Showing posts with label Văn hoá. Show all posts
Showing posts with label Văn hoá. Show all posts

Từ Sàigòn đến Kabul

 Mấy ngày nay, truyền thông rao tin Ả Phú Hãn rơi vào tay đoàn quân Taliban sau khi ông Biden ra lệnh triệt thoái quân đội mỹ. Người ta so sánh với Kabul và Sàigòn rồi lên án Hoa Kỳ đã bỏ rơi đồng minh. Khi mỹ rút lui, thường các chế độ thường được báo chí gọi là “ngụy”, nô lệ cho tư bản mỹ đều được thay thế bởi một chế độ độc tài chuyên chế, tắm máu, chống mỹ như Trung Cộng năm 1949, Hà Nội năm 1975, và Ba Tư năm 1979,…

Chúng ta thường thấy sau khi quân đội Hoa Kỳ rút lui thì các kẻ thù của Mỹ lại xoay qua đánh nhau như Liên Xô và Trung Cộng vào những năm 1960 ở biên giới, kéo dài đến khi chiến tranh lạnh kết thúc. Năm 1974, ông vua Haile Selasssie, của xứ Ethiopia, đồng minh của Hoa Kỳ bị lật đổ để thay thế vào đó một chế độ marxist thân Liên Xô, lại choảng nhau với một chế độ thân Liên Xô khác là Somalia, cuối cùng Somalia lại chạy về với Hoa Kỳ.

Hoa Kỳ rút quân ra khỏi Đông Dương vào năm 1973, và các đoàn quân Marxist tiến chiếm Việt Nam Cộng Hoà, Campuchia, Lào vào năm 1975 rồi nhóm cộng sản thân Liên Xô, Hà Nội lại đánh nhóm cộng sản thân tàu Khờ Me Đỏ. Sau đó Trung Cộng cho quân tràn sang biên giới đánh Hà Nội để biểu dương tình hữu nghị anh em cộng sản.

Khi ông Shah, vua Ba-Tư thân mỹ, đúng hơn được mỹ đặt lên ngôi, sau khi CIA giúp lật đỗ chính quyền dân sự Mozhadeh, do dân bầu theo bầu cử dân chủ, rồi tuyên bố quốc sản hoá các giếng dầu của Anh Quốc nên các công ty dầu hỏa phải lật đổ chính quyền Mosaddegh vì quyền lợi của họ. Năm 1979, ông vua này bị lật đổ bởi nhóm hồi giáo, sau đó lại đánh nhau với Iraq của Sadam Hussein. Sau này, Hoa Kỳ chiếm đóng thì nhóm Shia (thiểu số ở Iraq) lên nắm chính quyền, thân Ba Tư (cũng Shia). Năm 2011, Hoa Kỳ triệt thoái từ từ quân đội khỏi Iraq thì nhóm Sunni làm loạn, đánh nhau tơi bời hoa lá dưới dạng Islamic State. 

Nay Taliban trở lại nắm quyền thì các nước lân cận hơi lo. Trung Cộng thì lo họ ủng hộ nhóm hồi giáo Uighur mà gần đây, báo chí nói hơi nhiều hơn trước, chắc để chuẩn bị tâm lý người Mỹ. Pakistan cũng lo vì Taliban đang thoả hiệp với Ấn Độ, kẻ thù của họ. BA Tư tương tự cũng lo. Nga Sô cũng lo sợ vùng Trung-Á của họ.

Mình không rành chính trị nên tự hỏi có phải đây là lá cờ của Hoa Kỳ để các đối thủ của Hoa Kỳ phải đối địch với nhau như trước đây, đã từng xảy ra như tại Đông Dương, Trung Đông,.. mình chỉ hiểu một điều là vùng Trung Đông có dầu hoả, rất quan trọng cho nền kinh tế của Hoa Kỳ. Hoa Kỳ bị khủng hoảng dầu lửa một lần năm 1973 nên họ sẽ không bao giờ muốn bị lần thứ 2.

 Họ đem quân đánh chiếm Iraq, Á Phủ HÃn chỉ là cái cớ để diệt Bin LAden. Ngay chính cựu tổng tư lệnh của NATO, tướng Wesley Clark tuyên bố, khi được triệu hồi về Ngũ Giác Đài họp sau vụ tấn công ở New York, ông được cho thấy các chương trình chuẩn bị đánh 8 nước tại Trung Đông. Nay tính lại thì họ đã danh vào 7 nước ơn trung đồng, ngoại trừ Ba-Tw, có lẻ vì sợ xứ này sử dụng bom nguyên tử. Bây giờ họ rút lui để anh em hàng xóm đánh nhau chí choé giúp Do Thái được yên ổn làm giàu, chiếm đất của người Palestine. Xong om


Theo những tin tức mình đọc thì các nhân viên trong chính phủ Kabul thân mỹ, đa số là những người từng sinh sống, học tại Hoa Kỳ, hay chạy sang Hoa Kỳ khi Liên Xô tiến vào Kabul. Họ thấm nhuần chút gì về tự do dân chủ nên muốn áp đặt tại quê hương của họ với một văn hoá từ hơn mấy nghìn năm, rất khó thực hiện.

Nhớ dạo mình học thạc sĩ về môn phát triển đệ tam thế giới ở Thuỵ Sĩ. Mình có làm luận án về sự canh Tân Nhật Bản dưới thời Minh Trị Thiên Hoàng. Dạo ấy người Nhật không cho lớp trẻ du học, kiểu như mình mới đậu tú tài đi tây. Họ mướn thầy ngoại quốc qua Nhật Bản để dạy cho sinh viên họ, rồi áp dụng những gì có sẵn tại Nhật Bản để phát triển. Họ chỉ cho những kỹ sư lớn tuổi, có kinh nghiệm ra nước ngoại học tập, để giúp Nhật Bản phát triển. Người lớn tuổi, có kinh nghiệm sẽ hiểu nước Nhật cần cái gì còn giới trẻ đi học thì chả biết gì hiện tình Nhật Bản, sẽ đem về hoàn toàn phiên bản học được từ nước ngoài, sẽ không áp dụng được cho Nhật Bản.

Mình có kể về Việt kiều yÊu Nước, du học Hoa Kỳ, các nước tây phương, thường rất trẻ, mới xong tú tài, dễ bị ảnh hưởng của nền văn hoá, chính trị của nước sở tại. Tây có 25% cử tri bầu cho đảng cộng sản thì tất nhiên người Việt học tập tại đây cũng sẽ bị ảnh hưởng chính trị và theo cộng sản. Họ đi lúc mới đậu tú tài thậm chí lúc học trung học nên không hiểu về hiện tình nước Việt Nam nên chống đối chính quyền Việt Nam Cộng Hoà. Giới học xong, không muốn về nước vì sợ đi quân dịch nên càng chống đối để có cớ được các nước tây phương cho ở lại.

Mấy người học xong về lại Việt Nam thì có nhiều nhóm. người Việt mình có tính “bảo hoàng hơn vua”, mình đi khắp âu châu, gặp người Việt sinh sống tại đây, đều khen xứ họ định cư còn chê các nước khác. Nhóm học ở tây về thì kêu tây là nhất, nhóm ở Hoa Kỳ về thì cho Hoa Kỳ là nhất nên choảng nhau, muốn phát triển, làm việc theo kiểu mỹ,… Mình nhớ hồi nhỏ, ông cụ làm công chức, trưa về nhà ăn cơm rồi ngủ trưa đến 2 giờ chiều mới có xe đến rước đi làm lại. Sau này, ông Hoàng Đức Nhã, ông Nguyễn Tấn Hưng, tốt nghiệp từ Hoa Kỳ về làm cố vấn cho ông Thiệu, kêu làm việc theo kiểu mỹ, nghỉ trưa có một tiếng. Thế là ông cụ phải bới cơm trưa vào sở. Sau một thời gian thì lại bỏ vụ này, cho phép về nhà ngủ trưa như thời tây. Chán Mớ Đời 

Ông Nguyễn Tất Thành, viết đơn xin thực dân cho theo học trường thuộc địa nhưng không được chấp nhận như ông Trần Trọng Kim, buồn đời ông xin giúp việc trên 1 chiếc tàu đi Tây. Sang Tây, đi làm nhân công, ông bị ảnh hưởng của nhóm tây cộng sản nên gia nhập, được gửi sang Liên Xô để được huấn luyện rồi gửi về Việt Nam hoạt động. Theo tài liệu mình đọc thì ông NGuyễn Tất Thành được giao một số tiền lớn, nếu đổi ra tiền ngày nay lên đến 4-5 triệu đôla để về hoạt động tại Việt Nam hay biên giới Tàu.


Ông Võ Nguyên Giáp cũng học chương trình Tây nên mê Napoleon, nghe kể ông đi dạy, say sưa kể về các trận đánh của Napoleon. Theo ông VŨ Quốc Thúc, đồng môn của ông, kể lại là ông Giáp rất giỏi nhưng hơi kiêu căng nên ông thầy tây ghét đánh rớt nên không được đi tây học luật như hai anh em ông. Buồn đời, ông Giáp mới tham gia kháng chiến. Có thể chính quyền thực dân thanh lọc các thành phần giỏi, thông minh, có tinh thần chống đối Pháp quốc nên ra lệnh cho thầy giáo là đánh rớt để trư hậu hoạn. Nếu không có liên xô và Trung Cộng giúp đỡ thì có lẻ trận Điện Biên Phủ không bao giờ xảy ra.

Giáo dục thời tây, được xem rất chọn lọc, họ chỉ muốn đào tạo những người làm culi cho họ, nghe, vâng lời họ. Không muốn đào tạo người giỏi, đến thời Việt Nam Cộng Hoà, thi cử cũng tiếp tục chế độ của Tây, chỉ có 30% xong tú tài. Lên đại học, thì chỉ có 10% vào các trường lớn như Phú Thọ,…còn thì học Văn Khoa hay sư phạm.

Quá trình xây dựng nền dân chủ rất cần nhiều thời gian. Ngay tại Hoa Kỳ, đã mất hơn 200 năm mới bãi bỏ  nô lệ, và sau đó phải đợi đến cái chết của ông mục sư Martin Luther King Jr., mới có luật được ra chống nạn kỳ thị chủng tộc. Người da màu được đi chung xe buýt công cộng, học chung trường. Trong khi đó họ lại đòi thực hiện một chế độ dân chủ trong một văn hoá xa lạ về dân chủ tự do.

Trên thực tế, chúng ta thấy Hoa Kỳ bảo kê các chế độ quân phiệt ở miền Nam Mỹ châu. Ba Tư bầu một ông thủ tướng theo tinh thần dân chủ, theo nguyện vọng của số đông người Ba Tư. Ông thủ tướng này phạm cái lỗi là nghe lời, bảo vệ quyền lợi người Ba Tư nên quốc hữu hoá các mõ dầu hoả, kêu đây là tài nguyên quốc gia.

Thế là CIA hỗ trợ mấy ông tướng lật đổ chế độ dân chủ và lập lên ông vua. Ông này muốn sống sung sướng giàu sang, không phải trốn ở hải ngoại như trước cuộc bầu cử thì phải để Hoa Kỳ và Anh quốc lấy dầu hoả của nước mình, bán với giá cắt cổ dân mình. Cai trị với một lực lượng công an tàn ác đến khi một ông Iman, lưu vong tại pháp, kêu gọi xuống đường chống đối ông vua.

Vua sợ quá, bỏ chạy ra nước ngoài, đưa ông Iman về nước, lại càng làm khổ dân tình hơn xưa. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

 

Bưu điện Đà Lạt

 Hôm trước xem lại vài hình ảnh Đà Lạt xưa, do Nguyễn Kính gửi, thấy tấm ảnh của ty bưu điện Đà Lạt nên nhớ đến lần đầu tiên vào đây với anh em thằng Nguyên. Dạo ấy, mình xin du học bên Tây, còn hắn thì xin đi Gia-nã-đại, như Hùng Con Cua vì có anh du học bên đó. Chờ đợi giấy tờ lâu nên mẹ nó bàn ra bưu điện gọi điện thoại nói thẳng cho anh Nam của nó, đang du học tại Ottawa.

Vào nhà nó, thấy hình ảnh anh của nó gửi về, để tóc dài vì không tiền hớt tóc dài lê thê tới đất. Kinh. Được cái là nhìn mấy tấm ảnh này, khiến mình và nó lại mê đi du học thay vì mê gái như đám học chung lớp. Chán Mớ Đời 

Hôm đó mình bò sang nhà nó vì mới đi Sàigòn về. Giấy tờ mình thì xong xuôi rồi, đã nộp hồ sơ ở nha Du Học, chỉ cần đợi nghị định, họ cho phép hay không. Cuộc đời mình xem như có cái số đi tây. Ông cậu họ mình bên tây gửi giấy tờ về Đà Lạt cho mình thì 2 ngày sau, bên tây sở bưu điện đình công đâu đến 6 tháng trời. Mình nghe nói nhiều người xin đi du học bên tây dạo ấy, lỡ chuyến tàu vì hồ sơ hết hạn là đâu tháng 8, hay tháng 9 năm 1974. Đi tây năm ấy đáng lẻ đông như quân Nguyên nhưng vì đình công bưu điện của tây nên hồ sơ xin du học đi Tây lại ít vì thiếu giấy tờ của đại học bên tây, chấp nhận,…vì bưu điện đình công.

Mẹ nó nhờ mình chở hai anh em hắn ra bưu điện để gọi điện thoại qua Gia-nã-đại.

