng tình cảm với gia đình, thân hữu để rồi một ngày nhìn lại đời mình, thấy cô đơn. Tình cảm, tình bạn, tình yêu như cây cối, phải bỏ thời gian chăm sóc, tỉa mấy nhánh khổ, cỏ hoang,…

Có một nghiên cứu tại đại học Harvard từ 78 năm nay. Họ chọn 230 sinh viên năm thứ 2 của trường, và 650 giới trẻ khác cùng tuổi ở thành phố Boston để theo dõi hàng năm về học lực, sức khoẻ, đời sống cá nhân gia đình,… trong số đó có tổng thống JFK. Khi tham gia cuộc nghiên cứu này, nhóm người trẻ này, được hỏi thế nào là hạnh phúc. Có người trả lời là trở thành triệu phú, tổng thống, có nhà cao cửa rộng,…

45 năm sau, có 68 người còn sống. Người ta hỏi lại câu hỏi thế nào là hạnh phúc. Cho thấy thời gian đã giúp con người thay đổi nhiều về nhân sinh quan. 68 người còn lại đều nói hạnh phúc là sự liên hệ với người thân trong gia đình và thân hữu. Nay họ tiếp tục nghiên cứu đến thế hệ con cháu của số người này, để xem có gì thay đổi với di truyền, bằng cấp, tiền bạc cho con cháu,…

Khi còn trẻ, chúng ta như các con thiêu thân, lao vào cuộc chạy đua, kiếm tiền vì tưởng đó là đỉnh tối thượng của cuộc đời mà con người phải chạy đua. Để rồi một ngày nhận ra 1 điều là là đau khổ, cố gắng để đạt được mục đích của mình . Một khi đạt rồi thì lại thấy không có gì lạ, bình thường. Lại phán câu vô thưởng vô phạt “đời là vô thường”. 

Mình thì theo tiêu chí giàu và sung sướng còn hơn nghèo và đau khổ. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Người về từ lưng chừng núi

 Mới về từ tối qua sau khi kết thúc hành trình leo núi Whitney sớm hơn dự định 1 ngày; lý do là mưa giông. Chán Mớ Đời 

Mình dự định leo núi Whitney, được xem là đỉnh núi cao nhất nội địa Hoa Kỳ mà con người có thể leo lên được. Lần đầu tiên cách đây 6 năm, trong lúc tập dược thì bị gãy chân nên hoảng lại năm vừa qua. Trước đúng 1 tuần lễ chuyến đi của mình thì chính phủ Cali, ra lệnh đóng cửa các công viên quốc gia và tiểu bang vì cháy rừng. Thế là mình phải dời lại cho năm sau.

Mình nghĩ tháng 9 là tốt nhất nhưng lại hay dính phải cháy rừng nên mình chọn tháng 6. Tháng 7, 8 thì hay mưa trên núi dù cali không có giọt mưa. Thế là ghi tên cho tháng 6. Chương trình leo đỉnh núi là 3 ngày: ngày đầu tiên vác ba-lô lên 2/5 đường để dựng lều cắm trại, ngày thứ 2 thì thức sớm để 3 giờ sáng là có thể leo lên đỉnh sau 6-7 tiếng đồng hồ. Sau đó trở về trại rồi ngày hôm sau xuống núi.

Mình đến nơi trước một ngày, ở motel vì ngày mai là họp mặt tại công ty hướng dẫn tụi này lên núi vào 7 giờ sáng. Đi đâu thấy tiệm Nail là biết có người Việt, còn motel thì toàn là người gốc Ấn Độ. Người Ấn Độ sang đây, mở motel rất nhiều ở những nơi khỉ ho cò gáy theo diện EB-5. Họ bỏ ra trước đây $500,000 nay 1 triệu đô, đem gia đình sang, thêm 500,000 để bù cho lỗ lã trong vòng 3 năm. Sau 3 năm họ quay lại bán cái motel cho một gia đình Ấn Độ khác bù vào tiền lỗ và được thẻ xanh, gia đình đoàn tụ. Cái vòng này cứ xoay quầng nên người Mỹ gốc Ấn càng ngày càng đông.

7 giờ sáng có mặt tại trung tâm hướng dẫn người lên núi. Nhóm mình đi có 6 người; hai tên mỹ đi với 2 tên con trai từ San Diego, 1 bà độ 50 tuổi từ San Diego, dự định đi với con gái năm ngoái rồi bị hoảng lại vì vụ cháy rừng ở Cali như mình và Sơn Đen.

Chỗ dừng lần thứ 2 nên còn chụp hình, chỗ thứ 3 thì chuẩn bị dây thừng, khoá an toàn, mũ bảo hộ nên không có thì giờ chụp hình tạo dáng. Tuyết lác đác nên leo khó hơn, mất thời gian nhiều hơn.

May là họ kiểm soát dụng cụ, thức ăn để đem lên núi. Họ nói đem theo găng tay ấm vì trời lạnh. Mình chỉ đem theo 1 cặp găng tay thường nên chạy đi mua đôi găng tay lên núi, nếu không thì tay bị tê cóng. Họ giao cho mình nhiệm vụ đem 2 bình ga lên núi để nấu nước cho mọi người thêm mũ bảo hộ và mấy sợi dây bận nơi quần để leo núi, với mấy cái đồ móc vào dây thừng để khỏi té xuống núi nếu bị trượt chân. Nặng kinh hoàng độ 20 cân thêm. Cái ba lô của mình cuối cùng nặng độ 60-70 cân anh. Kinh hoàng

Mình phải vác 2 cái bình ga này lên để họ nấu nước sôi cho mọi người trộn với đồ ăn khô

Họ đưa cho mình một cái túi để đựng phân khi đi cầu, đem xuống lại. Chán Mớ Đời 

Sau đó mọi người hẹn ở cổng lên núi. Mọi người hớn hở dô ta hò mái nhị đủ trò, băng rừng vượt suối đến khi trời mưa bắt đầu mưa như điên. Hướng dẫn viên tịch thâu găng tay của mình, kêu bám vào tường đá đi từng bước qua trên mảnh đá lòi ra. Hắn bảo để tay mình cảm nhận được phiến đá nhưng tay mình tê cóng. Đúng là điên, trời mưa, bỏ vợ con ở nhà, đeo ba lô 60 cân anh, leo lên mấy phiến đá tình sầu này.

Có nhiều đường mòn dẫn lên đỉnh Whitney nhưng nhóm mình đi theo đường MOuntainer Trail, đường mòn người miền núi. Khó nhất trong những đường mòn vì có khúc phải leo núi bằng dây thừng. Được cái là ít ai đi. Trong khi đường mòn mà thiên hạ đi, dễ hơn thì đông như ngày lễ hội. Nguyên một ngày trời, mình chỉ gặp có 4 mạng.

Muốn leo núi Whitney thì phải xin phép, ai không có giấy phép mà đi bị phạt $5,000 cho nên ít ai dám đi lậu.

Đang khám xét các thứ đem lên núi , phải đem theo mũ bảo hộ và móc sắt để móc vào dây thừng khi leo núi. Xem tấm thảm lót để ngủ, đeo vào ba lô như trong hình là sai. Phải đeo theo chiều đứng vì khi leo núi, có người đi xuống, đường mòn chật, người ta mệt, quẹt vào tấm thảm có thể kéo mình xuống núi kêu Adieu mon amour.

Càng leo càng vượt suối mưa càng nặng hột. Ba lô có phủ tấm poncho nhưng chắc ướt hết. Mình ướt như chuột lột dù có bận áo che mưa, người lạnh, tay tê cóng. Sau khi hỏi mọi người về túi ngủ, đa số có túi ngủ chịu được 20 độ F, các hướng dẫn viên quyết định cắm trại tại hồ dưới thay vì hồ trên cách đó thêm 2 tiếng đồng hồ leo như dự định. May quá mình mua thêm cái túi ngủ 0 độ F. Nhà mấy đứa con khi xưa đi hướng đạo có mua túi ngủ loại 20F

Mới leo có 2 tiếng đã phải dựng lều dưới trời mưa, người ướt như chuột cống, lấy dây lều buộc vào mấy cục đá to đùng để gió không thổi tạt đi. Chui vào lều để thay áo, may có một cái áo ấm chưa bị ướt, ngồi dưỡng thần, thở bụng giúp cơ thể ấm lại. Lúc này mới hiểu tại sao tập thở bụng mà Khoa chỉ.

Lấy lương khô ra ăn vì mới 12 giờ trưa. Mình quen đi cắm trại với người Việt nên hơi bở ngỡ khi đụng trận với người Mỹ. Cắm trại người Việt ở hướng đạo, họ đi cắm trại để thi tài nấu ăn còn người Mỹ thì chỉ đem theo mấy túi thực phẩm sấy. Đun sôi nước rồi đỗ vào đợi 5 phút là ăn. Mình đem theo đậu, hạnh nhân và khô bò ra ăn. 

Cắm trại bên hồ để lấy nước đun sôi cho mọi người dùng và nước uống. Hướng dẫn viên chỉ đun nước sôi vào buổi chiều còn trưa thì cha con ăn lương khô. Có 2 hướng dẫn viên cho 6 người. Ăn tối xong thì trời hết mưa. Có ông bác sĩ đi cùng kêu mình, gìa nhất trong nhóm, phải uống thuốc Ibuprofen chi đó, thằng con ông ta thì cho mình bịch bột để hoà với nước uống để tránh bị vọt bẻ hôm sau. Bác sĩ nói lúc đó rồi đưa mình mấy viên thuốc là mình tọng vào.

Chui vô lều 6 giờ vì trời tối. Sáng mai phải dậy 2 giờ sáng đi lên núi vì phải leo thêm 2 tiếng, bù cho hôm qua vì trời mưa, phải cắm trại ở dưới. Chương trình dự định là cắm trại ở hồ trên nhưng vì mưa, sợ thiên hạ đau nên phải cắm phía dưới, mất 2 tiếng đồng hồ để leo. Do đó thay vì khởi hành vào 3 giờ sáng thì họ quyết định đi vào lúc 2 giờ sáng.

Tối ngủ thì mưa tiếp, tiếng gầm của phản lực cơ không quân Hoa Kỳ của phi trường quân sự Andrew hay chi đó gần đó. 1:30 sáng mình dậy thì thấy sao, mừng quá. Ăn uống xong thì khám phá bà mỹ bị nhức đầu vì ở cao độ nên không tham dự chuyến leo lên đỉnh. Ông bác sĩ thua mình 6 tuổi kêu hơn nhức đầu nhưng đã uống thuốc.

Mình hỏi hướng dẫn viên, phải bận áo quần ra sao để leo núi. Ông thần trả lời là có gì thì bận hết vì buổi sáng khi đi rất lạnh. Thế là mình bận 4 cái áo luôn. Càng đi lên mình càng thoát y như vũ nữ vì cơ thể bắt đầu nóng lên. May mang theo cái ba lô để nhét áo vào.

Khởi đầu thấy không vui rồi nhưng mọi người vẫn lên đường. Trời chưa sáng nên đeo đèn pin ở đầu để leo. Hướng dẫn viên kêu mọi vật thay đổi từ khi họ leo lên tuần trước. Vùng này chỉ có đá và đá. Lâu lâu thấy đá rơi từ trên cao xuống do đó phải đeo mũ bảo hộ. Thấy tuyết nhiều thêm đất có chỗ bị đóng băng nên di chuyển khó khăn hơn trong đêm.

Chỉ thấy xung quanh là đá và dá. Nói chung phong cảnh không đẹp lắm như đi Peru

Ông bác sĩ lâu lâu dừng lại kêu cho nghỉ mệt. Lúc này mình mới khám phá ông ta có cái bụng to hơn đàn bào có bầu 14 tháng. Kinh. Với cái bụng này thì làm sao ông ta có thể leo lên đỉnh được. Cuộc di chuyển chậm lại. Cuối cùng ông ta kêu không đi nữa. Một hướng dẫn viên ở lại với ông ta còn 4 người theo hơi uống dẫn viên kia đi lên tiếp.

Ông ta ôm cái trống chầu chắc cũng nặng độ 30 cân anh. Trước khi chơi leo núi, mình nặng độ 175 cân anh, nay thì chỉ còn 155 cân anh. Đồng chí gái kêu không có bắp thịt nữa. Thà khoẻ còn hơn có bắp thịt, leo núi không phải na thêm 20 cân anh.

Tới chỗ để leo bằng dây thừng thì anh hướng dẫn viên leo lên trước, mất 45 phút để chuẩn bị dây nhợ rồi đi xuống kêu bà con chuẩn bị lên. Mọi người leo lên đã 10:30 sáng. Hướng dẫn viên kêu không lên đỉnh được.

Lều mình nằm bên trái, lấy mấy cục đá to đùng để cột dây lều vào chống gió bão

Lý do là mưa giông sắp đến, đã có 3 cái sấm sét. Thứ hai là quá trễ vì lên đó là thêm 2 tiếng, xem như 12-1 giờ trưa. Đi xuống lại để về tới chỗ cắm trại thì mất khá nhiều thời gian nhất là gặp mưa, đường trơn…. Thế là người tính không bằng trời tính. Chán Mớ Đời 

Mọi người buồn nhưng đành chấp nhận vì khi đi xuống thường mọi người đều mệt, lúc đó tai nạn thường xẩy ra. Ông bác sĩ đi chung ôm cái trống chầu, ngã lên ngã xuống, may là không bị gì. Vác ba lô phía sau, ở trước có cái trống chầu. Chán Mớ Đời 

Nhìn đám mây kéo đến là lòng mình chẳng vui tí nào

Về tới trại đúng 12 giờ trưa, mình hỏi tại sao không xuống núi luôn bây giờ vì mới có 3 giờ chiều. Thay vì ở lại để lãnh mưa như đêm hôm qua. Thế là mọi người nhất trí, nhổ lều đi xuống. 6 giờ chiều xuống tới cổng, mình boa hai anh hướng dẫn viên xong thì chạy xe một mạch về nhà. 10 giờ đêm đến nhà. Mụ vợ đi chơi ở Vancouver và Seattle. Xong om

Chán Mớ Đời khởi đầu ở cổng lên đỉnh là đã gặp mưa. Cái cổng vào cũng hay vì có đồ để cân ba lô, họ giải thích đủ trò,…

Đi chuyến này mình học được nhiều điều để chuẩn bị cho các chuyến sau nhưng nên nhớ, mình tính không bằng trời tính. Mình không lên được đỉnh Whitney thì cam vậy nhưng cũng đã trải nghiệm nhiều thử thách. Phải công nhận đường mòn người miền núi rất khó, mình không đề nghị ai muốn lên đỉnh, đi đường này. Rất khó! Mình tập leo núi Baldy hàng tuần, so với độ khó của đường mòn này thì giống như đi chợ. Ông hướng dẫn viên cho biết nếu đã leo đường mòn này thì Kilimanjaro dễ thở hơn. 

Tháng 7 mình đi Dubai và Thổ Nhĩ Kỳ với gia đình, sau đó sẽ tập luyện để leo núi Kilimanjaro, cao nhất Phi Châu.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

My Father, My Hero

 Hôm nay, tại hội Toastmasters, đến phiên mình làm toastmaster. Mình chọn đề tài “tình phụ-tử” (Fatherhood) vì cuối tuần này là ngày Từ Phụ, người Mỹ sẽ ghi nhớ công ơn dương dục người cha như tháng trước là ngày từ mẫu. Trong khi biên soạn chương trình, mình khám phá một điều là vai trò người cha rất quan trọng trong cuộc đời của những đứa bé. Thiếu vắng bóng người cha, những đứa trẻ lớn lên thường gặp vấn đề giao tiếp trong xã hội, bạo lực,…

Trước đây, ai cũng nghĩ tình mẫu tử mới quan trọng, nay các chuyên gia tâm lý, cho rằng sự hiện diện của người cha, quan trọng hơn cả vai trò của người mẹ. Kinh

Dạo mình ở New York, báo chí ca ngợi ông thị trưởng Giuliani tài ba, đã làm giảm chỉ số tội phạm theo chương trình giảm tội ác của ông ta và ông cảnh sát trưởng. Trên thực tế thì cách đó 20 năm, Hoa Kỳ cho phép phụ nữ được phá thai nên tình trạng thiếu niên phạm pháp giảm vì ít người mẹ đơn côi. 

Một cô bé vị thành niên, yêu đương bị dính bầu thì bỏ học, nuôi con, ăn trợ cấp xã hội. Cha đứa bé thường thì bỏ chạy mất hay vào tù. Người mẹ đơn côi phải đi làm những việc tay chân, nhiều khi hai ba job nên không có thì giờ dạy dỗ con thêm còn bé chưa trưởng thành thì khó dạy dỗ con. Thường ông bà nội, ông bà ngoại dạy cháu tốt hơn vì có kinh nghiệm, có thời gian để dạy cháu tốt hơn cha mẹ chúng, bận công việc, thiếu kinh nghiệm làm cha mẹ.

Có một anh hội viên, kỹ sư đọc diễn văn: “My Dad, my Hero“ trong vòng 7 phút. Anh ta cho biết là sinh tại Mễ Tây Cơ, khi bà mẹ dính cái bầu rồi gia đình di cư sang Hoa Kỳ. Mẹ anh ta, chị cả nuôi 8 người em vì bố mẹ qua đời. Lo cho các em, con mình, chồng khiến bà mẹ bị stress quá nên anh ta và bà mẹ hay cãi lộn. Anh ta hỏi ông bố, lý do nào mà bố chịu đựng mẹ, con chỉ đợi 18 tuổi là ra khỏi nhà, thoát khỏi sự nhiếc mắng của mẹ.

Ông bố cho biết vì con nên bố mới chịu đựng lối hành xử của mẹ. Chiều lái xe đi làm về, bố không biết sẽ gặp chuyện gì nữa đây nhưng vì thương con nên bố chịu đựng. Cuối cùng anh ta chiếu tấm ảnh của ông bố đã qua đời, và đứng khóc như trẻ thơ. Kêu rằng My Father, My Hero. Cha tôi, người anh hùng của tôi.

Cuối tuần rồi con gái mình nhắn tin, cho biết bố của cô bạn, bị tai biến, được đưa vào nhà thương, đang nằm Coma. Con gái mình chợt nhận ra cuộc đời rất mong manh, người thân của mình có thể ra đi bất kỳ lúc nào. Nó mong đến ngày gặp lại gia đình ở Dubai tháng tới.

Chúng ta thường không để ý hay trân trọng người thân, cha mẹ để rồi một ngày nào đó chưng hửng nhìn lại mình là kẻ mồ côi, phải gắn hoa hồng trắng vào ngày Vu LAn. Ước gì đổi thiên thu để tìm lại nụ cười của mẹ hay bố, người thân.

Sau phần diễn văn thì đến phần Tabletopic thì mọi người được hỏi 1 câu về sự liên hệ, kỷ niệm với cha. Mình rất ngạc nhiên vì ai cũng kể về những kỷ niệm đẹp với cha, nhiều khi có sự khắc khẩu. Ai cũng nghĩ bố mình làm gương cho mình đi theo.

Mình nhớ khi xưa, ông cụ làm công chức tại ty công chánh Đà Lạt, tối đi học thêm để thi bằng tiểu học để vô ngạch công chức kiếm thêm tiền nuôi con. Tối tối, mình hay đi đón ông cụ ở trường Hiếu Học, ở đường Hai Bà Trưng. Nhiều đêm thấy ông cụ ngồi học bài. Không ngờ, sau này lập gia đình, mình cũng nối gót ông cụ, đi học thêm lớp tối về nhà cửa, đầu tư để có khả năng mua thêm sữa cho con.

Có lần sau khi học lớp đêm, mình ngồi nán lại chém gió với mấy tên mỹ quen. Khi về đến nhà, mình thấy hai đứa con nằm ngủ dưới đất, trước cửa phòng của mình. Lý do là mỗi tối, trước khi đi ngủ, mình đều đọc truyện cho chúng nghe. Chúng không bao giờ chịu đi ngủ trước khi nghe mình kể chuyện đời xưa. Đồng chí gái đọc thì chúng kêu Chán Mớ Đời.

Từ dạo đó, đi học ban đêm, tan lớp là mình bò về, đọc truyện cho hai đứa trước khi đi ngủ. Nay lớn lên chúng kêu bố kể chuyện không tin được. Dạo đó mình kể chuyện Tam Quốc Chí, Thuỷ Hử, Anh Hùng Lĩnh Nam, bú xua la mua. Chán Mớ Đời 

Nhìn lại thì mình có ảnh hưởng khá lớn với mấy đứa. Có chuyện gì như tình yêu, tài chánh,…chúng đều hỏi mình.

Năm nay thanh long đỏ ra nhiều

Nhìn lại mình chỉ ở gần ông cụ có vài năm, khá lắm là 8 năm. Khi mình mới ra đời thì ông cụ còn trong quân đội, sau này giải ngủ thì làm công chức ở Ban Mê Thuật mấy năm. Sau này, được tướng Đổ Cao Trí can thiệp nên được thuyên chuyển về lại Đà Lạt. Mình cũng ít khi đi chơi với ông cụ, chỉ nhớ vài kỷ niệm. Ông cụ kỳ vọng vào mình nhưng mình học cực ngu. 

Chỉ có khi ông cụ ở trại cải tạo suốt 15 năm, mình mới nhớ đến ông cụ nhiều. Nhiều khi ăn ngon tiệc tùng, chợt nhớ đến ông cụ trong trại cải tạo. Về Việt Nam thăm nhà, mình mới khám phá ra mấy người em ở Việt Nam, cũng bù trớt vì ông cụ ở trại cải tạo khi còn bé. Lớn lên không có người cha bên cạnh, mẹ mình phải đóng vai trò người mẹ vừa người cha. Có cô em kể, thời bé đến nhà bạn, thấy họ có bố chăm sóc còn mình thì chả biết đâu mà rờ. Đi thăm nuôi thì xa xôi, tốn kém.

Sau này, mình có hỏi về thời gian trong trại, ông cụ có kể, mình có thu âm lại để sau này mấy đứa con nghe. Văn hoá người Việt không bầy tỏ tình cảm như người tây phương. Chỉ qua ánh mắt, chúng ta có thể cảm nhận được tình cảm của người cha dành cho con cháu.

Mình lựa tựa đề buổi họp khiến nhiều người có cơ hội, nhớ lại những giây phút của người cha. Có lẻ trong chúng ta, ai cũng cũng có một người cha anh hùng. Xong om

Cuối tuần này, em xin chúc các bác một ngày vui vẻ, đoàn tụ bên người cha anh hùng của mình. Tuần sau em leo núi Whitney, cao nhất nội địa Hoa Kỳ. Đồng chí gái nghe em leo núi thì đã mua vé đi Gia-nã-đại chơi. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Chút nhân ái trong cuộc đời

 Tuần này, nhận được tin các em bé đau tim, được mỗ tim tại Sàigòn dưới sự bảo trợ của Bút Nhóm Lửa Việt. Người ta không hiểu rõ nguyên nhân gây ra bệnh tim bẩm sinh ở nhiều trẻ em tại Việt Nam. Họ cho biết có nhiều nguyên nhân như di truyền, do nhiễm chất độc hại, uống thuốc bậy bạ, dùng ma tuý, uống rượu bia, hay bị các chất phóng xạ,… đa số là nghèo quá, thiếu dinh dưỡng.

Tháng vừa rồi, các anh chị thân hữu Bút NHóm Lửa Việt đồng hành cùng các linh mục qua chương trình Linh Ca Người Nghèo Không Thể Đợi, đã gây quỹ được $130,000 tại Nam Cali. 

Hôm ấy, đồng chí gái có mời vài người bạn công giáo tham dự. Có người nói, ở Nam Cali lâu rồi mà không biết chương trình này hay nhóm Bút NHóm Lửa Việt khiến mình thất kinh. Nhớ dạo đại dịch COVID mới khởi đầu, ai nấy đều lo sợ, các anh chị BNLV, gom tiền của nhau để làm các khẩu trang, khẩu diện và các bộ đồ bảo hộ để gửi tặng các nhà thương và viện dưỡng lão toàn quốc. Ngoài thời gian làm việc cho hãng, các anh chị đã đến nhà in của một thân hữu để tiếp sức, đóng gói để gửi đi. Có người từ Florida trả tiền cước phí UPS,…

Các em được mỗ tim tại Sàigòn, do thân hữu của Bút NHóm Lửa Việt bảo trợ.

Các thân hữu BNLV góp sức, đã nói lên lòng trắc ẩn với mọi người không phân biệt chủng tộc, giàu nghèo, tôn giáo, Cộng Hoà hay Dân Chủ. Thấy 1 ông linh mục tây già, nghiên cứu vẽ và thực hiện khẩu diện, in 3D,… mấy nữ tu thức đêm may các khẩu trang hay các bác lớn tuổi cũng may để giúp thiên hạ.

Thấy tụi này gửi tiền giúp các nạn nhân chiến tranh tại Ukraine, có vài thân hữu kêu bọn da trắng để da trắng giúp đỡ. Tình thiệt, người Việt mình bị chiến tranh một thời, sang đây, được người Mỹ và Tây phương giúp đỡ, nay chỉ muốn đóng góp một phần nào cho các nạn nhân chiến tranh, mà chúng ta đã từng kinh qua cuộc chiến, nạn nhân của chế độ hà khắc. Mình thấy có nhiều người Việt, gom góp tiền bạc, mua thực phẩm, thuốc men từ BA Lan, bất chấp hiểm nguy, lái xe đem đồ sang Ukraine để giúp các nạn nhân chiến cuộc.

Có đài truyền hình địa phương muốn sang Ukraine, phỏng vấn người Việt sinh sống tại đó. Nghe nói có trên 10,000 người Việt nhưng chắc sợ bị máy bay hay hoả tiễn, tên lửa không người lái của bác Putin bắn nên dời lại khi khác.

Bút Nhóm Lửa Việt tổ chức gây quỹ giúp chương trình “người nghèo không thể đợi”, mấy người quen và thân hữu kêu không tham dự vì tiền đó đem về nuôi Việt Cộng. Mấy đứa bé con nhà nghèo bị lộn xộn về tim mạch, cần được giải phẫu nếu muốn chúng sống lâu. Chán Mớ Đời 

Có chị bạn học với đồng chí gái, tham dự buổi gây quỹ hỏi, mình là người lương sao lại tham gia các sinh hoạt của người công giáo. Mình nói con chó con mèo, chúng đâu có nhìn chúng ta là người lương hay giáo dân, đảng Cộng Hoà hay Dân Chủ, thờ Putin hay Trump, thương Biden. Chúng nhìn chúng ta một cách thân thiện, ngoắc đuôi, vui mừng khi gặp chúng ta.

Người Mỹ rất thích chó mèo, leo núi bên xứ Peru, mình ngạc nhiên là việc đầu tiên các người tham gia chuyến du hàng 7 ngày, đều đem hình chó của họ ra để khoe, làm quen với nhau ngoại trừ mình. Chỉ có điều họ chửi nhau khi bàn cãi về chính trị. Chán Mớ Đời  Chó thiên hạ gặp mình là chúng sủa. Có lẻ thời ở Đà Lạt, mình có ăn thịt chó 2 lần nên đi đâu chó nhìn mình là sủa. Mình bị chó hàng xóm cắn một lần, tởn đến già.

Trong xã hội hôm nay, con người chạy đua với đủ mọi thứ. Họ bị stress, chỉ có con chó hay con mèo là không tranh đua với họ, giúp họ xả stress. Lý do đó luật Cali mới ra, chủ nhà phải cho người mướn nuôi mấy con thú trong nhà. Có lần đến nhà anh bạn chơi, thấy anh ta chả để ý đến vợ, cứ lăn ra sàn nhà chơi với chó vì được xả trét. Chán Mớ Đời 

Cuộc đời mình hay dính dáng đến mấy ông cố đạo. Khi xưa, ở Đà Lạt thì học võ với mấy ông sư huynh trường Adran, rồi làm quen được với ông linh mục dòng tên Louis Leahy, người Gia-nã-đại tại Giáo HOàng Học Viện. Ông này cấy vào đầu mình cách học, giúp mình theo bước chân của ông ta. Chu du khắp nơi, khắp quốc gia, chỉ khác là ông ta làm kẻ thừa sai còn mình thì người vô tổ quốc, đi xa xứ để kiếm ăn.

Sang Hoa Kỳ, mình lại gặp một ông linh mục, có nhiều điểm tương đồng, làm việc chung từ đó đến nay về các chương trình xã hội, tỵ nạn ở Đông Nam Á, nay người nghèo tại Việt Nam.

Từ khi ông Voltaire đưa ra nhiều tư tưởng khai phá, dấy lên một thế kỷ tại âu châu mà người ta gọi thế kỷ ánh sáng, khai sáng, khai minh của nhân loại. Con người tự xưng là Thiên Nhân (homo deus), giải thích mọi việc bằng khoa học. Dần dần người tây phương ít đi nhà thờ, nay nhà thờ ở bên âu châu phải bán tài sản thậm chí nhà thờ vì không có tiền bảo quản, thiếu con chiên. Ở Maastricht, Hoà Lan, mình có viếng một nhà thờ cổ, mấy trăm năm, nay được sử dụng như một tiệm sách.

Ngày nay, con người bị stress vì làm việc, sống một đời sống tiêu thụ, đánh giá nhau qua chiếc áo hàng hiệu, xe xịn, nhà cao cửa rộng, lương bổng mà quên đi tình người, lòng trắc ẩn, nhân ái. Người ta thích mua một cái ví LV giả, để đeo cho sang thay vì dùng tiền đó để đầu tư cho con cháu đi học sau này. Từ sự tha hoá đó, khiến con người bị hụt hẫng, mất dần tấm lòng nhân ái. Họ nhìn nhau qua tư duy chính trị, khoa học với thuyết của Darwin, tự cho mình là kẻ khai sáng những giống dân khác man rợ dù họ có nền văn hoá lâu năm,..  

Hàng ngày chúng ta thấy họ tranh luận, chửi bới nhau. Họ chửi kẻ phò Putin, kẻ phò Trump, kẻ phò Biden,… họ quên một điều là họ cổ võ một binh sĩ nga hay Ukraine bị bắn chết, thì một người mẹ, một người cha hay một người vợ vừa mất một người thân. Chúng ta bị báo chí truyền thông tuyên truyền mà quên đi cái Tâm của mình.

Báo chí đưa ra nhiều điều quái gỡ như tổng thống pháp kêu đừng có hạ nhục Putin, có người thì kêu gọi Ukraine nhường đất cho Nga để sống yên bình. Nếu trở về năm 1940, hỏi người Pháp lúc đó đừng có hạ nhục Hitler, cắt đất chia cho Đức quốc Xã để lấy yên bình. Thực tế thì họ đã chia phân nữa đất Pháp cho HItler, và thu về Vichy làm thủ đô mới của thống chế Pétain. Họ vì quyền lợi riêng mà nói những câu mất dậy. Nếu không có De Gaulle tiếp tục kêu gọi người Pháp chống Hitler thì có lẻ Pháp quốc ngày này nói tiếng Đức hết. Họ phong ông De Gaulle là anh hùng dân tộc nhưng chê bài ông tổng thống Ukraine là thằng hề.

Mình có viếng thăm các vùng Andalusia của Tây Ban Nha hay Bắc Phi thì khám phá ra các tôn giáo thiên chúa giáo, hồi giáo, Do thái giáo sống hoà bình với nhau bao nhiêu thế kỷ, dưới thời cai trị của người hồi giáo. Đến khi người thiên chúa giáo chiếm lại các vùng này thì bắt buộc người ngoại đạo trở về đạo nếu không thì đuổi họ ra khỏi đất nước.

 Khoa học tạo cho chúng ta có một đời sống sung túc về vật chất, tiện nghi nhưng về mặt tinh thần, con người bị tha hoá, mất cân bằng trong cuộc sống. Họ muốn trở về tìm hiểu tâm linh. Người tây phương đi tìm về Phật Giáo. Vấn đề là đúng đường hay không hay tạo dựng lên một phòng trào buôn bán niềm tin.

Tương tự về cơ thể. Chúng ta tin tuyệt đối vào y khoa hiện đại nhưng dần dần người ta nhận ra y khoa hiện đại không chữa được những bệnh tật vì cơ thể, tâm thân không đồng nhất. Cơ thể có chức năng tuyệt vời, nếu chúng ta để cơ thể tự động chữa lành bệnh. Nhớ hồi bé, bị đứt tay, chỉ rữa nước rồi bội thuốc đỏ là xong, cơ thể tự chữa lành vết thương. Nay thì ôi thôi đủ trò. Mình có xem phim tài liệu nói về những bệnh nhân ung thư giai đoạn 4, nằm coma, lành bệnh một cách kỳ lạ.

Có một bà cho biết vào coma thì thấy hình ảnh ông bố mà bà ta cố gắng làm cho ông ta vui lòng. Ông ta ngồi đó nhìn bà ta với ánh mắt bao dung, một tình yêu tuyệt đối với bà. Bà chợt nhận ra những tình cảm khó chịu về ông bố từ mấy chục năm qua đã khiến bà ta bị bệnh, máu huyết không đều. Nay bà ta nhận ra ông bố thương bà ta một cách tuyệt đối vô điều kiện nên thoát khỏi coma.

Người ta khám phá ra bệnh tật do thức ăn và tâm bệnh nữa. Chúng ta buồn phiền về việc gì, stress, mất cân bằng nên từ từ cơ thể chuyển đổi gây ra bệnh tật. Muốn chữa lành thì phải chữa về tâm lý,…

Đồng chí gái có ông anh bà con, bác sĩ kể. Khi anh ta mỗ tim thay van tim thì xem như chết đi trong thời gian ấy. Anh ta đi qua những vùng màu tím, thấy cha mẹ, ông bà,… sau vụ chết đi sống lại, anh ta sống rất bình thản, không bon chen, chạy đua với đời sống vật chất như xưa. Dễ thân thiện hơn.

Mình nói với chị bạn là mình ít đi chùa lắm. Đầu năm thì đi với gia đình, viếng di ảnh của người thân thờ trong chùa theo phong tục cổ truyền, thấy thiên hạ mua nhang to, khấn xin Phật đủ trò. Có bao nhiêu tỷ người trên thế giới để Phật để ý giúp đỡ. Cứ thấy thiên hạ quyên tiền để xây chùa. Ra Bolsa, thấy chùa mọc lên như nấm rất nhiều, lớn nhỏ khắp nơi. Có thể gọi là Làng Chùa Bolsa như ở Long Thành. Có bà ni cô cứ gọi đồng chí gái réo tiền xây chùa bị cháy. 

Mấy người quen kêu mình giúp trẻ em ở Việt Nam mỗ tim đều bị Việt Cộng lấy hết, lại kêu mình cúng tiền xây chùa dù ông bà khi xưa thường nói, cứu một mạng người tốt hơn xây 9 cái chùa. Mình nhớ khi xưa, có vẽ ngôi chùa trên núi ở Connecticut. Có mấy chục ông sư từ khắp Hoa Kỳ về dự lễ đặt viên đá đầu tiên. Ông nào cũng kêu mình vẽ chùa cho họ. Sau đó mình thấy ông thầy trù trì biến mất, nghe giải thích là ông ta nói với phật tử là có lỗi với đạo. Biến mất với một phật tử nữ. Chán Mớ Đời 

Sau này, mình sang Cali thì đi chùa, tình cờ gặp một ông thầy ở San Diego, có gặp mình ở Connecticut nên xin số điện thoại. Sau này, ông ta không còn trù trì chùa ở San Diego lại liên lạc với mình. Ông ta nói có cái am nhỏ ở vùng này, nay muốn xây cái chùa và nhờ mình vẽ. Mình nói mình không vẽ chùa nữa, vừa nghĩa bóng và nghĩa đen. Sau này, ai làm chùa cho ông rồi bỏ chạy, ông ta kêu mình lại giúp hoàn tất ngôi chùa. Đành phải nghe lời thầy.

Lý do mình không muốn giúp vẽ chùa và xây vì nghe ông ta kể, năm vừa rồi Tết, thu được $150,000 cách đây 20 năm, còn phật đản thì được $80,000,… xem như một lối kinh doanh, không bị đánh thuế. Mình tính xây một nơi để họp hội và vài căn nhà nhỏ ở trên vườn bơ. Cuối tuần cho mướn để thiên hạ lên học thiền định chi đó.

Nghĩ đi nghĩ lại thích đi giang hồ như xưa nên bỏ ý định làm giàu, xây nhà thiền định bú xua la mua.

Khoa học đã giúp chúng ta tiến bộ rất nhiều, chúng ta quen sử dụng lý trí nên từ từ quên cái Tâm của mình. Ông Nguyễn Du khi xưa có nói “ Cái tâm kia bằng 3 chữ Tài”. Mình thấy trên bàn thờ nhà thơ Nguyễn Hữu Loan có thờ chữ Tâm thay vì ông Phật. Ngày nay, đa số chúng ta chỉ chú ý đến cái tài, danh vọng, thành đạt mà quên đi cái tâm của con người. Chúng ta đánh giá con người về áo quần bên ngoài, xe cộ, nhà cao cửa rộng nhưng không để ý đến sau những hào nhoáng bên ngoài, tâm hồn của họ bị áp lực nặng, chưa chắc họ đã hạnh phúc.

Chị bạn hỏi có tin về linh hồn sau khi qua đời. Mình nói không chết là hết. Nếu có kiếp sau thì tính sau. Mình thích đồng hành với mấy ông cha vì họ giúp đời, tha nhân còn xây chùa thì mình thấy mệt lắm. Sau này chết, mình đã viết di chúc là cho khoa học cơ thể mình để vợ con khỏi tốn tiền nhà quàn, thiêu đốt hay mua đất chôn. Số tiền này dùng để giúp từ thiện tốt hơn. Mình hay thấy nhiều đám tang kêu đừng phúng điếu, gửi tiền từ thiện. Mình dẹp vụ mời sư cúng, tốn tiền vì mình biết sẽ không bao giờ lên cõi Vĩnh hằng, hay thiên đường.

Có ông mỹ nuôi ong, đạo Tin LÀnh, cứ tốn tiền mời mình ăn sáng để giảng đạo, kêu gọi mình trở về đạo. Gặp mình là thành phần ngoan cố nên bỏ cuộc. Mình nói về ông thánh Paul, chưa bao giờ gặp ông Giê Su nhưng cứ viết về những lời giang của ông ấy rồi đến mấy tông đồ khác như Mathieu, Luke,.. mình nói đã đọc Cựu Ước và Tân Ước, Tora của Do thái giáo, Coran của hồi giáo rồi. Còn Tứ Diệu Đế và Bát Chánh Đạo thì mình có đọc khi nghiên cứu vẽ chùa.

Nay tốn tiền nhiều quá nên hết gọi mình đi ăn sáng để đọc thánh kinh. Mình nói với ông ta là không muốn lên thiên đàng. Vì không muốn gặp lại mấy cô mình quen khi xưa, đì mình khá mệt. Vợ mình thì kêu kiếp sau, gặp mình là bà ta băng qua đường trốn. Mình cầu nguyện họ lên thiên đường còn mình thì ở địa ngục cũng không sao. Hy sinh đời mình củng cố đời họ. Mong phúc lành cho họ lên thiên đường. Chán Mớ Đời

Cầu thủ của Bayern Munich: 

Sadio Mane, a Senegalese soccer star, earns approximately $10.2 million annually. He gave the world a rude awakening after some fans were flabbergasted when they saw him carrying a cracked iPhone 11. His response was awesome:

"Why would I want ten Ferraris, 20 diamond watches, and two jet planes? I starved, I worked in the fields, played barefoot, and I didn't go to school. Now I can help people. I prefer to build schools and give poor people food or clothing. I have built schools and a stadium, provide clothes, shoes, and food for people in extreme poverty. In addition, I give 70 euros per month to all people from a very poor Senegalese region in order to contribute to their family economy. I do not need to display luxury cars, luxury homes, trips, and even planes. I prefer that my people receive some of what life has given me." 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hậu quả của chương trình “Vòng Đai và Con Đường”

 Dạo này đọc báo chí của á châu thấy nhiều nước bị Trung Cộng dụ, cho vay tiền để phát triển theo chương trình “vòng đai và con đường”, đang bị khốn khổ như Sri Lanka, Pakistan, Phi Châu,…

Trước tiên mình xin nhắc lại sơ sơ một bài mình đã viết lâu rồi về sát thủ kinh tế, để giúp nhớ lại sự việc.

Trước khi thế chiến thứ 2 kết thúc, trục Đức quốc Xã, Ý Đại Lợi, và Nhật Bản đầu hàng, đại diện các quân đội đồng minh, đã họp tại Bretton Woods, New Hampshire để bàn việc chia cắt, ảnh hưởng kinh tế sau chiến tranh.

Các nước chiến thắng thế chiến thứ 2, đồng ý giữ hối giá tiền tệ của họ với đồng mỹ kim, thay thế đồng bảng Anh, khi buôn bán giao thương. Họ dùng mỹ kim để thanh toán tiền nong để giản tiện mọi việc tránh tranh cãi. Để tránh nạn chiến tranh thương mại trong tương lai, quốc gia không được hạ giá tiền tệ của mình, để gia tăng xuất cảng,… 

Điểm quan trọng là họ sẽ dựa trên hối suất căn bản của vàng. Nghĩa là các ngân hàng quốc gia bảo đảm tiền tệ của họ , có thể đổi thành vàng khi cần. Các quốc gia đồng ý sẽ đổi tiền tệ của họ qua mỹ kim thay vì vàng. Lý do là Hoa Kỳ giữ 3/4 số vàng của thế giới. Không có tiền tệ nào trên thế giới có đủ vàng để thế chân. Nếu mình không lầm thì trong cuộc chiến, các nước đồng minh, sợ Đức quốc xã chiếm hết số lượng vàng dự trữ của họ nên đem sang Hoa Kỳ gửi. Sau này Tây muốn lấy lại, đem thuyền đến để chở người Mỹ không đưa lại thì phải khiến De Gaulle chửi thề. Tương tự Việt Nam Cộng Hoà đầu hàng thì người ta hỏi 16 tấn vàng của ngân hàng quốc gia đi về đâu. James Bond có phim nói về cướp số vàng sự trữ của Hoa Kỳ.

Một lượng vàng có thể đổi lấy 35 đôla, nghĩa là người thường có thể bước vào bất cứ chi nhánh ngân hàng nào, có thể đổi 35 đô la cho một lượng vàng. Từ từ người ta sử dụng mỹ kim thay thế cho vàng vì nhẹ, dễ di chuyển.

Lý do là trước thế chiến thứ 1, các quốc gia đều theo hệ thống tiền tệ căn bản là vàng nhưng khi họ tham chiến thì cứ in tiền để trả tiền chiến tranh khiến lạm phát gia tăng khủng. Sau chiến tranh thì họ trở lại với vàng.

Đến năm 1927, cuộc đại suy thoái của Hoa Kỳ, người dân, bỏ mỹ kim để mua vàng khiến chính phủ không còn khả năng in tiền. Do đó hội thảo tại Bretton Woods giúp uyển chuyển khi gặp suy thoái, tránh việc người dân đổi tiền thành vàng, cất giữ.

Ở Việt Nam có vụ tiền cụ Hồ sau 1945, lạm phát vì in tiền ra để trả nợ, trả lương,… nghe mệ ngoại mình kể là đi chợ, người ta gánh tiền đi để mua. Có dịp mình kể vụ này.

Bên thắng cuộc cho rằng đã đến giờ chủ nghĩa thực dân từ thế kỷ 19 đã lỗi thời, tốn sức và quân đội để chiếm đóng, cai quản các thuộc địa. Họ trao trả nền độc lập cho các thuộc địa cũ và thành lập các hội đồng liên hiệp như Union française, Commonwealth để nắm giữ các nền kinh tế của thuốc địa cũ với họ. Họ giao chính quyền lại cho những tay sai đắc lực của họ tại các thuộc địa, làm thái thú dùm cho họ, bù lại thì được sống trong nhung lụa,… 

Để kiểm soát tiền tệ của thế giới Tự Do và các thuộc địa cũ, họ thành lập hai quỹ tiền tệ là Ngân Hàng Thế  Giới và International Money Fund (quỹ tiền tệ thế giới). Một có cơ sở chính tại Hoa Kỳ và một tại Âu Châu. Tiền mỹ kim được giao dịch buôn bán chính trên thị trường quốc tế. 

Vấn đề là đến năm 1971, tổng thống Nixon quyết định bỏ hối suất mỹ kim theo vàng, nghĩa là người dân có $35, không còn vào ngân hàng đổi lấy 1 lượng vàng như trước đây, mà hiệp ước Bretton Woods đã quyết định. Nay 1 lượng vàng giá gần $2,000.

Nợ ngoại quốc so với GDP

Các thuộc địa mới được trao trả độc lập, thực dân về nước, rút hết tiền của các thuộc địa nên không có tiền để phát triển đất nước. Lúc đó, các quốc gia thực dân như Pháp, Anh quốc, Hoa Kỳ,.. mới cho người đến gặp các vị nguyên thủ quốc gia mới được độc lập, đưa ra chương trình như xây nhà máy điện, hạ tầng cơ sở,..

Nhớ dạo mình ở Anh quốc, chính quyền Thatcher, sử dụng tất cả tiền quỹ dư của Hương Cảng để xây phi trường, hạ tầng cơ sở do các công ty Anh quốc đấu thầu như công ty kiến trúc Norman Foster & Associates mà mình làm việc được lãnh thiết kế phi trường Hồng Kông mới.

Vấn đề là các nước dành lại độc lập không có tiền, sẽ được các quốc gia tây phương này bảo trợ, nói sẽ giúp được mượn tiền ở Ngân HÀng Thế Giới hay Quỹ tiền tệ thế giới mà họ là quốc gia cho vay. Người ta gọi những người đưa ra các chương trình này là “sát thủ kinh tế.” Người tây phương mất dậy, như tường hợp Hoa Kỳ, họ cho các công ty tư, đưa người đi các nước nghèo muốn phát triển, kế hoạch hoá các chương trình rồi kêu nguyên thủ ký. Lại quả cho giới cầm quyền.

Vấn đề là các chương trình này rất đắt tiền hơn thực tế. Nhất là các công trình này đều phải được đấu thầu, thực hiện bởi các công ty Mỹ, ANh, Pháp,… họ sẽ cho tiền lại quả cho các vị nguyên thủ và cho các công ty mỹ , hấp , Anh quốc lãnh thầu. Họ đem kỹ sư của họ sang làm việc tại các nước sở tại tương tự các chương trình khi xưa tại Việt Nam, đều do các công ty mỹ thực hiện như RMK,… người Việt mình ít dính vào, có làm ké được một phần nào mà họ không làm được. Rốt cuộc tiền mỹ đều ở lại các xứ này, không được đỗ vào các nước đệ tam thế giới. 

Nếu để các kỹ sư của nước sở tại l thực hiện các công trình này, giá thành sẽ rẻ hơn rất nhiều. Lương một kỹ sư mỹ có thể mướn 10-20 kỹ sư địa phương. Hay sử dụng đất cát, xi măng,..sản xuất tại địa phương.

Giá công trình quá qua so với đời sống sở tại, nên thiếu nợ, trả không được vì tiền lời cao, do đó các nước này đều bị phù thuộc vào các nước tân thực dân. Ai mà không nghe lời thì họ cho làm đảo chánh hay giết như trường hợp ở Guatemala, Panama,… mình có kể rõ vụ này này, ai tò mò tìm trên bờ lốc của mình.

Nay nói về Trung Cộng với con đường lụa ở thế kỷ 21. Trung Cộng học được cái mánh này của các nước tây phương, họ cũng bắt chước bằng cách dụ các nước nghèo để mượn tiền phát triển đất nước. Cũng điều kiện là các công ty đấu thầu thuộc Trung Cộng. Họ cho mượn dễ dàng, không đòi hỏi phải nhân quyền bú xua là mua,…

Gần đây các nước như Sri Lanka, Pakistan, Sierra Leone, Tanzania,.. mình có xem phim tài liệu nói về người Tàu sang các nước này để làm việc. Họ xây nguyên làng của họ để làm việc,…

Gần đây có cuốn sách “Banking on Beijing” khảo sát các chương trình do Trung Cộng cho vay để thực hiện các hạ tầng cơ sở tại các quốc gia này. Họ nhận thấy là các chương trình đa số đều được xây dựng tại các nơi sinh trưởng của các lãnh tụ cầm quyền. Cuốn sách cho thấy Trung Cộng cho vay và thực hiện đến 4,368 chương trình trên 138 quốc gia, trong đó có Việt Nam tổng cộng giá trị lên đến 354 tỷ mỹ kim từ năm 2000 đến 2014. Đến nay thì còn nhiều hơn.

Lạm phát đang lên tại Hoa Kỳ nhưng nếu xét các nước ở vùng Nam Á châu thì người ta có thể tiên đoán từ đây đến cuối năm thì có biến chuyển khá trầm trọng cho các nền kinh tế tại đây vì chương trình Vòng Đai và Con Đường của Trung Cộng.

Sri Lanka xem như không còn dự trữ tiền tệ ngoại quốc. Tháng rồi đã không trả được tiền lời cho các món nợ quốc tế. Không chỉ có Sri LAnka mà các nước xung quanh như Nepal, Maldives, Pakistan cũng đều lâm vào tình trạng chung. Người da trắng đã gian ác khi cho vay nhưng anh tầu còn tàn ác hơn.

Từ 20 năm nay, Trung Cộng bơm tiền rẻ vào các vùng này để đổi lấy các cứ điểm quan trọng về quân sự và kinh tế. Người ta ước lượng Sri Lanka thiếu Trung Cộng độ 10% của tổng số nợ, trong khi Pakistan lên đến 27.4%. Sri Lanka bị dụ xây một hải cảng lớn mà không có đường xá gì nối liền nên cuối cùng phải cho Trung Cộng mướn trong vòng 99 năm. Xem như đã mất luôn. Họ đem người Tàu đến đây định cư xây cất , sinh con đẻ cái thì 99 năm là thuộc về Trung Cộng vì chỉ có dân tàu ở đây, nói tiếng tàu. Mình có viếng thăm Campuchia, thấy hải cảng xứ này, toàn là người Tàu, xem như Trung Cộng có hải cảng quân sự tại đây để kiểm soát vịnh Thái Lan. Chán Mớ Đời 

Đại dịch Covid thêm các vấn đề tham nhũng, kém quản trị, thêm chiến tranh Ukraine khiến lạm phát tại Sri Lanka có thể lên đến 39.1% năm nay. Năm 2019. Chính quyền mới của Sri Lanka giảm thuế để kích thích tăng trưởng kinh tế như Hoa Kỳ dưới thời ông Trump nhưng Covid 19 xẩy ra khiến kỹ nghệ du lịch bị ngưng hoàn toàn nên không có tiền tệ để trả nợ.

Thay vì nói chuyện điều đình với IMF, vì sợ cơ quan này bắt họ phải thắc lưng buộc bụng họ cứ tiếp tục trả nợ vì tin rằng đại dịch, chỉ tạm thời, du khách sẽ trở lại nhanh. Chính phủ cấm nhập cảng phân để dự trữ tiền mỹ kim, khiến mùa thu gặt trà giảm rất nhiều, không xuất cảng được nhiều. Nay nghe nói quỹ dự trữ chỉ còn độ 50 triệu đô la.

Pakistan tương tự nghe lời anh bạn hàng xóm, ngân hàng quốc gia của xứ này cho biết chỉ còn độ 16.4 tỷ đô la. Nợ quốc tế so với GDP là 35%, đỡ hơn Sri Lanka đến 58%. Vấn đề ngày nay là tiền mỹ kim lên giá so với tiền tệ quốc tế dù bị lạm phát. 1 Euro gần xáp xỉ 1 đô la. Tiền lời ở Pakistan nay lên 13.8%, có thể lên 15% vào cuối năm nay hay sớm hơn. Điểm lạ khi đọc báo á châu, thấy dân tình Ấn Độ, nhảy vào chửi Pakistan thậm tệ.

Maldives mà thiên hạ nói đi du lịch đắt tiền cho biết là có nợ 250 triệu đô la phải đóng trong 48 tiếng tới. JP Morgan cho biết xứ này có khả năng xù tiền nợ vào năm 2023. GDP của xứ này so với tiền nợ là 67% vào tháng 1 năm tới. Xứ Bahamas cũng tương tự có nợ là 36.5% so với GDP mà du lịch chưa trở lại bình thường. Nepal thì có đến 40% nợ so với GDP.

Vấn đề là Trung Cộng không muốn thương lượng, cắt giảm nợ cho mấy xứ này như các nước tây phương thường làm, vì họ muốn chiếm đất. Dữ Trữ Liên Bang của Hoa Kỳ muốn chống lạm phát thì gia tăng tiền lời khiến tiền mỹ kim lại được giá so với các nước khác nên trả nợ bằng Mỹ kim là khốn khổ vì đắt hơn.

Các xứ này quay qua các nước tây phương thì các xứ này làm khó dễ, bảo mày chạy theo thằng tàu thì cứ bám đuôi chúng. Họ nghĩ có thể vùng Nam Á châu sẽ bị khủng hoảng tiền tệ trong tương lai gần đây như 2 thập niên trước.

Tiện đây mình tải lại một bài của ai viết lâu rồi, về các chương trình xây dựng hạ tầng cơ sở tại Việt Nam. Không nhớ ai là tác giả vì viết tắt tên họ. Xin mạn phép tải lên đây để mọi người tham khảo.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Trong Chiến lược Quốc phòng Quốc gia năm 2018 của Hoa Kỳ, phía Hoa Kỳ đã cảnh báo là Trung Quốc đang sử dụng chính sách “kinh tế cưỡng đoạt” để nhằm đạt được những mục tiêu chiến lược tại khu vực châu Á cũng như trên toàn cầu. Một trong những hình thức của chính sách “kinh tế cưỡng đoạt” đó chính là chính sách “ngoại giao bẫy nợ” được giăng ra với các nước đang và chậm phát triển.

“Chính sách ngoại giao bẫy nợ” được một số nhà nghiên cứu của Trường đại học Harvard giải thích “là một kỹ nghệ đang được Trung Quốc gia tăng áp dụng để tận dụng các khoản nợ cộng dồn lại, từ đó đạt được các mục tiêu chiến lược mà Trung Quốc đã đặt ra”. Theo đó, có 3 mục tiêu chiến lược quan trọng mà các “bẫy nợ” của Trung Quốc giăng ra để đạt được, đó là: 1) Thiết lập trên thực tế chiến lược “chuỗi ngọc trai” để có thể chi phối được khu vực châu Á; 2) Làm suy yếu mạng lưới đồng minh và đối tác của Hoa Kỳ, để Trung Quốc có thể nắm ưu thế tại biển Đông; 3) Hỗ trợ Hải quân Trung Quốc vượt qua Chuỗi đảo thứ nhất để có thể vươn ảnh hưởng ra khu vực Thái Bình Dương.

Cách thức thực hiện chính sách “ngoại giao bẫy nợ” này được Cựu Ngoại trưởng Hoa Kỳ, Rex Tillerson tóm tắt: “Khuyến khích sử dụng các hợp đồng không rõ ràng, thực hiện các khoản vay mang tính chất cưỡng đoạt, đi đến các thoả thuận bằng các phương cách tham nhũng, từ đó đẩy các quốc gia vay mượn lún sâu vào nợ nần, từ đó họ phải bán rẻ chủ quyền của chính họ…”

Báo chí gần đây nhắc đến trường hợp nhiều quốc gia vướng phải bẫy nợ phải bán rẻ chủ quyền cho Trung Quốc như trường hợp Srilanka đối với việc phải bắt buộc cho Trung Quốc thuê cảng Hambantota với thời hạn 99 năm, sau khi không trả nổi món nợ khổng lồ từ Trung Quốc.

Tuy nhiên, câu chuyện Việt Nam lại gần như không được nhắc tới như các “nạn nhân” của chính sách “kinh tế cưỡng đoạt” này của Trung Quốc. Vậy chẳng lẽ Việt Nam nằm ngoài chính sách của TQ? Hay dân VN thông minh nên không bị mắc bẫy? Chắc chắn là không rồi, cùng điểm qua một số dự án có đầu tư Trung Quốc mà VN thất bại hoàn toàn, đã không sử dụng được lại còn mang về một đống nợ cho con cháu để sáng mắt ra:

 

1. Dự án Đường sắt Cát Linh – Hà Đông:

Tuyến đường sắt này thực hiện từ khoản vay 250 triệu USD từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc, do Công ty Hữu hạn tập đoàn Cục 6 Đường sắt Trung Quốc làm tổng thầu thi công. Sau đó, số vay nợ tăng lên 550 triệu USD (gần 8.800 tỷ đồng) và điều chỉnh tăng lên 868 triệu USD (18.000 tỷ đồng). Đến nay qua 4 đời Bộ trưởng GTVT và tính đến ngày 31/12/2019 là 9 lần lỗi hẹn, dự án vẫn chưa thể hoàn thành, nhưng đã đến hạn phải trả tiền lãi cho Ngân hàng Trung Quốc khoảng 650 tỉ đồng/ năm.

 

2. Dự án tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải phòng

Cuối tháng 11/2019, dư luận Việt Nam rộ lên việc Bộ giao thông vận tải Việt Nam đang triển khai lập kế hoạch chi tiết cho tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng. Thông tin từ báo chí cũng cho biết là Chính phủ Trung Quốc sẵn sàng tài trợ số tiền 10 triệu nhân dân tệ, tương đương 33,4 tỉ đồng để khảo sát lập quy hoạch cho dự án này. Các nhà nghiên cứu cho rằng, tuyến đường sắt này thực sự không đáp ứng nhu cầu đi lại cùa người dân mà chiếm vốn đầu tư ban đầu lên tới khoảng 100.000 tỉ đồng là quá phung phí. Chưa kể như người phương Tây hay nói “không có bữa trưa nào là miễn phí” để giải thích việc không phải bỗng dưng mà phía Trung Quốc “cho không” hơn 33 tỉ đó.

3. Nhà máy đạm Ninh Bình

Theo phân tích của các chuyên gia thì nhà máy Đạm Ninh Bình đang phải gồng mình trả khoản nợ 5.000 tỷ đồng với lãi suất 4%/năm cho Ngân hàng Eximbank Trung Quốc. Và nguồn vốn mà Chính phủ Trung Quốc cho phía Việt Nam vay đầu tư nhà máy Đạm Ninh Bình thông qua Eximbank không phải là vốn ODA.

Theo thông lệ quốc tế, ODA là hình thức cho vay đặc biệt bởi tính lợi nhuận không cao, nó là các quan hệ hỗ trợ nhau trong quá trình phát triển. Các nước đi tiên phong thường viện trợ hoặc cho các nước chậm phát triển vay ưu đãi, hỗ trợ họ nhanh chóng ngang bằng với các nước khác ở nhiều phương diện nhằm tạo ra một hệ thống phát triển tương đồng hơn.

Nhưng khi vay tiền của Exim bank Trung Quốc, một trong những điều kiện của họ là Việt Nam phải sử dụng nhà thầu của họ.

Tờ báo Đất Việt cho biết: “Ban đầu phía Việt Nam tưởng có lợi khi được vay với lãi suất 4%, dù không thấp nhưng vẫn rẻ hơn so với vay thương mại, tuy nhiên nó lại đi kèm với điều kiện phải sử dụng nhà thầu Trung Quốc, dùng máy móc, thiết bị thay thế của Trung Quốc…

Đó là những ràng buộc khiến bên đi vay “sập bẫy” và khi ấy công cụ tài chính của Trung Quốc đã vượt khỏi mục tiêu kinh tế đơn thuần. Đằng sau đó là vấn đề chính trị, nền móng của sự phát triển. Quan hệ giữa hai bên cũng không phải là hai đối tác bình thường, sòng phẳng và bình đẳng trong nền kinh tế thị trường, giữa người cho vay và bên đi vay nữa mà nó đã mang tính chất giữa hai chính phủ, hai quốc gia.”

4 Dự án mở rộng nhà máy Gang thép Thài Nguyên giai đoạn 2

Thông tin về dự án này trên báo Pháp luật TPHCM như sau: “dự án này được Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư vào năm 2005; giao VNS tổ chức thẩm định, xem xét phê duyệt; Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) là chủ đầu tư.

Tổng mức đầu tư (TMĐT) được HĐQT VNS phê duyệt là 3.843 tỉ đồng, gồm hai gói thầu chính: (1) Gói thầu mỏ sắt Tiến Bộ đã hoàn thành đưa vào sử dụng với giá trị thanh toán là 224 tỉ đồng; (2) Gói thầu EPC dây chuyền công nghệ luyện kim (143 triệu USD, sau là 160,9 triệu USD) đấu thầu rộng rãi, Tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) trúng thầu với giá 160,9 triệu USD.

Sau ký hợp đồng, MCC đã được tạm ứng 35,6 triệu USD; tiếp đó TISCO và MCC ký 10 phụ lục điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng của hợp đồng EPC đã ký.

Ngày 15-5-2013, chủ tịch HĐQT TISCO ký quyết định phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án là hơn 8.100 tỉ đồng (tăng 4.200 tỉ đồng), thời gian thực hiện đến hết năm 2014 đi vào hoạt động. Thực tế, gói thầu EPC đã tạm dừng thi công từ năm 2013 đến nay, các hạng mục đều chưa hoàn thành.

TISCO đã thanh toán thay MCC tiền thuế là 11,6 triệu USD, thanh toán chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị là 4,737 tỉ đồng, vượt giá trị hợp đồng, trong khi MCC chưa chuyển đủ thiết bị, cung cấp nhiều máy móc thiết bị sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật, không phù hợp với quy chuẩn Việt Nam với giá trị xác định bước đầu là 38,8 triệu USD (42 xe ô tô là 1,033 triệu USD, năm đầu máy toa xe là 5,4 triệu USD…).”

Sai phạm tại dự án này cũng liên quan tới nhà thầu Trung Quốc, đã khiến ông Hoàng Trung Hải – đương kim Bí thư thành uỷ Hà Nội, Cựu phó thủ tướng đã bị chịu án kỷ luật.

Một báo cáo của Bộ kế hoạch đầu tư Việt Nam năm 2018 cho biết: “trong số 12 đại dự án thua lỗ nghìn tỷ của Bộ Công thương, có đến 4 dự án là sử dụng vốn vay từ Trung Quốc. Trong đó, nhà máy Đạm Ninh Bình có tổng vốn đầu tư 6.000 tỷ, bị đội vốn lên tới 10.000 tỷ đồng; nhà máy Đạm Hà Bắc đội vốn lên hơn 10.000 tỷ đồng; dự án mở rộng giai đoạn 2 Gang thép Thái Nguyên bị đội vốn từ hơn 3.800 tỷ đồng ban đầu lên hơn 8.100 tỷ đồng; dự án khai thác mỏ sắt Quý Xa và Nhà máy Gang thép Lào Cai bị đội vốn gấp đôi từ 175 triệu USD lên hơn 335 triệu USD.”

Các khoản vay từ Trung Quốc “lãi suất cao hơn gấp rưỡi hoặc gấp 2 lần so với các thị trường khác; điều kiện vay kém ưu đãi; yêu cầu chỉ định thầu cho các công ty Trung Quốc; các dự án cho nhà thầu Trung Quốc thực hiện thường xuyên bị chậm tiến độ, đội vốn…”

Chỉ qua 4 trường hợp mà báo chí Việt Nam nêu gần đây đã cho thấy, các cảnh báo từ phía các nhà nghiên cứu và chính khách Hoa Kỳ về “chính sách ngoại giao bẫy nợ” của Trung Quốc là hoàn toàn có cơ sở thực tế. Tất cả các dự án sai phạm lớn của Việt Nam mà bài này đã nêu đều có bóng dáng của Trung Quốc với những vấn đề như hợp đồng không rõ ràng, lãi suất cao, các điều kiện kèm theo như sử dụng nguyên liệu và bên thi công từ Trung Quốc… Tất cả những yếu tố này được Trung Quốc triển khai trong bối cảnh chính quyền thiếu minh bạch, công khai và không loại trừ việc các bên ký kết các hợp đồng như vậy có bóng dáng của tham nhũng.

Những lo ngại về việc chính quyền Việt Nam nhượng bộ hoặc “vướng vào” tham nhũng với phía Trung Quốc, từ đó sẽ dẫn đến những nhượng bộ về chủ quyền như trường hợp Srilanka, Pakistant là hoàn toàn có lý do. Chính vì vậy, nếu chính quyền Việt Nam thực tâm muốn vượt qua “bẫy nợ” này thì chỉ có công khai, minh bạch các thông tin, tôn trọng sự phản biện từ các chuyên gia mới có thể thực hiện được.

T.H