Đền Phật giáo và Ấn Độ giáo

 Borobudur và Prambanan tại Java

Nhớ năm đầu tiên ở trường cao đẳng quốc gia mỹ thuật Paris, giờ lịch sử kiến trúc thế giới là mình mê nhất như thể được đi du lịch qua hình ảnh cấu trúc và văn hóa các nước trên thế giới. Cứ mơ một ngày nào đó sẽ được viếng mấy chỗ này. 

Chuông như vậy suốt 3 tầng. Sẽ kể trong bài tới

Có hai ngôi đền thờ 2 tôn giáo lớn tại châu Á mình học là Borobudur và Prambanan được xem là hai quần thể kiến trúc tôn giáo vĩ đại nhất của Indonesia, đồng thời cũng là hai biểu tượng tiêu biểu của Phật giáo và Ấn Độ giáo tại Đông Nam Á. Được xây dựng vào thế kỷ VIII–IX tại Trung Java, hai công trình này chỉ cách nhau khoảng 40 km, một khoảng cách tương đối gần nếu xét theo quy mô và tầm vóc của chúng nhưng đi xe hôm qua thì mất 94 phút với đường giao thông hiện nay. Đến đây mùa mưa nên lạy trời mưa đừng mưa trong khi ở Cali thì lại ngược lại. 

Bas relief trên tường của Borobodur 

Mình mướn tài xế đón ở phi trường cả ngày để anh ta chở đi cho chắc ăn. Giá cả ngày độ $60 cho 4 người. Phục vụ rất tốt. Đảo Java là đảo có đông người theo hồi giáo nhất thế giới. Theo thống kê là 105 triệu người. Đảo Bali thì lại có đến 75% dân số theo Ấn Độ giáo. Cho thấy có đi viếng thì mới hiểu được sự tình chớ đọc sách hay học lịch sử khi xưa thì rất khiếm khuyết khiến cho mình có những định kiến lộn xộn. Nổi buồn chiến tranh dâng lên lại kêu thiên hạ ra chửi. 

Trong mỗi cái tháp chuông có một vị Phật 

Vì ở lại đảo có hai ngày nên mình đặt phòng tại một khách sạn do người Thụy sĩ đầu tư và thiết kế dựa theo Phật giáo và đền Borobodur cách đền thờ độ 10 phút lái xe. Tại vùng này có nhiều đền đài nên mình chọn thêm đền Prambanan của Ấn Độ giáo để viếng, cách Borobodur độ 50  km nhưng đi xe mất 90 phút.  

Đền Prambanan 

Khi xưa cứ nghe nói là Phật giáo xuất xứ từ Ấn Độ giáo nhưng sau khi viếng thăm hai đền Borobodur (Phật giáo) và Prambanan (Ấn Độ giáo) cách nhau độ 50 km thì giác ngộ một điều là khác với những gì mình được hiểu đến giờ. Buồn đời Mình đọc thêm tài liệu của hai ngôi đền thì thất kinh,  xin tóm tắc sau cuộc viếng thăm dưới cơn mưa rào rồi tạnh rồi mưa nhưng phải công nhận là tuyệt đẹp. 

Sự gần gũi về địa lý nhưng khác biệt về tôn giáo đã đặt ra nhiều câu hỏi cho giới nghiên cứu về kiến trúc vì khác biệt nhưng vật liệu thì tương đồng: Vì sao hai công trình thuộc hai truyền thống tín ngưỡng khác nhau lại được xây dựng trong cùng một không gian và thời gian? Mối quan hệ giữa hai đền này phản ánh điều gì về xã hội và tư tưởng Java cổ đại?

Mình đi du lịch khá nhiều nước và có viếng nhiều đền thờ tôn giáo như nhà thờ ở Âu châu, Mỹ châu, chùa ở Nhật Bản,…nhưng phải công nhậm Borobudur và Prambanan rất độc đáo. 

Trong giai đoạn từ thế kỷ VIII đến X, Trung Java là trung tâm chính trị, kinh tế và tinh thần của các vương triều Java cổ. Khu vực này sở hữu đất đai màu mỡ nhờ tro núi lửa từ núi Merapi, hệ thống sông ngòi thuận lợi cho nông nghiệp và giao thương, cũng như mật độ dân cư cao. Việc xây dựng các công trình tôn giáo lớn tại đây không chỉ nhằm mục đích thờ phụng mà còn là cách để các vương triều khẳng định quyền lực và tính chính danh của mình.

Trong tư duy Java cổ, quyền lực hoàng gia luôn gắn chặt với trật tự vũ trụ. Có vẻ như khổng giáo VỚi tư tưởng vua là thiên tử.  Nhà vua không chỉ là người cai trị trần thế mà còn là cầu nối giữa con người và thế giới thần linh. Do đó, việc dựng nên các công trình linh thiêng đồ sộ ngay tại trung tâm quyền lực mang ý nghĩa vừa chính trị vừa tôn giáo.