Ty bưu điện Đà Lạt nằm đối diện nhà thờ Con Gà

Mình đèo hai anh em, đến ngã 4 Cường Để thì kêu một tên xuống, đi bộ qua đường vì cảnh sát đứng ở đó. Anh hắn kêu hắn còn trẻ nên xuống đi bộ qua, mình chạy lại đường Cường Để, đối diện quán Ninh Hoà, đợi. Sau đó thì theo đường BÀ Triệu chạy lên Hùng Vương, đến gần Hội Việt MỸ thì kêu thằng nguyên xuống đi bộ vì sắp qua ty cảnh sát, hay gọi lại hỏi giấy tờ.

Vào trong bưu điện, anh Việt nói gì với bà ngồi nơi quầy rồi trả tiền. Sau đó người ta gọi về tổng đài Sàigòn, cho số bên Gia-nã-đại để họ gọi. Nếu bên kia bắt điện thoại thì họ sẽ báo cho Đà Lạt biết và cắm mấy lỗ cắm để liên kết với đường dây Đà Lạt.

Hình xưa nhất mình có, thấy mấy ông tây cửi ngựa nơi địa điểm sau này là khách sạn Du Pac. Việc đầu tiên chính quyền thực dân, xây dựng Đà Lạt là ty bưu điện để có thể liên lạc với các thành phố khác và Pháp.

Đang ngồi đợi thì thằng Nguyên đi bộ vào, thở hòng hộc. Một lát sau thì bà ngồi ở quầy kêu anh Việt vào phòng 1. Đúng hơn là phòng bé tị để cái điện thoại, có cửa xếp mà thường thấy trong các xi nê cũ. Họ vào đấy nói chuyện, đóng cửa lại cho riêng tư, không như ngày nay, nói điện thoại di động cứ chửi địt mẹ tùm lum trong khi thiên hạ đang nhai cơm. Chán Mớ Đời 

Anh Việt nói cái gì, la rống, mình ở ngoài vẫn nghe, kêu giấy tờ làm mau mau, sắp hết hạn. Hoá ra là đang 2, 3 giờ sáng ở Gia-nã-đại, điện thoại dựng cổ ông Nam dậy nên ông ta còn mớ ngủ nên phải kêu thằng Nguyên chạy vào, nói lại thì mới tỉnh giấc mộng. 

Mình đoán là hình chụp từ nóc nhà thờ Con Gà xuống hồ Xuân Hương, thấy một phần ty Bưu Điện
Ty bưu điện chụp từ trên không, thấy tháp chuông nhà thờ Con Gà
Ảnh thời tây, nơi mình vào đây với hai anh em thằng Nguyên, để nghe họ nói điện thoại qua Gia-nã-đại.

Mình chở hai anh em về nhà, chả thấy ai nói gì cả. Có lẻ đang lơ mơ về cuộc đàm thoại với ông anh mấy năm không gặp hay là lần đầu tiên nói điện thoại. Về nhà mẹ hai anh em cứ hỏi, giọng con trai đầu ra sao, có thay đổi hay không. Mình thấy lạ sao bà Cao cứ hỏi hoài vụ này đến khi đi Tây thì mới hiểu tâm trạng của bác ấy.

Cả tuần sau, thằng Nguyên gặp mình là cứ nói chuyện vụ điện thoại khiến mình ganh tị. Nó kể nghe giọng ông anh bên trời Gia-nã-đại ra sao, nghe rỏ như đang đứng trước mặt, mình nhìn nó thèm thuồng, u chau u chau. Nó được nói chuyện điện thoại lầu đầu tiên còn mình thì chỉ thấy trong phim như anh em nó vào trong cái phòng nhỏ để la rống. Thủa ấy Đà Lạt cái mấy trăm số điện thoại nên chỉ có nhà giàu lắm, và các công sở mới có gắn điện thoại.

Sau đó mình mơ, sau này qua tây đi làm, cuối tháng, có tiền, gọi điện thoại về nhà thăm bà cụ. Ai ngờ Việt Cộng vô khiến nhà bay hết, suýt đi kinh tế mới vì đám nằm vùng. Mình lại mất liên lạc mấy năm trời, hai mươi năm sau mới trở lại Đà Lạt. Nhà mình còn te tua hơn thời đi tây, nói chi điện thoại. Chán Mớ Đời 

Năm đó học sinh Văn Học có tên chung trong nghị định được du học, gồm có: Hùng Con Cua, Nguyên, Mình và mấy chị em họ Chử. Nay thì có hai tên trong nhóm này đã qua đời. Mình biết được nha du học chấp thuận đơn của mình nhờ HÙng Con Cua. Hắn ở Sàigòn, ra nha du học thấy nghị định nên làm bản sao rồi gửi lên Đà Lạt cho mình. Một hôm tình cờ, một cô em nhỏ đưa cho mình lá thư cua thằng Hùng Con Cua, nói là ông đưa thư quăn qua khe cửa lọt dưới ghế Salon. May quá nếu không thì chả biết đã được chấp thuận đi tây. Sáng hôm sau, đi xe đò MInh Trung về Sàigòn làm sổ thông hành và ra toà đại sứ Pháp để làm chiếu khán.

Đến khi qua tây, mình mới nghe điện thoại lần đầu tiên. Tuần lễ đầu sang tây, mình ở trọ nhà ông cậu bà con, con của ông bà Phúng, nơi mẹ mình vô Đà Lạt làm ô sin. Ông cậu lấy vợ đầm, kêu mình để tập hội nhập vào đời sống, văn hoá tây thì nghe chuông điện thoại thì bắt lấy vì nhiều khi mợ kẹt lo mấy đứa con. 

Một hôm, điện thoại reo, mình chạy lại bắt, đưa ống nghe lên kêu A-nô. Bên kia nói một tràng tiếng Tây, mình ú ớ, kêu “Attendez” rồi gác máy xuống, chạy lại nói bà mợ có điện thoại. Bà mợ hỏi ai vậy mình ngọng lắc đầu. Bà mợ chạy lại thì kêu sao mày lại gác máy. Lần đầu tiên trong đời, nói điện thoại với tây đầm nên nghĩ phải lịch sự, gác máy lại như trong xì Lê ma. Chán Mớ Đời 

Mình có một ông cậu em chú bác ruột với mẹ mình, làm cho CIA, mỗi lần cậu đến nhà mình thì chạy chiếc xe Goebel, có máy truyền tin với cái ăng teng cao dài. Một hôm, cậu đến rồi đi đâu với ông cụ mình, đem cái máy truyền tin vào trong nhà. Mấy anh em xúm lại xem cái máy lạ, lâu lâu nghe rè rè, rè rè. Bổng nhiên, máy có tiếng người gọi, kiểu copy copy. Mình đứng khoanh tay kêu dạ cậu con đi đâu rồi. Cái máy mất dậy cứ gọi hoài, copy copy khiến mình tưởng bên kia đầu dây không nghe nên rống lên cậu con đi rồi. Cuối cùng cậu mình về, trả lời. Hoá ra phải lấy cái ống nghe ra rồi bóp nó để nói rồi nhã ra để nghe. Chán Mớ Đời 

Ông cậu này trước 30/4 tự tử. CIA hẹn đón ở địa điểm để rước đi, cậu về nhà để đem vợ đi. Khám phá ra bà mợ là cán bộ nằm vùng nên tự tử chết. Chán Mớ Đời  

Tây đầm thấy mình, không cười chê như người miền nam chê bộ đội, đi bộ vô nam, thấy cái chi hay, đội về miền bắc. Mình gốc nông dân nên ngu lâu dốt sớm. Hôm trước thấy hình tiệm Givral ở Sàigòn. Hôm nào buồn đời, mình kể dân nông như mình về Sàigòn, vào tiệm Givral lần đầu tiên vì đọc Dung Sàigòn, có kể mấy chị em bà ta vào đây. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 


Thoát khỏi căn tu

 Hôm nay, đồng chí gái kêu đi ra biển ngắm mặt trời lặng như thủa mấy chục năm về trước. Bò ra đến cái Pier Huntington Beach, thấy một đám trẻ, thân thiện, ôm micro Phone, kêu gào, tu mau kẻo trễ, kêu gào không nên phá thai, tội lỗi đầy mình,…

Đồng chí gái hỏi có tiền không, đưa cô nàng vào mua kem ăn. Mình không ăn kem, chợt nhớ thời sinh viên năm thứ nhất, mình thoát một vụ đi tu. Buồn đời mình kể cho đồng chí gái nghe khi cô nàng ăn cà REM.

Số là năm đầu tiên vào học trường quốc gia mỹ thuật, mình bị vướng cái văn hoá tây. Khi xưa học trường tây nhưng chỉ biết những gì trong sách vỡ đến khi qua tây thì sống trong môi trường, văn hoá của thiên chúa giáo khác với phật giáo nên mình đã ngu lại càng cảm thấy ngu hơn.

Khi thầy giảng về một bức tranh, điển hình là trận đánh của thánh Bartholemeo là mình ngọng, không biết là ai dù khi xưa có học về cuộc chiến 100 năm giữa người thiên chúa giáo và Huguenot (Tin Lành, cơ đốc giáo). Hỏi thầy thì thầy nhìn mình như bò đội nón, không ngờ thằng học trò của cựu thuộc địa không biết ông thánh Bartholomeo. Cuối cùng ông ta khám phá ra mình là lương dân nên khuyên mình đọc thánh kinh để hiểu thêm về nhà thờ, mỹ thuật,…

Nhớ dạo ở Đà Lạt, mình thấy ai kêu có mấy bà Tin Lành mỹ, dạy anh ngữ miễn phí nên rủ tên bạn, đi chung lên đó học đàm thoại anh ngữ,… hôm đó, họ đang giảng về Phục Sinh, nói ông Giê-su bị quân la-mã đóng Đinh chết, 3 ngày sau ông ta sống lại, khiến mình như bò đội nón, nhìn qua thằng bạn, thấy mặt nó từ từ biến thành màu xanh hơn đít nhái. Ra hiệu chuồn ngay, mấy bà mỹ kéo ở lại nhưng sợ quá, hai thằng bỏ chạy mất dép, hết mơ nói tiếng anh như bồi nhà hàng Chic Shanghai, Cẩm Đô.

Mình bò vào thư viện, mượn thánh kinh, đem về đọc. Nói cho ngay, đọc thánh kinh thì được một trang là mình buồn ngủ. Có lẻ không có căn tu. Cứ mò xem bức tranh, nói về ông cha, bà thánh nào thì lục trong tân ước để xem lịch sử họ là ai.

Một hôm, thứ 7, trường đóng cửa sớm. Mình học ở trường từ thứ 2 đến thứ 7 từ 8 giờ sáng đến 9 giờ tối, khi gác dan đến khoá cửa thì về. Thứ 7 thì họ đóng cửa trường vào lúc 4 giờ chiều. Lý do học ở trường vì trời lạnh, phòng ô sin của mình không có sưởi. Dạo đó mình không biết lấy gạch nung lửa, bọc tờ giấy báo để sưởi ấm.

Học và vẽ đến 6 giờ chiều thì đi ăn cơm đại học xá, 9 giờ xong về đến nhà độ 10 giờ, đọc sách vớ vẩn, trùm mềm ngủ tới sáng hôm sau. Lại đi tiếp.

Một hôm, ngày thứ 7, gác dan đến đóng cửa, chưa tới giờ ăn nên mình bò ra khu Saint Michel đi vòng vòng rồi đến giờ, ghé tiệm ăn đại học Sorbonne ăn tối. Đang đi lang thang, tính bò vào tiệm sách Hachette, đọc sách vớ vẩn đợi đến giờ đi ăn rồi về. Bổng nhiên có một tên da trắng, hỏi mày có biết nói tiếng anh, khiến mình giật mình, kêu chút chút nhớ lại ngày xưa ở Đà Lạt, đi học giáo lý Tin LÀnh được 15 phút, nghe Chúa chết đi sống lại, sợ chạy mất dép.

Hắn rủ mình vào quán uống cà phê. Trời lạnh nên chạy vào trong thay vì ngồi ngoài terrasse. Hắn bắt đầu nói về chúa, hỏi mình có tin chúa không, mình nói cần tìm hiểu thêm về thiên chúa giáo. Nói cho ngay, dạo ấy mình chưa biết là đạo Ki tô có nhiều hệ, giáo phái. Tên mỹ nghe vậy thì càng hồ hởi xông lên, nói đủ thứ về Chúa khiến mình như ngỗng ị. Cuối cùng hắn rủ mình về văn phòng của hắn ăn cơm. Nghe đến ăn cơm tối là mình mừng, đồ phát chẩn.

Mình đi theo hắn, băng qua vườn Lục Xâm Bảo mà ông Cung Trầm Tưởng diễn tả khi theo học lái máy bay ở Ma-rốc rồi ghé qua Paris chơi, thăm mẫu quốc trước khi về Việt Nam. Vào văn phòng thì thấy một đám con gái, đầm méo, mỹ méo đủ hết. Họ vui vẻ đón tiếp mình như một người bạn thân tình lâu năm không gặp.

Họ đưa cho mình xem mấy cuốn Album, chụp hình đám thanh niên thanh nữ, họp mặt tại một lâu đài ở Normandie, và mời mình tham dự miễn phí. Nghe miễn phí là mình chảy nước miếng, nhất trí đi theo, biết đâu sẽ phát hiện, làm quen một con đầm nào.

Đâu nữa tiếng sau, có xe Van Volkswagen của đức đến chở một đám trẻ trong đó có mình. Xe chạy mệt nghỉ. Nhìn phong cảnh Normandie vào mùa đông thì chán như con gián. Cuối cùng xe chạy vào một khu rừng rồi một lâu đài hiện ra trước mặt, hoành tráng khiến mình nức nở, phen này được ở lâu đài, tha hồ mà gáy với đám tây đầm học chung vào thứ hai.

Xe dừng lại thì từ trong lâu đài, chạy ra một đám trẻ cỡ tuổi mình, trai có gái có, chào hỏi rất thân mật. Họ dẫn vào một đại sảnh, kêu ngồi đợi ăn cơm. Độ 1 tiếng sau, họ kêu vào nhà bếp, ngồi ăn súp couscous, một loại kê mà người ả rập ăn hàng ngày như người Việt ăn cơm. Ăn xong, họ dẫn đến một phòng to nhất của lâu đài. Tại đây rất đông người, không nhớ là bao nhiêu.

Sau khi mọi người an toạ, họ bắt đầu chiếu mấy hình ảnh bên Mỹ, bên Nam Hàn,… nói về những người của tổ chức này đi thăm viếng. Thấy hình ảnh đi chơi, lại nói được tổ chức gửi đi miễn phí. Mình buồn đời hỏi thật không. Họ trả lời nếu mình được theo các lớp học, đào tạo của họ. Nghe thế khiến mình hồ hởi, được đi chơi với đám này để thoả mãn mộng giang hồ của mình. Lâu lâu, họ ngưng chiếu phim, dạy mọi người vỗ tay, hát mấy bản nhạc mà mình chưa bao giờ nghe như Cumbaya my lord, hay 

Tiens bon la vague et tiens bon le vent
Hissez haut! Santiano!
Si Dieu veut, toujours droit devant(Nous irons jusqu'à San Francisco)
Je pars pour de longs mois en laissant Margot(Hissez haut! Santiano!)D'y penser, j'avais le cœur gros(En doublant les feux de Saint Malo)
Tiens bon la vague et tiens bon le ventHissez haut! Hissez haut! Santiano!Si Dieu veut, toujours droit devant(Nous irons jusqu'à San Francisco)…

Nói chung mình rất thích mấy bản nhạc này, có tính cách sinh hoạt cộng đồng nhưng cứ nghe Chúa đủ loại nên cũng hơi oải vì thức khuya. Nhìn xung quanh thì chả thấy con đầm nào cho ra hồn, thất vọng. Chỉ muốn về căn phòng ô sin lạnh lẽo để ngủ.

Sau đó, đến giờ đi ngủ, đâu 2 giờ sáng. Họ dẫn mình vào một căn phòng rồi đưa một cái túi ngủ, rồi cả đám đâu mười mấy mạng, lăn xuống sàn nhà ngủ. Đó là hình ảnh ngủ trong lâu đài lần đầu tiên của mình. Đang thiu thiu mơ màng về các chuyến đi thăm viếng Hoa Kỳ, Nam Hàn,.. mình bổng nghe tiếng ai hát. Mở mắt ra, thấy 2 tên á đông nào, cầm đàn guitar hát: “lèves-toi, viens vers la liberté”. Nhìn đồng hồ thì đâu 5 giờ sáng.

Mình chỉ muốn ngủ mà chúng cứ rống lên, đứng dậy, đi tìm tự do về hướng mặt trời vào sáng chủ nhật. Cả đám bò lúc nhúc dưới sàn nhà của ngôi lâu đài vĩ đại, bò dậy đi vào phòng vệ sinh. Sau đó thì trở lại bàn ăn. Lại ăn súp kê vàng hôm qua. Chán Mớ Đời 

Kể tới đây, đồng chí gái kêu đưa thêm tiền, vào mua thêm cây kem. Đồng chí gái đi không mang theo ví nên không có tiền, phải hỏi mình. Mình bâng khuâng nhớ về một thời ngu dại, tưởng đi chơi miễn phí, kiếm được con đầm nào, làm quen. Ai ngờ lại dính vào nhóm ngoan đạo. Chán Mớ Đời 

Đồng chí gái kêu kể tiếp. Ăn xong súp kê, chúng kêu mình sang một phòng khác để học tập về cuộc hy sinh và tình yêu của CHúa Giê Su. Thế là đúng ý của mình, muốn học hỏi thêm về cuộc đời ông tây nào, sinh ra gần 2,000 năm trước, chết đi sống lại khiến mình và thằng Nguyên, khi xưa nghe đến, bỏ chạy mất dép. Tên này, sau này lấy vợ thuộc một gia đình cực kỳ ngoan đạo Tin Lành. Sang Gia-nã-đại thăm gia đình hắn, vợ hắn kêu thằng con, ăn mau lớn, sau này làm mục sư. Kinh

Vào lớp thì tên giảng về kinh thánh, nói Giu-đa là người phản bội chúa khiến mình bất bình, cãi , kêu không phải. Hồi mới sang Tây, đi làm hè ở Mantes La Jolie, mình có đi xem phim Ben Hur, thấy ông vai chính tên Giu Đa này, cứu chúa đủ trò nên cãi khiến tên tây ngơ ngác như bò đội nón. Học xong thì đi ăn cơm. Cũng lại món súp kê như hai lần trước.

Ăn xong thì mình bò ra ngoài để xem, thấy xa xa, có cái cổng sắt nhưng bị đóng chặt, có khoá. Nói chuyện vớ vẩn với đám ở đây lâu. Có con đầm hỏi mầy thích ở đây, mình gật đầu bú xua la mua, nhưng nói đồ ăn dỡ quá, thua tiệm ăn đại học. Có con đầm kêu mày ở lại thì được đi du lịch khác thế giới, truyền bá tin lành của đức chúa trời, đủ trò. Mày có thể về Việt Nam để rao giảng. Mình nói Việt Nam hiện nay là cộng sản, tao không biết bố mẹ tao còn sống hay chết. Tao mất liên lạc với gia đình từ ngày Sàigòn thất thủ.

Mình nói muốn về lại Paris, chừng nào xe đến chở về. Nó nói, về làm gì, ở lại đây để phụng sự, làm kẻ thừa sai, đi rao giảng lời của thiên chúa khiến mình lắc đầu, kêu ngày mai tao có thi. Nó nói để nó hỏi xem. Sau đó thì con đầm này kêu không có xe, mai mới có khiến mình chới với. Mình nói cho tao về vì ngày mai có thi, tuần sau, tao bò lên đây học giáo lý với tụi bây thêm. Mình hứa đủ trò. Hứa sẽ yêu thương chúa như nó.

Vào lớp chiều thì mình oải rồi, đầu nhức như búa bổ, ăn uống thiếu dinh dưỡng nên đầu óc bớt tiếp thu về cuộc đời của Chúa Giê Su, mình hết hỏi những câu hỏi ngu, chỉ muốn nằm ngủ.

Chiều đó ăn cơm, cũng súp kê thì mình bò ra chỗ gần cửa để hỏi vụ xe đưa về lại Paris. Chúng nói không có xe, phải đợi ngày mai. Bổng nhiên có thằng Tây đen kêu, tối nay, nó ra ngoài trời, nêu có chuyện gì xẩy ra cho nó thì bọn bây gánh chịu. Nghe thằng Tây đen nói rất phí phách như lời Chúa kêu gọi mình nên mình chạy theo nó, đứng bên cạnh, kêu nhất trí, tao cũng ở ngoài với mày. Hai thằng nhìn nhau như đồng chí lâu năm gặp lại, bắt tay lia lịa, chửi thề mút mùa lệ thuỷ.

Bổng nhiên có một đám, thấy mình chạy đến đứng bên cạnh, kêu nhất trí về lại Paris với mình và thằng tây đen. Thế là chúng gọi Paris, rồi bảo tụi này 3 tiếng nữa, có xe từ Paris lên đón. Mình và thằng Tây đen, nhất quyết đứng ngay cửa, ngủ gà ngủ gật vì mệt. Hai ngày nay, ăn toàn súp kê, người lã, nhức đầu. Hồi chiều học giáo lý, mình đuối, đầu nhức nên không cãi, đứng về phía Giu Đa nữa, chỉ muốn ngủ. Cứ đến lúc mình ngủ thì tên dạy giáo lý, ngưng rồi kêu bà con hát Santiano bú xua la mua.

Cuối cùng thì cửa mở, tên tài xế chở mình đến, bước vào kêu ai về Paris lên xe. Mình và tên tây đen chạy ra trước rồi thấy thiên hạ chạy theo nhưng xe chật, thằng tài xế kêu đợi chuyến sau. Mình thấy một đám tiu nghỉu nhìn theo xe van. Có tên Việt Nam kêu may quá, trốn được. Chúng bắt hắn ở đó mấy tuần rồi. Sau thấy mình, biết là mít nên chạy theo. Hắn kể học được mấy bài hát vui như mùa đông pAris.

Xe về đến Paris thì vào lúc 2, 3 giờ sáng. Mình lội bộ về nhà, ngủ được một chút xíu, sau đó dậy đi học vì có test. Hôm đó thi được điểm xấu, không được chúa hằng cứu rỗi gì cả nên mình bỏ, quên lời hứa trở lại lâu đài tình ái với thiên chúa tuần sau.

Vấn đề là suốt mấy tuần lễ, vào lớp mình cứ hát lèves-toi, viens vers la liberté. Hay Santiano, Cumbaya,..khiến mấy đứa học chung hỏi điên à. Mình thật tình kể chuyện lâu đài tình ái ở Normandie khiến chúng như bò đội nón. Có đứa hỏi Hari Khrisna, mình nói không. Dạo đó ở khu La-tinh hay thấy mấy đứa da trắng, cạo đầu hay để một lọn tóc, bận đồ như ấn độ, ôm trống đánh tùng tùng, kêu hari khrisna.

Đâu 1 tháng sau, khi những bài hát dần dần bay theo cánh chim biển, thoát khỏi trí nhớ của mình thì báo chí bên tây lên tin. Một bà mỹ nào sang tây, để bắt lại cô con đi theo một giáo phái nào, họ kêu là Moon. Lúc đó mình mới hiểu. Hoá ra có một ông mục sư gốc Nam Hàn, tên Kim Young Moon hay gì đó. Ông ta thành lập một nhà thờ, báo chí hay kể, làm đám cưới tập thể cho cả ngàn cặp trai gái ở Đại Hàn, đủ trò,..

Giáo phái này hay dụ dỗ giới trẻ đi theo họ để giúp làm kinh tài, về nhà lấy tiền cha mẹ đem đến cúng dường để cầu sao, giải vong đủ loại. Tụi học chung mới chạy lại hỏi có phải đám Moon này thì mình kêu đích thị. Thế là trong trường mình bổng nhiên nổi danh, tây đầm từ đâu, nghe đồn, chạy lại hỏi chuyện, khiến mình phải kể lại từ đầu của một kẻ thoát khỏi căn tu.

Năm mình sang Ý Đại Lợi làm việc. Một hôm lấy xe buýt từ sở về ký túc xá, bổng nhiên có một con ý rất xinh chận đường, hỏi mình nghĩ gì về tình yêu. Mình như bò đội nón nhưng thấy hấp dẫn, có con ý chận đầu hỏi tình yêu. Mình đứng lại nói về tình yêu trai gái, tình yêu platonic bú xua la mua, trong khi quan sát đồ nghề của cô nàng. Vú ngực cao to, mông đít dồi dào. Con ý bổng nhiên hỏi; mày nghĩ gì đến tình yêu của chúa.

Đang mãi mê ngắm dung nhan, thân hình con ý, mình chợt tái xanh như đít nhái. Hỏi mày thuộc giáo phái moon không. Một tia sáng loé lên trong ánh mắt con ý. Nó reo lên, sao mày biết, đến nhà thờ tụi tao chơi. Mình bỏ chạy mất dép. Đó là lần đầu tiên trong đời, mình gặp người đẹp mà bỏ chạy. Đồng chí gái cười khắc khắc.

Dạo ấy, thiên chúa không gửi thằng tây đen đến cứu mình, kêu ở ngoài trời. Mình thì sợ lạnh vì tháng 12, lạnh cóng đít. Biết đâu, hôm nay mình lại là một mục sư đi rao giảng tin lành với thế nhân. Chán Mớ Đời 

Sau này, qua New York, làm việc, gặp đám thanh niên thánh thể, cứ họp mặt là chúng cứ hát nhạc vào đời như bài gì mà gần nhau trao cho nhau tình loại người.

Gần nhau, trao cho nhau yêu thương tình loài người 
Gần nhau, trao cho nhau tin yêu đừng gian dối 
Gần nhau, trao cho nhau ánh mắt nhân loại này 
Tình yêu thương trao nhau xây đắp trên tình người. 

Cho dù rừng thay lá xanh đi 
Cho dù bầu trời thiếu mây bay 
Ta vẫn yêu thương nhau mãi mãi. 

Cho dù đồi hay núi di đi 
Cho dù biển cạn nước bao la 
Ta vẫn yêu thương nhau mãi mãi. 

Cho dù mùa xuân thiếu hoa tươi 
Cho dù rừng ngàn thiếu muông chim 
Ta vẫn yêu thương nhau mãi mãi

Mình Chán Mớ Đời lắm nhưng cứ phải nhái theo dù chả hiểu gì cả. Sau này gặp mấy cô theo thiên chúa giáo, kêu trở về đạo thì chạy mất dép như trốn cô gái Ý Đại Lợi năm nào ở Torino. Có lẻ chúa không dành cho mình con đường làm mục sư, khiến mình thoát một căn tu. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Những câu hỏi tháng 8, 2022

 Dạo mình sống ở âu châu, thường thấy vào mùa hè, các công nhân đình công nhất là mấy ông thần làm cho SNCF, hệ thống xe hoả của chính phủ. Lý do là dân tây có 30 ngày hè, họ đi hè vào tháng 7 hay tháng 8. Đi du lịch ở âu châu thì nên tránh hai tháng này vì phố xá đóng cửa, không tấp nập như tháng 9. Nếu đình công vào lúc này thì có thể làm áp lực với chính phủ để được tăng lương, nếu không thì nhân dân chửi mệt thở.

Năm nay, mình thấy có nhiều triệu chứng, bạo loạn đang xẩy ra khắp nơi. Đầu tiên, mấy ông tài xế xe tải ở Gia-nã-đại, đình công, bị bắt đủ trò. Báo chí cho rằng, các tài xé xe tải chán việc bị khám xét ở biên giới về chích ngừa, thêm đám cực hữu, phát xít bú xua la mua, làm áp lực, nhảy vào kêu gọi chống đối chính phủ.

Theo các kinh tế gia, giá dầu Diesel lên như điên, khiến lợi tức các tài xế bị giảm rất nhiều. Do đó họ mới đình công, chống đối. Người dân bị báo chí định hướng có sự tham gia của các tổ chức phát xít,.. thời buổi này, cứ đụng đến là bị chụp mũ Phát xít bú xua la mua.

Trước khi đi Dubai, lại thấy mấy ông nông dân chuyên chính ở Hoà Lan biểu tình. Lý do chính phủ không cho họ trồng trọt, để tuân theo những ký kết tại Paris về khí hậu. Mấy ông thần này, đem máy cày vào trại lính, kéo ngay máy bay quân sự ra đường, không thua gì mấy ông nông dân Ukraine kéo xe tăng của bộ đội Putin. Nay nghe nói đã lây sang các nước khác ở Âu Châu.

Ở Hoa Kỳ, cũng có vấn nạn này, họ không cho nông dân khai thác thêm đất đai. Mình đang tìm kiếm cơ quan ở Cali, để làm đơn, không muốn khai thác trồng bơ nữa, để chính phủ cho tiền hàng năm như lợi nhuận để xài, khỏi phải trồng lo tưới cây, bỏ phân. Một mặt được mang tiếng là một người bảo vệ môi trường. Bác nào biết cơ quan này thì cho em hay để em nộp đơn, thoát đời nông dân, có tiền xài đến muôn đời.

Các nhà lịch sử hay so sánh các tổng thống đầu tiên của nền dân chủ Hoa Kỳ và mấy ông thần được bầu bán sau này. Mấy ông đầu tiên có viễn kiến về quốc gia, dân chủ còn mấy ông sau này toàn là tay sai cho tài phiệt. Đúng hơn là người Mỹ không có quyền lựa chọn, họ chỉ đưa ra ứng cử viên 1 hay 2 để bầu.

Đi Dubai và Thổ Nhĩ Kỳ, ra khỏi Hoa Kỳ, mình đọc tin tức trên các báo âu châu, bổng nhiên giác ngộ cách mạng. Không hiểu những biến động trên thế giới, có liên quan gì với nhau.

Người ta nói Trung Cộng có trên 90 triệu căn hộ, không người ở. Một công ty bất động sản Evergrande, không có đủ tiền để trả tiền lời, nợ nần. Công ty này lớn hơn Lehman Brothers của Hoa Kỳ, bị banh ta lông năm 2008. Có tin tức cho biết, Trung Cộng ra lệnh Lockdown nhiều nơi bên tàu để tránh bị bạo động. Thấy hình ảnh của cơ quan truyền thông tây phương đưa lên đủ trò. 

Mình đang cố tìm tài liệu của bên Hương Cảng để xem vì muốn có cái nhìn chân thật hơn. Hôm qua mình mới mua thêm cổ phiếu của các công ty Trung Cộng. Mình có mua cổ phiếu của vài công ty Trung Cộng mà báo chí tây phương cứ loạn tin sắp sụp đỗ. Mình cứ thấy nó đi lên nên phải kiếm tài liệu đọc cho chắc ăn.

Đại dịch Covid, được chính phủ trên thế giới đưa ra nhằm để tránh nhân dân nổi loạn. Mới nghe nói hết con vi khuẩn này thì lại nghe đến con vi khuẩn khác tái sinh, rồi nay như là đã quen nên họ cho ra loại vi khuẩn gì về khỉ. Chán Mớ Đời 

Người ta kêu xứ Haiti, không có tiền chích ngừa cho dân chúng, chỉ có 1% dân số bị nhiễm vi trùng này. Hay Thuỵ Điển, không bắt người dân của họ phải cách giãn xã hội đủ trò, số lượng người chết còn thấp hơn các nước âu châu khác. Hàng năm Hoa Kỳ có đến trên 750,000 người Mỹ chết vì bị cúm. Từ ngày ông Biden lên, không thấy họ nhắc đến số người Mỹ chết vì covid.

Lại thấy hình ảnh, người Tàu không chịu trả tiền nhà vì các công trình xây cất căn hộ của họ bị ngưng, ngân hàng không cho họ rút tiền ra,…đủ trò. Hôm qua đọc tin ngân hàng Nhật Bản không cho Trung Cộng vay tiền nữa. Có thể vì vậy, để định hướng dư luận, Trung Cộng làm dữ khi bà chủ tịch hạ viện Hoa Kỳ thăm viếng Đài Loan, để câu phiếu cho đảng dân chủ với cuộc bầu cử sắp đến. Phi cơ chiến đấu, tàu bè quân sự của Trung Cộng, bay lượn khắp biển đông cho vui cửa, giúp người Tàu phấn chấn, hô hào lấy lại xứ Đài, quên đi thực tại, tiền mình không lấy ra được.

Ở Hoa Kỳ, nếu bỏ tiền vào ngân hàng, chỉ bảo đảm có $250,000 bởi FDIC. Vấn đề là họ có đưa lại ngay hay nhỏ giọt trong vòng 30 năm.

Chiến tranh tại Ukraine, có phải là Hoa Kỳ và Putin bắt tay với nhau để chơi anh Đức. Nước Đức là nước mạnh nhất trong liên hiệp âu châu. Ai muốn cái gì phải qua tay ông thần ăn Zauerkraut. Chỉ tội là họ khi không tự phát, dẹp bỏ các lò nguyên tử để theo chế độ năng lượng xanh. Khác với ông tây, vẫn giữ các lò nguyên tử để có điện. Ông Nhật Bản thì bị Fukusima nhưng vẫn tiếp tục chơi lò nguyên tử.

Kỹ nghệ của Đức quốc, cần khí đốt mà nay cấm vận ông Nga thì ông Đức ngọng. Có người kêu Liên Hiệp Âu châu sắp bị tan rã khi Anh quốc rút khỏi. Đức quốc đã mạnh nên không cần lộn xộn với các nước bên cạnh. Phải bảo kê mấy nước nghèo như Hy Lạp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha,…  Mình còn chưa tin lắm, ai có tài liệu về vấn đề này thì cho em xin. Bổng nhiên ông Putin lái xe tăng vào Ukraine như mùa Xuân Tiệp khắc hay Budapest năm nào, khiến thiên hạ lo sợ, đoàn kết lại. Ngay ông đức biết là sẽ bị lạnh thấu xương vẫn kiên quyết tảy chay dầu khí Putin. Đọc kỹ thì lệnh cấm vận, phải mất thêm mấy tháng để Goldman Sach làm ăn cho xong. Đúng hơn các công ty Hoa Kỳ đã muốn rui ra khỏi nga từ lâu. Hôm nào buồn đời sẽ kể.

Âu châu hiện nay cũng bị lạm phát mút mùa lệ thuỷ mà các xứ này theo xã hội chủ nghĩa. Triệt tiêu gần hết các ý tưởng làm giàu của người dân vì bị đánh thuế. Giới trẻ thất nghiệp lên đến 20%. Được nhà nước nuôi. Dân số xem như tiêu tùng vì không chịu đẻ. Anh ba tàu với chế độ trai hay gái chỉ một mà thôi, nay có đến 300 triệu người Tàu về hưu, 1 người Tàu phải nuôi ông bà nội ông bà ngoại thêm thằng con là ngọng. Tây phương nay không sợ tàu như trước nữa.

Đồng đô la ăn tương đương với đồng Euro thì có thể đoán là lạm phát bên đó còn cao hơn Hoa Kỳ. Trước đây 1 Euro ăn trên 1.2 đôla.

Đùng một cái, chiến sự xẩy ra tại Ukraine, khiến các nước của Liên Hiệp nhất trí với nhau, nhờ anh mỸ bảo kê dùm ông Putin. Thế là họ đồng loạt mua vũ khí, đóng thêm tiền cho quốc phòng. Tiền chi cho quốc phòng, sẽ được trích ra từ các chương trình xã hội, y tế khác. Thế là nhân dân đóng thuế để mua súng của Hoa Kỳ,… thấy đăng hình Đức quốc mua máy bay Chinook để tiếp tế cho quân đội họ. Anh Phi luật tân cũng xù anh Nga để mua vũ khí, máy bay của Hoa Kỳ. Mình không tin có sự tình cờ trong cuộc đời.

 Trước bầu cử tổng thống, tài liệu mình mua về đầu tư, kêu mua cổ phiếu các công ty dầu hoả. Buồn đời, mình nghe họ nên mua cổ phiếu vài công ty nhỏ thôi. Đùng một cái ông Biden đắc cử. Việc đầu tiên của ông này làm, ký sắc lệnh, ngưng hoạt động đường ống dẫn dầu Keystone, từ Gia-nã-đại xuống miền nam Hoa Kỳ khiến hơn 10,000 chuyên viên làm cho đường dẫn dầu này bị thất nghiệp. Để bù vào đấy, giá dầu, xăng nhớt lên như điên. Buồn đời mình xem cổ phiếu thì thất kinh vì thấy lên chóng mặt, không dám nhìn. Từ 25 đô một thùng nay nhảy cái vèo, như phù đổng thiên vương lên trên 120 đô. 

Tình hình kinh tế, địa ốc hiện nay tại Hoa Kỳ. Tháng 1 năm 2021, tiền lời 2.65%, nhà cửa trung bình ở Hoa Kỳ là $401,700/ căn. Hôm nay tiền lời cho 30 năm là 5.65%, nhà lên như điên $546,900, xem như $150,000 trong vòng 18 tháng, tiền lời 5.65%, thêm 3%. Tính ra trong vòng 18 tháng trả tiền lời mỗi  tháng từ $1,294 lên $2,525 mà lương bổng không lên. Nông dân ngu như mình cũng hiểu cái kết ra sao.

Tin tức về công ăn việc làm, toàn là bán thời gian, hay làm tối đa 30 giờ mỗi tuần, nhân công, nhân viên không được bảo hiểm y tế, hưu trí, đủ trò. Cái nguy hiểm là chính phủ làm con số giả nên khó tin tưởng. Mình thấy nhiều người kêu bị sa thải mà truyền thông cứ kêu nhiều việc bán thời gian. Bầu cử tháng 11 sắp tới nên chính phủ tìm cách vá đầu này, vá đầu kia để qua vụ bầu cử thì banh ta lông. Dân giàu thì giàu hơn còn dân nghèo thì đói thêm vì tin vào tuyên truyền của chính phủ. Họ ra rã về Ukraine để mọi người quên đi tình hình kinh tế. Muốn biểu tình, bạo loạn thì họ ra lệnh con vi rút gì đó, đóng cửa. Xong om

Các chuyên gia còn kêu sẽ lên nữa, khiến mình không hiểu các chính trị gia Hoa Kỳ cũng như trên thế giới, đọc kinh hàng ngày về môi trường như đang tạo dựng một tôn giáo mới của thế kỷ 21. Kinh

Mình tin chắc là đám đại biểu, chính trị gia tại Hoa thịnh đốn, đều mua cổ phiếu của mấy công ty dầu hoả, một mặt thì hô hào năng lượng xanh bú xua la mua, ca tụng cô bé ở xứ Bắc âu, Greta gì đó, anh hùng gì đó, đòi cho cô ta giải Nobel.

Mỗi lần đi đỗ xăng là méo mặt vì xăng ở Cali cao nhất xứ cờ hoa. Mụ vợ mình rên, đỗ bình xăng trên 100 đô. Mình tò mò thấy dầu Diesel lại lên càng cao khiến mình thất kinh. Mình bắt đầu lo vì Hoa Kỳ sẽ rơi vào những vụ này như mình đã thấy tại Thổ Nhĩ Kỳ. Lương người Thổ Nhĩ Kỳ bình thường $400/ tháng mà đỗ xăng giá tương đương ở Cali. Cứ nghĩ một ngày nào đó, phải đỗ xăng với giá $50/ gallon là muốn khóc.

Họ cho biết là đến năm 2035 là Cali chỉ sử dụng xe điện mà các năng lượng xanh như gió, mặt trời, chỉ chiếm 15% số lượng người Mỹ tiêu dùng hàng ngày vào năm 2050. Anh gắn quạt gió, đến mùa đông tuyết là ngọng bị đóng băng. Năng lượng mặt trời, nếu ai đi con đường số 15 từ Cali đến Las Vegas, gần biên giới của hai tiểu bang, sẽ thấy bên trái một rừng tấm thu hút năng lượng mặt trời, có mấy cột cao sáng chói để giúp máy bay, đừng bay lạc vào.

Vấn đề là chính phủ ký kết với đám nhà thầu, đã cho tiền tranh cử, gắn hệ thống cổ lổ sĩ nên đọc báo, họ kêu là sẽ bỏ vì tốn tiền bảo trì, mà kỹ thuật của 20 năm về trước, thua mấy anh ba tàu xa. Tương tự, ông Obama, được công ty Solyndra tặng 500 ngàn cho quỹ bầu cử. Sau khi đắc cử, ông ta kêu cho công ty này vay $500 triệu đô la để thực hiện cuộc cách mạng năng lượng xanh. Mấy tháng sau, công ty này phá sản, CEO lượm mấy chục triệu bỏ túi. Người Mỹ đóng thuế trả nợ cho vụ 500 triệu. Hoan hô Obama. Chán Mớ Đời 

Thời người Ả Rập chiếm đóng Tây Ban Nha, các tôn giáo như thiên chúa giáo, do thái giáo, hồi giáo sống hoà bình với nhau. Đến khi người thiên chúa giáo đánh đuổi được người ả rập thì ra lệnh, mọi người phải theo thiên chúa giáo, trở về đạo. Sau đó lại có một số người cũng thờ phụng chúa nhưng lấy tên là Tin Lành, cơ độc giáo, kêu mọi người phải theo cơ đốc giáo. Thế là gây ra cuộc chiến 100 năm, giết không biết bao nhiêu người tại âu châu.

Buồn đời, một ông từ đảo Corse, vượt biên, lên Paris, muốn thống nhất âu châu, thế giới, đưa 5 triệu người chết trước khi ông ta qua đời ở đảo Sainte Helene. Buồn đời, thiên hạ đọc bản tuyên ngôn cộng sản của ông Marx và Hegel, một thánh kinh tôn giáo mới ra lò, đưa đến hàng trăm triệu người chết khắp thế giới.

Nay thế giới thấy khoa học, đã tàn phá môi trường nên tạo ra một tôn giáo mới, kêu gọi hạ giảm gas carbonique thế là thiên hạ ùn ùn hô hoán, bất chấp có khả thi hay không. Tự xưng là người tiến bộ, bảo vệ môi trường. Chán Mớ Đời  (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Những câu hỏi ngu ngày xưa

 Những câu hỏi ngu ngày xưa

Hồi nhỏ đi học mình hay bị thầy cô và bạn cùng lớp, hay lắc đầu kêu ngu vì hay thắc mắc vớ vẩn. Sau 75, người ta định nghĩa, mình có dòng máu phản động, con cháu phú nông, không chấp nhận sự giải thích khơi khơi, thỏa mãn sự hiếu kỳ của mình. Trong lớp khi ông Tây bà đầm hỏi thì ai cũng đưa tay lên để dành trả lời mình thì ngược lại để hỏi thầy cô nên thường không được thầy cô kêu mình để khỏi bực mình vì những câu hỏi ngu. 

Điển hình khi mình học định đề hình học Euclid thì hai đường thẳng song song không gặp nhau. Lên trung học thì thầy cô lại kêu trọng lực gì của ông Tây ăn Lê nào, nằm đợi trái táo rụng rớt ngay đầu. Đau quá bổng nhiên u đầu, tư duy đột phá về trọng lượng và trọng lực nên viết cuốn sách to đùng bằng tiếng la tinh về nguyên lý vật lý chi đó, chả ai đọc cả. Thầy cô kêu khi vật gì được quăng lên sẽ rớt xuống vì trọng lực của trái đất. Mình thắc mắc hỏi sao cái bong bóng mới mua hôm trước ở khu Hoà Bình lại bay lên trời.
 
Học hình học 3 chiều kêu hai đường thẳng song song sẽ không bao giờ gặp nhau. Mình lại thắc mắc nếu để hai vật cứ tự do rơi thì sẽ gặp nhau ở trọng tâm của trái đất vì trọng lực của trái đất.
Đây bản đồ đường bay từ Istanbul đến LAX. Cuộc đời muốn đi thẳng có được không.

Thầy lại dạy đường ngắn nhất từ hai điểm là đường thẳng nối từ hai điểm. Đi máy bay thì họ lại bay lên phía Bắc theo hình cung thay vì bay thẳng. Thế lầy nà thế Lào? Chán Mớ Đời 

Đi Tây thì mình càng hỏi thì mấy ông Tây càng trả lời. Không biết thì ông Tây kêu mình vào thư viện hỏi. Xong om. Chưa bao giờ thấy một ông Tây dạy mình kêu mình ngu. Đó là sự khác biệt giữa thầy Tây và thầy ta. 
Dạo bên tây, lâu lâu mình ghé nhà bạn để xem chương trình Columbia do đó Peter Falk đóng. Ông này hay hỏi những câu vớ vẩn khiến thiên hạ bực mình.

Thầy ta luôn luôn kêu mình ngu còn thầy Tây thì thích được một thằng học trò của thuộc địa cũ hỏi chuyện. Có lẻ theo tinh thần giáo hoá dân thuộc địa ngu dốt. 

Khi học hình học ở trường bên Tây, mình có đem mấy thắc mắc ngày xưa để hỏi mấy ông Tây. Ông Tây lại kêu không có những câu hỏi ngu chỉ có những đứa ngu như mày mới đặt câu hỏi. Chán Mớ Đời 

Thay vì kêu mình ngu dốt cực, ông Tây giải thích về Loxodromie. Ông Tây kêu phi công hay thuyền trưởng trên biển đều biết. Muốn bay trên trời hay đi biển thì phải thay đổi liên tục hướng bay hay hướng biển vì nếu không sẽ gặp Hải tặc. 

Lý do là trên bản đồ, in trên mặt phẳng nhưng trên thực tế chúng ta sống trên một quả địa cầu to đùng. 
Sau này có con mình mua quả địa cầu để bàn, gây tò mò cho mấy đứa con.  Mình chỉ nó Việt Nam ở đâu rồi lấy sợi dây để đo từ Việt Nam đến Cali thì ngạc nhiên khi thấy khoảng cách như thầy toán dạy ngày xưa đường ngắn từ hai điểm là đường thẳng nối hai điểm là sai. Chán Mớ Đời 

Hoá ra đường ngắn nhất lại chạy theo Bắc cực như khi đi máy bay. 
Buồn đời mình mò gú gồ thì khám phá ra đủ trò. 

Họ cho thấy muốn bay từ New York đến Mạc Tư khoa thì đường bay dài hơn nếu bay từ new York qua đại Tây Dương, qua eo biển Manche rồi Đức quốc, Ba Lan, Belarus và mạc tư khoa. 

Ngược lại bay ngắn nhất là từ New York - Canada - Iceland - Norway - Sweden - Finland - Moscow.  Lý do là chu vi của trái đất nhỏ hơn khi đến Bắc Cực hay Nam Cực. 

Do đó bay lên phía Bắc hay phía Nam Cực thì con đường ngắn hơn. Xong om

Cái vòng tròn to nhất được gọi là Orthodrome (đương thẳng cắt quả địa cầu làm hai, giống nhau mà ta hay gọi vùng equador nơi mặt trời đứng bóng 90 độ. 

Ngoài ra chúng ta bay theo các múi giờ mà múi giờ ở Bắc cực ngắn hơn là ở đường trung tuyến equador. 
Mình đang ngồi phicơ bay về Cali thì họ bay từ Istanbul lên phía Bắc, qua Bảo Gia Lợi, Lỗ mA ni, Na Uy, đủ trò. 

Ngày xưa, hàng xóm cho mượn sách đọc thì được biết ánh sáng đi chuyển theo góc độ 8.3 độ do ông Einstein đưa ra và người ta đã chứng minh là đúng khi có Nguyệt thực hay Nhật thực. 

Vào lớp Quang học ông thầy lại dạy đi thẳng khiến mình đã ngu là ngu bền, ngu vững. Hỏi thì ông thầy lắc đầu, mấy tên trong lớp lại xem mình thằng điên. Thế là mình ngọng.  Vấn đề là con mình sau này học trung học ở Hoa Kỳ thì nó lại biết vụ này. 
Bản đồ thế giới, thấy phi châu được vẽ nhỏ lại. Thế lày nà thế Lào?

Từ đó mình bắt đầu không tin thầy nữa, mình thích đọc tài liệu đủ trò để kiểm chứng. Ai nói gì thì mình đều tìm hỏi ông chú mình tên gú gồ 

Để hỏi. Thật ra cũng không trách mấy người thầy xưa. Họ học tới đâu thì dạy tới đó cho nên khi mình đọc sách vớ vẩn nên hay thắc mắc những thì thấy nói. Có đúng hay không.
 
Tương tự ngày nay mình cũng đọc hai bên hay ba bên để có câu kết luận riêng. Dạo này trên mạng xã hội thiên hạ hết chửi hay bênh ông Trump nên xoay qua bênh Putin hay chửi Putin xâm lăng xứ Ukraina. 

Mình chỉ biết là các công ty sản xuất vũ khí cho chiến tranh làm việc 24/24 mà vẫn không đủ nhân lực và khí liệu để sản xuất. Mình tính mua cổ phiếu của các công ty này nhưng thấy các video thấy xe tăng bốc cháy tùm lum. 

Cứ một xe tăng bốc cháy là mấy mạng người đi về đất chúa hay đất Lê nin. Thấy dễ sợ nên không muốn làm giàu trên xương máu của lính hai bên. 

Một bên được dạy từ bé là liên sô là anh hùng bú xưa la mua nên chắc chắn là phải ủng hộ thiên tài Putin, đem quân nướng ở xứ người. Một bên thì chán ngán cách tuyên truyền nên ủng hộ Ukraine thế là choảng nhau trên mạng. Đâu là sự thật? Chúng ta đã mất trái tim nhân ái.

Mình nghe mấy người quen, từng sinh sống tại Ukraine và vẫn còn liên lạc với người thân tại đấy. Họ cho biết Putin đang phá Ukraine, họ nói chuyện với gia đình tại Việt Nam, đa số là người từ miền Bắc. Bố mẹ hay anh em ở Việt Nam ủng hộ Putin nên từ nhau. Không nói chuyện với nhau nữa.
Tiếp viên vừa cho biết máy bay chuẩn bị đáp xuống LAX, ngừng đây. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 
Nguyễn Hoàng Sơn 


Tại sao người ở trung đông ít bị ung thư?

 Đi viếng Dubai và Thổ Nhĩ Kỳ, tò mò về văn hoá và chế độ dinh dưỡng của họ thì khám phá ra dân ở mấy xứ này ít bị ung thư hơn các nước tây phương và á châu, mặt dầu họ tiêu thụ rất nhiều chất đường. Cứ thấy thiên hạ ăn Turkish Delight, baclava,… khoa học chứng minh là đường nuôi dưỡng và giúp phát triển các tế bào ung thư. Thế lầy nà thế Lào? 

Mình thấy nhiều người béo phì, đàn ông có, phụ nữ có nhưng không nhiều cỡ như ở Hoa Kỳ. Họ có vấn đề tim mạch, Cholesterol làm nghẹt mạch máu vì ít uống nước,… nhưng về ung thư thì rất ít so với thế giới. Chán Mớ Đời 

Y khoa thời nay

Theo tổ chức y tế liên hiệp quốc thì trung bình trên thế giới, cứ 100,000 người thì có đến 198 người mắc bệnh ung thư nhưng đàn ông thì nhiều hơn phụ nữ (206.9 đàn ông và phụ nữ 178.1/ 100,000). Xứ Saudi Arabia có chỉ số là 96 người/ 100,000, Yemen có 97/ 100,000, Oman 104, Quatar 107, UAE (Dubai) 107, Kuwait 116/ 100,000.

So với Úc Đại Lợi thì 468/ 100,000, Ái Nhỉ Lan 374/ 100,000, Hung Gia Lợi 368/ 100,000 và Hoa Kỳ 352/ 100,000. Úc Đại lỢi đoạt giải huy chương vàng về bệnh ung thư dù dân số họ ít, đâu 26 triệu người. Không biết có phải vì ăn thịt kanguru hay không.

Theo Liên Hiệp Quốc, năm 2018 Việt Nam có 104/ 100,000, đứng thứ 57 toàn cầu. Năm 2018, Việt Nam có 115,000 người chết vì bệnh ung thư cho dân số 100,000,000 người. Ai tò mò thì đọc cái link sau đây:

https://www.wcrf.org/cancer-trends/global-cancer-data-by-country/

Những nguyên do chính đưa đến ung thư là tiêu thụ nhiều chất đường, thực phẩm công nghệ hoá, bị bệnh béo phì, thiếu sinh tố D… Đa số các người sống phía bắc thiếu ánh sáng mặt trời nên hay bị ung thư, xương yếu. Gần đây, Liên hIệp Âu Châu kêu gọi hạng chế sử dụng Nitrite, vì gây nên ung thư. Mình có kể vụ này rồi. Ở mấy xứ hồi giáo , họ không ăn thịt lợn nên mấy loại dồi của họ dùng toàn thịt bò hay cừu nên màu hồng hơn là ở các xứ thiên chúa giáo dùng thịt heo.

Meze của Thổ Nhĩ Kỳ được dọn ra cho bữa cơm, rất nhiều Probiotic. Mình thường thấy người Nhật Bản và đại hàn cũng hay ăn những thứ lặt vặt này. Nhớ thời sinh viên, mình được một cô bạn mời về thành phố Munster, vùng Alsace. Mình thấy bố cô ta trồng đậu,…mùa hè ông ta hái xong nhiều quá nên bỏ vào các lọ làm như dưa muối, đậy nắp lại, để ăn vào mùa đông, trời tuyết. Nay nghĩ lại là một các ăn Probiotic rất tốt cho cơ thể.

Mò mò mới hiểu vì họ còn giữ phong tục tập quán cổ truyền. Vô thất một tháng trong năm khi mùa chay tịnh Ramadan đến. Không ăn trong khoảng thời gian sau khi mặt trời mọc và trước khi mặt trời lặn. Hình thức tương tự như Vô Thất Gián Đoạn (Intermittent fasting) trong suốt một tháng. Chỉ khác là họ không được uống nước trong ngày, thời gian nhịn đói.

Mình nhớ khi xưa, ông Xu Huệ, ở Ngã Ba CHùa, râu tóc bạc phơ nhưng được cái là da ông ta hồng hào, hướng dẫn mấy người dân Đà Lạt, vô thất. Nhịn đói. Sáng sáng mình đi tập võ ở hãng cưa thì thấy ông ta hướng dẫn vài người tập thể dục khi vô thất. Hình như ông ta kêu họ uống nước chanh.

Khi nhịn đói thì cơ thể không nhận được chất ngọt khiến các tế bào ung thư bị đói, không phát triển được. Thêm hiện tượng “autophagy” giúp tái sinh các tế bào xấu, bị hư, giảm thiểu khả năng các tế bào xấu, ung thư sinh sản. Ngoài ra nhịn đói còn giúp gia tăng các tế bào miễn dịch, khiến hệ thống miễn dịch mạnh hơn, có thể tiêu diệt tế bào ung thư. Tạo dựng hệ thống kháng oxy hoá.

Khi con chó bị đau, không bao giờ ăn cả, để cơ thể tự chữa lấy, tự điều chỉnh. Ngày xưa, khi con chó ở nhà không ăn thì mệ ngoại nói con chó bị đau trong khi mình hay em út bị đau thì mẹ mình bắt ăn. Thừa cơ hội mình xin ăn mì Cẩm Đô cho mau lành. Có lẻ vì vậy người ta nói một con ngựa đau ốm thì cả tàu không ăn cỏ. Các con ngựa khác sợ bị ngộ độc chớ chả phải yêu thương con ngựa bị đau nhưng thầy cô mình giảng đủ trò, nào là mấy con ngựa yêu nhau nên nhịn đói vì giác ngộ cách mạng.

Gia vị và các loại trà họ uống. Đủ thứ loại trà. Mình có mua loại trà jasmin, có một bông và lá được sấy khô, bỏ vào ly nở ra to đầy ly. Kinh. Uống rất ngon

Ngoài nhịn ăn, họ còn ăn gia vị đủ thứ. Đi 3 tuần mình ăn thức ăn của họ có nhiều gia vị khác nhau như nghệ. Saffron rất đắt tiền, có đến 5 loại. Saffron này có chất kháng oxy, chống ung thư. Cô em mua loại này của ông cò hướng dẫn viên ở Dubai, tặng cho vợ mình. Bỏ vào ly nước thì nổi lình bình, còn loại mình mua, phải trả giá 20% giá họ ra, loại tốt nhất từ Ba Tư mà họ hỏi mình muốn họ gói lại hay không thì mình kêu không, lấy bỏ vào ba lô của mình ngay vì sợ họ tráo khi gói. Loại này bỏ vào ly nước thì chìm ngay. Ngoài ra mình còn thấy quế, đủ thứ gia vị mà ít khi thấy ở Hoa Kỳ.

Mình có ghé vào tiệm này để nếm thử mấy loại ngâm dấm, Probiotic rất tốt cho đường tiêu hoá.

Thêm họ ăn dầu olive nguyên nhiều, các loại đậu đen, mè, và chà là. Ngoài ra họ ăn các Probiotic rất nhiều. Họ ít hút thuốc lá nhưng ở Thổ Nhĩ Kỳ thì thấy nhiều lắm nhưng không nhiều như khi mình ở Tây. Trung bình trên thế giới có đến 20% dân số hút thuốc lá, phụ nữ chiếm 1/5 số này nhưng ở Iraq, có 3%, Yemen 9%, Kuwait 3%, …nói chung ít hơn đa số trên thế giới. Nếu so với Chí Lợi thì 40% phụ nữ hút thuốc lá, Croatia lên đến 41%. Nếu một người hút thuốc hay nhai thuốc lá, có khả năng 22 lần bị ung thư hơn người không hút thuốc. 

25% ung thư là do hút thuốc, người ta tính có hơn 4,000 loại hoá chất được tẩm trong các điếu thuốc lá. Trong đó có đến 70 loại mà người ta biết chắc chắn gây ra bệnh ung thư.

Uống rượu gây ra bệnh ung thư tại các nước tây phương. Rượu bị cấm ở các nước hồi giáo nên người ta cho đó là một trong những yêu tố khiến bệnh ung thư xuất hiện ít tại các xứ hồi giáo trung đông. Hôm tước mình đọc tài liệu của giáo sư Sinclair ở đại học Harvard, cho rằng uống rượu sẽ khiến cơ thể chúng ta mau già. Mấy xứ này nóng như thiêu đốt nên không sợ bị ung thư vì thiếu sinh tố D.

Các tế bào ung thư cần chất ngọt mà nếu mình không ăn thì cơ thể không có chất ngọt vào để nuôi. Từ nghìn xưa, con người đã biết tập nhịn đói để tự chữa bệnh. Nghe nói ông tổ y khoa tây phương, Hippocrates, nói là cho người bệnh ăn là vô tình giết họ nhanh hơn. Các tôn giáo đều có vô thất hết nhưng dần dần, người ta chỉ nghe đến hồi giáo. Khi xưa, ông Giê Su đi vào sa mạc 40 ngày, chắc là cũng nhịn đói.

Aryan, một loại sữa chua, rất nhiều Probiotic 

Ngày nay, chúng ta có ý tưởng là không ăn là chết. Thật ra khi ăn khiến con người mình buồn ngủ, đầu óc mu muội, ngược lại khi đói thì tinh thần minh mẫn hơn. Mình có kể vụ này rồi. Không uống nước thì chết lẹ nhưng nhịn ăn thì không. Đi chơi về, mình phải nhịn ăn mấy ngày để giảm bớt chất ngọt đã tộn vô mồm khi ở Thổ Nhĩ Kỳ. Mình không lên cân nhưng cho chắc ăn, ngưng ăn trong vòng 48 tiếng đồng hồ cho chắc ăn. Ông bác sĩ Gundry khuyên vô thất gián đoạn hơn là vô thất và uống nước. Lý do ngày nay cơ thể chúng ta tiếp nhận quá nhiều các chất độc vì môi trường sinh sống và thức ăn được đưa vào miệng.

Thấy người dân Thổ Nhĩ Kỳ uống Ayran, một loại ya-ua và nước, rất nhiều Probiotic, nhất là các bữa ăn có rất nhiều mấy món meze, đa số là rau cải chế biến rất ngon, có nhiều Probiotic và họ ăn phô mát rất nhiều. Ngược Đại Hàn, tương tự ăn kim chi rất tốt, người Đức ăn zauerkraut. Mình có ghi những món ăn của họ. Để hôm nào rảnh, mình kể. Ai muốn biết thì nhắc mình vì mình hay quên lắm.

Tóm lại nên theo chế độ ăn uống vô thất gián đoạn, sẽ giúp cơ thể tái sinh các tế bào xấu, hư hại. Khi ăn hoài, liên tục thì cơ thể không có thời gian tân trang lại. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Người rể nhân dân ưu tú

 Mình có nhiều cô em gái, hình như 8 người cả thảy nhưng chỉ có một cô và người em rể liên lạc thường xuyên với mình để báo cáo tình hình ở nhà, ở quê và bà cụ. Anh chàng này gốc di cư sau 75. Nghe ông cụ kể lý lịch anh chàng này, nhân thân nhân thích 3 đời là Hồng chuyên nên được cho đi học đào tạo về ngành chiến sĩ công an, làm đầy tớ nhân dân. Ngày xưa, họ lựa những người Hồng chuyên để làm công an vì rất trung thành, nhớ ơn đảng. Nghe nói học sinh ưu tú ngày nay đều muốn vào ngành công an vì con đường quan lộ giàu sang sau này.

Vào học được mấy ngày thì anh chàng bỏ, kêu chúng dạy con đánh người ta, để lấy cung khiếp quá. Về nhà vác xe đạp đi bỏ mối cho mấy người buôn bán ngoài chợ. Thà nghèo còn hơn mang tội thất Đức.

Nói chuyện với mẹ mình hàng tuần thì được biết người em rể này, hay đến nhà hàng tuần, có món gì ăn ngon thì để phần, đem lại cho mẹ vợ. Anh chàng này thay thế mình ở Việt Nam, đóng vai trò con trưởng. Trước ngày giỗ ông cụ, anh ta xuống Trại Hầm, đến quét mộ ông cụ, thắp hương, lo bàn thờ ở nhà mình. Ông trời như thương anh chàng nên hay đỗ mưa khi anh ta bỏ làm để xuống Nghĩa trang, lo dọn dẹp, đốt lá thông thay vợ, để bà cụ mà mấy người em hôm sau xuống cúng.

Mấy người em dẫn bà cụ thăm viếng Thung Lũng Tình Yêu.

Chính anh ta tìm và xin được miếng đất lớn ở nghĩa trang Trại Hầm cho gia đình mình. Sau đó dời mộ mấy người em mình đã qua đời từ nghĩa trang Du Sinh về đây. Sau này ai mất thì đều được chôn tại đây. Nghe nói nghĩa trang Du Sinh quá tải và trong tương lai có thể họ dẹp bỏ để xây nhà. Nay họ khuyến khích người dân Đà Lạt thiêu thay vì chôn. Mình có đưa đám thầy Lưu Văn Nguyên đến đây khi về Việt Nam.

Về Đà Lạt, thấy anh chàng lo làm ăn và lo cho con rất chăm chỉ. Đang ăn, bỏ đũa chạy đi đón con hay đưa con đi học thêm. Mình thấy mấy đứa cháu ở Việt Nam học ngày chưa đủ tranh thủ học đêm thấy thương. Lại thương mấy người em, bỏ tiền, bỏ của và thời gian cho con đi học mà lý lịch không được trong sạch lắm với chế độ. Ngày xưa, không được đi học vì con nguỵ quân nguỵ quyền, nay muốn con mình học lên đại học.

Nghe kể anh ta thuộc giai cấp Hồng chuyên 3 đời, gia đình có bằng khen cụ hồ. Được cấp trên giới thiệu vào đoàn, phấn đấu vào đảng nhưng bị bác đơn mấy lần. Lý do là lấy con nguỵ quân nguỵ quyền. Trong một xã hội mà tình yêu cũng phải định hướng, có lý lịch xấu thì muôn đời không cất đầu lên được. Mình biết có người rất giỏi nhưng vì lý lịch gia đình nên không được lên chức. Ai có thẻ đảng nhưng dốt đều tuần tự lên chức.

Nay anh chàng kinh doanh bán cà phê chung với một cô em gái khác của mình từ 5 giờ sáng đến 11 giờ trưa rồi nghỉ, cũng có của ăn của để nên mình mừng cho anh chàng và cô em. Cô em này học giỏi, đậu điểm vào đại học kiến trúc nhưng lý lịch ngụy quân ngụy quyền đành giả từ ước mơ, mở quán bán cà phê sống qua ngày. Nghĩ thấy thương em mình, không có quyền ước mơ, đi học.

Mình thấy kinh doanh ở Đà Lạt khá hay. Mỗi ngày, họ nấu một nồi phở, bún bò,…bán hết rồi nghỉ bán, không tham tiền như ở Hoa Kỳ, bán cho tới đêm. Đủ ăn đủ sống nên còn thời gian lo cho gia đình.

Hình ảnh người em rể cũng như những người mình quen, cho thấy những người biết trên biết dưới, lo chăm sóc cha mẹ, không phân biệt cha chồng, mẹ vợ thì về sau như được trời thương, làm ăn tốt, con cháu học hành khá. Anh vợ và chị vợ mình đều tốt bụng, thương người, ai họ hàng ở An Cựu, túng thiếu, đau ốm, réo một tiếng thì anh em góp tiền gửi về dù vợ mình không biết là ai vì đã rời Huế từ bé. Nay thấy con cháu vui vẻ, thành tài hết, có công ăn việc làm đàng hoàng, vợ chồng vui vẻ.

Lúc đầu còn ngỡ ngàng nhưng độ sau 3, 4 năm lập gia đình thì mình xem bố mẹ vợ như bố mẹ của mình. Nhiều khi phải làm thế cho vợ như chăm bố mẹ vợ, sợ ngã ban đêm. Những tối này thì mình hết ngủ vì ông bà cụ vợ, cứ thức giấc nữa đêm, lay cổ mình dậy để nói chuyện. Sáng đi tập võ xong thì mình ghé lại nhà, xoa dầu bóp chân cho mẹ vợ vì chân xưng vù lên, bọng nước qua đêm. 

Mình thấy nhiều người không chăm sóc bố mẹ, lại réo tiền hưu của cha mẹ dù lớn tuổi, không còn lao động được. Mình nghe nói họ lấy hết đức của con cháu nên đa số thấy con cháu họ, không khá. Ông bà mình hay nói “có đức mặc sức mà ăn”. Có đức thì có người đàng hoàng, giúp đỡ chỉ cách làm ăn, giúp ăn nên làm ra còn không có đức thì chỉ có mấy người xấu đến dụ làm ăn để rồi trắng tay, vợ chồng bỏ nhau, nhà tan cửa nát.

Mình viết đôi lời nơi đây để cảm ơn người em rể nhân dân ưu tú, đã thay mình, chăm sóc bà cụ và bàn thờ, nghĩa trang gia đình ở Đà Lạt.

Vợ chồng cô em đang ngồi canh bà cụ mình. Mấy người khác thì chạy mất dép ở Dubai, chỉ có vợ chồng này là chăm sóc bà cụ với cô em út mình. Anh ta lựa ra 100 tấm ảnh đẹp của bà cụ chụp đi chơi, rữa và in ra, làm một cuốn album để bà cụ khoe với bạn bè đến chơi. Về già chỉ có vậy là hạnh phúc ở Việt Nam. Xong om.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 


Thổ Nhĩ Kỳ du ký 2022

 Có hai hạt mầm đã gieo vào đầu mình từ bé, dần dần khiến mình muốn đi Thổ Nhĩ Kỳ để thỏa mãn sự tò mò trong đầu. Người ta nói mọi sự đều khởi đầu bởi một ý tưởng rồi dần dần theo thời gian như một cây giống trồng sẽ từ từ theo năm tháng lớn dần.

Hạt mầm thứ nhất là bài hát tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Ya Mustafa mà hồi nhỏ trong xóm hay hát “cái đít ba tàu thằng nào cũng như thằng nấy”. Sau nghe ca sĩ Dalida hát bài này bằng tiếng pháp qua “chéri je t’aîme chéri je t’adore ». Cô ca sĩ này nếu mình không lầm là gốc Ý Đại Lợi, sinh tại Ai Cập, từng là hoa hậu xứ này rồi theo anh của cô ta sang pháp và nổi danh từ đó. Có thể gốc Do thái. Bản nhạc này đã hình dung trong đầu mình về Thổ Nhĩ Kỳ.

Phong cảnh rất đẹp khi hai vợ chồng ăn cơm chiều, nhìn ra thấy mặt trời lặn, ánh sáng thay đổi trên các tảng đá

Hình như anh cô ta nổi danh trước với bản nhạc Ya Mustafa nhưng không hiểu sao lại chìm luôn, khi mình qua tây thì thấy mất bóng. Bài hát này được phổ biến dịch ra khắp thế giới. Có thể nói nổi tiếng hơn nhạc của ban nhạc the Beatles. Đi xứ nào cũng nghe thiên hạ hát bài này theo tiếng của nước họ. Ban nhạc của trường Văn Học, có chơi bản nhạc này trong buổi trình diễn văn nghệ liên trường ở Đà Lạt khi xưa tại trường Trí Đức.

Người ta nói có lẻ bài hát này phát nguồn từ Bắc Phi, có thể từ Ai Cập, qua một phim của nước sở tại. Ở trung đông, văn hoá Ai Cập là số một, tương tự phim ảnh, nhạc Mễ Tây cơ là các nước Nam Mỹ ngốn hết. 

Theo lời ả rập thì bản nhạc ya mustafa kể về một anh chàng xa nhà đã lâu. Gia đình kêu gọi trở về hay viết thư thăm hỏi. Kiểu mình đi Tây, không liên lạc với gia đình hơn 2, 3 năm trời sau khi Sàigòn thất thủ, tới gần 20 năm sau mới bò về cố hương rồi lại ra đi. 

Có điểm hay là mình nhận thấy nhà vệ sinh ở đây rất sạch. Có thể vì ảnh hưởng hồi giáo, người ta cầu nguyện 5 lần một ngày, phải rữa tay ở ngoài thánh đường. Do đó chúng ta thấy các hamam, nhà tắm nước nóng đều nằm bên cạnh các thánh đường hồi giáo. Vào mấy tiệm ăn sang thì cửa vào nhà vệ sinh tương tự hình trên khi mình đi vào một nhà vệ sinh trong một trạm cây xăng. Không đụng tới cửa, chỉ đưa tay gần cái nút bên trái là cửa tự động mở ra như tên cướp Alibaba ngày xưa, kêu Sesame để cửa mở vào đi tè hay chôn phân của mình.

Có lẻ từ khi bản nhạc dịch ra lời Thổ Nhĩ Kỳ thì được nổi tiếng. Bài hát nói về một cô gái kêu gọi anh Bồ bỏ chạy khi biết tin cô gái có bầu. Bài hát nói dân chơi rất sợ con rơi đầu tiên trên thế giới.


Có lẻ tại Âu châu khi Bob Azzam cho xuất hành bản nhạc này bằng tiếng pháp với "Chérie je t'aime, chéri je t'adore - como la salsa del pomodoro" (Darling, I love you, darling, I adore you – like tomato sauce). Tôi yêu em như yêu sốt cà chua. Kinh.

Người Việt mình chắc dịch lại tôi yêu như yêu thùng nước mắm. Có lẻ quảng cáo kem đánh răng Hynos dựa theo tinh thần của bài này để ca tụng em yêu kem như yêu anh 7 chà da đen.

Cuốn album này đã trở thành số 1 trên toàn cỏi Âu châu, và phi châu. Dạo ấy ngay cả Hy Lạp cũng chế lại bài này qua tiếng của họ dù tình hình hai nước rất căng thẳng. 

Bánh mì Nam thường thấy trong các tiệm ăn Ấn độ và người hồi giáo. Được cái là rất nóng vừa ra lò, phồng lên to được họ đặt trên cái thớt dài bằng gỗ. Không như ở Cali, từ lò vi sóng. Khi xưa mình thích ăn loại này, mua ở chợ Ba tư, dài độ 1 thước, ăn từ từ hết luôn.
Sữa ya ua rất ngon tên Aryan, có lẻ bắt nguồn từ Ba Tư. Vào mùa hè nóng nực mà uống được ly này thì mát phê luôn. Mình có thấy trong mấy chợ Ấn Độ có bán loại này nhưng bỏ muối hơi nhiều.
Mình thích mấy món ăn phụ này, Probiotic họ gọi là Meze. Thật ra ăn chính cũng được.

Hạt mầm thứ 2, xem phim James Bond “From Russia with love”, ông điệp viên đẹp trai này, đi dụ một cô thư ký, đẹp nức nở của tòa đại sứ nga tại istanbul. Thấy nổ nhà hàng đủ trò, mới hiểu thành phố này là vùng giao thoa của hai Châu Á và Tây. 

Đó là hai điểm chính khiến mình mơ viếng thăm xứ Thổ Nhĩ Kỳ. Thời còn trẻ muốn đi thăm xứ này khi đến Hy Lạp nhưng xem phim Midnight Express nên sợ không dám bò lại.

Bản đồ của đế chế Ottoman và Áo-Hung vào thế kỷ 19. Sau thế chiến thứ 1, hai đế chế này bị giải thể, tạo dựng thêm cả trăm quốc gia mới rồi lại bị chia cắt sau thế chiến thứ 2.

Thổ Nhĩ Kỳ là một nước rộng mênh mông nên chuyến đi Thổ Nhĩ Kỳ này, gia đình mình chỉ giới hạn viếng thăm vài vùng quan trọng, có những di tích lịch sử của nền văn minh la-hy như thành phố Istanbul- Antalya – Ephesus - Pamukkale - Cappadocia. 


Hy vọng sau này có dịp sẽ trở lại để thăm viếng các vùng khác với nhiều thổ dân, gần các biên giới với Syria và Bảo gia lợi, Ba tư,… xứ này ráp ranh với 7 nước.

Sau khi đế chế Ottoman sụp đổ thì được chia thành 72 quốc gia để nói lên sự rộng lớn của đế chế này trải dài qua 3 châu trong suốt gần 500 năm của lịch sử nhân loại.

Món thịt cừu hầm ăn rất ngon, nấu với cam, bỏ trong cái giỏ làm bằng bánh mì.
Món này thường thấy ở Hy Lạp, thịt và cơm băm nhỏ, cuốn trong lá nho rồi nướng, tương tự thịt bò lá lốt của người Việt.

Ngày #1: Cả gia đình nhỏ, từ giả đại gia đình, đáp máy bay từ Dubai đến IsTanbul, nghỉ tại khách sạn ở trung tâm phố cổ ở Tây ngạn của eo biển Bosphorous, thuộc Âu châu. Lý do là các nơi thăm viếng có tính cách lịch sử đều nằm ở đây. 


 Tắm rửa xong, cả nhà lội bộ đi Grand bazar nổi tiếng của thành phố này. Có từ lâu đời trước đế chế Ottoman thành hình. Khởi đầu là một ông thợ bạc người gốc Ai Cập mở một tiệm bán kim hoàn rồi lan dần. Đến khi hoàng đế (sultan) của đế chế Ottoman, ra lệnh xây dựng cái chợ này vào thế kỷ 15 và tồn tại đến ngày nay.

Nghe nói có trên 4,000 tiệm, mỗi tiệm có chiều ngang độ 3 mét, chiều sâu độ 6 mét. Họ bán đủ thứ. HÌnh như phải vào bang hội của mỗi ngành như kim hoàn, trà cà phê,… đi đây thì mình thấy chợ Đà Lạt khi xưa không thấm thía gì. Đến cách tiệm hàng gia vị, khiến mình nhớ đến mấy hàng đồ khô ở chợ Đà Lạt như của bà Cáp, dì Bộ,..
Được xây cất trên 5 thể kỷ mà vẫn còn nguyên vẹn, thấy họ có gắn thêm mấy cột sắt hai bên để tránh bị xụp khi có động đất. Vùng Istanbul nằm trong khu vực động đất. Dân tình ở đây ít ai mua ở trong Grand bazaar vì chặt chém du khách. Họ mua xung quanh khu họ ở. Xứ hồi giáo nên đàn ông đứng bán hàng nhiều và họ rất khéo ăn khéo nói để bán. Ước gì khi xưa, còn bé mình được tập sự bán hàng tại đây.

Cả nhà muốn ăn nên mình hỏi chú của mình tên gú gồ thì cho biết có tiệm ăn gần đó. Hoá ra là tiệm ăn của khách sạn nên phải bò vào trong đi thang máy lên sân thượng để ngồi ăn, nhìn cái eo biển nhiều lịch sử. Mình và mấy đứa con ăn thịt cừu trong khi đồng chí gái kêu món cá. 
Món cà phê nổi tiếng của Thổ Nhĩ Kỳ, cái tách bé tí. Họ để thêm cục đường, cũng có thể miếng bánh nhưng mình không ăn ngọt nên không đụng tới. Cà phê đắng nên lúc nào họ cũng bỏ thêm đồ ngọt để ăn dậm và một ly nước để uống tráng miệng. Người Thổ Nhĩ Kỳ có bói cà phê, cái tách cà phê có cà phê xay, họ uống nhưng không uống cặn bột cà phê xay, còn dư thì họ đỗ vào đĩa của tách cà phê và ông thầy bói sẽ nhìn trên đó để tiên đoán tương lai của bạn. Môn này được gọi là tasseographie, thường được ứng dụng trong đế chế Ottoman.  

Mình kêu thử món cà phê nổi tiếng thế giới. Đế chế ottoman khởi đầu uống cà phê rồi làm tràn ra khắp Âu châu. Người Pháp thì họ lọc cà phê cái nồi ngồi trên cái cốc trong khi người Thổ Nhĩ Kỳ pha và đun sôi cà phê trong cái nồi nhỏ bằng đồng mà mình thấy khi viếng thăm xứ Hy Lạp. Có lẻ món cà phê ngon nhất là khi mình uống có bỏ bột của hạt pitashio, được xay nhỏ.


Nay người dân sở tại cũng ít uống loại cà phê này. Đắt tiền. Họ uống trà nhiều hơn. Đi đâu cũng thấy họ uống trà. Trong các bazarr, thường thấy một người đàn ông, cầm cái khay, được móc trong cái gánh bằng sắt, cầm đi để khỏi đỗ ra ngoài, đến các tiệm đưa trà cho mấy người bán hàng. Còn cà phê buổi sáng trong khách sạn toàn là cà phê của công ty Nestle. Tới máy nhấn nút đủ loại, đủ kiểu cà phê. Nếu thích uống cà phê Thổ Nhĩ Kỳ , thì nói phục vụ viên, họ làm trong nhà bếp đem ra.


Khởi đầu nền văn minh Hy Lạp chiếm đóng vùng đất Thổ Nhĩ Kỳ qua cuộc vạn lý trường chinh của đại đế Alexander. Ngày nay vì hai nước giáp ranh giới. Đại đế Alexander đi chinh phạt, kéo quân đi từ Macedonia đến Ba Tư, Ấn độ đem theo nền văn minh của xứ này và thành lập các thành phố, cung điện mà ngày nay người ta khai quật lên để hiểu thêm về lịch sử đông Tây. 

Ấn tượng khi viếng thăm bể nước dự trữ của thành phố Istanbul, sau 5 năm trùng tu. Có một ông người đức làm một show đèn màu rất đẹp. Chỗ này được xây dựng trên 2,000 năm vẫn còn tồn tại, đã nói lên kỹ thuật của nền văn mình La MÃ.

Sau này đế chế ottoman chiếm đóng Thổ Nhĩ Kỳ, và đánh chiếm Hy Lạp và đô hộ cả 400 năm. Do đó không bao giờ gặp người Hy Lạp mà khen người Thổ Nhĩ Kỳ. 

Ngày nay hai xứ này vẫn còn tranh chấp hòn đảo Cyprus. Hy Lạp đánh chiếm 100 năm trước sau độ 20 năm về trước, không quân của Thổ Nhĩ Kỳ đổ bộ vào hòn đảo này và chiếm một phần đất có người gốc Thổ Nhĩ Kỳ sinh sống. 


Liên hiệp quốc ra tay kêu gọi nhưng vấn đề là hai nước này đều nằm trong khối Bắc đại Tây dương nên chỉ biết cười trừ. 


Ngày #2: ăn sáng xong thì hướng dẫn viên đến khách sạn đón gia đình mình đi bộ, viếng mấy thánh đường và cung điện của hoàng đế ottoman. Nói chung thì kiến trúc của ottoman không đẹp như kiến trúc của người ả rập để lại ở Tây Ban Nha khi họ chiếm đóng mấy vùng nam của Âu châu. Họ lên đến Poitiers của miền nam nước pháp. 


Ngày nay đi viếng Alhambra của vùng andalusia thì có thể nói tuyệt đỉnh của nghệ thuật. Được cái khi người theo thiên chúa giáo đánh bại người hồi giáo thì họ làm được một việc khôn ngoan. Không tàn phá đốt các thánh đường hồi giáo, họ chỉ sử dụng như thánh đường thiên chúa giáo làm thánh đường hồi giáo nên lưu giữ được đến ngày nay. 


Chỉ có vấn đề là vua chúa Tây Ban Nha rất kỳ thị tôn giáo. Họ ra lệnh các người ngoại đạo, phải trở về đạo nếu không thì cút ngay. Do đó các người theo do thái giáo, hồi giáo đang sống yên lành thân thiện với người thiên chúa giáo hôm trước nay được xem là kẻ thù. 


Đa số trở về đạo để giữ nhà cửa tài sản, một số dời đi phía Maroc và một số trốn trong rừng, nơi hẻo lánh tạo thành nhóm du mục. Khi quân của thiên chúa giáo đến thì chạy, tạo dựng ra một nhóm người du mục, nổi tiếng sau này với nhạc flamenco có âm hưởng của Người hồi giáo bị chế độ mới đuổi cổ đi về các vùng kinh tế mới. 

Thánh đường thiên chúa giáo đầu tiên được xây dựng ở đây rồi 10 thế kỷ sau, người Ottoman chiếm đóng, biến thành thánh đường hồi giáo. Sau họ làm một thư viện đến khi ông thủ tướng hiện nay lên thì biến thành thánh đường hồi giáo lại. Đi đến đây, vào 4:15 chiều, nghe ông Imam của thánh đường này kêu gọi cầu nguyện, ông vừa dứt câu thì ông imam của thánh đường Xanh bên cạnh lại rú lên một câu như stereo.

 Khách sạn nằm trong Khu vực cổ nên đi bộ viếng thăm các di tích lịch sử của người tây phương và á đông như thánh đường thiên chúa giáo rồi đổi qua hồi giáo Hagia Sophia. Xem thánh đường hồi giáo Blue Mosque, đang được trùng tu nên chả thấy gì cả. 

Nhà bếp của cung điện hoàng đế, cách nấu củi và để khói bay ra khá hay. Mình có viếng một tu viện cổ, họ nấu ăn bằng củi trong hang đá, họ lấy mấy tấm da cừu móc lên làm trần nhà thì da cừu hút khói và theo đó giúp khói bay ra khỏi hang. Quá hay. Mình có ghi chú mấy vụ này nhưng vì chuyên môn nên không tải lên đây. Họ cho thấy một loại đồ sánh của người Tàu, màu xám lục, quên tên rồi, loại này rất đắt tiền. Lý do là nếu có thức ăn độc thì loại đò sành này chuyển màu để báo động.

Viếng thăm điện Topkapi Palace của hoàng đế Ottoman, không có chi đặc biệt. Viếng thăm những gì còn lại của Hippodrome, được xây cất vào thời Byzentine, có sức chứa 100,000 người, đấu trường đua ngựa như trong phim Ben Hur và cuối cùng thì viếng thăm chợ Grand Bazaar có đến hơn 4,000 tiệm bán đủ thứ mà mình đã kể trong những bài trước. 
Nghe nói là 86 cà rá
Trong viện bảo tàng mình có thấy hột kim cương nghe nói 86 cà rá. Kinh sau đó đi ăn trên sân thượng của một khách sạn.

Ngày thứ 3: đi thuyền trên eo biển Bosphorus mà mình đã kể. Sau đó thì đi viếng chợ gia vị. Ôi thôi đủ loại. Thêm chụp hình với áo quần vua chúa ngày xưa cho mụ vợ vui.
Trời nóng mà mụ vợ cứ kêu chụp hình kỷ niệm. Nay xem lại thấy cũng vui, có chút gì để nhớ.

Ngày thứ 4: hai đứa con bay về mỹ, còn lại hai vợ chồng lang thang cùng một lứa bên trời lận đận. Mụ vợ đi mua hàng nhái. Phải mua thêm cái Vali và để lại khách sạn, khi nào trở lại Istanbul sẽ lấy.

Ngày thứ 5: hai vợ chồng bay đến thành phố Izmir, xe đón tại phi trường chở về khách sạn ở Kusadasi, cách đó 45 phút, ngay biển. Vấn đề là bờ biển cát không có, khách sạn phải làm mấy cái ponton để nhảy xuống nên sợ, vì sóng đánh mạnh vào mấy ghềnh đá. Ai đi Thổ Nhĩ Kỳ thì không nên ghé mấy chỗ biển vì không có bờ cát để năm phơi nắng. Đi đây mới thấy biển Hoa Kỳ là số một. 
Vùng này nổi tiếng mấy suối nước khoáng. Có tên nào mất dạy, xây một khách sạn ở đầu nguồn, dẫn hệ thống nước khoáng vào khách sạn của hắn khiến mấy cái hồ ở vùng này bị cạn, còn lại chút chút. Muốn tắm thì phải trả tiền vào hồ trong để tắm. Nếu không có thì giờ thì dẹp vụ này. Chụp hình làm cảnh lãng mạn cho đồng chí gái vui.

Ngày thứ 6: xe và hướng dẫn viên đến chở đi viếng Pamukkale và Hierapolis mà mình đã kể. Nếu các bác không thích viếng mấy cục đá ngày xưa còn sót lại thì không nên đến đây. Mình vì học kiến trúc nên phải bò lại đây để xem và ghi chép đủ trò. Vì chuyên môn nên không đăng ở đây. Tối đi ăn ở một tiệm ngon cực đỉnh do hướng dẫn viên chỉ.
Hình như người Ý Đại Lợi đã giúp Thổ Nhĩ Kỳ phục hồi lại được 90% hí viện của thời La Mã, rất đẹp. Mang tên Odeion. Ở Paris có một hí viện cũng mang tên này.

Ngày thứ 7: bay đến Antalya sau khi bị trễ máy bay. Đi thăm viếng các đền đài la hy cổ xưa ngay biển như đền của thần Artemis, thư viện Celsius. Điểm nhấn là hí viện chứa được 24,000 người to đẹp. Người ta bựa ra là thánh Phao Lồ giảng đạo tại đây. Dạo ấy mấy người theo thiên chúa giáo còn đang trốn tránh, giảng đạo chui như ở Trung Cộng hiện nay. Khó mà giảng đạo trước 20,000 người. Có viếng thăm căn nhà của Đức mẹ Ma ria sinh sống trước khi qua đời. Thấy có hai vị linh mục hay thầy của chính thống giáo ở đây.

 Sau vụ này thì họ chở ra phi trường để bay về Antalya. Lại trễ máy bay đến trễ vào nữa đêm.

Ngày thứ 8: viếng thăm 3 thánh phố Perge, Aspendos và Side. Đẹp nhất. Đi viếng các di tích lịch sử như Nymphaion, mà sau này tiếng tây có chữ Nymphomane để chỉ định phụ nữ đa dâm. Viếng mấy chỗ này thì bao nhiêu bài học lịch sử về nghệ thuật học khi xưa, lại tràn về thấy vui. Mình tưởng cuộc đời kiến trúc sư đã chết khi thằng con sinh ra đời, cần tiền mua sữa và tả nên mình bỏ nghề. 
Thư viện Celsus, tên của một sứ thần la mã chết và con ông ta xây dựng thư viện này và chôn ông ta ở đó. Nếu nhìn kỷ sẽ thấy 4 tượng phụ nữ tượng trưng cho 4 căn bản của người la mã . Từ trái là Sofia tượng trưng cho sự khôn ngoan, đến Arete (đức hạnh), Ennoia (nhìn thấu suốt) cuối cùng là Episteme (sự biểu biết). Vấn đề là mấy tượng này là giả, tất cả tượng thật đã được bê vào bảo tàng viện ở Vienne (áo quốc). Tương tự tượng David ở Florence là giải vì tượng thật, họ đem vào bảo tàng viện. Chúng ta sống ở thời đại hàng nhái nên thích tạo dáng chụp hình bên cạnh hàng nhái. Chán Mớ Đời 

Ngày thứ 9: họ cho mình nghỉ xã hơi vì chạy sô quá nhiều từ mấy ngày qua. Hai vợ chồng lang thang ngoài phố, vắng du khách. Đồng chí gái thấy thương những người buôn bán nên vào mua dùm họ.

Đi lang thang giữa cái nóng dù ngay bờ biển, thành phố buồn vì vắng du khách. Thấy họ chào mời quá, đồng chí gái nói thôi mua dùm họ.

Ngày thứ 10: máy bay đến đón sớm nhưng lại trễ máy bay, bay đến Cappodocia. Đây không có di tích lịch sử về nền văn minh la hy nhưng dấu ấn nhất là đi khinh khí cầu. Mình đã kể.
Ấn tượng nhất là đi khinh khí cầu lần đầu tiên trong đời, thấy mặt trời mọc từ phía đông. Đẹp khó tả nhưng cảm nhận là mình may mắn thấy được cảnh này.
Khu Capodoccia này có một đặc biệt là người thổ dân, đào hang đá để sống ở trong. Nay thì họ dời người dân ra các căn hộ thường, còn hang đá thì họ làm khách sạn mà vợ chồng mình có ở trong một căn. Nói chung thì vui thật, có jacuzzi đủ trò nhưng tường làm bằng đá vôi nên bụi của đá bay lơ lững trong không gian, rơi xuống giường đủ trò.
Nhà dân khi xưa, họ đuổi ra rồi làm khách sạn, mình vào ở ké được mấy đêm. Rất mát, không cần mở máy lạnh.

 Nói cho ngay, đến đây xem một vài cái động hay nấm đá xong là oải vì nóng cực. Mình bây giờ nhìn gương là thấy đen như phi châu rồi. Hướng dẫn viên vẫn chở đi viếng đủ trò nhất là đến vùng Avanos. Khu vực này đàn ông chuyên làm đồ gốm, vì gần đó có đất sét, còn phụ nữ thì có nghề dệt lụa và thêu lụa gia truyền. Họ cho đi qua chiếc cầu treo vượt qua dòng sông dài nhất Thổ Nhĩ Kỳ, mang tên Kizilirmak,… đi riết rồi cũng ớn. Cuối cùng thì vào một tiệm ăn của dân trong vùng ăn rất ngon. Mình được uống Aryan, sữa ya-ua. Khá ngon

Aryan một loại sữa ya ua, ngon cực. Hai vợ chồng mê nên đi chỗ nào cũng kêu món này uống. 

Có lẻ cuộc viếng thăm địa đạo Kaymakli là nổi bậc nhất. Mình có ghi chú và vẽ những cách họ làm thoát khói, hứng nước hay đem đồ ăn vào trữ trong địa đạo. Cách xây cất cũng hay để tránh bị xụp vì có đến 4 tầng dưới sâu.
Sông Tương của Thổ Nhĩ Kỳ , kizilimak, phải đi qua chiếc cầu định mệnh theo phong tục của thổ dân. nước thấp nên không đi gondola được.

Sau đó thì xe đưa mình chạy ra phi trường, bay về Istanbul. May quá kỳ này không bị trễ nhưng phải uống 5 chai nước trong ba lô, trước khi qua an ninh phi trường. Qua xong rồi thì lại đi tè. Chán Mớ Đời 

Ngày thứ 11: đi viếng 2 khu vực cổ của thành phố Istanbul. Khu người Hy Lạp và người do thái trước khi bị đuổi đi khi đế chế Ottoman bị giải thể bởi bên thắng cuộc đưa đến sự tàn sát nhau trong đế chế Ottoman giữa các chủng tộc.

Đi tàu trên eo biển Bosphorous
Khu phố cổ của người do thái và thiên chúa giáo trước khi bị tống cổ sau khi đế chế Ottoman bị giải thể. Nhiều người Thổ Nhĩ Kỳ bị đuổi đi khi các nước bị chiếm đóng mấy trăm năm trước, dành lại độc lập, họ phải trở về Thổ Nhĩ Kỳ, do tức giận nên họ đuổi các người dân tộc khác, thuộc đế chế Ottoman khi xưa. Gây ra các cuộc thảm sát như trường hợp Armenian,.. Hy Lạp. Ông này bán loại bánh như bagel của người do thái.

Đi viếng nhà thờ thiên chúa giáo chính thống, được xây cất sau khi người Thổ Nhĩ Kỳ chiếm đóng Istanbul và lấy nhà thờ Hagia Sophia, làm thánh đường hồi giáo. Vào nhà thờ thiên chúa giáo chính thống thì không thấy hình ảnh tranh đầy về các thánh tử đạo để khuyên con chiên phải noi gương anh hùng của các thánh tử đạo. Chỉ thấy 3 cái hòm của bà người đàn bà trở về đạo đầu tiên. Đó là sự khác biệt giữa 2 nhà thờ thiên chúa giáo: La Mã và Chính Thống.

Ăn thử mấy đồ làm dấm như bắp, trái thị, trái nho
Uống cà phê Thổ Nhĩ Kỳ, rất nhỏ, luôn luôn có ly nước để xúc miệng sau khi uống, miếng bánh ngọt vì không đường và ly nước trái lựu vắt. Mình có cái đồ vắt này ở nhà, đến mùa lựu, mua về vắt uống.


Đi vào những khu không có du khách, kéo ghế uống cà phê Thổ Nhĩ Kỳ và trà, khá vui, thoải mái thay vì bon chen trong khu du lịch, thiên hạ kêu réo mua đồ. 


Sau đó thì ở lại thêm 1 ngày, bắt đầu thấm mệt, đi ta bà, chuẩn bị về Cali. Đồng chí gái mua thêm một cái Vali to đùng để đựng đồ cô nàng mua. Chán Mớ Đời 

Đồng chí gái đến đây như con nít được vào tiệm bánh
Grand Bazaar được xây cất từ 500 năm trước, lấy tiền không biết bao nhiêu du khách. Istanbul được xem là trung tâm của đế chế Ottoman nên khi xưa, dân tình trong đế chế đến đây mua bán rất nhiều.

Đi chuyến này mình có học hỏi thêm vài điều, để hôm nào sẽ kể.
Mua đồ nhiều quá, phải ngồi lên va ly để đè xuống mà kéo fermeture lại.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn