Detroit

Recycling, tái sinh rác về đâu

Khi sang Hoa Kỳ làm việc, mình mới phát hiện ra vụ rác rưỡi. Phải thanh lọc, nào là loại tái sinh, loại rác, loại cây cối,…đủ trò. Lâu lâu, mấy đứa con đi học xa về, dạy mình phải bảo vệ môi trường, không được mua ống hút bằng nhựa, mua loại bằng tre đủ trò. Chúng chả đóng tiền rác nên cứ lên mặt dạy dỗ đấng sinh thành. Chán Mớ Đời

Nhớ ông anh vợ kể thằng con đến tiệm xin tiền đi chơi với gái, anh ta đưa tiền cho khiến thằng con cảm động, nói ba nên làm việc lại, đi nghỉ hè, dưỡng sức. Anh ta kêu mả cha mi, tau không đi buôn bán thì mần rằng có tiền cho mi ăn diện đi chơi với bồ. Chán Mớ Đời 

Vụ người Mỹ trở nên điên rồ về tái sinh rác, khởi đầu bởi chiếc tàu chở rác tên Mobro. Vấn đề là có dính dáng đến xã hội đen của Hoa Kỳ (Mafia). Người Mỹ phải đội ơn tên trùm xã hội đen Salvatore Avellino, kiểm soát vấn đề chuyên chở rác của thành phố New York. Nhờ hắn mà người Mỹ mới để ý tới rác phế thải và ủng hộ vụ tái sinh rác.

Mấy chục năm trước, ông trùm xã hội đen Avellino, có một đối tác tên Lowell Harrelson ở thành phố Mobile, tiểu bang Alabama. Ông này không thuộc xã hội đen. Người ta tìm ra ông Harrelson, ngày nay 85 tuổi và ông cho biết vụ chiếc tàu Mobro, là điểm đen tối nhất cuộc đời ông ta.

Ông ta kể là khi còn bé, ở nhà làm nông Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen nên không bao giờ có rác vì cả gia đình ăn những gì họ nuôi, trồng rồi chôn hay đốt để trồng cây bón phân nên không bao giờ thấy cái thùng rác. Ngày nay thì ôi thôi đủ loại rác. Phú quý sinh rác rưỡi Chán Mớ Đời 

Ông ta làm nghề xây dựng nhưng vào thập niên 80, sau cuộc khủng hoảng dầu hoả, người Mỹ bắt đầu chú ý đến những năng lượng khác thay vì dầu hoả và ông ta nghe đến một ông nào ở Westchester, New york. Ông này dùng rác để biến thành năng lượng nên ông ta muốn dùng ý tưởng giản dị này để làm giàu, biến rác thành điện năng. Lấy rác từ các bãi rác biến thành năng lượng. Muốn làm vậy thì cần rác rất nhiều và nơi mà có rác nhiều nhất thời đó là New York, nơi mình từng sinh sống được 5 năm trước khi dọn về Cali, lập gia đình.

Dạo ấy New York, bắt đầu thiếu đất để làm bãi rác nên ý định của ông Harrelson là quá tốt cho thành phố. Vấn đề là rác của thành phố đều do xã hội đen thầu hết nên ông ta liên lạc với Sal Avellino. FBI bắt đầu gõ cửa nhà ông ta vì liên hệ với xã hội đen.

Ông Harrelson này tư duy đột phá là mua rác từ New York, chở xuống North Carolina để biến thành thiên đàng Methane. Ông ta mua đất ở vùng này để biến rác thành điện năng.

Vấn đề là chuyên chở rác xuống miền nam. Phương tiện chuyên chở rác rẻ nhất là bằng xà lan. Ông ta mua một chiếc ở Florida, đặt tên là Mobro 4000 và kiếm được một tàu kéo xà lan tên Break of Dawn. Đúng là cái huông với cái tên Phá Bình Minh.

Ngày 22 tháng 3 năm 1987, chiếc tàu này chở 3,186 tấn rác. Ông Harrelson nói với thuyền trưởng là mau mau trở về để lấy chuyến khác. Chiếc tàu định mệnh “rác tái sinh Exodus” này di chuyển rất chậm rồi từ từ thiên hạ bàng quang bắt đầu chú ý, thắc mắc không biết chiếc tàu này chở gì.

EPA, cơ quan bảo vệ môi trường của Hoa Kỳ mới ra thông cáo là cấm xã rác có chất độc hại bừa bãi như Abestos, Mold, sơn có chất chì,… khiến toà án cấm không cho chiếc tàu chở rác xuống tiểu bang North Carolina. Thế là ông Harrelson ngọng. Mình nhớ dạo đó mới sang New York làm việc thì đọc báo hàng ngày cứ nghe báo chí nói về chiếc tàu Exodus Rác này, đi tìm miền đất hứa để tự thiêu. Chán Mớ Đời 

Tiện đây xin kể thêm về cơ quan EPA của Hoa Kỳ. Họ rất mạnh, ai mà có đất trống, không làm hàng rào thì có thể thiên hạ buồn đời, đem rác đến đỗ vào đấy. EPA cho thanh tra mà khám phá ra có chất độc như Asbestos, sơn có chì,… là bị phạt nặng, phải làm sạch đất bị ô nhiễm tốn rát nhiều tiền. Mình biết một ông mỹ chuyên mua mấy cây xăng cũ bị bể hầm chứa xăng, lan ra ngoài, bị EPA phạt nặng. Chủ đất bán rẻ như cá chiều 30. Sau đó mướn một kỹ sư làm sạch đất, ký giấy chứng nhận là có thể bán bạc triệu. Mình có lần tính móc nối với một tên kỹ sư về môi trường nhưng rồi hắn thích ăn 1 mình nên Chán Mớ Đời.

Ông ra lệnh cho thuyền kéo ra biển, đợi ông ta tính tiếp. Ông tìm cách chở đến Florida, thì ở bến tàu có 10,000 người đứng dàn chào, thế là phải chạy đi chỗ khác. Xuống Mississipi, Louisiana, trực thăng bay vòng vòng quay truyền hình thế là phải chạy nữa.

Chuyến tàu tưởng chỉ có hai ngày hải trình biến thành chiếc tàu rác vô thừa nhận như chiếc Exodus ngày xưa. Tàu chạy xuống Mễ Tây Cơ, Belize, Bahamas đều bị hải quân của mấy xứ này đuổi ra hải phận quốc tế. Chuyến đi này với rác bao nhiêu ngày ở biển nắng, ruồi bọ sinh sôi nẩy nở đông còn hơn quân nguyên.

Cuối cùng, sau 6 tháng lênh đênh trên biển, có một ông toà ra lệnh chiếc tàu trở về New York để đốt rác. Của New York trả về New York. Xong om

Nhờ vụ chiếc tàu chở rác Mobro này mà đã gây ý thức cho người Mỹ về vấn đề rác và từ đó, họ ra những chương trình tái sinh rác, bảo vệ môi trường đủ trò.

Theo thống kê thì vào thập niên 80 của thế kỷ trước, Hoa Kỳ có độ 10,000 bãi rác nhưng ngày nay thì ít hơn 3,000 bãi rác. Thành phố cho xe rác đến lấy rác từng loại, bắt người dân thanh lọc các loại rác. Nhà mình có 3 loại thùng rác. Một để rác, một để rác tái sinh như giấy, một để cỏ, cây, lá,…

Hình như Việt Nam bắt đầu có chương trình này để cán bộ ăn rác.

Đáng mừng.

Khoan vội.

Người Mỹ vẫn tiếp tục tiêu thụ, rác càng ngày càng nhiều nhưng lại ít bãi rác. Chuyện thần tiên. Mình có xem một phim tài liệu về rác của các sòng bài ở Las Vegas, đồ ăn buffet bỏ mứa đủ trò. Có dịp mình kể vụ này khá quan trọng. Người Mỹ ăn uống như điên nên to béo nhất thế giới.

Dạo mình đi thầu xây cất, hay chửi rác công trường đi đỗ ở mấy bãi rác ở Irvine. Đúng hơn là núi rác. Kinh

Từ khi Trung Cộng thi công sản xuất đồ rẻ cho người Mỹ tiêu dùng thì bao nhiêu tàu bè chở hàng hoá từ Trung Cộng đến Cali hay vùng bắc Cali. Không lẻ lại về Trung Cộng tay không. Tốn dầu. Tư bản đỏ nghĩ ra một cách làm tiền khác. Lấy rác của mỹ về nước để tái sinh. Cũ người mới ta. Do đó mà các bãi rác ở Hoa Kỳ giảm xuống trong khi bãi rác ở Trung Cộng lại gia tăng.

Cuộc đời vẫn đẹp sao khi có người khác thầu rác của mình. Kêu người dân bỏ tiền ra trả. Hơn $100/ tháng. Một ngày phải tốn $4 để đổ rác. Kinh

Dạo mình còn thầu xây nhà cửa, khi phá nhà cũ thì phải mướn đám chuyên nghiệp, có bằng phá nhà, rồi chúng đem rác qua tiểu bang Arizona hình như vùng Nogales vì tiểu bang Cali không cho phép các chất thải có nguy hiểm đến môi trường. Tốn khá nhiều tiền. Nếu không thì bị phạt chết bỏ.

Về già mà chúng bắt mình phải lựa 6 thùng tái sinh này thì chỉ có loạn óc. Chán Mớ Đời 

Đùng một cái, từ hơn 1 năm nay ông tàu khựa kêu là không nhận rác nữa khiến anh mỹ chới với. Ở Hoa Kỳ, các bãi rác không nhận thêm lại tăng tiền. Mình phải trả tiền rác thêm. Thành phố không đứng ra thầu lấy rác nữa mà giao cho tư nhân vì không có ăn. Nhiều thành phố từ chối lấy rác luôn. Các công ty bán tivi, máy điện toán,… bổng chặt thêm tiền môi trường để khi mình quăng thải máy điện toán, tivi,… nay lại có trò nhận rác điện tử, ai có máy điện toán, đồ điện tử, muốn quăng thì đem lại nơi nào đó trong thành phố theo hẹn.

Có vài nước như Nam Dương, Mã Lai hay Việt Nam chịu nhận rác của người Mỹ nhưng một thời gian nào đó sẽ ngưng. Vấn nạn rác vẫn hiện hữu cho đến khi nào người ta tìm ra giải pháp.

Vấn đề là rác tái sinh tạo ra những hệ luỵ của nó. Thí dụ chai lọ như confiture ăn thì ngon nhưng phải tái sinh cái lọ. Phải xịt nước rữa mệt thở trong khi Cali lại thiếu nước. Điên rồ. Dùng hoá chất để tẩy chất dơ, vi trùng thì bị kêu là tàn phá môi trường.

Các khoa học gia cho rằng các lon bia, coca,… làm bằng nhôm mà chôn đi sẽ đem lại những hệ luỵ môi trường. Ở Việt Nam có vụ Bau xít hay ở Ba tây vụ này còn lớn gấp mấy lần Việt Nam. Đốt thì làm ô nhiểm môi trường do đó vấn đề của thế giới ngày nay là rác. Tái sinh cũng thua non.

Em tính tìm cách nào thầu rác để làm ra tiền nhưng nghe lời ông Harrelson nên đành quên ý tưởng đó ngay. Dễ hiểu, rác ăn không vô. Tiếng Việt mình không có cụm từ “Ăn Rác”. Tên nào hiếp dâm còn phải ăn nên người Việt gọi là “Ăn Hiếp”. Trong 124 cụm từ kép có từ “ăn” thì không có ăn rác. Chán Mớ Đời

Gần đây có nhiều công ty chế tạo đồ bằng loại tự huỷ, không phá huỷ môi trường. Hoạ may.

Chán Mớ Đời

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Bờ lốc Mực Tím Sơn Đen

Cách đây mấy năm, mình tình cờ viết email cho một chị bạn học cũ ở Đàlạt, kể mấy chuyện thời còn đi học. Cô này đọc xong, hỏi còn nhớ cái chi không, kể tiếp thì mình lại tiếp tục kể chuyện đời xưa đến bây giờ. Mình viết xong rồi cũng không để ý, không đọc lại vì không nhớ, lưu lại ở đâu.

Đùng một cái ông thần Chử Nhị Anh, email, hỏi có tấm hình nào thời đi học thì mình gửi. Ai ngờ ông thần này lại lò mò, lựa ra 100 bài để làm một cuốn sách có cái tên “Mực Tím Sơn Đen”, bỏ lên Amazon khiến mình như bò đội nón vì không ngờ viết nhiều như vậy.

Có dạo, công ty gửi mình đi học lớp về quản trị thời gian của tiến sĩ Stephen Covey. Từ dạo ấy, mình có cái tật là ghi chép lại những gì mình đã đọc hay làm trong ngày hay trong tuần, rồi cuối tuần tóm tắc lại, để xem mình có thực hiện những gì đã dự định hồi đầu tuần. Cái bệnh này đã giúp em về hưu từ 10 năm nay, sớm hơn dự định 20 năm. Kinh

Đi mua nhà cho thuê, mình ghi lại đã nói chuyện với người bán nhà ra sao, mua được hay không, để xem lý do không mua được nhà hay mua được nhà,… gặp người thuê nhà thì giải quyết vấn đề ra sao,…

Quen viết nên mỗi ngày, mình viết độ 30 phút khi thức dậy rồi đi bơi hay đi học, lên vườn. Viết xong mình gửi email cho bạn bè. Rồi có người không quen, đọc được email, kêu gửi cho họ. Riết mình bỏ lên Facebook cho tiện vì khỏi phải i-meo i mao gì cả, ngoại trừ vài người không biết sử dụng Facebook. Đọc email là hay rồi còn nói họ lên mạng Phây Búc là mặt họ xanh như đít nhái.

Viện Nghiên Cứu (Think Tank)

Dạo mình mới sang Hoa Kỳ thì khám phá có nhiều cơ quan nghiên cứ mà người Mỹ gọi là Think Tank. Thấy là lạ vì đa số là do tư nhân bảo trợ, rất độc lập với chính phủ tiểu bang hay liên bang.

Think tank được xem như một viện nghiên cứu, trung tâm hay một tổ chức chú trọng đến nghiên cứu hay vận động những vấn đề liên quan đến chính trị, xã hội, kinh tế, quân sự, kỹ thuật và văn hoá.

Các ứng cử viên lập pháp hay hành pháp, đa số đều sử dụng nghiên cứu của các Think Tank này, để làm bàn đạp cho các chương trình của họ để tranh cử. Cũng có thể các Think Tank này, được bảo trợ bởi các công ty hay tài phiệt, sử dụng các nghiên cứu để định hướng lập pháp hay thay đổi đường lối của chính phủ, có lợi cho công ty của họ. Điển hình các công ty dược phẩm, dầu hoả,…

Đa phần các dự luật do các dân biểu đệ trình để quốc hội duyệt, thường là của các công ty viết hết, chỉ để người đại biểu ký tên cho oai. Nhiều đại biểu quốc hội đệ trình các luật mà chưa bao giờ đọc nên ú ớ khi bị hỏi nhưng may có các phụ tá do các công ty phái đến, trả lời dùm.

Đó là nói đến luật của chính họ đề nghị, còn luật của đồng nghiệp đề nghị mà họ bỏ phiếu thì thua non, chả bao giờ đọc cả. Lãnh lương ngon ơ đâu $176,000/ năm trở lên.

Đa số các trung tâm này đều là những tổ chức bất vụ lợi, như ở Hoa Kỳ đều được miễn thuế. Ngoài ra cũng có những trung tâm nghiên cứu được chính phủ, công ty giúp đỡ về mặt tài chính bằng cách cố vấn hay nghiên cứu cho họ về những dự án nào đó.

Nghe nói ngày nay có trên 4,500 Think Tank trên thế giới. Kinh.

Điển hình, ở phạm vi cá nhân, một người lơ tơ mơ mua một toà nhà mà họ không biết gì hết, chỉ muốn để mở tiệm nail. Trong khi một tập đoàn đầu tư thì điều tiên quyết là mướn cố vấn chuyên nghiệp. Mấy người này lấy mấy ngàn nhưng họ đi hỏi thành phố về phát triển tương lai của khu vực. Họ cho kỹ sư đào đất để, thử nghiệm xem có bị ô nhiểm, toà nhà có được xây kiên cố theo các luật lệ xây cất về chống động đất ở Cali,…

Nhiều khi toà nhà có vấn đề nên chủ bán rẻ nên thiên hạ chụp liền rồi khi khám phá ra dưới lòng đất bị ô nhiểm vì thằng hàng xóm có bồn chứa xăng dầu bị bể nên xăng dầu thấm qua đất của họ là ngọng. Đã mua rồi thì EPA bắt họ “clean up” để bảo vệ môi trường nếu không bị phạt mấy triệu hay phá sản.

Đó là vấn đề cá nhân mà không khéo lại bị hố, phá sản cho nên ở địa vị quốc gia hay tiểu bang thì người ta lại cần đến những Think Tank nhiều hơn vì họ là người ngoại cuộc, chỉ khảo sát nghiên cứu một cách bàng quang nên khả tín hơn thằng công chức, sợ mất việc nên cứ báo cáo láo.

Những trung tâm nghiên cứu nổi tiếng, đa số được thành lập từ thế kỷ 19. Điển hình Royal United Services Institute for Defence and Security Studies (RUSI), mà người ta quen gọi tên cũ trước 2004 là Royal United Services Institution, một viện nghiên cứu Anh Quốc về quốc phòng và an ninh. Được thành lập năm 1831 do Duke Wellington, người đã đánh bại Napoleon tại Waterloo và Sir Arthur Wellesley.

Ở Hoa Kỳ thì có Carnegie Endowment for International Peace, được thành lập năm 1931 do người giàu nhất nước mỹ thời bấy giờ là ông Andrew Carnegie nhằm ngăn cản các cuộc chiến quốc tế hay Brookings được thành lập bởi ông Robert S. Brookings nhằm nghiên cứu các vấn đề của chính phủ liên bang hay viện Cato,…

Theo báo cáo của Foreign Policy research Institute’s Think Tanks and Civil Societies Program thì 10 năm qua trên thế giới có thêm 4,500 viện nghiên cứu tư nhân. Ngày nay ở Hoa Kỳ có đến 1,984 Think Tank, xem như 1/3 viện nghiên cứu trên thế giới. 400 viện này đều có mặt tại Hoa Thịnh Đốn.

Ngày nay, trong sự toàn cầu hoá, các think tank được nới rộng đến các nước khác trên thế giới. Một công ty muốn đầu tư vào một quốc gia nào đó, họ cần các cố vấn tại địa phương, song song với nhân viên toà đại sứ để giúp họ hiểu rõ vấn đề của nước sở tại như luật pháp, môi trường kinh tế…. Mình nhớ tờ Time có chụp hình con voi chuyên chở mấy két Coca Cola trong rừng vì không có đường giao thông đến các làng xa vắng đô thị ở Thái Lan. Nếu không có những nhà nghiên cứu tại địa phương thì Coca Cola, không biết đến phương tiện của người Thái Lan, chuyển vận hàng hoá kiểu này.

Dạo mình mới sang Hoa Kỳ thì có một viện nghiên cứu rất đình đám, có tên Heritage Foundation, dưới thời ông Reagan. Những đường lối, chương trình của chính phủ Reagan đều dựa theo “Mandate for Leadership” của viện nghiên cứu này, khiến viện này được xem là cơ quan có nhiều ảnh hưởng nhất trong giới bảo thủ. Mình hay mua tài liệu của viện này để đọc. Theo dõi các cách đốt tiền của chính phủ liên bang và hàng năm cho xuất bản Annual Index of Economic Freedom. Hình như ông tỷ phú Steve Forbes có chân trong viện này.

Viện này có lợi tức hàng năm là $112.7 triệu đô, miễn thuế. Đứng hạng thứ 9 ở Hoa Kỳ và thứ 17 trên thế giới.

Ở New York, có một viện khác, khá mới nhưng ngày nay rất quan trọng và có ảnh hưởng trên thế giới là tổ chức Human Right Watch, được thành lập năm 1978 để theo dõi Liên Xô có thi hành đúng theo hiệp định Helsinki mà họ đã ký kết, sau này họ tạo thêm các phân hội như Asia Watch, Africa Watch, Middle East Watch. Hàng năm hội này cho xuất bản hàng trăm bản tường trình về các vi phạm nhân quyền trên thế giới. Chính phủ Hoa Kỳ sử dụng tài liệu của họ để mặc cả khi thương thuyết, điều đình với các chế độ trên thế giới. Ngày nay, người ta hay chỉ trích vụ ông tỷ phú George Soros dính dán vào nội bộ của cơ quan này. Hội này có lợi tức hàng năm lên đến $59.3 triệu.

Nếu chúng ta để ý thì các viện nghiên cứu này đều là nơi đào tạo các nhà lãnh đạo tương lai của Hoa Kỳ. Trong chính quyền của ông Bush Con, phó tổng thống Cheney, Bộ trưởng bộ quốc phòng Rumsfeld, bà ngoại trưởng Condi Rice đều xuất thân từ các viện nghiên cứu cả. Bà Lisa Curtis, cố vấn an ninh quốc phòng hiện nay cho ông Trump, xuất thân từ viện Heritage Foundation.

Được biết là ngày nay, các viện nghiên cứu độc lập này, được chi tiền bởi các thế lực tả hay hữu nên dần dần người ta bớt tin vào các bản phúc trình của họ. Như tình trạng ông Trump, ứng cử với chiêu bài chống lại “Establishment” kiểm soát hầu như các viện nghiên cứu tại Hoa Kỳ qua tài chánh. Ông ta nghi ngờ các chuyên gia của những viện nghiên cứu này.

Các quốc gia trên thế giới đều có các viện nghiên cứu tương tự. Mình có theo học qua mạng, một khoá của đại học Lý Quang Diệu, thì được biết Tân gia Ba có đến 8 think tank. Họ có một số người tài giỏi của đất nước họ, nghiên cứu về Tân Gia Ba sẽ làm gì vào năm 2050. Dù họ có lợi tức cá nhân hàng năm là $57,000 nhưng họ luôn luôn nghĩ đến tương lai, phải làm gì để khỏi phải vấp ngã, thục lùi. Kinh.

Khi xưa, thời Xuân Thu, khi ông Quản Trọng làm tể tướng thì nước Tề này hùng mạnh nhất. Đọc Đông Chu Liệt Quốc tàu thì mới biết là Tề Hoàn Công là một người rất giỏi, không vì thù nhỏ mà làm hư việc lớn.

Số là khi nước Tề bị bạo loạn, vua Tề Vô Tri bị giết thì công tử Củ và công tử Khương Tiểu Bạch, lánh nạn ở nước ngoài, chạy về. Ông Quản Trọng thì phò công tử Củ, anh trai còn Bão Thúc Nha thì phò người em, công tử Tiểu Bạch. Hai phe gặp nhau thì ông Quản Trọng bắn công tử Tiểu Bạch. Ông này số được làm vua không chết, chỉ trúng thắt lưng, giả chết để thoát bị giết, sau này làm vua lấy hiệu là Tề Hoàn Công.

Lên ngôi thì Tề Hoàn Công kêu nước Lỗ giết công tử Củ để trừ hậu hoạn và bắt giam ông Quản Trọng, phong Bão Thúc Nha làm thừa tướng nhưng ông thần này lại kêu không có tài, lại tiến cử ông Quản Trọng, địch thủ của mình.

Hồi nhỏ, đọc truyện tàu cho Ôn ngoại mình nghe thì không hiểu lý do ông Bão Thúc Nha lại không chịu làm thừa tướng mà lại tấn cử ông Quản Trọng. Lớn lên thì mình mới phục ông này. Ông ta nghĩ đến quyền lợi của đất nước hơn là quyền lợi riêng tư. Ông nhường chức cho ông Quản Trọng vì nghĩ ông này có tài hơn mình, dù khi xưa là đối nghịch.

Tề Hoàn Công kêu tên Quản Trọng này bắn ta, may là chưa chết, ta còn chưa xử nay còn kêu cho hắn làm thừa tướng. Bão Thúc Nha nói là vì công tử Củ sai ông ta bắn vua, còn nay nếu vua trọng dụng hắn thì sẽ lấy thiên hạ trong tay. Ông Quản Trọng này là người đầu tiên, cho phép mở các lầu xanh để thu thuế nên có dạo các tú bà thờ ông ta là tổ nhà thổ, thần Bạch Mi.

Tề Hoàn Công hỏi Quản Trọng là ta mê phụ nữ, có hại gì cho đất nước hay không. (Có lẻ vụ ông ta giết anh rồi lấy bà chị dâu làm vợ). Ông Quản Trọng trả lời: "Không, ham mê nữ sắc không gây tai hại gì cho quốc gia, không nghe lời khuyên của những người hiền tài mới có hại cho quốc gia và thiên hạ".

Sau này người đời sau đọc sách Quản Tử nên hay nhắc đến câu của ông:

Nhứt niên chi kế mạc như thụ cốc,
Thập niên chi kế mạc như thụ mộc.
Chung thân chi kế mạc như thụ nhơn,
Nhứt thu nhứt hoạch giả, cốc dã.
Nhứt thu thập hoạch giả, mộc dã,
Nhứt thu bách hoạch giả, nhơn dã.

Tạm dịch:

Kế một năm, chi bằng trồng lúa,
Kế 10 năm, chi bằng trồng cây.
Kế trọn đời, chi bằng trồng người,
Trồng một, gặt một, ấy là lúa.
Trồng một, gặt mười, ấy là cây,
Trồng một, gặt trăm, ấy là người.

Lâu lắm rồi, mình có nghe nói đến Viện Nghiên cứu Phát triển IDS (Institute of Development Studies) do các chuyên gia tại Việt Nam thành lập rồi sau đó 1, 2 năm gì đó tự giải thể. Lúc nghe tin Việt Nam có một think tank khiến mình vui mừng nhưng sau đó là Chán Mớ Đời khi nghe họ tự giải tán.

Nghe kể là viện này nghiên cứu 3 chủ đề: Chủ đề thứ nhất là chất lượng tăng trưởng kinh tế, chủ đề thứ hai là cải cách giáo dục và cải cách y tế, và thứ ba là một số vấn đề phát triển nông thôn.

Về Việt Nam thăm nhà, mình xem truyền hình thì có một ông cán bộ lớn của bộ nông nghiệp kêu là không hiểu tại sao gà mỹ bán rẻ hơn gà nuôi tại Việt Nam khiến mình ngạc nhiên. Một tên làm vườn như mình còn hiểu trong khi một vị tiến sĩ, cấp thứ trưởng của Hà Nội lại không giác ngộ cách mạng kinh tế thị trường toàn cầu.

Mình đọc báo Hà Nội, nghe cán bộ lớn kêu gọi người dân lên núi làm rẫy trồng lúa (kế 1 năm theo Quản Trọng). Gạo Cambuchia bán ra ngoại quốc giá gấp 3 gạo Việt Nam. Về Đàlạt thấy thiên hạ chặt cây mận hết như ở Trại Hầm để trồng cà phê trong khi đó thì giá cà phê khắp thế giới xuống 35%, rẻ như bèo.

Nghe nói ở Hà Giang ngày nay không còn cây, họ chặt hết trong khi kế của ông Quản Trọng là trồng 1 cây gặt 10 năm (Hà Nội trồng 1 gặt 1000 cây). Trồng người cấp tốc, không cần 100 năm thì chơi kiểu nâng điểm đưa 1 tỷ là đậu thủ khoa hay có bằng tiến sĩ. Chán Mớ Đời

Nếu Việt Nam có những viện nghiên cứu Think Tank thì họ sẽ có những chuyên gia nghiên cứu để cố vấn cho chính phủ làm quốc sách thay vì nghe những tên cán bộ, sợ mất chức nên báo cáo láo là khổ cho cả nước. Điều đáng lo hơn là hồng phúc của dân tộc khi con lãnh đạo, được nâng điểm sẽ lãnh đạo đất nước sau này. Kinh

Dạo đi làm ở New York, mình có quen một anh bác sĩ gốc Đại hàn. Ông bố là giáo sư chi đó ở đại học Cornell, được Nam Hàn mời về nước giảng dạy, đem cái “Know How” về dạy cho sinh viên Nam Hàn. Người ta thán phục sự thành công của Nam Hàn về phát triển xứ họ. Họ không biết là có một đoàn binh âm thầm ngày đêm ở Hoa Kỳ, lobby quốc hội Hoa Kỳ giúp đỡ xứ họ. Cho dân biểu vài chục nghìn để tranh cử, lại được họ hậu thuẩn ký luật viện trợ giúp Nam Hàn mấy trăm triệu. Bố anh bạn kể là về Nam Hàn, được chính phủ cho biệt thự ở, chỉ lo dạy thôi còn thì đời sống kinh tế chắc chắn khá hơn ở Hoa Kỳ.

Hai chục năm trước, có vụ ông phó tổng thống Al Gore đến chùa tàu Như Lai gây quỹ chi đó, dính dán với một tên tàu bỏ trốn về hongkong hay sao, lâu quá quên rồi. Cho thấy người Tàu cũng học hỏi người Nhật, người Nam Hàn,…để lobby quốc hội Hoa Kỳ.

Trong một buổi nói chuyện với sinh viên, một cựu đại sứ VNCH bị một sinh viên hỏi lý do tại sao ông ta không lobby quốc hội Hoa Kỳ trong thời gian tại chức. Nếu miền nam biết cách làm chính trị của Hoa Kỳ thì có thể cuộc diện chiến tranh Việt Nam đã khác.

Ngày nay, có nhiều tổ chức của người Mỹ gốc Việt tại Hoa Kỳ. Họ biết hiểu về cách làm chính trị, thậm chí còn được huấn luyện về lobby, quản lý, đủ trò. Đó là tinh hoa của Việt Nam.

Mình có anh bạn làm to trong một công ty nổi tiếng ở Silicon Valley kể. Khi xưa anh ta đậu tú tài hạng cao và có tên trong danh sách đi du học ở Liên Xô. Mấy ông từ Hà Nội vào xoá tên học sinh miền nam, để cho con cháu họ đi. Anh chàng đậu thủ khoa năm ấy chán đời tự tử còn anh ta thì xuống thuyền vượt biên.

Công ty anh ta gửi anh ta và một nhân viên gốc Việt khác về Việt Nam điều nghiên khả năng đầu tư xây một nhà máy sản xuất ở Việt Nam, sẽ thâu dụng 5,000 nhân viên ở Việt Nam. Anh ta ngây thơ, nghĩ là đưa chương trình này ra thì cán bộ nhớn ở Hà Nội sẽ nhảy tưng tưng cảm ơn anh ta vì đem lại công ăn việc làm cho người Việt. Ai ngờ đối tác cán bộ kêu là tiền cò của ông ta đâu.

Hai ông kỹ sư mỹ gốc Mít, về khách sạn ôm nhau mà khóc cho một quê hương muôn đời nô lệ. Công ty quyết định đầu tư vào nước bên cạnh.

Chán Mớ Đời

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Fake News

Tối qua, vừa đi tập về nhận tin cô bạn kèm theo cái link, kêu cái bài mà mình đọc của ai rồi chia sẻ là Fake News. Tá hoả mình theo đường link để đọc thì mới chới với. Hoá ra ông tàu cộng là sư của ông Việt Cộng về tuyên truyền.

Có chị bạn hàng xóm Đàlạt, con gái của Cò Đào thời VNCH, gửi cho mình cái link của ông nào ở Đàlạt, đoán là nhỏ hơn mình độ vài tuổi, có lẻ khi xưa ở đường Hai Bà Trưng, gần trường Đa Nghĩa. Ông này viết rất nhiều về Đàlạt, nhất là những tấm ảnh xưa của Đàlạt mà mình chưa bao giờ thấy nên mình theo dõi ông ta.

Có hôm thấy ông ta chia sẻ bài về thần đồng toán học của Trung Cộng, có tên là An Kim Bằng, Jinpeng An được đăng trên trang cá nhân Facebook của Hoàng Đức Truật.

Đọc bài thì thấy có nhiều điểm hơi khó hiểu là dạo ấy lợi tức bình quân của người tàu hàng năm độ $300 mà bà mẹ mượn tiền của thiên hạ lên đến mấy chục ngàn Nhân Dân tệ, đẩy xe đi 50 cây số mỗi ngày bán rau để nuôi người con ăn học, đoạt giải Olympic toán học, năm 1997 nay là giáo sư toán ở đại học Bắc Kinh.

Mình chia sẻ vì nghĩ đến công lao của bà cụ nuôi mấy anh em mình khi xưa, bố thì bị 15 năm cải tạo.

Chị bạn gửi cho bài báo, đăng trên Sixthtone.com, phỏng vấn giáo sư An Kim bằng, người được kể trong câu truyện xưa. Ông ta kêu là hoàn cảnh gia đình nhân vật được kể trong bài viết ấy đều là giả tạo, tự dựng lên cả.

Đối tác mướn nhà

Hôm qua, đang ngủ trưa, một anh bạn gọi, nói có sự cố. Hỏi chuyện gì vậy, vợ la thì bình thường, quỳ xuống xin lỗi là hết. Anh chàng than là có làm lại ga ra “không giấy phép” để cho thuê. Người mướn ga ra lèo nhèo nên anh ta đưa giấy báo 60 ngày để lấy lại nhà. Hai bên đều đồng ý và có ký kết.

Đùng một cái, luật sư của người mướn nhà, gửi lá thư kêu anh ta phải trả cho thân chủ họ trên $8,000. Tiền mướn nhà $1,200/ tháng. Kinh. Mình đoán là anh chàng suýt bị đứng tim khi nhận lá thư này.

Mình không biết là giao kèo, anh ta ký với người mướn nhà có những điều lệ gì. Anh ta lấy đại một tờ mua ở Office Depot hay lượm trên mạng hay nhờ luật sư thảo hợp đồng. Nếu lấy trên mạng hay vơ ở đâu thì hơi kẹt vì luật sư của người mướn nhà sẽ vẽ đủ trò.

Điểm thứ 2 là anh chàng sửa chửa lại ga ra để cho thuê, lại không xin phép thành phố. Không biết có gắn Smoke Detector và CO2 hay không vì nếu ra toà thì luật sư của người mướn nhà sẽ vu cho anh chàng tội bất cẩn để thân chủ họ sống trong một môi trường vô an ninh,…. Họ sẽ kêu là lo sợ về mặt tinh thần, đòi tiền bồi thường mệt thở. Thế là ngọng. Cali thì toà án đều bênh vực người mướn nhà, tất cả các luật đều do dân biểu của Đảng Dân CHủ, chiếm đa số làm ra, đè đầu thằng cho mướn nhà, quy cho tội gian ác tư bản, bốc lột nhân dân…

Tiểu bang Cali cho phép xây ADU mà mình có kể trước đây, không cần phải cung cấp chỗ đậu xe như xưa. Tội gì không làm với cái ga ra của mình. Khi xin phép thì lỡ người mướn nhà buồn đời, đốt cháy thì bảo hiểm còn đền. Không xin phép thành phố thì ngọng, đành rống Adieu, C’est fini!

Văn hoá Xeo-Phì

Hôm trước có anh nói về văn hoá “Xeo-Phì” khiến một số đông lên tiếng, ném đá loạn cào cào. Có lẻ người Việt mình không quen chia sẻ tư duy nên cứ tưởng thiên hạ chỉ trích mình, phang bú xua la mua.

Dạo trước, mỗi lần đi ăn hay đi đâu với vợ con là mệt. Đang đói, có tô phở, cái bánh trước mặt, không được ăn vì đồng chí gái và cô con gái thay phiên chụp hình để tải lên mạng xã hội rồi mới được ăn thì phở nguội mất.

Nay thấy vợ mình hết chơi trò này còn con gái ở xa, mình muốn theo dõi nó qua Instagram cũng thấy bớt đưa tin. Một khi qua cơn mê, ta lại làm người bình thường. Mỗi lần đi ăn với vợ con là mình bỏ điện thoại trong xe, để dành toàn thời gian cho vợ con. Cố gắng tranh thủ chống cự lại những thôi thúc của nền văn hoá Xeo-phì.

Lâu lâu đồng chí gái kêu mình đi dự gây quỹ, họp mặt chi đó có ca nhạc. Ca sĩ đang rống trên sân khấu, thiên hạ thì nói chuyện loạn xà ngầu như cái chợ trong khi mấy bà chạy lên đứng chật sân khấu, tay cầm cái điện thoại đưa ra rồi tự xeo phì. Không thấy mặt mủi ca sĩ ca sởi ở đâu, chỉ nghe giọng hát. Người nào có chồng thì thấy ông chồng lò mò đứng ở dưới chụp hay quay hình chết bỏ. Bảo đảm về nhà là bị mụ vợ la, kêu chụp gì mà không đợi người ta hóp bụng vào,…

Ông Trump là vị tổng thống, như đa số người Mỹ bị mê hoặc bởi các hình ảnh điện tử thời nay. Có thể xem ông ta, nhà làm chính trị có nhiều người theo dõi nhất tại Hoa Kỳ. Ông ta định nghĩa sự thật qua những biến thể của truyền thông kỹ thuật số “digital media”. Ông ta tự xem mình và thế giới là một chương trình truyền hình thực tế mà ông ta là Siêu Sao và giáo sư Marshall McLuhan đã cảnh báo trong cuốn “Understanding Media” từ lúc mình mới sang Tây.

Múi Giờ tại Hoa Kỳ

Hồi nhỏ học anh ngữ, cuốn English For Today của Lê Bá Kong thì khám phá ra vụ giờ giấc lấy chuẩn Greenwich ở xứ Anh Quốc nhưng chả hiểu lý do. Đến khi mình sang Luân Đôn làm việc, mới hiểu Greenwich ở đây là khu vực toạ lạc của Royal Observatory, đài quan sát thiên văn của Anh Quốc.

Đế quốc Anh dùng giờ giấc ở đây khi quan sát mặt trời vào lúc 12 giờ trưa thay vì 12 giờ đêm như các nước khác. Do đó để khỏi lộn xộn, người ta ngày nay tính theo 12 đêm là Universal Time gọi tắc là UTC. Ngày nay các nước còn sử dụng GMT thuộc khối Thịnh Vượng Chung (Commonwealth), đa số là các cựu thuộc địa của Anh Quốc.

Họ còn gọi giờ GMT (Greenwich mean time). Lấy chuẩn là vào trưa thì mặt trời sẽ chiếu thẳng vào ngôi làng này. Trái đất xoay theo quỹ đạo hình ellipse nên vào lúc trưa 12:00, mặt trời ít khi rọi đúng vào vị trí của làng Greenwich. Do đó họ mới sử dụng cụm từ Greenwich mean time.

Khi mình sang Hoa Kỳ thì mới chới với vì khám phá ra xứ này có mấy múi giờ trải đều từ miền Đông sang tây Hoa Kỳ. Gọi điện thoại phải canh giờ đủ trò.

Parking bị câu

Ở Cali, nói chung là ở Hoa Kỳ, đi đâu cũng cần xe mà khi lái xe thì cần chỗ đậu, đưa đến những hệ luỵ cho cuộc đời. Mỗi khi đến vùng Bôn Sa là mệt vì bãi đậu xe ở khu thương mại Việt Nam rất nhỏ mà người Việt mình thì lái xe không quen, thêm dân tộc tính, sở hữu xe là cứ như mình là cha thiên hạ kiểu ở Việt Nam khi xưa. Không chạy theo luật lệ, dành nhau bãi đậu xe như điên.

Đã vậy mấy tiệm lại chơi trò, để bảng cấm đậu xe, dành cho khách hàng của họ trước mấy chỗ đậu xe trước tiệm họ, dù không có ai đậu, lại phải chạy vòng vòng. Vấn đề là bãi đậu xe là của tư nhân nên người ta có quyền, không như ở ngoài đường thì làm không được. Chỉ biết ngọng. Tìm cách đậu xa xa rồi đi bộ lại.

Nhớ có dạo đi ăn mì ra với vợ ở Bôn Sa. Bước ra tiệm thì chiếc xe biến mất vì đậu ở khu phòng mạch y tế vào ngày chủ nhật không mở cửa. Có đám Việt Nam. Chuyên chạy xe kéo xe, rình là nhảy ra kéo liền. Tốn $250 để chuộc lại. Kinh.

Theo đuổi đam mê

Ở trường, con mình được giảng dạy, phải đeo đuổi đam mê, thực hiện giấc mơ của chúng khiến mình giật mình vì khi xưa, lúc còn đi học mình cũng có đam mê, giấc mơ, có thể nói là nhiều giấc mơ.

Khi thì mơ thành Vic Morrow, đi đánh giặc, sau khi xem “L’ enfer des hommes”, khi thì mơ làm biệt kích sau khi xem “Les canons de Navarone”, khi thì mơ làm kinh tế gia, khi thì mơ làm bác sĩ, khi thì làm kỹ sư chế tạo phi thuyền, khi thì muốn làm phi công như bài hát “anh Quốc ơi…” nói về một người phi công, từng bỏ bom dinh Gia Long để lật đổ ông Diệm, bị Hà Nội bắn rớt. Sau 75 thì khám phá ra ông Phạm Phú Quốc này chưa chết như đài Sàigòn rao rao, tuyên truyền khi xưa. Tương tự ông hồi chánh viên Nguyễn Văn Bé mà đài quân đội khi xưa cứ rao rảo mỗi ngày “tôi là Nguyễn Văn Bé, hiện còn sống đây…” mà Việt Cộng kêu ông ta đã hy sinh cho cách mạng. Sau này đọc tài liệu của mỹ về chiến tranh chiêu hồi khá hay.

Có dạo mình tải video của ông Steve Jobs, khi bị ung thư, nói về cuộc đời cho mấy đứa con xem để động viên chúng học. Trong cuốn “So good they can’t ignore you: why skills trump passion in the search for work you love”, tác giả Cal Newport nói rằng; nói ai theo đuổi đam mê của họ sẽ có những hậu quả không lường được.

Tỷ phú Mark Cuban cho hay: “một trong những điều giả dối lớn nhất mà người ta cổ động là đeo đuổi đam mê của bạn, vì đó là lời khuyên tệ hại nhất mà chúng ta nhận hay chia sẻ”. Tại sao ông Cuban không tin vào sự đeo đuổi niềm đam mê mà chúng ta thường nghe bởi thầy giáo ở học đường; hay đeo đuổi những gì mình yêu thích.