Borobudur được xây dựng dưới triều đại Sailendra, một vương triều theo Phật giáo Đại thừa, vào khoảng năm 780–825. Ngược lại, Prambanan được khởi công khoảng năm 850 dưới triều đại Sanjaya, vốn theo Ấn Độ giáo, đặc biệt là Shiva giáo. Các nghiên cứu gia trước đây từng xem hai vương triều này như những thế lực đối lập. Tuy nhiên, các bằng chứng khảo cổ và sử liệu cho thấy họ không hoàn toàn thù địch mà có khả năng đã cùng tồn tại, thậm chí có quan hệ hôn nhân chính trị. Phật giáo nói chung không phải một tôn giáo nên không tranh dành ảnh hưởng hoặc chống đối nhà cầm quyền. 

Việc hai công trình không bị phá hủy hay thay thế lẫn nhau cho thấy Java cổ không áp dụng tư duy độc tôn tôn giáo. Trái lại, Phật giáo và Ấn Độ giáo được xem như hai con đường tinh thần song song, cùng tồn tại trong một không gian văn hóa chung. Sự gần gũi giữa Borobudur và Prambanan vì thế phản ánh một xã hội đa nguyên, nơi quyền lực chính trị có thể được củng cố thông qua nhiều hệ tư tưởng tôn giáo khác nhau. Khi đi du lịch các quốc gia nằm trên con đường lụa khi xưa thì mình có viếng vài ngôi chùa Phật giáo tại các nơi được xem là người dân theo hồi giáo. 

Borobudur không phải là một ngôi đền theo nghĩa thông thường, mà là một mandala ba chiều khổng lồ. Công trình gồm mười tầng, tượng trưng cho hành trình tu tập của con người từ thế giới dục vọng (Kamadhatu), qua thế giới hình tướng (Rupadhatu), đến cảnh giới vô tướng (Arupadhatu). Khi vẽ ngôi chùa ở Connecticut mình có nghiên ngồi đền này để phát họa phần tứ diệu đế.  Người hành hương không bước vào bên trong mà đi vòng quanh công trình theo chiều kim đồng hồ, vừa di chuyển vừa chiêm nghiệm các phù điêu mô tả cuộc đời Đức Phật và các tiền thân của Ngài. Quá đẹp!

Borobudur nhấn mạnh trải nghiệm nội tâm. Quyền lực hoàng gia gắn liền với lý tưởng giác ngộ, trí tuệ và từ bi. Nhà vua, thông qua việc bảo trợ công trình này, được xem như người góp phần duy trì trật tự đạo đức và vũ trụ.

Chỉ xui là trời mưa nên không ở lâu được thêm có bà cụ mình nên leo trèo khó nên đành để bà cụ ở ở tầng 1 rồi đi lên nên không ở lâu được. Có lẻ mình sẽ kể lại vụ này với hình ảnh để giải thích. Đây chỉ nêu lên thắc mắc là tuy khác tôn giáo người ta vẫn sống yên lành bên nhau như khi xưa do Thái giáo, thiên chúa giáo, hồi giáo sống yên lành bên nhau ở Tây Ban Nha dưới thời đô hộ của người hồi giáo đến khi thiên chúa giáo đánh chiếm lại vùng đất này và bắt mọi người trở về đạo nếu không thì rời khỏi nước Tây Ban Nha. 

Trái ngược với Borobudur, Prambanan là một quần thể đền thờ mang tính hướng thượng rõ rệt. Công trình được thiết kế theo mô hình núi Meru ngọn núi thiêng trong Ấn Độ giáo, nơi cư ngụ của các vị thần. Đền Shiva cao 47 mét vươn thẳng lên trời, tạo ấn tượng mạnh mẽ về sức mạnh và uy quyền thần linh.

Sự khác biệt khi viếng thăm đền này là cảm nhận khác với Borobudur là tại đây các kiến trúc tạo dựng một cái gì quyền uy trong khi ở Borobudur thì mình cảm nhận tinh thần nhẹ nhàng. Đặc biệt mình nhận thấy các chi tiết như để nước mưa trôi xuống rất hay và đến nhà nay vẫn tiếp tục hoạt động hữu hiệu và cách họ thực hiện rất hay. Các miếng đá lót nền được thiết kế theo hình L nên không bị trồi lên hư hao. Sẽ kể rõ hơn khi có dịp. 

Các phù điêu Ramayana trên tường đền không chỉ mang giá trị tôn giáo mà còn truyền tải những chuẩn mực đạo đức, trung thành và trật tự xã hội. Thông qua Prambanan, quyền lực của nhà vua được hợp thức hóa như một quyền lực mang nguồn gốc thần thánh, gắn liền với luật Dharma.

Dù khác biệt về hình thức và triết lý, Borobudur và Prambanan đều dựa trên một nền tảng chung: vũ trụ quan Java cổ. Cả hai đều coi núi non, thiên nhiên và con người là những yếu tố liên kết trong một trật tự hài hòa. Việc xây dựng chúng gần nhau không phải là mâu thuẫn, mà là sự bổ sung cho nhau trong một cảnh quan linh thiêng rộng lớn.

Sự song tồn này cho thấy Java cổ đại không đặt Phật giáo và Ấn Độ giáo vào thế đối đầu, mà cho phép cả hai cùng hiện diện để phục vụ những mục đích tinh thần và chính trị khác nhau.

Borobudur và Prambanan, khi được nhìn nhận cùng nhau, không chỉ là hai di sản kiến trúc riêng lẻ mà là minh chứng sống động cho sự đa nguyên tôn giáo và tư duy khoan dung của Java cổ đại. Việc chúng được xây dựng gần nhau phản ánh một xã hội nơi quyền lực, tín ngưỡng và văn hóa đan xen hài hòa. Trong bối cảnh lịch sử thế giới, sự song tồn này là một ví dụ hiếm hoi cho thấy các nền văn minh tiền hiện đại có thể chấp nhận và dung hòa khác biệt tôn giáo mà không cần đến xung đột. Chính điều đó đã làm nên giá trị đặc biệt và lâu dài của Borobudur và Prambanan trong lịch sử Đông Nam Á.

Đi chơi chuyến này rất vui vì đã đến những nơi mình mơ ước một thời nhất là được hiểu thêm về Ấn Độ giáo. Đồng chí gái rất ngạc nhiên đến thăm chỗ này nhất là được chụp hình tỏa nắng trong cơn mưa tầm tả.  Phải mất 50 năm mới thực hiện được giấc mơ. Thà trễ cò hơn không. Cô bạn đầm mới nhắn tin hỏi có nên viếng chỗ này vì khi ghé qua Cali, ở nhà mình cô ta có xem cuốn sách 100 kỳ quan thế giới về kiến trúc trên thế giới. Hai đền thờ này có hình và tóm tắc lịch sử mà mình hay mở ra xem khi buồn đời Sơn bán bơ. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Ra giêng bán thận cưới em

 Ra giêng anh bán thận cưới em

Đến Bali mình có đặt qua Viator cho người đón gia đình về khách sạn. Đi một mình thì mình kêu gờ ráp hay Uber chớ đi với đồng chí gái và mẹ thì phải chịu khó đặt trước. 

Lên xe mình hỏi rảnh ngày mai không thì mình mướn anh ta chở gia đình đi chơi cả ngày trong suốt thời gian ở Bali. Anh ta nhất trí. Hỏi thăm tình hình xem cách làm ăn ra sao ở xứ này. Mình hỏi anh ta nhận được bao nhiêu % từ Viator. Anh ta cho biết chỉ có 35% vì trên anh ta có đến 3 người khác ăn trên đầu anh ta. Khi nhận đón gia đình mình thì xem như không nhận ai khác và chỉ ra phi trường ngồi ngáp đợi gia đình mình. Ở Phi Luật Tân thì người chạy xe Grab cho biết là công ty vớt 35% còn anh này chỉ lãnh được 35%. Chán Mớ Đời 

Mỗi nhà anh ta đem xe đến đón theo giờ giấc của mình kêu rồi đưa về lại khách sạn. Thật ra đi chơi với bà cụ thì khó đi xa. Có mấy chỗ mình muốn viếng nhưng giao thông rất khó vì đảo này có 5 triệu dân cư và đường xá thì cổ lổ xỉ nên chạy rất chậm. Sợ bà cụ mệt nên đi gần gần. Mấy chỗ khác dù có 100 cây số nhưng phải chạy 2.5 tiếng như viếng núi lửa còn hoạt động. 

Đồng chí gái hay hỏi mấy vụ lấy vợ lấy chồng nên khám phá ra anh ta có người yêu quen qua mạng xã hội và muốn lấy cô ta nhưng không có tiền. Hỏi cô này làm gì thì được biết đang học đấm bóp để sang thổ Nhĩ kỳ làm việc khiến mình thất kinh. Lý do là khi đi chơi với đồng chí gái có lần chả biết làm gì thì hai vợ chồng vào xì-pa thì được một anh tẩm quất gia người Bali và một bà phụ luật tân tẩm quất. 

Hỏi han tình hình thì khám phá ra dân á châu gốc hồi giáo sang Thổ Nhĩ Kỳ làm việc đông như quan hồi giáo. Hỏi hai người là vợ chồng thì họ nói không.  Anh tài xế 26 tuổi buồn vì biết em đi bỏ lại con đừng rồ em lấy chồng Thổ vì trường hợp xảy ra 90% các cuộc hôn nhân xứ này có vơi đi là ở Thổ Nhĩ Kỳ. 

Bà phi luật Tân kể là có chồng ở phi luật Tân nhưng không có việc làm nên bà bò sang đây và lấy chồng ở xứ Thổ, làm giấy tờ ở lại luôn. Đàn ông thổ nổi tiếng ở Âu châu rất khỏe như Tây hay nói “fort comme un turc “. Ông nào ở Việt Nam đừng có cho vợ đi lao động quốc tế ở Thổ Nhĩ Kỳ vì 100% mất vợ vì phụ nữ đã lên giường với tên Thổ Nhĩ Kỳ là mê mùi ăn thịt cừu rồi dê như Thổ Nhĩ Kỳ. Anh chàng cũng buồn không muốn cô bồ ra đi nhưng kinh tế xứ này yếu hơn Việt Nam nghèo hơn Việt Nam. người Việt còn thi nhau đi lao động quốc tế huống chi dân Nam Dương.  

30 năm về trước có tên bạn quen ở Cali, luật sư. Không nhớ hắn qua Cali mấy tháng để làm gì chỉ nhớ gặp nhau ở một khóa hội thảo về xuất nhập cảng vì khi xưa có tên đồng nghiệp gốc Đài Loan rủ làm ăn xuất nhập khẩu về á châu và Việt Nam. Đợi Clinton bỏ lệnh cấm vận. Hắn có mời mình về Nam Dương thăm dò tình hình nên có về khi ghé Hà Nội dự khóa hội thảo phát triển Việt Nam sau lệnh cấm vận. Mình thấy chế độ gia đình trị độc tài của tổng thống xứ này rồi chả hiểu sao có con nên chả muốn đi xa vợ con nên bỏ mộng xuất nhập cảng làm giàu. 

Anh ta buồn đời kể là tính bán một lá thận để có tiền cưới vợ. Hỏi bao nhiêu kêu $8,000. Kinh. Khi xưa mình cưới vợ tốn có $2,000 tiền mua nhẫn và bông tai chi đó. Nhà hàng thì huề vốn, thân hữu đi  trả đủ nợ nhà hàng. Xong om

Vợ mình kêu không được khiến mình lạ vì khi. Xưa nếu mình nó bám lá thận để cưới đồng chí gái là cô nàng chịu ngay vì quá ế, họ hàng kêu sao không lấy chồng nên nhắm mắt lấy mình để được đưa qua sông. 

Mình nhớ thầy Phạm Văn An khi xưa trong lớp khi thầy giảng vụ ra Loan ra tòa về cách thức tố tụng ở tòa. Thầy kể lúc đầu đi học luật khoa rất mong sau này giúp cãi cho người nghèo cô thế, nhiều lý tưởng của tuổi trẻ đến khi ra tòa lần đầu tiên thì chính quyền kêu xâm mồm khi được xử cãi cho một Việt Cộng năm vùng bị bắt. Trong đầu thày nghĩ cách cãi này nọ nhưng chưa kịp nói câu nào đã nghe tòa phán 15 năm tù. Chán Mớ Đời  nên đi học thêm văn khoa về đi dạy. Thầy nói là muốn cải thiện đời sống kinh tế con người thì phải làm chính trị vì các mô hình hay chính sách sẽ dẫn quốc gia giàu mạnh còn làm luật sư bác sĩ thì chỉ cứu được vài mạng người trong đời còn chính trị thì giúp cả một dân tộc. 

30 năm về trước mình thấy Nam DƯơng tương đối khá hơn Việt Nam ở thời kỳ đổi mới nhưng ngày nay thì vẫn thấy họ ỳ ạch như vậy trong khi Việt Nam tương đối khá hơn xưa dù được Việt Cộng cai trị. Qua Tân Gia Ba thì thấy họ vượt trội Việt Nam trong vòng 30 năm thậm chí nay còn còn giàu hơn Hoa Kỳ. GDP cho dân tình mỗi năm là trên $90,000 trong khi Hoa Kỳ chỉ có đâu $67,000.

Anh tài xế kể là năm lên 5 tuổi thì trời mưa bóng bóng phập phồng  bà mẹ bỏ lại anh ta và 6 anh chị khác để đi lấy chồng khác. Ông bố có 3 bà vợ, mế mẫu không thương gì con chồng nên cuộc sống te tua. Lý do là phụ nữ theo Ấn Độ giáo có quyền bỏ lái này nhảy qua lá nọ. Không có con với chồng mới nên khi về già theo liên lạc anh em của anh ta để xin cứu trợ vì bệnh hoạn. Cho thấy ở xã hội nào muốn sống còn người ta bỏ chồng bỏ con đi tìm cuộc sống sung túc hơn. Anh ta không khá giả gì, rời làng ra đây mướn căn phòng nhỏ để chạy xe đưa khách. 

Chế độ nào mà cứ bám chặc quyền lực thì sẽ không khá cho người dân thường chỉ có giới cầm quyền là vơ vét hết. Trường hợp Tân Gia Ba thì là một nước cực nhỏ chưa bằng quận Cam Cali nên độc tài dễ kiểm soát hơn và thi hành chính sách quốc gia hơn chớ to lớn như Việt Nam thì khó thực hiện còn Nam Dương thì càng khó vì có trên 17,000 hòn đảo khó kiểm soát. 

Ai đi du thuyền đều thấy nhân viên trẻ thuyền đa áo là người phi luật Tân và Bali nhiều nhất. Họ làm việc cả năm trên tàu mươi được về phép 1,2 tuần. Đi chơi như vậy chỉ biết thay vì mướn qua công ty thì mướn thẳng anh ta, anh ta chỉ chia với chủ xe. Được cái là xăng xứ này rẻ hơn Việt Nam vì có dầu lửa nhà không biết ai hưởng mấy tài nguyên quốc gia này. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Điện thoại cho cha mẹ

 Điện thoại cho cha mẹ

Mình nghĩ rất may mắn trong cuộc đời vì từ khi rời Đà Lạt đi Tây thì trên đường đời mình gặp rất nhiều người giúp đỡ. Rồi may mắn lại phát hiện mối tình hữu nghị của đồng chí gái chung nhau với sức người sỏi đá cũng thành cơm. 

Mỗi chiều thứ 6 như thông lệ bất thành văn, cô em từ Đà Lạt gọi điện thoại cho mình nói chuyện với bà cụ. Câu chuyện chỉ loanh quanh qua hàng xóm, bạn Của mẹ, em út làm ăn ra sao. Đó là may mắn của cuộc đời vì có nhiều người quen bằng tuổi mình không còn Diễm phúc ấy. 

Sau khi rời Đà Lạt đi Tây thì mình mất 3 năm trời mới đọc được thư của mẹ mình lần đầu tiên. Mình thắc mắc thường ông cụ viết nhưng sau này mới hiểu là ông cụ đang ở trại cải tạo. Đọc chữ mẹ mình như gà bới khiến mình khóc hoài như ông Đức Duy kêu khóc một dòng sông Seine. Mẹ mình cả đời chưa bao giờ được đến trường chỉ biết đọc và viết khi theo kháng chiến bị Tây bắt ở tù được các đồng chí dạy đọc và viết. 

Hôm trước mấy đứa con và thằng bồ gọi điện thoại hỏi về một chung cư mà chúng muốn mua. Mình hỏi giá bao nhiêu này nọ thì nghe tiếng thằng bồ con gái khỏ lóc cóc bên kia Đường dây. Mình nói đi gặp người bán nhà mà mình không làm tính nhẩm trong đầu, kêu đợi tui về nhà mở laptop là ngọng vì trong khi đó có người mua rồi. 

Ngồi xe với mình thằng con cứ bị mình kêu làm tính, nó cứ mở máy tính trên điện thoại ra trong khi đi mình đã làm tính nhẩm xong rồi trong đầu. Mình kêu mấy đứa con và thằng bồ phải tập như bà nội, chưa bao giờ đi học mà làm tính nhẩm trong đầu còn nhanh hơn bố. Mấy đứa con học ở Mỹ nên chúng cứ dựa vào máy tính nên không có là chúng không biết mò ra sao. Nên mỗi lần đi chung là thằng con rầu vì bị mình bắt làm tính nhẩm. 

Kỳ này hai vợ chồng có cái may nữa là đưa bà cụ đi chơi dù năm nay bà cụ đã 93 tuổi, đầu óc còn minh mẫn. Vẫn đi bộ được nhưng không lâu như trước đây ở Hoa Kỳ. Khi bà cụ ở với mình là mỗi nhà mình bắt bà cụ đi bộ một cây số rồi chở đi tập dưỡng sinh nên khỏe. Qua Nhật Bản đi bộ đến 9 cây số mỗi ngày với mình. 

Trở lại vụ nói điện thoại với bà cụ mỗi tuần là lý do mình có đọc một bài của ông Tây kể về cha mẹ ông ta thì mình thấy y chang như trường hợp của hai vợ chồng mình khi con cái đi học xa. Lúc đầu chúng gọi điện thoại hay nhắn tin rồi từ từ thưa dần chỉ khi nào hết tiền hay có vấn đề gì đó thì mới gọi. Cũng đỡ là hai đứa con học trường USC và UCSD nên cũng không xa lắm nên mụ vợ cứ kêu chở đi thăm vào cuối tuần. 

Mình có anh bạn kể khi thằng con đi học ở San Diego. Đi làm về vợ hắn nhớ con quá nên nấu ăn rồi kêu hắn chở xuống trường thằng con. Đến ký túc xá gõ cửa thằng con mở cửa, kêu ba má xuống đây làm gì rồi lấy đồ ăn xong đóng cửa cái rầm. Trên đường về hai vợ không nói tiếng nào. 

Một anh bạn khác kêu lên thăm con ở UCLA thì thằng con kêu phải báo cho nó biết trước mấy tuần. Cho nên khi mình đọc câu chuyện của ông tây con kể khiến mình giác ngộ là chỉ trách con nhưng lại quên bổn phận của mình đối với song thân. Xin tóm tắc lời kể của ông tây như sau:

Hồi mới xa nhà, tôi gọi điện cho bố mẹ mỗi Chủ nhật. Cùng giờ. Mẹ sẽ bắt máy ở hồi chuông thứ hai, giọng đã bắt đầu mỉm cười. Bố, ở phía sau, gọi to chào con. Vụ này là mỗi khi vợ nói chuyện với con ở xa nhà thì mình để mụ vợ nói chuyện rồi nghe hai mẹ con vui vẻ với nhau rồi mỉm cười. Cuộc gọi điện thoại trở thành thói quen vào chiều chủ nhật, nói chuyện độ nữa tiếng. Bố mẹ hỏi thăm tôi ăn uống có ngon không còn Tôi sẽ kể cho họ nghe về công việc, căn hộ, thời tiết ở nơi đang sinh sống. Những chuyện nhỏ nhặt, không có gì đặc biệt.

Nhưng cuộc sống của tôi cứ trôi nhanh hơn nên các cuộc đàm thoại vào chiều chủ nhật bắt đầu thưa dần, cách hai tuần một lần rồi một tháng rồi chỉ những khi có chuyện quan trọng. 

Mẹ không bao giờ phàn nàn như nước mắt lúc nào cũng chảy xuôi. Mẹ chỉ đơn giản nói: Bố mẹ biết con bận mà. Điều quan trọng là con vui vẻ và khỏe mạnh. 

Rồi một buổi sáng, tôi nhận được tin nhắn thoại của bố. Giọng ông nhẹ nhàng và ngập ngừng: Chào con. Lâu rồi bố mẹ không nghe tin con. Tối nay mẹ con làm món lasagna. Bố mẹ đang nghĩ về con. Đừng lo… chỉ là… bố mẹ nhớ con.

Tin nhắn đó khiến tôi chới với nên Tôi gọi lại ngay, nhưng họ đã ngủ rồi. Sáng hôm sau, mẹ trả lời vui vẻ, như thể không có gì thay đổi. Nhưng giọng bà nghẹn lại khi nói: Bố con rất vui khi nghe thấy tiếng chuông điện thoại đêm qua. Ông ấy cứ tưởng là con.

Đêm đó, tôi quyết định: Dù cuộc sống có bận rộn đến đâu, tôi sẽ không bao giờ để họ thắc mắc liệu tôi có còn nghĩ đến họ nữa không. Vì vậy, tôi bắt đầu gọi lại. Mỗi Chủ nhật. Có khi một tiếng, có khi chỉ năm phút. Ngay cả khi tôi chẳng có gì để nói, tôi chỉ lắng nghe. Vụ này thì mình hay làm vì mẹ mình cả tuần buồn ít ai thăm hỏi nên khi nói chuyện với mình thì bao nhiêu chuyện để kể cho mình. Kể xong lại cho xào lại băng cũ, mình chỉ im lặng nhìn hình ảnh mẹ qua mạng, tiếp tục nghe mẹ kể lại chuyện mình đã nghe rất nhiều lần. Như khi xưa, mẹ ru mình hay mấy người em ngủ. 

Như những dòng sữa mẹ khi xưa từ đâu chảy về nuôi lại ký ức đời mình. 

Đời xưa đời nay nhất là thời con nít ở Huế về ông Phủ Doãn, ông Tiến Lãng rể của của ông Phạm Quỳnh, có thời làm thị trưởng Đà Lạt năm 1945 rồi đến bà vợ của ông Nguyễn Văn An tiệm thuốc tây ở cạnh tiệm bánh mì Vĩnh chấn rồi đến mấy người quen xưa ở Đà Lạt như bà Tư Bổ Từ Bội Sanh, bà Giáo Trình,.. khiến giúp mình nhớ lại hình ảnh của nhưng người này khi xưa gặp là mình phải vòng tay chào ná thở. 

Rồi mẹ ông Tây nói về khu vườn của bà. Những lời phàn nàn của bố về giá xăng. Và tiếng ồn quen thuộc ấy, tiếng bát đĩa va chạm, tiếng chó sủa của hàng xóm, tiếng cười vẫn còn thoang thoảng mùi hương quê nhà.

Càng gọi điện cho họ, tôi càng không cần lý do. Đó không còn là nghĩa vụ nữa; đó là một nhịp điệu. Một sợi dây vô hình kết nối chúng tôi, vượt qua hàng dặm đường và năm tháng. Chủ nhật tuần trước, bố đã nói một điều khiến tôi bàng hoàng:

"Con biết không, hồi con còn nhỏ, con thường gọi bố từ vườn chỉ để cho bố xem một viên sỏi hay một con côn trùng." Hôm nay, con cũng chờ đợi cuộc gọi của bố vào Chủ nhật như vậy không phải vì con cần gì cả… mà vì điều đó có nghĩa là bố vẫn ở đó.

Ông Tây im lặng một lúc rồi chỉ mỉm cười, nước mắt trào ra. Bởi vì bố đã đúng, đôi khi, tình yêu không cần phải nói ra. Nó được thể hiện, chỉ đơn giản bằng việc ở bên cạnh bố mẹ. Chúng ta không cần một dịp đặc biệt nào để gọi cho bố mẹ.

Họ không mong đợi những cử chỉ to tát, chỉ cần giọng nói, thời gian, sự hiện diện của chúng ta bởi vì một ngày nào đó, điện thoại của họ sẽ không còn reo nữa.

Và chúng ta sẽ đánh đổi tất cả để có được một Chủ nhật cuối cùng. Hay như ai đã viết  cho mình chị ta muốn đổi lấy thiên thu để thấy nụ cười của mẹ. 

Đồng chí gái , mẹ và em gái

Mình may mắn còn bà cụ nên đưa mẹ đi chơi rồi mai sau không còn có dịp cho dù lúc đó có bạc triệu cũng đã quá muộn màng thêm lại có đồng chí gái đi kèm để tạo nhiều kỷ niệm để rồi một ngày nào đó trả nhớ về không. 

Tương tự lâu lâu đồng chí gái và mình hay mời mấy người anh của đồng chí gái đi ăn tiệm để nói chuyện như thuở xưa đi ở Việt Nam chung một nhà. Mình có nhiều người em nhưng có lẻ chỉ liên lạc thường xuyên với hai cô, tháng 10 vừa rồi ghé thăm cô em ở Paris còn mấy cô kia quá bận rộn làm ăn nên ít khi thấy họ trả lời trong group chat. Thời gian sẽ đến nhanh và khi anh em trong nhà từ từ trả nhớ về không. Lúc đó có muốn nói chuyện với nhau thì đã muộn   Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Mừng Mẹ trẻ thêm 10 tuổi

 Trẻ thêm 10 tuổi

Có lần đồng chí gái nói muốn đi Bali nên tính có dịp đưa mụ vợ đi đến xứ này. Mình thì đã đến Nam Dương mấy chục năm về trước. Nhân dịp muốn đưa mẹ mình đi chơi ở ngoại quốc, khổ cái là bà cụ có sổ thông hành của Hà Nội nên khó xin chiếu khán ở Âu châu. Dễ dàng thì chắc người Việt đi du lịch rồi trốn luôn như ở Nam Hàn hay Nhật Bản.

 Mẹ mình có thời gian ở Pháp mấy tháng nhưng chỉ biết Paris và Nancy thôi. Muốn dẫn mẹ mình đi mấy chỗ khác mà với sổ thông hành Việt Nam thì xin chiếu khán đu lịch các nước mệt lắm. Nhớ dạo xin chiếu khán cho mẹ mình đi Nhật Bản mà trần ai tính bỏ cuộc. Nghĩ lại mẹ mình một đời nuôi mình không quản ngại nhọc nhằn trong suốt 18 năm trời nên phải chạy lên tòa lãnh sự Nhật Bản mấy lần nộp thêm giấy tờ trong khi mình thì chả cần chiếu khán. Mẹ con mà ra nước ngoài lại khác nhau. Chán Mớ Đời 

Mấy nước đông Nam Á và Nhật Bản, Trung Cộng hay Nam Hàn thì mẹ mình đã đi rồi nên chỉ còn Bali và Java là chưa nên luôn tiện đưa đồng chí gái đi xứ này và mẹ mình luôn. Mấy lần trước nhất là chuyến đi viếng Cao Miên, đồng chí gái và mẹ mình vui lắm đi tuk tuk chụp hình uống nước dừa vui tàn canh khói lửa. 

Nam dương là một nước có dân cư đông nhất trong các xứ theo hồi giáo. Họ có đâu trên 17,000 hòn đảo, có nhiều đảo theo đạo hồi đông nhưng cũng có đảo theo Ấn Độ giáo nên cũng ăn thịt heo nhưng không ăn thịt bò. Bali có độ 75% dân cư theo Ấn Độ giáo và độ 20% theo hồi giáo số còn lại thì thiên chúa giáo hay đạo sợ vợ như mình. 

 Nhớ khi xưa có vụ đánh bom ở Bali trong khu vực du khách ngoại quốc nên thiên hạ hơi lo ngại. Du khách ngoại quốc đến Bali đông như quân da trắng. Đa số là từ Úc Đại Lợi và Tân Tây Lan gần đó. 

Đồng chí gái chụp khi gặp mẹ

Người Tây phương sang đây ở cho rẻ và làm việc qua mạng khiến chính phủ xứ này mới ra luật lệ phải xin chiếu khán nhập cư ở lâu này nọ chớ khi xưa mình đi đâu có vụ này. Tốn $26/ người. Được cái là họ cho làm qua mạng rất nhanh. Đóng tiền xong là độ 5 phút sau có imeo gửi đến trong khi xin chiếu khán Hà Nội phải qua công ty du lịch để xin chiếu khán rồi họ cấp cho cuốn sổ giấy in thời bao cấp còn sót. Chán Mớ Đời 

Mẹ mình và cô em có sổthông hành của Hà Nội thì đi xứ này không cần chiếu khán. Đó là điểm vui cho Việt Nam chớ phải lên toà lãnh sự để xin chiếu khán nữa là mệt. Đi cao miên thì người Mỹ phải xin chiếu khán tại phi trường cũng mất đâu $25. Còn Việt Nam anh em thì không. Có lẻ vì vậy mà họ bắt cóc người Việt bỏ vào mấy trại lừa đảo dễ dàng. 

Hai vợ chồng quá cảnh Đài Bắc sau 15 tiếng bay. Ngồi lounge ăn đợi chuyến bay tiếp đến Bali. Mụ vợ mệt, mình dặn không được xem phim nên thấy cũng đỡ thấy mệt hơn mấy chuyến đi xa khi xưa. Ở đây họ cho ăn thức ăn tàu nên hơi khác với các nước khác khi quá cảnh nhất là Nhật Bản hay Nam Hàn. 

Mình nhắn tin khách sạn và người đưa đón ở phi trường. Rồi nhắn tin cho cô em ở Sàigòn. Cô em cho biết là đang chuẩn bị ra phi trường. Bà cụ và cô em về Sàigòn đi thăm bà con khiến bà cụ vui. 

Đến phi trường của Bali thì eSIM của Nam Dương tự động kích hoạt vì mình đã mua qua Airelo và tải về điện thoại. Tương tự ở Đài Loan. Có mấy cuộc gọi lỡ của cô em. Mình nhắn tin là đang ở hải quan. Thấy có bản chỉ lối đi cho người trên 60 tuổi và mang thai. Mình xem bụng xem có mang thai hay không chợt nhớ ra mình trên 6 bó nên đi theo đường dẫn. Thấy cô gái trước mặt còn trẻ chen vào mình đoán là người Tàu vì chỉ có dân tình ở xứ này mới làm vậy. 

Một ông hải quan chạy ra hỏi cô gái có mang thai không, cô ta kêu không rồi ông hỏi tiếp có trên 60 tuổi, cô ta trả lời là không. Ông ta ôn tồn nói là khu đứng xếp hàng này dành cho hai hạng người này và yêu cầu cô ta bước qua ngõ đường xếp hàng bên kia như mọi người. Nhìn lên lại thấy tấm bản to đùng đề chữ “No Tipping” nghĩa là không được boa tiền cho nhân viên hải quan trong khi trên mạng họ quảng cáo muốn xuất cảnh cũng như nhập cảnh tại Việt Nam thì chỉ 15-20 đô cho nhóm nào đó. Bắt tay với hải quan đi nhanh hơn.  Hổi cuối năm ngoái mình và đồng chí gái về Việt Nam ăn tết với bà cụ lần đầu tiên sau 51 năm, sau khi bay 22 tiếng đến Hà Nội phải đợi thêm hai tiếng ở hải quan. Nghe nói Sàigòn còn tệ hơn. Du khách ngoại quốc cứ đứng nói với mình xứ gì lạ. Ở Thái Lan mà họ mới rời khỏi để đến Việt Nam còn nhanh hơn làm tình đột suất. 

Qua hải quan họ không hỏi visa vì khi nộp đơn đã có ghi hết hồ sơ nên trên màn hình của họ chắc có hết nên qua nhanh. Cô em nhắn tin kêu là xong chưa vì đang ngồi uống nữa ở starbuck bên ngoài đợi. Mình lật đến chỗ quan thuế để xem có cần khai báo gì không. Họ kêu scan cái mả quẹt nhưng mình không có lại chạy ngược lại đến máy điện toán có cả đống. Đang đứng mắt nhắm mắt mở để đọc vì màn hình khá xa so với mắt mình thì có một cán bộ phi trường, bận đồng phục thấy lão già mếu máo trong khi mụ vợ ngồi bên cạnh mệt mỏi. Cô ta hỏi để cô ta giúp rồi đánh ào ào sau đó kêu mình chụp hình cái mả quẹt rồi đi ra quẹt một cái là đi. 

Mẹ con trùng phùng tại Bali

Nhắn tin cho ông thần tài xế, là đang ra thì anh ta nói cứ tiếp tục đến cuối hàng rào. Đi ra thấy bà cụ và cô em đang ngồi trong cái nóng của Bali. Đang ở Đài Bắc lạnh như Tây đến đây trong phi trường thì có máy lạnh không như  phi trường ở Việt Nam. ESIM chỉ cần mua data thôi vì khi gọi thì đung WhatsApp hay Viber. Mình chỉ mua khi đi Ý Đại Lợi có thêm số điện thoại địa phương để gọi khách sạn lỡ có vấn đề giao dịch đã đặt trước hay Grab hay Uber đều liên lạc qua các ứng dụng nêu trên. Mình mua số điện thoại ở Ý Đại Lợi mà chỉ dùng có hai lần khi kêu xe địa phương đến đón. Không phải taxi hay Uber. 

Theo ông tài xế thì tiền mình trả cho Viator, ông ta chỉ nhận có 35% mà không phải sau khi đưa gia đình mình về khách sạn mà phải đợi đến tháng sau. Thiên hạ cứ chửi Mỹ là tư bản gian ác mà mấy xứ này còn ăn 3 cấp. Tạm gọi là bốc lột đa hệ. Chán Mớ Đời 

Vừa bước ra khỏi cửa là cái nóng phực lên như mình vào lò nướng pizza. Kinh. 

Đồng chí gái đến chào mẹ chồng , hai người gặp nhau là nói rặc giọng Bến Ngự. Mụ vợ hỏi gặp lại con trai vui không.  Bà cụ kêu mừng trẻ thêm 10 tuổi. Mụ vợ mình thương bà cụ lắm. 

Bà cụ cứ lập lại là cô em không cho biết đợi mình, nói đợi xe đến đón mà thời khoá biểu thì chuyến bay đến trước mình độ 40 phút. Cô em không nói với bà cụ, cứ làm ngạc nhiên như hồi cuối năm ngoái mình về, đến nhà cô em vào phòng kêu bà cụ. Bà cụ bước ra gặp mình thì chới với. Mình đoán không muốn báo trước vì sợ mẹ mình không ngủ được. 

Đẩy xe ra khỏi hàng rào thì thấy tên mình dán ở hàng rào. Ông tài xế kêu đợi để ông ta đi lấy xe rồi chở về khách sạn. Mẹ con gặp lại nơi xứ lạ. Quá vui!

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn