Tấm ảnh ngày xưa còn bé

 Hôm trước, thấy trên mạng, có ai nói là cây thông ở góc đường Duy Tân và Phan Đình Phùng đã bị đốn bỏ khiến mình thất kinh. Xem như cây thông độc nhất trong thành phố Đà Lạt trước 75, dấu tích của chế độ cũ đã hoàn toàn biến mất.

Mình nhớ đến cây thông này vì khi xưa, ông cụ mình đến cái kiosque ngay bên cạnh để học đánh máy, thi vào ty công chánh, làm công chức. Sau khi giải ngủ, ông cụ mình, phải đi học lại để lấy bằng tiểu học để được lên ngạch, lương cao hơn và học đánh máy. Có lẻ khi xưa, phụ nữ ít đi làm nên đàn ông làm thư ký đánh máy các văn thư.

Cây thông độc nhất của thành phố. Hình như khi xưa, có cái trang thờ ai chết ở đây thì phải. Thường chỗ nào có người chết vì tai nạn, họ hay lập cái trang để thờ như chỗ am Sohier. Tiệm phở Ái ngày nay là địa điểm cái kiosque, làm bằng gỗ, nơi ông cụ đến học đánh máy.

Chỗ chiếc xe buýt đậu, khi xưa chỉ toàn là hoa Quỳ mọc dại đầy khúc này, chạy lên đến đường Thủ Khoa Huân.

Chỗ này là giáp điểm của hai đường Duy Tân bên phải của tấm ảnh, chạy lên dốc và Phan Đình Phùng, đường nơi tác giả chụp ảnh.

Từ chỗ hai người băng qua đường, đối diện trên đường Duy Tân, có nhà của Lê Huy Hà, học chung với mình khi xưa. Có người chị, học Yersin, trên tụi này mấy lớp, dạy kèm mình nhưng mình học dốt quá nên nghỉ.

Tấm ảnh này chụp xa xa, trên đường Duy Tân chạy xuống Hải Thượng, thấy cái trang và cây Thông to lớn ngay ngã 3.

Bà cụ đi bán nên ông cụ trông mình, khi đi học đánh máy thì dắt mình đi theo. Bố vào học thì mình buồn đời, đứng ngoài nhìn vào, ngáp ruồi, đợi bố học xong. Tương tự tối ông cụ đi học thêm ở trường Thăng Long, số 4 đường Hai Bà Trưng, Đà Lạt. Hình như trên lầu hai thì phải.

Sau này, nghe ông cụ nói với mấy người bạn về những bài toán về hai đồng tử, đi bộ hay chạy xe với tốc độ, gặp nhau ở điểm nào. Ông cụ kêu khó lắm khiến mấy người bạn ngồi trầm trồ, miệng u chau u chau. Sau này mình học tới đó thì thấy chả có gì cả phải u chau u chau.

Vấn đề là khi mình sang Văn Học, sáng đi học thì phải tính thời gian để bắt kịp động tử Cái Bớt mỘt Thời, khi thấy cô nàng xuất hiện ở ngã ba Hai Bà Trưng và cầu Cẩm Đô. Mình phải tăng tốc, để động tử Sơn Đen bắt kịp động tử Cái BỚt Một Thời ở trường Thăng Long, sau đổi thành trường Hiếu Học.

Có tấm ảnh cũng gần gần chỗ này, trên đường Phan Đình Phùng, đi độ từ chỗ ngã ba độ 20 thước, sẽ thấy hình ảnh này, có vạc đất. Cô gái đi học về, thấy tấm bảng chỉ đường, cho biết đến ngã ba Duy tân. Đặc biệt, căn nhà hai tầng bên tay trái, phía dưới là nhà bảo sanh Trương Thị Lập mà mình đã có kể. Cô em kế mình được sinh tại đây, còn lầu trên là phòng mạch bác sĩ Phạm Trọng Lương, bố của ông thầy dạy anh văn tên Khôi, bố một người bạn học chung ở Yersin.

Chỗ bụi hoa Quỳ, trước cầu thang lên phòng mạch bác sĩ Lương, có một con đường đất chạy vào bên tay trái, có một khu dân cư mà gia đình ông giáo Kim, dạy hè mình ở đường phan Đình pHùng, cạnh khách sạn Mimosa, đối diện trường Minh Trí. Ông giáo Kim, có người con học hơn mình đâu mấy lớp, có dạy kèm mình nhưng được vài tháng, ông thần kêu mình dốt quá mức tưởng tượng, không cải tạo được nên ngưng.

Xem tấm không ảnh cho thấy bên tay trái, có ngã ba Duy Tân và Phan đình Phùng, có cây thông, cái trang và kiosque nơi ông cụ học đánh máy. Thấy đường Duy Tân, chạy xuống bùng binh Hải Thượng. Bên cạnh trường Việt Anh, ngay đường Duy Tân là ga ra Trung Tín, nay ở San Jose. Con trai Nguyễn Trung Thiện, học chung với mình khi xưa, nay ở Nam Cali, mở ga ra sửa xe nối nghiệp bố. Để hôm nào mình kể tiếp về tấm ảnh này. Nếu ai thích thì nhắc vì mình hay quên.

Tấm ảnh này do Nguyễn Kính, cựu học sinh Adran gửi. Hình như tấm này được trùng tu với phân mềm vì mình có tấm này nhưng hơi mờ. Để tuần sau, mình sẽ kể về tấm ảnh này. Hy vọng trước khi lên đường leo núi Kilimanjaro.

Tấm này cho thấy cây thông ở góc ngã ba Duy Tân và Phan Đình Phùng. Đặc biệt thấy căn nhà của ông giáo Kim, dạy hè mình ở cạnh khách sạn Mimosa. Hôm trước có bỏ lên đây tấm ảnh có phòng mạch bác sĩ Phạm Trọng Lương, và nhà bảo sanh Trương thị Lập, thấy khuôn viên trường Việt Anh. Thêm thấy bên đường Hai Bà Trưng, có trường Thanh Long hay Hiếu Học ngày xưa.

Có người gửi cho tấm ảnh này ngày nay. Kinh. Chán Mớ Đời 

Mình chỉ muốn kể về kiosque , nơi ông cụ đi học đánh máy để làm thư ký cho ty công chánh nhưng nhiều hình ảnh, nhiều kỷ niệm từ đâu tuôn về nên ngưng đây. Hôm nào rảnh sẽ kể tấm ảnh trên đây.

Hình ảnh trên báo Việt Nam hôm qua, Đà Lạt mưa có 1 tiếng đã lụt ngập đường Phan Đình Phùng

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Quỹ dự trữ liên bang Hoa Kỳ?

 Hồi mới sang Hoa Kỳ, mình nghe nói đến quỹ dự trữ liên bang (Federal Reserve System, thường được gọi tắt là Federal Reserve hay the Fed). Lúc đầu mình tưởng đó là ngân hàng quốc gia Hoa Kỳ. Sau này khám phá ra không phải, là của tư nhân. Fed được xem có vai trò tương đương là ngân hàng trung ương của Hoa Kỳ, được thành lập bởi luật Federal Reserve Act, ngày 23 tháng 12, năm 1913.

Đây mới quan trọng là cục thuế vụ IRS (Internal Revenue Service), được thành lập vào năm 1913, cùng năm với FED. Trước đó, người Mỹ không phải đóng thuế lợi tức. Fed là của tư nhân chớ không phải của chính phủ Hoa Kỳ. Do đó người ta mới nói đến các tay tài phiệt đứng sau lưng của Fed, những người thật sự kiểm soát quyền lực của chính phủ Hoa Kỳ hay trên thế giới. Tổng thống và các đại biểu chỉ là bù nhìn được chọn để thi hành các chính sách của giới tài phiệt. Ai nắm tiền, người đó nắm quyền lực.

Cách làm giàu nhanh nhất là gây chiến tranh, bán vũ khí. Putin xâm chiếm Ukraine nhưng Hoa Kỳ và đồng minh đã huấn luyện quân đội Ukraine từ năm 2014. Đó là lỗi lầm của Putin. Đáng lẽ hắn phải xâm chiếm toàn lãnh thổi Ukraine năm 2014. 

Ngày nay, người Mỹ đóng thuế để các công ty sản xuất vũ khí, tặng vũ khí cho quân UKraine đánh đấm, trong khi người Mỹ nghèo đói đang lan tràn khắp nơi. Lên Los Angeles, thấy đầy. Dân đứng đầu đường xin tiền khắp nơi. Sang năm, khi họ bắt buộc phải để suy thoái kinh tế vì in tiền như điên từ 2 năm qua.

Các chuyên gia kinh tế mà mình mua tài liệu của họ, giải thích là nhà cửa có thể xuống 50%, thị trường chứng khoán có thể xuống 90%. Năm 2006, nhà cửa lên như điên, đi Seminar, người ta hỏi làm thế nào mà thế hệ con của họ có thể mua nhà. Đùng một cái 2008 xẩy ra, nhà xuống như điên, thiên hạ nhảy vào mua rồi lập lại giá nhà như hôm nay.

Năm 1992, mình và đồng chí gái mua căn nhà giá $180,000 trước khi lên xe bông. Hai năm sau, giá nhà xuống $130,000, bay đi $50,000, xem như 30%. Lịch sử lập lại và những tên giàu có, tài phiệt càng giàu hơn, còn dân nghèo thì bay hết vốn, sạt nghiệp.

Chính phủ Hoa Kỳ không làm ra đồng đô la nào cả. Họ có tiền để chi tiêu là nhờ vào thuế đóng của người Mỹ đi làm. Nếu họ có làm chương trình gì thì gây quỹ bằng cách bán trái phiếu cho người Mỹ hay ngoại quốc, hứa là sẽ trả bao nhiêu sau 5, 7 hay 10 năm,.. không phải đóng thuế. Điển hình, trường trung học của mấy đứa con, muốn có tiền để sửa chửa, xây thêm lớp học, trang bị điện tử,…thì cơ quan giáo dục của thành phố, gây quỹ bằng cách bán trái phiếu cho thiên hạ. Nay mới xây xong.

Ở cấp nhỏ hơn, điển hình một nhà đầu tư , muốn xây một khu nhà cửa. Cần xây dựng hạ tầng cơ sở, ống cống , đường xá, họ làm trái phiếu để mượn tiền. Khi xây xong, họ bán cho người Mỹ, với điều kiện là mỗi năm, người mua phải trả tiền thêm về hạ tầng cơ sở trong vòng 20 năm hay tuỳ theo hợp đồng.

Chính phủ bắt người Mỹ đóng thuế lợi tức, để có tiền trang trải các chi phí trong năm. Vấn đề là cách chính phủ quản lý không được tốt lắm vì không phải tư nhân, không chạy theo lợi nhuận của chủ nghĩa tư bản nên công chức cà chớn, vẫn sống phây phây, không bị sa thải. Mấy người này rất mạnh vì họ gia nhập các công đoàn như giáo chức, xe lửa,…để bảo vệ quyền lợi của họ.

Giáo viên hay giáo sư dỡ nhưng thuộc công đoàn giáo chức thì muôn đời sẽ không bị đuổi. Do đó đưa đến tình trạng giáo dục của Hoa Kỳ ở cấp trung học rất tồi. 25% học sinh lên đại học. Ngược lại cấp đại học Hoa Kỳ thì được xem là tốt nhất. Lý do là các trường đại học tự chủ, không theo đường hướng bắt buộc của chính phủ như ở cấp trung học. Có ý kiến là bãi bỏ bộ giáo dục liên bang, để mỗi tiểu bang tự quyết định về ngành giáo dục địa phương nhưng các chính trị giao và các công đoàn gáio chức không chịu vì nồi cơm của họ.

Chính phủ có khuynh hướng tiêu pha nhiều hơn nhất là trả lương cho nhân viên, và những người về hưu. Họ được trả 90% tiền lương cuối cùng của họ. Thí dụ; nếu năm cuối cùng trước khi về về, một công chức có thể lãnh $200,000 thì họ sẽ được trả hàng năm tiền hưu $180,000 thêm bảo hiểm y tế. Do đó hàng năm tiền trả hưu trí và bảo hiểm càng lên cao vì người ta sống thọ hơn. Mấy năm trước, có vụ ông cảnh sát trưởng về hưu, được lãnh $180,000 hàng năm, ông buồn đời quen với một tên mất dạy khác, làm quản lý thành phố nhỏ gần Los Angeles, thế là hai người toa rập, thành phố mướn ông cảnh sát trưởng đã về hưu từ một thành phố khác, trả lương đâu $500,000 hàng năm còn ông quản lý thành phố 1 triệu đô. Hình như bị bỏ Tù.

Trước thế kỷ 20, khi Hoa Kỳ chưa có hệ thống ngân hàng trung ương, mỗi khi có suy thoái kinh tế thì ông J.P. Morgan, ngân hàng, kêu gọi mấy chủ ngân hàng khác, bỏ tiền ra, để cứu nền kinh tế Hoa Kỳ. Vấn nạn này khiến một thượng nghị sĩ Nelson Aldrich lo ngại. Ông ta nhìn lại trong lịch sử Hoa Kỳ thì suy thoái kinh tế thường xẩy ra như năm 1873, 1884, 1890, 1893, 1896 rồi đến 1907.

Ông thượng nghị sĩ này thấy một chính phủ phải đợi các ngân hàng tư nhân kéo ra khỏi vực sâu của suy thoái tài chánh nên nghĩ thành lập một ngân hàng trung ương. Nghĩa là khi có vấn đề thì ngân hàng trung ương sẽ nhảy vào cứu các ngân hàng nhỏ. Xin nhắc lại, cứu các ngân hàng chớ không phải người Mỹ. 

Trong cuốn phim “A beautiful life “ có nói đến cảnh người dân lo ngại, đến ngân hàng, đòi lấy hết tiền của họ ra mà như chúng ta biết, ngân hàng đâu có giữ tiền để dành của khách hàng, họ dùng tiền đó để cho vay. Điển hình hiện nay, khi người Mỹ bỏ tiền vào trương mục tiết kiệm, không được đến 1% tiền lời. Ngân hàng dùng tiền đó để cho vay 5-6% cho những ai mua nhà hay 24% qua thẻ tín dụng.

Gần đây, chúng ta thấy người Tàu đến ngân hàng để rút tiền nhưng ngân hàng nói không có tiền vì họ đã đầu tư hay cho vay hết rồi. Nếu họ không dùng tiền của khách hàng để đầu tư hay cho vây tiền đâu để họ xây nhưng toà nhà to đùng tráng lệ.

Ông Aldrich, nghĩ làm ngân hàng trung ương thì cần mấy ngân hàng tư nhân giúp đỡ vì họ chuyên nghiệp hơn. Năm 1910, ông ta mời các chủ ngân hàng đến họp mặt bí mật, không cho ai biết, bận đồ như những thợ săn vịt vào mùa đông. Họ tụ họp lại nhà ga Hoboken, New Jersey, nơi thành phố mình có ở một thời gian. Đi làm, chỉ cần đi xe lửa ngầm dưới sông.

Khi mọi người lên xe lửa thì được dẫn đến toa xe đặc biệt của ông thượng nghị sĩ Aldrich và và bắt đầu làm việc trên đường đến tiểu bang Georgia, đảo Jekyll. Họ ở tại đây một tuần. Các chủ ngân hàng khác tiểu bang, vùng Hoa Kỳ, hiểu một người buôn bán thuốc lá ở tiểu bang Virginia, có những khó khăn, cần thiết khác với một ông xuất nhập cảng ở New York, hay mấy người trồng bông Gòn ở miền nam có những khó khăn về tài chánh, giao thương khác.

Mấy ông chủ ngân hàng nổi tiếng rời đảo Jekyll và có một chương trình được gọi là Aldrich Plan. Tổng thống Wilson ký sắc lệnh thành lập Quỹ Dự Trữ Federal Reserve Act năm 1913, và ngân hàng trung ương Hoa Kỳ có 12 chi nhánh tư ở 12 tiểu bang khác. Nói Nôm na là một ngân hàng tư gồm 12 ngân hàng tư khác ở 12 tiểu bang khác của Hoa Kỳ.

Điển hình là năm 2008, cuộc khủng hoảng tài chính khiến ngân hàng trung ương nhảy vào can thiệp, giúp các ngân hàng tư, tránh một cuộc suy thoái trầm trọng mà ông Buffett có viết bài cảm ơn chính phủ đã bao cấp cho ông ta.

Chính phủ Hoa Kỳ bảo kê Goldman Sachs nhưng không cứu trợ Lehman Brothers, có lẻ không cho tiền Obama ứng cử tổng thống. Ngày nay Goldman Sachs giàu có thêm trong khi Lehman Brothers thì ít lại. Từ đó người Mỹ không tin tưởng vào các cơ quan tài chính.

Ông Thomas Jefferson, một trong những nhà lập quốc Hoa Kỳ, chống đối việc thành lập một ngân hàng quốc gia. Ông ta cho rằng vi phạm hiến pháp Hoa Kỳ. Hiến pháp Hoa Kỳ không cho phép chính phủ Hoa Kỳ tạo dựng những pháp nhân hay ngân hàng. Ông tin rằng mỗi tiểu bang, tuỳ theo địa dư, kinh tế làm những ngân hàng để giúp người Mỹ tại đây làm ăn, phát triển kinh tế, tránh tình trạng các ngân hàng thiên vị với những công ty sản xuất ở thành phố, và bỏ rơi các nông dân ở các vùng xa xôi hẻo lánh.

Cuối cùng thì mấy ông như Hamilton, được mấy chủ ngân hàng đứng phía sau ủng hộ nên ra luật thành lập ngân hàng quốc gia và tổng thống Washington, ký vào tháng 2 năm 1791 và ngân hàng trung ương Hoa Kỳ được sáng lập với cái tên Forest Bank of the UNited States. Khởi đầu ở Philadelphia rồi từ từ mở ở các tiểu bang khác. Cuối cùng Hoa Kỳ có đến 12 ngân hàng trong Quỹ Dự Trữ Liên Bang.

Quỹ Dự Trữ Liên Bang (FED) có nhiệm vụ điều chỉnh lãi suất, lạm phát kinh tế Hoa Kỳ, quan trọng nhất là phát hành, in tiền mỹ kim. FED gồm 12 ngân hàng tư nhân, có quyền lên xuống tiền lời, nhất là in tiền. Điển hình mấy năm vừa qua, họ in tiền, chính phủ Hoa Kỳ bán trái phiếu cho họ, tiền lời không có gì xem như gần zero, họ lại cho mượn đến 2-3% hơn nên ngân hàng rất giàu. Ngoài ra ngân hàng còn được cho vay gấp 8-20 lần số tiền họ có dự trữ.

Khi FED in tiền cho vay ngân hàng 1% thì ngân hàng quay sang cho người Mỹ vay lại 3-4%. Hỏi sao ngân hàng không giàu. Mình thắc mắc hoài đến khi khám phá ra FED là một ngân hàng tư, do các ngân hàng từ khác thành lập.

Điển hình một người Mỹ chân chất, đi làm, không tiêu xài, hà tiện, để dành tiền, bỏ vào tương mục tiết kiệm như mình, được chưa tới 1%, mỗi tháng $1,000 hay $12,000/ năm. Ngân hàng của mình mướn một cô gái, tươi cười, chào ông Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen, đến bỏ tiền vào chưa lấy được 1% dù lạm phát lên đến 9.1%. Ngân hàng quay qua cho vay người Mỹ đến $8,000/ tháng hay $96,000/ năm dựa trên số tiền của mình bỏ vào tiết kiệm, với tiền lời 5% nếu mua xe, trả trong vòng 5 năm, 6% nếu mua nhà trả trong vòng 30 năm, 24% nếu không trả trong vòng 1 tháng.

Mình nhớ năm 2009, nhà cửa te tua. Một tên bạn gửi cho một bài báo nói về ông Paulson, cựu bộ trưởng tài chánh hay đương thời, không nhớ rõ. Ông ta và đồng bọn, đồn ý mua lại ngân hàng IndyMac, với điều kiện là 70% tài sản của ngân hàng này. Trong trường hợp họ lỗ thì chính phủ bù số tiền lỗ đó cho họ. Điển hình, họ thấy một căn nhà của IndyMac cho mượn nợ $100,000. Họ mua lại $70,000. Nếu họ không giữ mà bán rẻ cho dân đầu tư hay Flipper thí dụ $30,000. Chính phủ Obama phải bù cho họ $40,000. Do đó chính phủ Obama thời đó và Fed in tiền ra như điên.

Đọc xong thì mình kêu ông chuyên viên địa ốc của mình biết, tìm kiếm các nhà bị tịch thu có nợ của ngân hàng IndyMAc, bị phá sản và chính phủ Obama đang cứu bằng cách giao cho ông Paulson và đồng bọn vì chính phủ không nhúng tay vào được.

Ông chuyên viên địa ốc, tìm ra các nhà tịch thâu của IndyMac MAc, mình trả giá bèo $25,000 và $50,000/ căn nhà mà muốn xây lại thì phải tốn $150,000, chưa kể tiền đất. Có chính phủ bảo kê nên mấy nhà ở các khu không được an lành lắm thì họ bán rẻ để chính phủ Obama đền cho họ. Mình vừa bán hết mấy căn nhà này. Đang tìm nhà để mua lại còn không thì đóng thuế rồi đợi sang năm hay tệ lắm là 2024 là chạy ra mua lại. Chán Mớ Đời 

2023, chỉ có việc đi chơi với đồng chí gái. Mua nhà bây giờ đến sang năm, phải đi ra toà để đuổi người thuê nhà, phí thời gian. Từ đây đến cuối năm, chính phủ Biden là mọi cách để cứu vãn tình hình vì có bầu cử. Sau đó cho bà con ăn tết vui vẻ, với hàng khuyến mãi rồi qua năm là te tua. Mất vực đủ trò. Chán Mớ Đời 

Mình sẽ nói trên đài truyền hình Little Sàigòn về FED và FDIC nên sẽ kể vụ FDIC sau. Do đó ở Hoa Kỳ, muốn làm giàu thì theo nghề làm ngân hàng, nếu người Mỹ không trả được thì chính phủ bù tiền lại cho ngân hàng. Sẽ kể sau. Chán Mớ Đời 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Trung tâm luyện thi tú tài Đà Lạt xưa

 “Có căn bản đâu mà lấy lại căn bản”. Đó là lời thầy Tạ Tất Thắng, dạy mình anh văn đâu 1, 2 tháng tại trường Văn Học, thầy Hoàng Trọng Hàn dạy đến cuối năm. Thầy dạy anh văn chính ở trường Trần Hưng Đạo, buổi chiều thầy có dạy thêm ở Hội Việt Mỹ. Dạo ấy, các trường thi nhau mở các lớp luyện thi tú tài, hay các lớp toán lý hoá lấy căn bản, nên thầy buồn đời kêu đã dốt thì làm sao có căn bản mà lấy lại căn bản như các quảng cáo, biểu ngữ dán hay căng đầy đường phố Đà Lạt thủa xưa.

Nói cho ngay, thời đó, chiến tranh, học hành mà lộn xộn, con trai phải đi lính thêm có vụ đôn quân. Do đó có trò nhảy lớp cho kịp tuổi. Nhiều khi có người học trễ 1, 2 năm nhưng sợ đi lính nên phải nhảy lớp thì chới với vì học lớp dưới đã kém mà còn nhảy lớp thì sức Phù Đổng khó tiến xa nên không có căn bản, bơi lội trong vũng lầy vô biên. Do đó thầy Thắng kêu có căn bản đâu mà lấy lại.

Lần trước về Đà Lạt, mình có dịp gặp lại thầy Thắng. Có anh bạn vẫn liên lạc với thầy thường xuyên, dẫn đến thăm thầy. Nhà thầy gần viện đại học Đà Lạt. Thầy chỉ cây Hồng hay mận mà anh bạn đã đem lại trồng tại nhà thầy mấy chục năm về trước. Cô Thắng phải ngồi bên để thuyết minh vì thầy bắt đầu lộn chỗ này xọ chỗ kia. Thầy cô kể chuyện khi xưa đi tán nhau ra sao. Khá vui.

Đường Hải Thượng, ngay cổng vào trường Việt Anh, đi chút xíu thì đến ngã tư Hoàng Diệu và Hai Bà Trưng. Rẽ tay trái vào đường Hoàng Diệu thì sẽ thấy trường Văn Học bên tay phải. 

Sau 75, thầy Thắng có sang Hoa Kỳ dạy đại học ở Hoa Kỳ, một thời gian, không nhớ tiểu bang nào, hình như Alabama.

Cứ đầu niên học là thấy một đám học chung mất tích, hoá ra chúng nhảy qua trường Việt, nhảy lớp để học cho kịp tuổi. Trường hợp này lại gây ra một vấn nạn khác là “hệ thống làm chứng chỉ giả”. Muốn vô học lớp 11 thì phải có chứng chỉ, học bạ của lớp 10, chứng nhận đã học xong chương trình lớp 10. Mà đã nhảy lớp theo kiểu thần đồng theo tinh thần Phù Đổng của người Việt thì phải chạy chứng chỉ giả để nộp cho trường mới. Do đó không có căn bản nên phải đi học luyện thi để lại căn bản. Đúng hơn là tìm căn bản.

Sau này, mình gặp lại mấy người bạn học chung, mới nghe họ kể mới hiểu. Có người lấy tên và chứng chỉ của người em đi học trường khác. Người kể mua chứng chỉ ở Sàigòn, người kể mua chứng chỉ từ thầy nọ, cô kia đủ trò, hoá ra giáo dục thời đó có một kỹ nghệ “tiên chứng chỉ hậu học văn”. Vào nhà, hỏi cho gặp tên học chung lớp thì cậu em hắn đi ra, hỏi mình là ai. Chán Mớ Đời 

Mình gặp lại một anh bạn thân, học giỏi, kể là có tên trong lớp học cực dốt, rớt tú tài nhưng bố mẹ hắn năn nỉ bố mẹ anh bạn, cho mượn giấy tờ của anh ta để nộp đơn du học. Kinh

Cầu thang lên trường Văn Học. Trung tâm luyện thi nổi tiếng Đà Lạt ngày xưa. Nghe nói là có lớp luyện thi đệ nhất cấp vào các trường công Đà Lạt. Học trường công thì miễn phí nên phải qua một kỳ thi tuyển. Do đó các học sinh trường này, thường là thành phần học giỏi từ tiểu học nên đa số đậu cao khi thi tú tài.

Ngoài chứng chỉ giả còn phải chạy thêm giấy khai sinh. Nhiều người lớn tuổi, mình nhớ trong lớp có nhiều tên lớn hơn mình cả 4 tuổi mà trong giấy khái sinh lại thua mình đến 2 tuổi. Từ đó đưa đến vấn nạn tham nhũng. Công chức thì ký giấy tờ, giấy khai sinh giả, thầy cô trong trường ký chứng chỉ, học bạ giả cho học sinh, tạo ra một nền kinh tế học đường bên lề khiến nhiều người trở nên giàu có.

Thời đó, con trai đi học là để khỏi đi lính, ra chiến trường chớ không phải để trở thành một chuyên gia tốt, giúp đất nước,… giấc mơ của mình ngày xưa là đừng đi lính vì sợ chết. Trong xóm có nhiều tên quen, đi lính chết hết, có tên đào ngủ. Học ra đại học thì cũng phải nhập ngũ, nhưng ít ra còn sống thêm được vài năm đại học. Ra trường nếu hên thì được biệt phái về dạy một trường trung học nào đó thay vì ra chiến trường.

Giấy khai sinh thì mình đoán là lên toà án hay khu phố. Mình chỉ nhớ là khi nộp đơn du học đi tây thì phải lên toà án, nhờ họ dịch giấy khai sinh, bằng Tú tài, học bạ, thị thực chữa ký để gửi nộp đơn đại học bên tây.

Lại thêm cái vụ thẻ Nhân Dân Tự Vệ. Hình như từ 16 tuổi trở lên, con trai phải gia nhập đoàn Nhân Dân Tự Vệ, được phát súng rồi chia phiên đi gác ở trụ sở. Mình nhớ ở bên đường Phan Đình Phùng thì có đồn Nhân Dân Tự Vệ, ngay hợp tác Xã rau, ngay dốc Ngã Ba Chùa, trước cầu thang của chùa Linh Sơn. Còn Khu Phố II, nơi mình ở thì có cái đồn Nhân Dân Tự Vệ, trên đường Thi Sách, phía sau trường Đa Nghĩa, gần nhà Tuấn Cao, nay ở Củ Chi. 

Nhớ có lần Việt Cộng nằm vùng tấn công cái đồn đó, bắn nhau bú xua la mua. Ở nhà mình, ông cụ và mình nghe tiếng súng, đứng nhìn qua cửa sổ về phía trường Đa Nghĩa, đạn đỏ bay tá lả, hơi lo lo. Phía trên Số 4 là coi như để cho nằm vùng ban đêm. Trước đó, ban đêm họ về, bắn trưởng ấp và bắt con trai đi theo cách mạng, cướp chính quyền rồi củng cố quyền lực.

Có lần, nằm vùng ở ấp An Lạc, hay Hoà Lạc, chỗ kho bạc đi vào, cạnh trường Adran, tấn công trung tâm thẩm vấn Đà Lạt, ở đường Bá Đa Lộc. Ban đêm nghe súng nổ liên tu ti. Hôm sau, mình chạy xe vào, thấy xác chết Việt Cộng nằm vùng, nằm la liệt ở đường BÁ đa Lộc. Ruồi bu, đen nghiệt. Hình như họ cố ý để đó để làm gương hay sao đó hay để các người con trong gia đình nuôi thêm hận thù.

Ra đường, cảnh sát xét giấy tờ. Có 4 thẻ cần thiết: thẻ căn cước, thẻ học sinh hay sinh viên, thẻ hoãn dịch và thẻ nhân dân tự vệ. Mình nhớ tối thứ 5 mỗi tuần, trên đài phát thanh Đà Lạt, có chương trình Nhân Dân Tự Vệ, với bài hát đầu tiên: “giặc đến nhà đàn bà cũng phải đánh, vận nước ta gặp hồi gian nguy, anh em ta ơi cũng nhau kết đoàn, cùng nhau chống giặc không gì hay hơn. Nhân dân tự vệ, nhân dân tự vệ, cầm súng cầm dao, gậy gộc Xuống đường,…”. Nhớ tới đó, bác nào nhớ thêm xin cho em biết.

Mình thì ở khu phố II nhưng thẻ Nhân Dân Tự Vệ thì do ông Ngô La, chủ tịch khu phố I ký, khỏi phải đi gác đêm. Ông Ngô La quen ông bà cụ mình nên dễ dãi. Chớ mình mà ghi danh ở khu phố II là đi gác tuần 3 lần thì hết học hành gì cả. Trong xóm mình hình như chả có tên nào đi gác nhân dân tự vệ. Mấy tên trong lớp nhất là ở khu Du Sinh, chúng đi gác mỗi đêm. Lâu lâu thì lại nghe tin mấy tên nhân dân tự vệ bắn nhau. Cứ ra đường kênh sì po là chạy về nhà, vác súng ra bắn nhau.

Mình nhớ có lần đi cắm trại với trường Văn Học ở hồ Than Thở, có mấy tên nào ở khu đó, bò lại kênh xì po thằng Hùng, hình như họ Cao. Lộn khu hắn ở có tên Cao Minh Đức, nhà có tiệm thuốc tây ở dốc Ngã Ba Chùa, còn hắn là Phan Thế Hùng thì phải. Nghe nói sau 75 là Cách Mạng 30, chết rồi. Hắn học Yersin trước kia với mình, sau qua Văn Học trước mình. Nó kêu mình chở về nhà. Ai ngờ ông thần, nhân dân tự vệ ngã ba chùa, đàn em ông Phấn hợp tác xã rau, vác cây súng Carbin M1, chạy lên kiếm mấy tên kia. Mình thiếu điều lạy nó, kêu đừng nóng.

Đó là hậu quả của chiến tranh, con người không muốn chết. Kẻ có tiền thì chạy chọt để con họ không đi lính, còn ai không có tiền thì phải lên đường tòng quân, anh Dũng đền nợ nước.

Mình nhớ có lần, ông thầy hỏi anh bạn học chung lớp, năm ngoái em học trường nào. Anh bạn đâu biết, ông bố chạy chứng chỉ giả ở trường nào dưới Cà Mau nên thật tình kêu Dạ em không biết khiến cả lớp cười toé phở hôm đó.

Thường thì đi học trường tư hay trường công nhưng đến năm thi tú tài thì phải đi học thêm các lớp luyện thi tú tài 1 và tú tài 2.  Trong các lớp luyện thi tú tài tại Đà Lạt thì các lớp luyện thi của trường Văn Học được khá nhiều học sinh Đà Lạt theo học.

Thầy Phạm Kế Viêm và thầy Hoàng Trọng Hàn

Mình không rõ lắm nhưng đoán là nhờ có 3 ông thầy dạy, nổi tiếng là dạy hay, nhiều người đậu. Nhất là đậu cao. Có nhiều học sinh giỏi của trường khác đến học luyện thi như các trường công Trần Hưng Đạo và Bùi Thị Xuân. Khi đậu là xem như học sinh của mấy trường kia nhưng trung tâm luyện thi Văn Học lại được tiếng lây.

Dạo ấy mình mới sang Văn Học, đúng lúc mấy ông thầy dạy ở đây, không được phép dạy ở trường này nữa. Không kể vì dính tới nhiều người bạn thân. Đa số mấy thầy là giảng viên trường Võ BỊ Quốc gia Đà Lạt, xem như thầy giỏi của Việt Nam Cộng Hoà. Học sinh bỏ trường Văn Học, chạy theo bộ Tam Sư: thầy Phạm Kế Viêm, dạy toán, mình có bà dì là em dâu của cô Viêm, thầy Thân Trọng Bình dạy Vật lý và thầy Bào, dạy hoá học.

Trường Việt Anh, đi vào cổng thấy lớp nơi mình học tiếng Nhật Bản buổi chiều. Một trong những trung tâm luyện thi tú tài.

Bộ Tam sư này qua trường Việt Anh dạy nên mấy người học chung lớp bỏ chạy sang đó rất nhiều. Theo mình là do mình học chớ thầy giỏi mà mình không chịu học thì bù trớt. Hè trước khi qua Văn Học, mình có đi học lớp hè ở trường Việt Anh. Có thầy Viêm, thầy Bình dạy toán lý hoá. Cũng ít người lắm, độ 20 người, trong đó có ca sĩ Anh Dũng ngày nay. 

Gặp anh chàng này mình không dám nhận, sợ người ta kêu mình cứ thấy sang thì chạy lại nhận họ. Anh chàng này là em rể của Nguyễn Minh Dũng, đánh bóng bàn cho Adran khi xưa, con của hai bác Nguyễn Đình Thừa, bạn bố mẹ mình, hay đi tổ đình ở đường Cường Để, thợ mộc ở đường Phan Đình Phùng. Lâu lâu có nhắn tin  với Dũng nhưng chưa bao giờ gặp lại dù anh ta ở vùng này. Đánh bóng bàn lão tướng, mình có đến trung tâm bóng bàn ở góc đường Euclid và Westminster nhưng không gặp anh chàng.

Đậu tú tài, mình về Sàigòn lo giấy tờ đi du học, thấy biểu ngữ quảng cáo luyện thi toán lý hoá đủ trò. Nhìn lại thì công nhận giáo dục thời xưa có bề trái là vụ con trai sợ đi lính nên có phần tiêu cực, chạy giấy tờ giả để được học thêm, khỏi ra tiền tuyến.

Đọc tài liệu thì miền bắc, họ định hướng người dân là tất cả cho tiền tuyến, giải phóng miền nam còn Việt Nam Cộng Hoà không có định hướng gì cả để động viên người dân ra trận. Ông nội mình sợ hàng xóm chê cười nên dục ông chú mình đi bộ đội vào nam, bị B 52 dập chết trên đường mòn Trường Sơn. Thanh niên như mình khi xưa, ít ai muốn ra trận. Mình tìm đường đi tây, trốn lính, trốn nghĩa vụ, để rồi ngày nay làm kẻ vô tổ quốc, nhận các nước khác làm tổ quốc thứ 2.

Nếu dạo ấy, người miền nam mà hiểu được đời sống như sau 75 thì bảo đảm chả có ai muốn hoãn dịch cả hay nằm vùng. Ai nấy đều xung phong ra trận. Cuộc chiến chỉ kết thúc trong vòng 3 tháng. Có bác kia ở Cần Thơ, miền quê kể. Nếu quốc gia trở lại, nó núp trong quần tui thì tui cũng lột quần, rũ nó ra để quốc gia bắt nó. Đả đảo Thiệu Kỳ, mua cái gì cũng có. Hoan hô hồ chí minh, mua cái đinh cũng xếp hàng. Chán Mớ Đời 

Cuối tuần rồi, có anh bạn học chung ở Văn Học khi xưa, nay ở Houston, gọi điện nói chuyện. Anh ta hỏi mày nhớ ông thầy Bấc không. Nói không biết vì chắc dạy lớp đệ nhất cấp. Anh ta kêu ông thầy vô lớp chửi mỹ tùm lum, đem hình ảnh Mỹ Lai vô lớp rồi chửi mỹ. Mình có kể vụ này rồi. Có một đại uý mỹ ra lệnh cho binh sĩ tàn sát nguyên một làng người Việt tên Mỹ Lai, xác chết nằm la liệt, do một nhà báo chụp được. Từ đó khi binh sĩ mỹ tham chiến ở Việt Nam về nước thì bị gọi giết trẻ em. Một trong những biến cố trong chiến tranh Việt Nam làm người Mỹ bừng tỉnh về cuộc chiến, khiến họ đem quân về. Từ đó, các tin tức chiến trường ở Á pHủ Hãn, Iraq,…đều bị thanh lọc hết. Mình nghe một anh bạn khác kể là ông thầy này nằm vùng.

 Anh ta kể sau 75, về Sàigòn thấy ông thầy ngồi bán bánh ú. Ông thầy cũng ngợ ngợ nhìn anh ta, sợ làm mất mặt thầy nên không dám đến chào. Anh bạn lại hỏi biết thầy Trần Đại không, mình lại tịt nữa. Anh bạn học Trần Hưng Đạo 2 năm rồi chạy qua Văn Học, vì sợ đi lính. Anh này hơn mình một tuổi nhưng học trễ đến 2 năm, cuối cùng bị đôn quân, đi học gỡ mìn. Anh ta kêu ông thầy hay tự giới thiệu, tôi tên Trần Đại, không phải du đảng như tiểu thuyết như Điệu Ru Nước mẮt mà chính hiệu Trần Đại. Anh ta nói được biết ông thầy chết trên đường vượt biển, đi chung với một cô học chung, hàng xóm ở đường Hai Bà Trưng khi xưa. Anh ta nghe đài phát thanh ở Houston kể về mấy người chết ở đảo này, có nói tên của thầy.

Nói đến người chết trên đường vượt biển, cuối tuần rồi, mình đến nhà người bạn ăn cơm. Anh ta kể là có lần đi theo phái đoàn người Việt về thăm các mộ bia của người tỵ nạn ở Nam Dương, Mã Lai và Thái Lan. Anh ta đem máy ảnh để chụp các thẻ bài của những người chết trên đảo hay vượt biển. Khi thấy mộ tập thể của mấy người chết, trong số đó có vợ con một nhà văn nổi tiếng, đã viết kể về chuyến đi hãi hùng này. 

Anh ta thấy mấy cái thánh giá, chữ Vạn,… trên cái mộ chung tập thể. Anh ta cố chụp một tấm nhưng không được. Cuối cùng thì anh lấy một bó nhang rồi khấn, xin cho chụp một tấm ảnh. Tách! Anh chụp được nhưng chỉ có một cái. Sau đó máy không sử dụng được nữa. Anh ta nói “tôi vô chùa vô chúa, nhưng gặp cảnh này thì không tin không được.”

Anh ta còn kể trước khi đi, có một người bạn nhờ đến một địa điểm nào, chụp cho tấm ảnh cái mộ của gia đình anh ta. Đến nơi đi thăm viếng, chụp hình hết mấy mộ nhưng không thấy mộ đề tên mẹ anh ta. Gần chiều, tàu sắp đi vì không dám ở lại, người hồi giáo ra cắt cổ. Anh ta hỏi người hướng dẫn viên bản địa, có còn chỗ nào nữa không , ông ta kêu còn, chỉ lên đồi nên xin phép 5 phút chạy lên đồi xem. Vừa lên thì có tấm bảng đề tên mẹ của anh bạn. Vô Phật vô Chúa nhưng hỏi có tin không?

Anh ta kể, đi theo đoàn có một chị kia, cứ khóc bù lu bù loa nhưng vì quen đời sống bên mỹ nên cũng không hỏi. Đến cuối ngày, chịu không được anh ta hỏi thì được trả lời, gia đình tôi 7 người chết hết, chôn trong nấm mồ tập thể đó. Đó không phải là trường hợp duy nhất mà còn rất nhiều cảnh như vậy như bài hát đứa bé và viên sỏi của nhạc sĩ Phan văn Hưng, thơ của Trần Trung Đạo.

 https://youtu.be/VltsSNsY4Kc

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Thoát khỏi căn tu

 Hôm nay, đồng chí gái kêu đi ra biển ngắm mặt trời lặng như thủa mấy chục năm về trước. Bò ra đến cái Pier Huntington Beach, thấy một đám trẻ, thân thiện, ôm micro Phone, kêu gào, tu mau kẻo trễ, kêu gào không nên phá thai, tội lỗi đầy mình,…

Đồng chí gái hỏi có tiền không, đưa cô nàng vào mua kem ăn. Mình không ăn kem, chợt nhớ thời sinh viên năm thứ nhất, mình thoát một vụ đi tu. Buồn đời mình kể cho đồng chí gái nghe khi cô nàng ăn cà REM.

Số là năm đầu tiên vào học trường quốc gia mỹ thuật, mình bị vướng cái văn hoá tây. Khi xưa học trường tây nhưng chỉ biết những gì trong sách vỡ đến khi qua tây thì sống trong môi trường, văn hoá của thiên chúa giáo khác với phật giáo nên mình đã ngu lại càng cảm thấy ngu hơn.

Khi thầy giảng về một bức tranh, điển hình là trận đánh của thánh Bartholemeo là mình ngọng, không biết là ai dù khi xưa có học về cuộc chiến 100 năm giữa người thiên chúa giáo và Huguenot (Tin Lành, cơ đốc giáo). Hỏi thầy thì thầy nhìn mình như bò đội nón, không ngờ thằng học trò của cựu thuộc địa không biết ông thánh Bartholomeo. Cuối cùng ông ta khám phá ra mình là lương dân nên khuyên mình đọc thánh kinh để hiểu thêm về nhà thờ, mỹ thuật,…

Nhớ dạo ở Đà Lạt, mình thấy ai kêu có mấy bà Tin Lành mỹ, dạy anh ngữ miễn phí nên rủ tên bạn, đi chung lên đó học đàm thoại anh ngữ,… hôm đó, họ đang giảng về Phục Sinh, nói ông Giê-su bị quân la-mã đóng Đinh chết, 3 ngày sau ông ta sống lại, khiến mình như bò đội nón, nhìn qua thằng bạn, thấy mặt nó từ từ biến thành màu xanh hơn đít nhái. Ra hiệu chuồn ngay, mấy bà mỹ kéo ở lại nhưng sợ quá, hai thằng bỏ chạy mất dép, hết mơ nói tiếng anh như bồi nhà hàng Chic Shanghai, Cẩm Đô.

Mình bò vào thư viện, mượn thánh kinh, đem về đọc. Nói cho ngay, đọc thánh kinh thì được một trang là mình buồn ngủ. Có lẻ không có căn tu. Cứ mò xem bức tranh, nói về ông cha, bà thánh nào thì lục trong tân ước để xem lịch sử họ là ai.

Một hôm, thứ 7, trường đóng cửa sớm. Mình học ở trường từ thứ 2 đến thứ 7 từ 8 giờ sáng đến 9 giờ tối, khi gác dan đến khoá cửa thì về. Thứ 7 thì họ đóng cửa trường vào lúc 4 giờ chiều. Lý do học ở trường vì trời lạnh, phòng ô sin của mình không có sưởi. Dạo đó mình không biết lấy gạch nung lửa, bọc tờ giấy báo để sưởi ấm.

Học và vẽ đến 6 giờ chiều thì đi ăn cơm đại học xá, 9 giờ xong về đến nhà độ 10 giờ, đọc sách vớ vẩn, trùm mềm ngủ tới sáng hôm sau. Lại đi tiếp.

Một hôm, ngày thứ 7, gác dan đến đóng cửa, chưa tới giờ ăn nên mình bò ra khu Saint Michel đi vòng vòng rồi đến giờ, ghé tiệm ăn đại học Sorbonne ăn tối. Đang đi lang thang, tính bò vào tiệm sách Hachette, đọc sách vớ vẩn đợi đến giờ đi ăn rồi về. Bổng nhiên có một tên da trắng, hỏi mày có biết nói tiếng anh, khiến mình giật mình, kêu chút chút nhớ lại ngày xưa ở Đà Lạt, đi học giáo lý Tin LÀnh được 15 phút, nghe Chúa chết đi sống lại, sợ chạy mất dép.

Hắn rủ mình vào quán uống cà phê. Trời lạnh nên chạy vào trong thay vì ngồi ngoài terrasse. Hắn bắt đầu nói về chúa, hỏi mình có tin chúa không, mình nói cần tìm hiểu thêm về thiên chúa giáo. Nói cho ngay, dạo ấy mình chưa biết là đạo Ki tô có nhiều hệ, giáo phái. Tên mỹ nghe vậy thì càng hồ hởi xông lên, nói đủ thứ về Chúa khiến mình như ngỗng ị. Cuối cùng hắn rủ mình về văn phòng của hắn ăn cơm. Nghe đến ăn cơm tối là mình mừng, đồ phát chẩn.

Mình đi theo hắn, băng qua vườn Lục Xâm Bảo mà ông Cung Trầm Tưởng diễn tả khi theo học lái máy bay ở Ma-rốc rồi ghé qua Paris chơi, thăm mẫu quốc trước khi về Việt Nam. Vào văn phòng thì thấy một đám con gái, đầm méo, mỹ méo đủ hết. Họ vui vẻ đón tiếp mình như một người bạn thân tình lâu năm không gặp.

Họ đưa cho mình xem mấy cuốn Album, chụp hình đám thanh niên thanh nữ, họp mặt tại một lâu đài ở Normandie, và mời mình tham dự miễn phí. Nghe miễn phí là mình chảy nước miếng, nhất trí đi theo, biết đâu sẽ phát hiện, làm quen một con đầm nào.

Đâu nữa tiếng sau, có xe Van Volkswagen của đức đến chở một đám trẻ trong đó có mình. Xe chạy mệt nghỉ. Nhìn phong cảnh Normandie vào mùa đông thì chán như con gián. Cuối cùng xe chạy vào một khu rừng rồi một lâu đài hiện ra trước mặt, hoành tráng khiến mình nức nở, phen này được ở lâu đài, tha hồ mà gáy với đám tây đầm học chung vào thứ hai.

Xe dừng lại thì từ trong lâu đài, chạy ra một đám trẻ cỡ tuổi mình, trai có gái có, chào hỏi rất thân mật. Họ dẫn vào một đại sảnh, kêu ngồi đợi ăn cơm. Độ 1 tiếng sau, họ kêu vào nhà bếp, ngồi ăn súp couscous, một loại kê mà người ả rập ăn hàng ngày như người Việt ăn cơm. Ăn xong, họ dẫn đến một phòng to nhất của lâu đài. Tại đây rất đông người, không nhớ là bao nhiêu.

Sau khi mọi người an toạ, họ bắt đầu chiếu mấy hình ảnh bên Mỹ, bên Nam Hàn,… nói về những người của tổ chức này đi thăm viếng. Thấy hình ảnh đi chơi, lại nói được tổ chức gửi đi miễn phí. Mình buồn đời hỏi thật không. Họ trả lời nếu mình được theo các lớp học, đào tạo của họ. Nghe thế khiến mình hồ hởi, được đi chơi với đám này để thoả mãn mộng giang hồ của mình. Lâu lâu, họ ngưng chiếu phim, dạy mọi người vỗ tay, hát mấy bản nhạc mà mình chưa bao giờ nghe như Cumbaya my lord, hay 

Tiens bon la vague et tiens bon le vent

Hissez haut! Santiano!

Si Dieu veut, toujours droit devant
(Nous irons jusqu'à San Francisco)

Je pars pour de longs mois en laissant Margot
(Hissez haut! Santiano!)
D'y penser, j'avais le cœur gros
(En doublant les feux de Saint Malo)

Tiens bon la vague et tiens bon le vent
Hissez haut! Hissez haut! Santiano!
Si Dieu veut, toujours droit devant
(Nous irons jusqu'à San Francisco)…

Nói chung mình rất thích mấy bản nhạc này, có tính cách sinh hoạt cộng đồng nhưng cứ nghe Chúa đủ loại nên cũng hơi oải vì thức khuya. Nhìn xung quanh thì chả thấy con đầm nào cho ra hồn, thất vọng. Chỉ muốn về căn phòng ô sin lạnh lẽo để ngủ.

Sau đó, đến giờ đi ngủ, đâu 2 giờ sáng. Họ dẫn mình vào một căn phòng rồi đưa một cái túi ngủ, rồi cả đám đâu mười mấy mạng, lăn xuống sàn nhà ngủ. Đó là hình ảnh ngủ trong lâu đài lần đầu tiên của mình. Đang thiu thiu mơ màng về các chuyến đi thăm viếng Hoa Kỳ, Nam Hàn,.. mình bổng nghe tiếng ai hát. Mở mắt ra, thấy 2 tên á đông nào, cầm đàn guitar hát: “lèves-toi, viens vers la liberté”. Nhìn đồng hồ thì đâu 5 giờ sáng.

Mình chỉ muốn ngủ mà chúng cứ rống lên, đứng dậy, đi tìm tự do về hướng mặt trời vào sáng chủ nhật. Cả đám bò lúc nhúc dưới sàn nhà của ngôi lâu đài vĩ đại, bò dậy đi vào phòng vệ sinh. Sau đó thì trở lại bàn ăn. Lại ăn súp kê vàng hôm qua. Chán Mớ Đời 

Kể tới đây, đồng chí gái kêu đưa thêm tiền, vào mua thêm cây kem. Đồng chí gái đi không mang theo ví nên không có tiền, phải hỏi mình. Mình bâng khuâng nhớ về một thời ngu dại, tưởng đi chơi miễn phí, kiếm được con đầm nào, làm quen. Ai ngờ lại dính vào nhóm ngoan đạo. Chán Mớ Đời 

Đồng chí gái kêu kể tiếp. Ăn xong súp kê, chúng kêu mình sang một phòng khác để học tập về cuộc hy sinh và tình yêu của CHúa Giê Su. Thế là đúng ý của mình, muốn học hỏi thêm về cuộc đời ông tây nào, sinh ra gần 2,000 năm trước, chết đi sống lại khiến mình và thằng Nguyên, khi xưa nghe đến, bỏ chạy mất dép. Tên này, sau này lấy vợ thuộc một gia đình cực kỳ ngoan đạo Tin Lành. Sang Gia-nã-đại thăm gia đình hắn, vợ hắn kêu thằng con, ăn mau lớn, sau này làm mục sư. Kinh

Vào lớp thì tên giảng về kinh thánh, nói Giu-đa là người phản bội chúa khiến mình bất bình, cãi , kêu không phải. Hồi mới sang Tây, đi làm hè ở Mantes La Jolie, mình có đi xem phim Ben Hur, thấy ông vai chính tên Giu Đa này, cứu chúa đủ trò nên cãi khiến tên tây ngơ ngác như bò đội nón. Học xong thì đi ăn cơm. Cũng lại món súp kê như hai lần trước.

Ăn xong thì mình bò ra ngoài để xem, thấy xa xa, có cái cổng sắt nhưng bị đóng chặt, có khoá. Nói chuyện vớ vẩn với đám ở đây lâu. Có con đầm hỏi mầy thích ở đây, mình gật đầu bú xua la mua, nhưng nói đồ ăn dỡ quá, thua tiệm ăn đại học. Có con đầm kêu mày ở lại thì được đi du lịch khác thế giới, truyền bá tin lành của đức chúa trời, đủ trò. Mày có thể về Việt Nam để rao giảng. Mình nói Việt Nam hiện nay là cộng sản, tao không biết bố mẹ tao còn sống hay chết. Tao mất liên lạc với gia đình từ ngày Sàigòn thất thủ.

Mình nói muốn về lại Paris, chừng nào xe đến chở về. Nó nói, về làm gì, ở lại đây để phụng sự, làm kẻ thừa sai, đi rao giảng lời của thiên chúa khiến mình lắc đầu, kêu ngày mai tao có thi. Nó nói để nó hỏi xem. Sau đó thì con đầm này kêu không có xe, mai mới có khiến mình chới với. Mình nói cho tao về vì ngày mai có thi, tuần sau, tao bò lên đây học giáo lý với tụi bây thêm. Mình hứa đủ trò. Hứa sẽ yêu thương chúa như nó.

Vào lớp chiều thì mình oải rồi, đầu nhức như búa bổ, ăn uống thiếu dinh dưỡng nên đầu óc bớt tiếp thu về cuộc đời của Chúa Giê Su, mình hết hỏi những câu hỏi ngu, chỉ muốn nằm ngủ.

Chiều đó ăn cơm, cũng súp kê thì mình bò ra chỗ gần cửa để hỏi vụ xe đưa về lại Paris. Chúng nói không có xe, phải đợi ngày mai. Bổng nhiên có thằng Tây đen kêu, tối nay, nó ra ngoài trời, nêu có chuyện gì xẩy ra cho nó thì bọn bây gánh chịu. Nghe thằng Tây đen nói rất phí phách như lời Chúa kêu gọi mình nên mình chạy theo nó, đứng bên cạnh, kêu nhất trí, tao cũng ở ngoài với mày. Hai thằng nhìn nhau như đồng chí lâu năm gặp lại, bắt tay lia lịa, chửi thề mút mùa lệ thuỷ.

Bổng nhiên có một đám, thấy mình chạy đến đứng bên cạnh, kêu nhất trí về lại Paris với mình và thằng tây đen. Thế là chúng gọi Paris, rồi bảo tụi này 3 tiếng nữa, có xe từ Paris lên đón. Mình và thằng Tây đen, nhất quyết đứng ngay cửa, ngủ gà ngủ gật vì mệt. Hai ngày nay, ăn toàn súp kê, người lã, nhức đầu. Hồi chiều học giáo lý, mình đuối, đầu nhức nên không cãi, đứng về phía Giu Đa nữa, chỉ muốn ngủ. Cứ đến lúc mình ngủ thì tên dạy giáo lý, ngưng rồi kêu bà con hát Santiano bú xua la mua.

Cuối cùng thì cửa mở, tên tài xế chở mình đến, bước vào kêu ai về Paris lên xe. Mình và tên tây đen chạy ra trước rồi thấy thiên hạ chạy theo nhưng xe chật, thằng tài xế kêu đợi chuyến sau. Mình thấy một đám tiu nghỉu nhìn theo xe van. Có tên Việt Nam kêu may quá, trốn được. Chúng bắt hắn ở đó mấy tuần rồi. Sau thấy mình, biết là mít nên chạy theo. Hắn kể học được mấy bài hát vui như mùa đông pAris.

Xe về đến Paris thì vào lúc 2, 3 giờ sáng. Mình lội bộ về nhà, ngủ được một chút xíu, sau đó dậy đi học vì có test. Hôm đó thi được điểm xấu, không được chúa hằng cứu rỗi gì cả nên mình bỏ, quên lời hứa trở lại lâu đài tình ái với thiên chúa tuần sau.

Vấn đề là suốt mấy tuần lễ, vào lớp mình cứ hát lèves-toi, viens vers la liberté. Hay Santiano, Cumbaya,..khiến mấy đứa học chung hỏi điên à. Mình thật tình kể chuyện lâu đài tình ái ở Normandie khiến chúng như bò đội nón. Có đứa hỏi Hari Khrisna, mình nói không. Dạo đó ở khu La-tinh hay thấy mấy đứa da trắng, cạo đầu hay để một lọn tóc, bận đồ như ấn độ, ôm trống đánh tùng tùng, kêu hari khrisna.

Đâu 1 tháng sau, khi những bài hát dần dần bay theo cánh chim biển, thoát khỏi trí nhớ của mình thì báo chí bên tây lên tin. Một bà mỹ nào sang tây, để bắt lại cô con đi theo một giáo phái nào, họ kêu là Moon. Lúc đó mình mới hiểu. Hoá ra có một ông mục sư gốc Nam Hàn, tên Kim Young Moon hay gì đó. Ông ta thành lập một nhà thờ, báo chí hay kể, làm đám cưới tập thể cho cả ngàn cặp trai gái ở Đại Hàn, đủ trò,..

Giáo phái này hay dụ dỗ giới trẻ đi theo họ để giúp làm kinh tài, về nhà lấy tiền cha mẹ đem đến cúng dường để cầu sao, giải vong đủ loại. Tụi học chung mới chạy lại hỏi có phải đám Moon này thì mình kêu đích thị. Thế là trong trường mình bổng nhiên nổi danh, tây đầm từ đâu, nghe đồn, chạy lại hỏi chuyện, khiến mình phải kể lại từ đầu của một kẻ thoát khỏi căn tu.

Năm mình sang Ý Đại Lợi làm việc. Một hôm lấy xe buýt từ sở về ký túc xá, bổng nhiên có một con ý rất xinh chận đường, hỏi mình nghĩ gì về tình yêu. Mình như bò đội nón nhưng thấy hấp dẫn, có con ý chận đầu hỏi tình yêu. Mình đứng lại nói về tình yêu trai gái, tình yêu platonic bú xua la mua, trong khi quan sát đồ nghề của cô nàng. Vú ngực cao to, mông đít dồi dào. Con ý bổng nhiên hỏi; mày nghĩ gì đến tình yêu của chúa.

Đang mãi mê ngắm dung nhan, thân hình con ý, mình chợt tái xanh như đít nhái. Hỏi mày thuộc giáo phái moon không. Một tia sáng loé lên trong ánh mắt con ý. Nó reo lên, sao mày biết, đến nhà thờ tụi tao chơi. Mình bỏ chạy mất dép. Đó là lần đầu tiên trong đời, mình gặp người đẹp mà bỏ chạy. Đồng chí gái cười khắc khắc.

Dạo ấy, thiên chúa không gửi thằng tây đen đến cứu mình, kêu ở ngoài trời. Mình thì sợ lạnh vì tháng 12, lạnh cóng đít. Biết đâu, hôm nay mình lại là một mục sư đi rao giảng tin lành với thế nhân. Chán Mớ Đời 

Sau này, qua New York, làm việc, gặp đám thanh niên thánh thể, cứ họp mặt là chúng cứ hát nhạc vào đời như bài gì mà gần nhau trao cho nhau tình loại người.

Gần nhau, trao cho nhau yêu thương tình loài người 
Gần nhau, trao cho nhau tin yêu đừng gian dối 
Gần nhau, trao cho nhau ánh mắt nhân loại này 
Tình yêu thương trao nhau xây đắp trên tình người. 

Cho dù rừng thay lá xanh đi 
Cho dù bầu trời thiếu mây bay 
Ta vẫn yêu thương nhau mãi mãi. 

Cho dù đồi hay núi di đi 
Cho dù biển cạn nước bao la 
Ta vẫn yêu thương nhau mãi mãi. 

Cho dù mùa xuân thiếu hoa tươi 
Cho dù rừng ngàn thiếu muông chim 
Ta vẫn yêu thương nhau mãi mãi

Mình Chán Mớ Đời lắm nhưng cứ phải nhái theo dù chả hiểu gì cả. Sau này gặp mấy cô theo thiên chúa giáo, kêu trở về đạo thì chạy mất dép như trốn cô gái Ý Đại Lợi năm nào ở Torino. Có lẻ chúa không dành cho mình con đường làm mục sư, khiến mình thoát một căn tu. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Cách mạng xanh hay ngày tàn của tây phương

 Thời sinh viên, mình có nghiên cứu về năng lượng mặt trời để xây cất. Dạo ấy muốn sưởi ấm một căn nhà nhỏ bình thường thì cần độ một mẫu tây để gắn mấy tấm bản hứng năng lượng mặt trời nên mình Chán Mớ Đời, không để ý đến nữa. Gần đây, tiểu bang Cali ra luật vào năm 2035, sẽ không cho bán xe chạy bằng xăng nữa.

Mình có mua được 2 chiếc xe chạy bằng điện. Chiếc đầu tiên của Nissan, thon gọn. Vấn đề là bình điện chỉ có khả năng chạy được 100 dậm nhưng trên thực tế thì ít hơn vì họ tính theo chạy đường trong, không sử dụng đèn đuốc hay sử dụng máy lạnh thêm chạy trên xa lộ nhanh. Chạy được một thời gian thì mình bán cho anh thợ.

Sau này mình mua một chiếc Toyota Plug-in, nghĩa là chạy điện và xăng. Khởi đầu chỉ chạy được độ 20 dậm, khi hết điện thì tự động máy chuyển qua sử dụng xăng để tiếp tục chạy nên tương đối không lo sợ hết điện.

Bán nhà, đồng chí gái muốn đổi xe vì chiếc xe của cô nàng chạy từ 14 năm nay nên mình bàn mua chiếc Tesla. Lý do là đi chơi ở Arizona, mình thấy nhiều bãi để cắm điện cho xe Tesla. Vấn đề hiện nay cho xe chạy bằng điện là đi xa rất khó vì ít trạm để cắm điện như trạm đỗ xăng.

 Ra Dealer xem rồi đặt vì không có xe. Cô nàng nghe bạn bè nói bú xua la mua, cuối cùng đòi mua chiếc SUV Lexus mới vì cô nàng thích chạy xe to. Cũng tốt vì cô nàng chạy xe hay hút thiên hạ nên mua xe to, đụng xe Đức lo hơn. Đúng như mình dự đoán, cô nàng hút xe thiên hạ hai lần, nay đang bỏ cửa ga ra để họ sơn phết lại.

Chính phủ mỹ thường thường hay có những quyết định theo cảm tính, chính trị, câu phiếu như hôm qua, chính phủ Biden, kêu xoá nợ cho cựu sinh viên $10,000. Chúng ta thấy ngày nay sinh viên đi học trường vừa vừa cũng mất $40,000 một năm còn nếu học ở ngoài tiểu bang Cali thì đóng thêm $20,000.

Dạo con gái học USC, năm đầu tiên tốn $72,000 khiến mình ngất ngư. May là chương trình cho nó học mấy năm sau ở ngoài quốc, học phí thấp hơn chỉ đóng có phân nữa. Hôm trước, nghe chị bạn kêu thằng con út đi học ở Washington, nơi có công ty Microsoft. Học xong là làm cho hãng này luôn. Chị kêu một năm đóng $76,000 khiến mình thất kinh.

Lương hai vợ chồng này cao nên mình tính nhẩm, phải cộng thêm 45% tiền thuế. Nghĩa là họ phải làm ra $120,000, đóng thuế hết 45% để trả tiền cho con đi học. Hoá ra thằng con đi học, phải tốn $120,000 một năm trước khi đóng thuế.

Sinh viên học trường lèo, ra trường sau 4 năm cũng nợ khơi khơi $100,000 nếu cha mẹ không trả hay phụ. Chính phủ xoá nợ được $10,000 thì đỡ nhưng cũng chỉ có 10%. Bác sĩ, nha sĩ ra trường nợ $500,000 mà chỉ được xoá nợ $10,000 để câu phiếu. Chúng ta đang sống ở thời đại Mỵ dân, lấy tiền của bá tánh để lấy phiếu. Ai sẽ trả số tiền $10,000. Cũng là người Mỹ đi làm cả. Thế nào rồi thuế cũng sẽ tăng.

Trở lại vụ xe chạy bằng điện mà chính phủ Cali ra lệnh vào năm 2035, hoàn toàn xe chạy điện hay ga. Những người ban hành luật bảo vệ môi trường thường không phải dân làm thương mại, không biết đến chi thu. Các trí thức, giáo sư đại học, cứ ngồi vớ vẩn, chả biết chi tiêu ra sao.

Đúng khi Cali hoàn toàn được trang bị năng lượng xanh, môi trường sẽ bớt ô nhiễm? Chưa chắc vì Cali nuôi bò nuôi súc vật sinh sản nhiều khí độc. Ai chạy từ Quận Cam lên San Jose, đi ngang mấy chỗ họ nuôi bò, bảo đảm là thở không nổi. 

Vấn đề là có cố gắng rất nhiều, 20-30 năm tới các hệ thống năng lượng xanh chỉ đủ cung cấp 12% cho người dân Cali sử dụng. Nội vụ hạn hán là đã thấy mệt rồi. Cali có rất nhiều núi đồi, cao nhất nước mỸ như đỉnh Whitney. Đỉnh núi cao thì có tuyết nhưng mấy tên trí thức vớ vẩn, bảo vệ môi trường kêu không được xây các hồ chứa, phải để mấy con cá chạy ra biển.

Các nghiên cứu gia cho rằng đến năm 2050, Nghĩa là 28 năm nữa, các năng lượng xanh chỉ có thể cung cấp 38% cho người Mỹ sử dụng. Các chính trị gia bất chấp những nghiên cứu, cho cắt đường ống dẫn dầu, cấm không cho khai thác dầu hoả. Ông Biden sang Ả Rập để năn nỉ mấy ông vua dầu hoả là bơm thêm dầu. Kết quả là họ ra lệnh bớt bơm dầu để bán lời hơn trong khi các mõ dầu Hoa Kỳ bị cấm sử dụng và khai thác. Nếu ngưng sử dụng và khai thác thì xem như bỏ đi. Khi xưa, mình có đầu tư và các giếng khoan dầu nhưng bị lỗ vì chính phủ Dân Chủ lên, dẹp hết. May là có mua cổ phiếu của mấy công ty năng lượng xanh nên lấy lại vốn.

Giám đốc Exxon kêu là không có xây thêm nhà máy lọc dầu nào nữa ở Hoa Kỳ. Nội nhà máy lọc dầu ở Long Beach, bị hư hao ra sao, cháy thì phải. Lâu quá không nhớ trên 20 năm rồi mà đến nay người dân Cali phải trả thuế thêm vụ này khiến giá xăng cao nhất nước.

Điển hình tiểu bang New York, ngồi trên giếng khí đốt to nhất nước nhưng không được khai thác, tạo công ăn việc làm cho người Mỹ. Họ tính là có 940 triệu thùng dầu thô và 208 triệu thùng khí đốt. Người dân New York phải nhập cảng khí đốt từ các nước như Nga, rồi lại đánh đấm với Putin. Chán Mớ Đời 

Lấy thí dụ nước Tân Tây Lan. Năm 2007, cách đây 15 năm, thủ tướng của họ tuyên bố sẽ là nước đầu tiên trên thế giới, sử dụng hoàn toàn năng lượng xanh, bảo vệ môi trường. Họ đem cừu len đủ trò qua Việt Nam để sản xuất, nhằm bảo vệ môi trường của xứ họ. Mình về Đà Lạt, có anh bạn dẫn đi thăm nhà máy của họ. Kinh

Nước Tân Tây Lan có dân số độ trên 4 triệu người, bà thủ tướng của xứ này kêu vào năm 2020, quốc gia của họ sẽ không còn bị ô nhiễm môi trường, sẽ sử dụng hoàn toàn năng lượng xanh. Các trí thức trên thế giới hoan hô, bái phục, kêu đó là gương để chúng ta noi theo. Đến năm 2020, không đúng theo chỉ tiêu nên nay họ tuyên bố, bớt cao ngạo chỉ xin hạ giảm 50% ô nhiễm môi trường đến năm 2050. Xin nhắc là khi họ nuôi bò và cừu để sản xuất thịt và len thì mấy con này địt ra toàn là gas carbonique, làm ô nhiễm môi trường. Do đó nay họ cấm nông dân khai thác, trồng lúa, rau cải,… khiến nông dân ở Hoà Lan, Đức,… không được trồng hoa để bán thì lấy gì mà ăn nên họ đem xe máy cày ra đường. Giới truyền thông không nói đến.

Muốn thực hiện chương trình này thì hàng năm chính phủ tân Tây Lan phải chi 19 tỷ đô la. Cứ tính đổ đồng 19 tỷ là 19,000 triệu chia cho 4 triệu dân thì trung bình mỗi ngầu dân đóng 4 triệu đồng thuế. Cái mất dạy nữa là nếu muốn thực hiện Carbon Zero thì sẽ tốn tổng cộng 61 tỷ đô la. Số tiền này nhiều hơn là số tiền sử dụng cho y tế cộng đồng, an ninh, giáo dục, quốc phòng. Tờ báo Bloomberg cho hay mỗi gallon xăng phải đánh thuế 8.33 Cents cho 30 năm tới. Hoa Kỳ thì cứ nhân gấp 100 lần.

Năng lượng tại xứ này mới gia tăng 200% sau khi nghiên cứu của báo Bloomberg vừa được đệ trình. Phải thay đổi con số lại. Chán Mớ Đời 

Nếu chương trình này thành công thì người ta dự tính đến năm 2100, nghĩa là 78 năm nữa, nhiệt độ trên thế giới sẽ giảm 0.004 độ Fahrenheit. Nói theo bình dân học vụ, xứ tân Tây Lan sẽ phá sản và cũng chẳng thay đổi không khí của thế giới gì cả.

Nếu chúng ta sử dụng mô hình của Tân Tây Lan để áp dụng cho Hoa Kỳ thì sẽ cần 5 ức đôla, 5 triệu triệu đôla, $5,000,000,000,000 cho mỗi năm. Các chính trị gia được mấy tên trí thức bơm hay các tài tử xi nê hồ ly vọng cứ nghe theo cô thánh gióng Thuỵ Điển Greta Thunberg gì đó, kêu gọi thượng đế của môi trường đã hiện ra, kêu cô ta phải lên đường cứu nhân loại, cho họ phá sản hết.

Đọc báo đức thì được biết giá cả ở Đức quốc lên 33.5% trong vòng một năm, đang giết kinh tế hùng mạng của Đức quốc vì tiền điện lên 87% so với năm ngoái hay xăng dầu lên 154%. Chỉ làm giàu cho Putin và mấy ông thần Ả Rập. Obama đến xứ này, vua Ả Rập chả thèm tiếp, Biden chửi bới ông vua này giết một tên nhà báo, không ca tụng vạn tuế ông vua , nay phải bay qua quỳ lạy, xin bơm dầu. Ông vua này, nay đâu sợ Hoa Kỳ nữa, có anh ba tàu và Putin bảo kê nên sản xuất ít lại dầu khí. Chán Mớ Đời 

Mấy ông giáo sư đại học hay trí thức tên thế giới cứ hô hào môi trường xanh đủ trò bất chấp những con số do các chuyên gia đưa ra.

Mình mua cổ phiếu của mấy công ty năng lượng xanh, được chính phủ bơm tiền nên lên như diều. Nếu suy nghĩ thì theo đường dài, Hoa Kỳ và các nước tây phương sẽ bị lộn xộn, người dân biểu tình, bạo loạn. Có lẻ lo sợ bạo loạn, khiến giới cai trị chúng ta mới ra lệnh cấm cung lockdown, qua mấy con vi khuẩn covid.

Các chính trị gia của hai bên, Dân Chủ và Cộng Hoà, cứ bám vào các chính sách được đề cử để làm tiền. Hai vợ chồng Clinton có gia tài tối thiểu 2 tỷ đô la qua Foundation của họ, do các con buôn cúng dường. Bà Pelosi, chưa bao giờ đi làm, chỉ làm chính trị mà theo con số đóng thuế thì người ta cho biết có tài sản lên đến 600 triệu đô la. Thượng nghĩ sĩ Sanders mà người ta tung hô vạn tuế, người bảo vệ giai cấp vô sản, chưa bao giờ đi làm một ngày. Từ bé ông ta tham gia biểu tình, chống chiến tranh Việt Nam rồi đủ trò, để kiếm tiền và phiếu, mang danh bảo vệ giai cấp vô sản, từ từ vào con đường chính trị gia có mấy triệu đô la.

Còn mấy tên bên Cộng Hoà, tương tự cũng là những con kênh kênh, đục khoét tiền thuế của người Mỹ qua những chương trình vớ vẩn. Mình dự định sang năm viếng thăm xứ Á Căn Đình. Một xứ giàu có trù phú để rồi họ áp dụng chủ nghĩa xã hội biến nước này thành một bãi hoang. Lạm phát lên kinh khủng, nhiều nhất thế giới hiện nay, Thổ Nhĩ Kỳ mà mình mới đi viếng, đứng thứ nhì.

Lạm phát Hoa Kỳ lên như điên, mà các nước khác cũng tương tự nên chúng ta có một ảo tưởng về đồng đô la. Mình phải mua tài liệu để đọc để xem phải làm gì vì nếu không quỹ hưu trí của hai vợ chồng sẽ giảm dần, phải đi làm lại. 

Hồi mình đi cua mụ vợ, giá xăng chỉ có 1 đô la/ gallon, tô phở có $3.75, nay ăn tô phở $15, xăng trên 5 đô một gallon. Cứ tưởng tượng ngày nào đó, bạn bè ở xa đến chơi mời họ đi ăn phở, tốn $50/ tô. 2 vợ chồng, 4 tổ phở $200, thuế chắc lên 20% như ở âu châu là $240, cộng $100 tiền xăng. Xem như $340. Phải lãnh tiền hưu trí $500, đóng thuế rồi trả tiền phở. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tôn giáo mới của thế kỷ 21

 Đi chơi có dịp đọc lịch sử các nước viếng thăm, xem các di tích lịch sử từ thời Hy Lạp, La MÃ mà người tây phương gọi nền văn minh la-hy. Trước nhất, người Hy Lạp cứ tự nhận họ nữa thần, nữa người “Homo Deus” nên cuối cùng mất nước, bị nền văn mình khác chiếm đóng đô hộ.

Đến Capadoccia, thăm viếng mấy địa đạo mà khi xưa, những người đầu tiên, theo thiên chúa giáo trốn khi bị lính la mã săn đuổi, mình mới thấy con người chúng ta khác với mấy con khỉ vượn mà theo thuyết tiến hoá của Darwin, là thuỷ tổ của loài người.  

Sự khác biệt giữa người và khỉ là con người biết bựa chuyện, tư duy đột phá, kể chuyện khơi khơi nhưng lại có người tin. Nhờ đó mà văn minh loài người được thành hình, giúp chúng ta tiến hoá. Chúng ta có thể nhìn trời rồi nói trên trời có thượng đế, nếu bạn không làm theo những điều răn cấm thì khi bạn chết, thượng đế sẽ phạt bạn, đầy đọa xuống âm phủ,…lại có người tin vào lời của chúng ta và cúng tiền như người ta giải vong ở Việt Nam, cúng tiền cho sư…để được về cõi Vĩnh hằng.

Ngược lại chúng ta khó thuyết phục một con khỉ, vượn. Nói chúng cho chúng ta trái chuối, như thể cúng dường thùng phát sương, sau này chết sẽ được lên thiên đàng vượn khỉ. Có lẻ nhờ chúng ta tin vào những gì người khác kể, hay bựa ra đã giúp loài người tiến bộ hơn các loại khỉ hay muôn thú khác dù chúng có thể mạnh khoẻ hơn chúng ta nhiều. 

Nhờ những tư duy, bộ óc con người phát triển hơn các loại thú, loài người có thể kiểm soát được trái đất, môi trường chúng ta sinh sống. Chúng ta phải trả giá khi phát triển lên cao độ với những tham vọng, kiếm tiền nhiều vô hình trung tàn phá môi trường chúng ta sinh sống.

Nếu chúng ta xét lịch sử riêng của thế kỷ 20, khởi đầu có 3 câu chuyện chính, được kể cho dân gian trên thế giới:

 Một được gọi là chủ nghĩa Phát-xít, cho rằng lịch sử loài người là một cuộc đấu tranh liên tục giữa các quốc gia, chủng tộc. Chủ nghĩa này cho rằng sẽ tìm mọi cách để chinh phục và kiểm soát thế giới để con người có thể sống hoà bình, thịnh vượng với nhau, đưa đến cuộc diệt chủng 6 triệu người do thái và mấy chục triệu người khác trên thế giới và kết thúc khi thế chiến thứ 2 chấm dứt.

Hai là chủ nghĩa cộng sản, cho rằng lịch sử loài người là một chuỗi dài tranh đấu giữa các giai cấp từ ngàn xưa. Chủ nghĩa này có cái nhìn một thế giới đại đồng, bảo đảm sự công bằng, bình đẳng giữa mọi người trên thế gian, đưa đến hơn 100 triệu người bỏ xác để thực hiện thế giới đại đồng. Chủ nghĩa này sụp đỗ khi đế chế Liên Xô tan rã. Hôm qua, người lãnh đạo cuối cùng của liên bang Xô viết dã ra đi về cõi có mấy bác Marx, Lenin, Mao,… ông này vẫn muốn tiếp tục chủ nghĩa cộng sản, chỉ muốn cải tổ ai ngờ banh luôn đế chế vì đã bị mục nát từ căn bản.

Nói chung thuyết Phát Xít và Cộng Sản đều là xã hội chủ nghĩa, chỉ khác nhau là một phe nhìn theo một quốc gia, một chủng tộc Uber Alles và một phe nhìn thế giới đại đồng năm châu, tứ bể là anh em một nhà với tư duy làm theo năng xuất, hưởng theo nhu cầu.

Ba là chủ nghĩa tự do, bác bỏ hai thuyết trên, kêu lịch sử không phải là chuỗi dài đấu tranh giữa các quốc gia, hay giai cấp mà là cuộc đấu tranh không ngừng giữa Tự Do và Bạo Quyền. Chủ nghĩa này có viễn kiến là các chủng tộc kết hợp, giao lưu, làm việc với nhau, sẽ có những bất bình đẳng giữa con người với nhau nhưng đó là cái giá phải trả cho cuộc sống hoà bình và kết hợp. Làm theo năng suất hưởng theo năng suất, không làm thì đói.

Nhìn lại chúng ta thấy nguyên thế kỷ 20 là cuộc đấu tranh giữa 3 ý thức hệ nói trên, 3 câu chuyện được vài ông ăn không ngồi rồi, tư duy đột phá, được các quốc gia chạy theo đeo đuổi, tìm cách phát triển đất nước. Và cuối thế kỷ 20 thì lịch sử cho thấy chủ nghĩa tư do đã thắng. Đúng hơn là thuyết cộng sản đã phá sản.

Vấn đề là chủ nghĩa tự do được độc tôn từ 30 năm qua, bị phá sản. Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, chủ nghĩa tự do, tranh dành quyền lợi, ảnh hưởng với chủ Nghĩa cộng sản, đã nhận ra những khiếm khuyết của mình nên đã tự thay đổi, để phổ cập với người dân, tranh dành ảnh hưởng với thuyết xã hội chủ nghĩa. Điển hình cho thành lập công đoàn để bảo vệ quyền lợi công nhân thợ thuyền, khác với thời ông Andrew Carnegie, cho đàn áp, bắn chết thợ thuyền đình công. Các ông chủ, tập đoàn cho phép nhân viên được đi nghỉ hè, vẫn được ăn lương, có bảo hiểm y tế, quỹ hưu trí... giúp chủ nghĩa này bớt mang tính bốc lột công nhân như thời Hoa Kỳ mới được thành lập, chế độ nô lệ.

Từ 30 năm qua, Hoa Kỳ và các nước tây phương toàn cầu hoá, đúng hơn là sử dụng chủ nghĩa tân thực dân, đem nhà máy từ Hoa Kỳ hay âu châu sang các nước nghèo hơn để sản xuất. Cuộc toàn cầu hoá đã khiến giới công nhân thợ thuyền tây phương mất đi quyền lực để bảo vệ quyền lợi của họ.

Mình nhớ, có dạo các công nhân đức của hãng Benz Mercedes, đòi tăng lương và làm việc mỗi tuần 36 tiếng, nghỉ hè 2 tháng. Họ làm áp lực để ban giám đốc vâng lời như trước kia, còn khối Liên Xô. Ban giám đốc kêu không được, công đoàn muốn đình công thì ban giám đốc, sẽ dọn sang Ba Lan, lương thợ thuyền Solidarnosc rẻ hơn gấp 20. Thế là công đoàn lao động đức ngọng, phải chấp nhận làm 40 tiếng một tuần,..hay thất nghiệp.

Giấc mơ Hoa Kỳ (American Dream) cũng từ đó bay mất. Khi xưa, công đoàn lao động bảo vệ các công nhân nên có thể thương lượng lương bổng khá khiến một công nhân đi làm có thể mua xe hơi, mua nhà cửa, có một cuộc sống sung túc. Hình ảnh mơ ước của công nhân toàn cầu.

Mình nhớ có lần mấy người làm cho siêu thị, thành viên của công đoàn lao động, đình công, đòi tăng lương. Họ cầm biểu ngữ, đứng ngoài siêu thị, kêu gọi khách hàng tẩy chay các siêu thị. Khách tiêu dùng khám phá ra họ làm thâu ngân viên mà lãnh $25/ giờ trong khi họ chỉ ăn $8/ giờ nên không ai ủng hộ họ hết. Giám đốc các siêu thị mướn người khác đến làm. Cuối cùng các nhân viên, thâu ngân viên phải ngưng đình công, trở lại làm việc và từ từ bị cho ra rìa hết. Mình không thấy họ nữa. Sau vụ đình công mình có hỏi họ thì họ kêu không tin vào công đoàn lao động nữa.

Khi các công ty toàn cầu hoá thì họ bỏ quỹ hưu trí, cho phá sản các công ty lớn như Sears,.. khi xưa đi làm cho một công ty là cả đời hiến dâng cho hãng, về hưu sẽ được công ty đền bù những hy sinh của mình khi xưa, cho tiền hưu, bảo hiểm y tế, sống cuộc đời thoải mái. Nay chả còn gì cả nên người Mỹ không mấy người có thể về hưu vì không có tiền để dành. Họ cho biết 90% người Mỹ có quỹ tiết kiệm không có tới $4,000. Làm sao về hưu?

Ngày nay, chúng ta thấy sự cách biệt giữa giới giàu có và công nhân quá xa, về lương bổng, đời sống. Anh giàu có thì có tín dụng tốt được mượn tiền nhiều với tiền lời thấp trong khi công nhân lương thấp, thay vì được đãi ngộ, giúp đỡ lại phải trả tiền lời cao hay không được mượn tiền. 

Người ta làm nghiên cứu về luật G.I. Act, một đạo luật được thành lập sau đệ nhị thế chiến nhằm giúp đỡ các cựu binh sĩ Hoa Kỳ, đã tham chiến. Được mua nhà với tiền lời rẻ, được chu cấp nếu muốn trở lại đại học,…

Cách khôn nhất ở Hoa Kỳ là 18 tuổi gia nhập quân đội Hoa Kỳ, được theo học kỹ sư hay bác sĩ, … sau đó giải ngủ, có thể mua nhà với tiền lời rẻ, không cần tiền đặt cọc, có hưu trí về già.

Đạo luật giúp cựu chiến binh Hoa Kỳ thì đa số người da trắng hưởng lợi nhiều nhất, người da màu thì chỉ lãnh được 5% tối đa. Khi chúng ta biết xong đại học, thời đó là có công ăn việc làm tốt, có thể mua nhà rẻ rồi tạo nên một tài sản, giúp thế hệ con cháu của mình tiến hơn. Người da màu, te tua, sau 2 thế hệ thì khoảng cách quá xa giữa người da trắng và da màu. Truyền thông lên án người da màu, đủ trò, nào là lười, ma tuý, ngoại hôn,…

Hôm trước, đọc báo cho thấy một cặp vợ chồng người da màu, kiện một công ty kiểm định giá nhà, kết quả là nhà của họ chỉ được định giá là $450,000 trong khi người Mỹ da trắng kế bên lại có đến $620,000. Chúng ta nói là sống trong một xã hội dân chủ,…nhưng chỉ là tương đối. Mình vẫn thấy sự kỳ thị rất nhiều. Khu Bolsa, khi mình dọn về, có nhiều người Mỹ da trắng nhưng sau đó họ bỏ chạy hết, dọn ra những khu mới, đầy đủ, tiện nghi hơn, học khu tốt hơn,.. chỉ có người Việt nhảy vào mua nhà ở khu vực LIttle Sàigòn. Ngay cả người đại hàn cũng bắt đầu dọn ra ngoại ô, có học khu tốt.

Vấn đề là người Mỹ ở ngoại quốc không được ưa chuộng, người ngoại quốc thích tiền của người Mỹ nhưng lại phẩn uất. Họ cho rằng cuộc sống của họ lầm than vì người Mỹ, bảo kê các viên chức cầm quyền của xứ họ. Chủ nghĩa tân thực dân là kiếm một tầng lớp tay sai sở tại để làm giàu cho họ.

Sadam HUssein muốn bán dầu hoả của Iraq để lấy tiền Euro. Bùm, ông ta bị treo cổ. Ông Khadafi, muốn bán dầu hoả lấy vàng thay vì đôla. Bùm, ông ta bị nhân dân kéo cổ từ ống cống giết chết trước mặt đài truyền hình. Truyền thông Tây phương tô vẽ ông ta là một tên khát máu, đủ trò trong khi dân chúng xứ ông này lại tôn thờ như một vị thánh vì ông ta dùng dầu hoả để phát triển xứ sở. Ba Tây, Ấn Độ, Nga Sô, Trung Cộng họp nhau để buôn bán, không sử dụng mỹ kim thì còn sống. Lý do họ có vũ khí hạch nhân nhưng sẽ tìm cách loại trừ để thay vào đó một người dễ sai bảo hơn.

Bà Victoria Nuland, thứ trưởng ngoại giao Hoa Kỳ, trong một họp báo cho biết Hoa Kỳ đã sử dụng 5 tỷ đôla để giúp các NGO, giúp người Ukraine học tập, phát huy dân chủ tại Ukraine. Cuối cùng ông tổng thống được dân bầu đàng hoàng, theo Putin vì ông này cho cái deal tốt hơn Hoa Kỳ và các nước âu châu, nên bị dẹp, chạy qua Nga tỵ nạn. Từ đó Hoa Kỳ huấn luyện quân đội Ukraine khiến Putin Chán Mớ Đời nên xua quân xâm chiếm. 

Cứ tưởng tượng có lính tàu hay nga đóng quân hay huấn luyện quân đội của Mễ Tây Cơ hay Gia-nã-đại thì Hoa Kỳ sẽ nghĩ thế nào. Hoa Kỳ xâm chiếm Iraq, Á Phú Hãn,…ít ai lên tiếng chống đối. Nội Liên Xô gắn mấy dàn hoả tiễn giả ở Cuba, là người Mỹ đã muốn đánh nhau, may là ông Kennedy bình tỉnh, không nghe lời đám diều hâu. Mình đọc tài liệu giải mã vụ này. Có điệp viên của Liên Xô, báo cho Hoa Kỳ biết là hoả tiễn giả, những nhóm tập đoàn chiến tranh ở Hoa Thịnh Đốn vẫn muốn đánh nhau. Cuối cùng thì họ dẹp ông để một tên khác lên là đổ quân vào Việt Nam, đông như quân Nguyên đến khi bán được coca và MacDonalds cho Trung Cộng là rút lui.

https://youtu.be/rPVs5VuI8XI

Toàn cầu hoá thì giúp Trung Cộng, Ấn Độ giàu có lên nhưng lại gây một vấn đề khác tại Hoa Kỳ hay các nước âu châu. Công nhân của họ cảm thấy bị thừa thải, bị bỏ rơi sau lưng vì sự chênh lệch giai cấp giàu có và thợ thuyền càng ngày càng cách xa. Xem các chương trình về vô gia cư, ở Cali, Seattle khiếp luôn. Nạn ma tuý lan tràn, người Mỹ mất định hướng, tin vào tương lai như trước đây.

Xem mấy tấm panneau ở các nước Đông Âu, khối Liên Xô khi xưa, chúng ta thấy toàn là hình ảnh các công nhân nhà máy, làm ngày chưa đủ tranh thủ làm đêm để đưa đất nước đến một xã hội công bằng, bú xua la mua. Những hình ảnh đó giúp người dân hiểu biết, nhìn về tương lai của họ. Cảm thấy họ có đóng góp gì cho xã hội, cộng đồng.

Ngày nay, chúng ta nghe nói đến những đại danh từ như Blockchain, sinh vật học, thông minh nhân tạo,.. các công nhân thợ thuyền cảm thấy thừa thải, không can dự vào đường hướng tương lại của Hoa Kỳ hay âu châu. Các người sinh sống tại Silicon Valley, New York, Bắc kInh,.. quy hoạch về hệ thống 5 Gờ, thông minh nhân tạo khiến người mỹ bình thường cảm thấy lạc loài, bị bỏ rơi. Từ đó mới dấy lên các phong trào dân tuý, do các chính khách nói lên tiếng nói của những người bị bỏ rơi, bên lề lịch sử.

Nếu chúng ta nhìn lại thế kỷ 20 thì ở Đức quốc, dưới triều đại Hitler, Liên Xô với Stalin hay Hoa Kỳ với Roosevelt, đâu đâu các người dân đều tham gia kiến thiết đất nước dù chạy đua dưới lá cờ chủ nghĩa khác nhau. Khi Liên Xô thành công đưa con người lên vũ trụ, khiến Hoa Kỳ phải theo lời ông Kennedy đồng lòng để làm việc, giúp Hoa Kỳ đưa người lên không gian.

Ngày nay chúng ta nói đến cuộc cách mạng 4.0, 5 gờ khiến đa số người dân cảm thấy bị đào thải. Khi xưa, làm nông cần 100 người làm việc nhưng khi máy cày ra đời thì chỉ cần 10 người làm nông, còn 90 người kia phải ra thành phố kiếm việc làm trong các nhà máy chế tạo máy cày. 

Từ nông dân, họ được đào tạo, huấn luyện lắp ráp máy cày, tương đối cũng nhanh. Ngày nay, các công việc bảo trì các máy móc, người máy cần có một trình độ cao. Một người thâu ngân viên của siêu thị bị máy tính tự động thay thế, không có khả năng để đi học lại, để điều khiển máy móc, người máy. Họ sẽ gia nhập một giai cấp thừa thải của xã hội. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Ngày tàn của đế quốc

 Nhớ hồi nhỏ xem phim “ngày tàn của đế quốc La MÔ tại rạp Hoà Bình khiến mình mê cô đào Sophia Loren từ dạo ấy. Mình không nhớ câu chuyện ra sao nhưng khi đi viếng xứ Thổ Nhĩ Kỳ, thăm các di tích lịch sử của đế chế la mã khiến mình suy nghĩ về tương lai của Hoa Kỳ, quê hương thứ 2 của mình, đang trên đường dẫn đến sụp đỗ. Có thể chưa hoàn toàn trong lúc mình còn sống nhưng chắc không lâu vì các điều kiện dẫn đến sự sụp đỗ tương tự các đế chế khác trong lịch sử nhân loại đang được thành hình.

Năm 1971, tổng thống Nixon tuyên bố một cách không chính thức, Hoa Kỳ hết tiền. Lý do là tiền tệ dạo ấy dựa trên số vàng dự trữ. Một ounce vàng tương đương với 35 đô la. Ngày nay một ounce vàng trị giá trên $1,800. Dạo ấy, một người Mỹ hay du khách, có thể bước vào bất cứ một ngân hàng nào, đưa cho nhân viên ngân hàng 35 đô sẽ có thể rút một ounce vàng vì tiền đô la được bảo chứng bởi số lượng vàng dự trữ trong ngân khố Hoa Kỳ.

Vấn đề là người Mỹ in tiền xài nhiều hơn số dự trữ vàng và nếu mấy xứ khác buồn tình, đưa đô la của họ giữ, để đổi lấy vàng thì Hoa Kỳ ngọng vì không có vàng để trả cho họ. Ông Nixon tuyên bố trên đài truyền hình là chỉ thị cho bộ trưởng tài chính Connally, ngưng chuyển đổi mỹ kim qua vàng. Mọi người nghĩ thị trường chứng khoán sẽ sụp đỗ hôm sau, ai ngờ lại tăng lên 25%. Hoan hô cách mạng đôla.

Tương tự năm 1933, tổng thống Roosevelt, cũng tuyên bố như ông Nixon, tạm ngưng các hoạt động ngân hàng để xoay sở, tìm phương cách chống đỡ. Cuối cùng mỹ kim xuống giá. Buồn đời mình đọc thêm tài liệu trong khi đợi đồng chí gái mua sắm, trên máy bay và khi đợi máy bay trễ.

Chúng ta thấy các hiện tượng vớ vẩn nhưng xét cho cùng là ngòi thuốc nổ cho sự bạo loạn, làm mất trật tự xã hội. Các quốc gia không đủ tiền để trả nợ nên họ in tiền. Do sự chênh lệch giàu nghèo, ta thấy các nhóm chống đối nhau, tạo dựng các phong trào dân tuý và quan trọng nhất là các cuộc tranh chấp ngoại quốc. 

Quốc hội Hoa Kỳ dự tính chi tiêu từ 2020 -2030, theo đà thì 2050 sẽ lên thêm 180%

Bổng nhiên báo chí truyền thông đánh tới tấp Trung Cộng dưới thời ông Trump. Hàng ngày tuyên truyền trên báo chí, truyền thông đầy. Là người Việt, mình không ưa tàu nhưng mình theo quan niệm Libertarian Capitalist nên vẫn đầu tư, mua cổ phiếu của các công ty tàu, lên như điên. Đầu tư đi ngược với những gì luồng chính đám đông theo.

Gần đây, có rất nhiều công ty tàu bị rút khỏi thị trường chứng khoán của Hoa Kỳ. Trước đây, mình tưởng các công ty này sẽ được gia nhập nhưng Hoa Kỳ sợ các công ty này vớt tiền của thị trường chứng khoán Hoa Kỳ nên loại bỏ thay vì đã dự bị đưa họ vào để làm giàu thị trường chứng khoán. Chỉ có vài công ty đã được gia nhập trước đây khiến mình mua.

Tình hình hiện nay tương tự vào những thập niên 1930 -1945 của thế kỷ 20. Các biến cố tạo ra cuộc thay đổi quyền lực, tạo dựng một trật tự mới trên thế giới. Như cuộc cách mạng 1789 tại Pháp, 1917 tại Nga, hay thậm chí cuộc cách mạng Hoa Kỳ, chống lại Anh quốc, hay cuộc nội chiến của Hoa Kỳ….

Sau thế chiến thứ 2, cuộc đàm phán ở Bretton Wood, đã nhất trí để đồng Mỹ kim làm “Reserve Currency” cho một trật tự thế giới mới.

Nhìn lại lịch sử của thế giới từ 500 năm qua, chúng ta thấy sự hình thành và sụp đỗ của đế quốc Hoà Lan với tiền Guilder, đến sự thành hình của đế quốc Anh quốc, với sự sụp đổ của đồng bảng Anh Sterling Pound rồi đến sự tàn lụi của đế quốc Trung hoa, đời nhà Minh. Xa hơn là các nước có Hải quân hùng mạnh, đi khám phá và chiếm đóng các thuộc địa như Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.

Đến ngày nay, người ta cũng không  hiểu lý do nhà Mình, đang chế các tàu lớn hơn tây phương để đi các vùng lớn , đã đến Ấn Độ, rồi bổng nhiên họ dẹp bỏ các xưởng đóng tàu, bế môn toả cảng. Nếu không chính sách này thì có lẻ nhà Minh rất mạnh, khi ngo Anh quốc đến xâm chiếm.

Sự hình thành của đế quốc đều tuần tự như sau. Họ chú tâm vào ngành giáo dục, tạo dựng các bộ óc tinh tế, giúp họ khám phá ra các kỹ thuật mới và áp dụng vào đời sống thường nhật. Nhờ đó họ có thể cạnh tranh với quốc tế, tạo dựng các trung tâm kinh tài như Amsterdam, Luân Đôn, New York,.

Các đế chế đều được thành lập bởi các lãnh đạo giỏi theo quy trình như sau: đoạt lấy quyền lực vì mạnh hơn phe đối lập, rồi củng cố quyền lực bằng cách trừ khử, làm suy yếu kẻ đối lập để họ không làm kỳ đà cản mũi. Sau đó họ thiết lập hệ thống hành chánh, giáo dục, làm việc đúng theo đường lối của họ. Sau đó là một giai đoạn dài về hoà bình, không lo âu. Trong giai đoạn này, giới lãnh đạo phải thực hiện hệ thống hành chánh giúp các cơ quan hoạt động hữu hiệu về kinh tế cũng như giáo dục,…

Từ từ họ chuyển qua sản xuất các mô hình mới và sáng tạo ra các kỹ thuật mới. Điển hình Hoà Lan, sau khi đánh bại đế chế Habsburg (Áo quốc ngày nay), họ đã sáng chế ra nhiều kỹ thuật thời đó như chế tàu to lớn, có thể đi xa để buôn bán. Từ đó thành lập chủ nghĩa tư bản mà mình đã kể, bảo trợ cho các cuộc hành hải, như các triều đình Tây Ban Nha hay Bồ Đào Nhà trước đây. Các chuyến đi này rất nguy hiểm vì có thể bị chìm trên biển cả, mất hết vốn liếng như trường hợp các vua chúa Tây Ban Nhà và Bồ Đào Nha nên họ kêu gọi các doanh thương bỏ tiền, chung vốn bảo trợ các chuyến đi. Nếu có mất thì chỉ mất một ít vốn thay vì phá sản vô hình trung tạo dựng chủ nghĩa tư bản.

Để bảo đảm các chuyến đi, họ phải có một Hải quân hùng mạng để tránh bị các tàu khác đánh chiếm, cướp phá. Mấy năm trước, chúng ta thường nghe đến các cuộc hải tặc ở gần bờ biển Somalia,, khiến Hoa Kỳ phải đưa lực lượng đặc biệt đến vùng này, đã dẹp bỏ nạn này. 

Tương tự Bồ Đào Nha khi xưa, giàu có vì có hải quân hùng mạnh, bảo vệ thuyền buồm của họ di chuyển đến á châu và Nam Mỹ,… nói chung các đế quốc đều sử dụng chủ nghĩa tư bản để khuyến khích người dân, phát triển, làm giàu.

Trung Cộng tuy mang danh là chủ nghĩa cộng sản, nhưng phát triển phải theo đường lối của chủ Nghĩa tư bản. Ông Đặng Tiểu bÌnh cho rằng mèo trắng hay mèo đen cũng được, miễn sao bắt được chuột. 

Người Hoà Lan thành lập Dutch East India Company cũng như Anh quốc sau này thành lập British East India Company để gửi các tàu bè đi xa, thám hiểm. Khi các đế chế này hình thành thì lôi cuốn tiền bạc khắp nơi, tạo dựng Amsterdam, trung tâm tài chánh tương tự Luân Đôn sau này.

Điểm quan trọng là chính phủ, các thương buôn và quân đội phải hợp tác với nhau. Hoà Lan có Deutch East India Company, Anh quốc có British East India COmpany, Hoa Kỳ có US Military Industrial Complex mà tổng thống Eisenhower đã nhắc nhở người Mỹ trong bài diễn văn cuối cùng tại toà Bạch Ốc. Những công ty này thực sự cầm quyền, có rất nhiều ảnh hưởng vào các chính sách của chính phủ về đối ngoại và đội nội.

Mình nhớ trong lúc tuyển cử, bà Clinton đang dẫn đầu, tiền vô như nước bổng nhiên ông Obama, biến mất trên diễn đàn bầu cử. Sau này người ta khám phá ra, ông ta đi gặp nhóm lợi ích kỹ nghệ chiến tranh. Tuần lễ sau, bà Clinton hết tiền và chấp nhận chức ngoại trưởng, bỏ giấc mộng làm nữ tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ.

Bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ là một tướng hồi hưu, có chân trong hội đồng quản trị của công ty đứng thứ 2 về sản xuất vũ khí của Hoa Kỳ. Thời ông Bush con cũng có ông Tướng khác, họ bổ nhiệm người da màu để dễ sai bảo hơn. Ông Colin Powell kể là ngày nhục nhất đời ông khi đứng trước Liên hIệp quốc, nói láo là Sadam Hussein có vũ khí hoá học để Hoa Kỳ có thể lấy cớ xâm chiếm Iraq.

Trong khi đó ông tướng da trắng khác tên Wes Clark, cựu tổng tư lệnh Khối BẮc Đại Tây Dương, kêu sau vụ 9/11, ông ta được triệu về Ngũ Giác Đài, và được cho xem chương trình xâm chiếm 7 nước ở trung đông. Ngày nay chỉ có một nước họ chưa dám xâm chiếm đó là Ba tư vì sợ mấy ông Ayatollah bắn bom nguyên tử khơi khơi.

Hôm nay có tin tức Hoa Kỳ bảo kê DO Thái tấn công Ba Tư. Mình đoán là sau vụ Ukraine, Ba Tư sẽ bị hỏi thăm sức khoẻ. Mấy ông thần Ả Rập, dạo này lên mặt làm khó dễ Obama, Biden nên có lẻ nếu họ thanh toán được chiến trường Ukraine thì sẽ làm áp lực khá nhiều ở các nước khác.

Các nước như Guyane, có mức gai tăng kinh tế năm nay lên đến 50%, hay Venezuela bây giờ bắt đầu ngóc đầu lên lại nhờ giá dầu lên cao, trả được nợ cho Trung Cộng,…

Ukraine đồng ý giải thể hệ thống hạch nhân của họ thì Putin xâm chiếm năm 2014, và năm nay. Nếu họ đừng nghe lời phương tây, vẫn giữ các nhà máy, đầu đạn nguyên tử của thời Liên Sô thì không ai dám xâm chiếm. Tương tự chúng ta thấy Bắc Hàn và Ba Tư, cương quyết, không bao giờ giải thể vũ khi hạt nhân của họ. Đưa đến hệ quả, cấm vận và kinh tế của họ khó mà đạt được một sự thịnh vượng sau này.

Khi buôn bán thịnh vượng thì đời sống của đế chế lên cao, giá thành theo đó cũng lên cao vì thợ thuyền trong nước đòi hỏi lương bổng cao hơn để họ có thể sinh sống thoải mái. Khi kỹ thuật lên cao thì các nước khác cũng học hỏi bắt chước như trường hợp kỹ nghệ đóng tàu hoà lan, giá cao nên các chủ hoà lan xoay qua các công ty Anh quốc để “outsource”. Các nhân công Anh quốc rất giỏi và rẻ nên các chủ ông Hoà Lan bán cái cho Anh quốc chế tạo hàng hoá như Hoa Kỳ đã chuyển sang Trung Cộng, kỹ nghệ sản xuất đồ dùng cho người Mỹ.

Khi người Hoà Lan giàu có thì họ bắt đầu sinh lễ nghĩa, ăn uống, bận đồ hiệu, chơi hoa tulip,… con cháu họ bắt đầu có cuộc sống nhẹ nhàng, không muốn chịu khổ cực như ông bố. Từ từ xuống dốc và đế chế Anh quốc lên với thời đại huy hoàng của nữ hoàng Victoria.

Các giới trưởng giả, con buôn hoà lan giàu có, họ cho con họ học hành. Dạo dó không có vụ thi cử, cứ ghi danh vào đại học, sống cuộc sống xa hoa trong khi giai cấp công nhân thì bị thất nghiệp vì thuyền buồm để đưa cho công nhân Anh quốc đóng nên tạo các sự bất mãn giữa hai gia cấp. Mình có xem một phim hoà lan khá hay kể về thời đại này. Cuối cùng thì cuộc chiến với Anh quốc quá tốn kém khiến đế chế hoà lan tàn lụi.

Hoa Kỳ với cuộc chiến chóng khủng bố đa lấy đi bao nhiêu mạng người và tiền của của Hoa Kỳ. Ông bIden cho rút lui bất chấp hậu quả, để lại hàng tỷ Mỹ kim quân nhu cho Ba Tư, kẻ đứng phía sau Taliban.

Tương tự đế chế Anh quốc cũng trải nghiệm như đế chế hoà lan và cuối cùng bị Đức quốc qua mặt và cuối cùng đưa đến 2 cuộc thế chiến khiến đế chế Anh quốc banh ta lông nhường lại ngôi vị cho Hoa Kỳ. Hoa Kỳ sau 9/11 cũng đi đánh trận khắp nơi, có trên 800 căn cứ quân sự trên 70 nước trên thế giới. Vấn đề là Hoa Kỳ phải trả một giá rất đắt cho sự bành trướng của mình, khác với chủ nghĩa của các người lập quốc, kêu gọi, đừng bao dính dáng vào các quốc gia khác.

Nay lại chi thêm tiền để tranh chấp với Trung Cộng. Lịch sử lập lại Hoà Lan, nhờ Anh quốc sản xuất dùm mình, và chuyển giao công nghệ cho Anh quốc. Hoa Kỳ tương tự chuyển giao công nghệ cho Trung Cộng và nay Trung Cộng chiếm lĩnh tiên phong chế độ 5 Gờ và các chip điện tử nên phải bảo vệ Đài Loan. Một năm Trung Cộng gửi 1,000,000 sinh viên qua Hoa Kỳ để học kỹ thuật Hoa Kỳ và sản xuất 3,500,000 kỹ sư trong nước. Trong khi đó Hoa Kỳ chỉ cho ra lò 600,000 cử nhân hàng năm. Ấn Độ gửi 200,000 sinh vieen hàng năm sang Hoa Kỳ, và đào tạo hơn 3 triệu kỹ sư hàng năm tại các đại học khó nhất của họ. Làm sao Hoa Kỳ có thể chống lại sự bành trướng của Trung Cộng hay Ấn Độ. Nghe mấy tên buôn chính trị kêu Hoa Kỳ là số 1 thì bán lúa giống.

Năm 1980, lương người Mỹ cao gấp 40 lần người Tàu và bắt đầu mượn tiền người Tàu như người Anh quốc mượn tiền các thuộc địa cũ. Hoà lan cũng làm tương tự mượn tiền. Người Tàu và người Nhật Bản chỉ biết làm việc và để dành tiền và cho Hoa Kỳ mượn tiền. Cách tốt nhất là mua trái phiếu của Hoa Kỳ.

Hoa Kỳ mượn tiền để trang trải chi phí cho các cuộc chiến tranh ở Á Phủ Hãn, Yemen, Syria,.. năm 2008, Trung Cộng mất một cơ hội đánh sập Hoa Kỳ trong lúc khủng hoảng tài chánh. Họ cao ngạo khi được người Mỹ cúi đầu mượn tiền nên bail out người Mỹ. Nếu họ để Hoa Kỳ gục ngã cho sự lỗi lầm thì có lẻ ngày nay, Trung Cộng đã thống nhất với Đài Loan, mạnh nhất thế giới. Đó là cơ may cho Hoa Kỳ. Hy vọng Hoa Kỳ sẽ theo đó mà tìm đường trở lại vị trí của mình. Covid đến lại tiếp tục in tiền. Dân tình không  đi làm, ở nhà lãnh tiền thất nghiệp. Các công ty lớn được lãnh tiền dù không sản xuất, cho nhân viên nghỉ việc.

Khi mọi việc lộn xộn, chính phủ thường đánh thuế bọn giàu có như ông Biden mới tuyên bố. Thuê tuyển thêm 80,000 công chức làm cho sở thuế. Kiểu đánh tư sản mại bản. Dân giàu có sẽ bỏ chạy ra ngoại quốc, không đầu tư trong nước nữa. Các công ty như Amazon, Apple lợi nhuận hàng năm lên cao ngất nhưng không đóng thuế. Nay chính phủ Biden kêu không cần biết công ty ở xứ nào, phải đánh thuế 15%.

Ta thấy sự việc này xẩy ra thời ông tổng thống Roosevelt nhưng xẩy ra yên bình, khác với cuộc cách mạng đầy bạo lực xẩy ra ở pháp, cách mạng Nga hay cách mạng Trung Cộng. Năm 2018, mình ghé thăm con gái đang theo học tại Hương cảng. Xe Taxi mới chạy vào thành phố, đã thấy người HƯơng Cảng, biểu tình chống đối chính quyền Bắc Kinh, kẹt xe. Sau đó nghe nói có đến 1 triệu người tại đây xuống đường chống đối gì luật gì Bắc Kinh mới ra. Thành phố có 7.5 triệu người mà có đến 1 triệu người bỏ làm, xuống đường biểu tình.

Đùng một cách covid xuất hiện, mọi người đều phải ở trong nhà như một phép lạ. Nay ai đi biểu tình hay có tư tưởng chống đối thì màu đỏ hiện lên điện thoại cầm tay, không được mua nhà, mượn tiền, đủ trò,.. chế độ xét lý lịch của thời Mao sến sáng trở lại với công nghệ thông tinh. Anh chống đối nhà nước thì con cháu sẽ đói như vua Gia Long từng nói, có đói nói mới nghe.

Chiến tranh với Anh quốc khiến hoà lan bị vỡ nợ, họ phải in tiền thêm. Dần dần tiền Guilder bị phá giá và đế chế biến mất. Tương tự Anh quốc cũng bị khủng hoảng vào thế chiến thứ 2. Ông Churchill kêu gào đánh Hitler dù trước đó đã gửi ông Chamberlain sang ký kết với Hitler. Bị vỡ nợ nên phải trả lại độc lập cho các thuộc địa của mình. Sau thế chiến thứ 2, Hoa Kỳ là nước mạnh nhất, ai nấy cũng mơ đến American Dream, sản xuất 60% sản phẩm kỹ nghệ của thế giới. Ai nấy trên thế giới đều muốn mua xe của Hoa Kỳ.

Theo lịch sử, các đế chế đều có ngày tàn tương tự cơ thể con người. Lúc mới sinh ra, đi học, kiếm việc làm, có lương bổng cao từ từ, ăn uống vô độ, bị bệnh đủ trò và chết. Muốn sống lâu, chúng ta phải thức tỉnh, ăn uống kỹ lưỡng, vận động, sẽ giúp cơ thể khoẻ để sống lâu 100 tuổi.

Nếu nhìn người Mỹ nay có gần 40% dân số được xem là bệnh béo phì, kèm theo các hệ luỵ của căn bệnh của thế kỷ này. Nếu không khéo sẽ bị bệnh nặng, đột quỵ hay ung thư thì tan gia bại sản hết.

Thứ trưởng Hoa Kỳ Nuland năm 2014, tuyên bố Hoa Kỳ đã chi 5 tỷ đôla để giúp hướng dẫn người Ukraine học cách dân chủ. Đưa đến cách mạng đủ thứ trò, khiến ông tổng thống được người dân bầu chính thức, phải bỏ của chạy lấy người sang Nga tỵ nạn. Hoa Kỳ cho tiền để giúp các thành phần chống đối các nước sang Hoa Kỳ học tập dân chủ chi đó như Liên Xô khi xưa, huấn luyện các thành viên cộng sản để đấu tranh bạo lực ở các nước khác.

Chiến tranh Việt Nam xẩy ra khi Hoa Kỳ kêu thuyết Domino, nếu Việt Nam lọt vào tay công sản thì cả vùng đông Nam Á đều nhuộm đỏ. Nay họ kêu Ukraine mà lọt vào tay Putin thì các nước khác cũng sẽ lọt vào quỹ đạo của Putin nên các nước âu châu, không mặn mòi với Hoa Kỳ lắm nhưng hơi sợ. Thà theo thằng mỹ còn sống đàng hoàng chớ bị Putin đè cổ thì chắc khó sống. Ai nấy đều xin vào NATO hết.

Dạo này mình mua đọc tài liệu nhiều để chuẩn bị cho cuộc khủng hoảng vô tiền khoán hậu. Mình chỉ mong sẽ không xẩy ra nhưng chắc ăn nên phòng bị, chuẩn bị để khi hữu sự thì biết đâu mà lần. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn