Tự tử sau khi trúng số 31 triệu

 Mình thường nghe mấy người trúng số độc đắc, 2-5 năm sau thì nghèo lại như trước, nhiều khi còn te tua hơn nữa. Họ lý giải là họ không biết quản trị tài sản tiền bạc của họ nên số tiền sẽ không cánh mà bay. Tương tự các tài tử, cầu thủ giàu có đến khi nghỉ thi đấu thì te tua như trường hợp ông võ sĩ Mike Tyson,… mình xem một phỏng vấn một cầu thủ bóng rổ nổi tiếng khi xưa của đài truyền hình, ông này bảo là khi có tiền, bạn bè xúi mua xe Ferrari, mấy chục chiếc, có xe chạy số tay mà ông ta không biết lái nên để trong kho. Đến khi hết tiền thì bán rẻ.

Hôm trước, đọc trên mạng, có một ông người Mỹ, 2 năm sau trúng giải độc đắc 31 triệu, ông ta tự tử chết trong căn phòng của hai vợ chồng. Kinh

Trước tháng 6 năm 1997, ông Baillie Bob Harrell Jr., là một người bình thường, vật lộn với đời sống để gầy dựng tổ ấm gia đình. Ông ta làm việc ở Home Depot, sau khi bị sa thải mấy lần. Ông ta lo lắng về tiền bạc, và muốn kiếm thêm tiền để nuôi gia đình, bớt chật vật hơn.

Ông ta là một người ngoan đạo, nên lời giảng của mục sư, tạo cho ông nhiều niềm tin, hy vọng vào tương lai. Mỗi thứ tư và thứ 7 hàng tuần, ông ta cố gắng để dành vài đồng để mua vé số, hy vọng trúng để tạo dựng tương lai của gia đình ông ta.

Ông ta chọn những con số dựa theo ngày sinh tháng đẻ của con mình. Rồi máy bán vé số sẽ tìm dùm ông ta con số cần thiết. Tuần nào cũng qua đi, ông ta vẫn tin tưởng đến vận may sẽ xảy đến trong đời. Một ngày đẹp trời, CHúa đã trả lời niềm tin tuyệt đối của ông ta, cho ông ta trúng số độc đắc tiểu bang Texas với số tiền 31 triệu đôla. Mỗi tiểu bang ở Hoa Kỳ, có xổ số của tiểu bang. Hôm mình ở Thổ Nhĩ Kỳ, có tin ông nào trúng số hơn 1 tỷ đôla. Hy vọng báo chí nói về ông ta 5 năm tới.

Có lần mình có xem một chương trình đài truyền hình, quay mấy người mới trúng số, đi mua nhà. Xem họ đi mua nhà thì mình chỉ tiếc một điều là họ không ở quận cam vì mình có thể mua lại trong vòng 2 năm.

Căn bản nhất trong đời sống thường nhật là tiền bạc. Nhà trường không bao giờ dạy chúng ta quản lý tiền bạc. Họ dạy 3 thứ gì đâu, như đo mất bao nhiều tiếng đồng hồ để lên cung trăng, vớ vẩn. Không thực tế. Trên thực tế thì thầy cô cũng i tờ về quản lý tài chính nên không thể dạy chúng ta.

Ông Bob trở thành triệu phú vào năm 47 tuổi. Ông ta nghĩ nếu trúng số thì cuộc đời sẽ thay đổi tích cực nhưng không ngờ thay đổi quá sung sướng. Từ một người vô danh, bổng nhiêu ông trở thành thần tượng của tỉnh lỵ, ai cũng chào ông ta như một minh tinh màn bạc hồ ly vọng.

Khi lãnh được tiền xổ số, ông ta mua cho mọi người trong gia đình một chiếc xe hơi mới, và cuộc sống cũng thay đổi với số tiền. Ông ta cúng tặng nhà thờ, nơi ông ta cầu nguyện hàng tuần một số tiền khủng. Ai trong nhà thờ cần tiền, đều được ông ta giúp đỡ. Ông Bob vui mừng bổng nhiên trở thành một nhân vật được trọng nể và cách xài tiền của ông ta cũng theo gió mây ngàn bay.

Ông ta bắt đầu bồ bịch với gái trẻ vì khi con người ta trở thành triệu phú, nhìn sang bên cạnh thấy bà vợ sao lại già mau thế. Ông ta vun tiền cho cô gái trẻ đẹp và cuộc sống lứa đôi, cùng một lứa bên trời lận đận bị tan vỡ. Bà vợ chia tay và chia số tiền khủng độc đắc sau 1 năm trúng số.

Cuộc đời của ông Bob, bước sang một trang sử mới. Ông ta giác ngộ cách mạng là thay vì giúp đỡ đời sống của ông ta, đồng tiền mang lại cho ông ta nhiều vấn đề. Ông ta nghe lời chiêu dụ của một công ty tài chánh là để họ đứng ra, lãnh số tiền 1 lần thay vì nhận số tiền trong vòng 20 năm.

Trúng số tại Hoa Kỳ phải đóng thuế mà nếu đóng thuế lợi tức 31 triệu thì khá mệt, có thể lên đến 60% vào dạo đó. Bài báo không nói rõ. Nếu 60% là coi như bay đứt 19 triệu đôla. Còn nếu lãnh trong vòng 30 năm, Thì mỗi năm lãnh được 1 triệu,…

Ông ta cứ muốn lãnh được tiền ngay để trang trải các chi phí của cuộc sống mới. Khi nghèo thì không ai muốn làm bạn nhưng khi có tiền, thì thiên hạ bu lại như dòi. Ông ta đồng ý nhận 2.25 triệu tiền tươi để đổi lấy 10 năm phân nữa số tiền trúng số (bà vợ lấy một nữa). Ông ROn, nuôi ong trong vườn mình kể, bà vợ thứ 2 của ông ta, bỏ ông ta sau khi trúng số. Một hôm đi làm về, ông ta thấy trên bàn, tờ giấy ly dị và lá thư giả từ, bảo đừng tìm bà ta nữa. Sau này mới biết bà ta trúng số và chết sớm.

Sau khi lãnh được số tiền trúng số còn lại. Cuộc đời địa ngục của ông ta bắt đầu. Ông ta giác ngộ cách mạng về lỗi lầm của mình. Từ một người cha, chồng trong một gia đình ấm cúng tuy thiếu thốn, nay phải sống cuộc sống cô đơn và không hạnh phúc.

Ông Bob, trúng độc đắc 31 triệu để rồi 2 năm sau, tự tử chết vì không kham nổi cuộc đời mới.

Ông ta muốn trở về với bà vợ nhưng bà này, đã có phân nữa tiền không chịu. Không biết bà ta có bị trai trẻ bu theo như ruồi hay không. Một hôm, ông ta xin đến nhà ăn cơm với vợ con thì chạy vào phòng ngủ của hai người. Rút khẩu súng ra, bỏ vào mồm và bóp cò cái đùng. Chấm dứt cuộc đời triệu phú. Chán Mớ Đời 

Ông ta để lại lá thư tuyệt mệnh, có đoạn nói với bà vợ. Ông ta không muốn giàu có, chỉ muốn có bà ta bên cạnh. Chán Mớ Đời 

Vấn đề là ông Bob không phải một nạn nhân của sự giàu sang quá nhanh. Rất nhiều người trúng số, hay lãnh tiền gia tài của bố mẹ để lại, không biết quý đồng tiền, đánh mất cái thú của cuộc sống khi kiếm được tiền từ trên trời rơi xuống.

Dân gian có câu, ai giàu ba họ, ai khó ba đời. Thế hệ đầu tiên làm ăn, chịu khó, nói để dành cho con một số vốn để lập nghiệp nhưng con cái, chúng đâu có biết về tài chánh, nhất là quản trị về tài chánh nên tha hồ tiêu phí để rồi bay hết.

Người trúng số, thay đổi nhân sinh quan, tiêu xài, ma tuý, cờ bạc, phá hỏng hôn nhân. Họ mất bạn bè tốt, chỉ còn bạn bè ăn có, muốn chia xẻ số tiền của họ. Mình nghe kể ông Michael Jackson, lúc còn sinh thời, đi chơi là có một đoàn tuỳ tùng đi theo. Mỗi đêm ở Las Vegas, là ông ta phải trả 100,000 đô la cho họ. Sau này, nghe nói tài sản của ông ta cũng ít lắm. 

Mình nhớ có đọc một bài báo kể về một bà nào ở Ohio, mê đánh bài. Thua nhiều rồi một hôm, sòng bài liên lạc, hỏi sao không thấy bà đến chơi nữa. Bà ta kể là đang lo giấy tờ hưởng tài sản để lại của bố mẹ. Sòng bài hỏi bao nhiêu, bà ta nói đâu 5 triệu cách đây 20 năm. Tuần lễ sau, sòng bài gửi chuyên cơ, máy bay riêng đến thành phố của bà này, rước về Las Vegas. Mấy tháng sau, trắng tay luôn. Nói như người Việt, của đi thay người. Chán Mớ Đời 

Trước khi kết liễu cuộc đời , ông Bob có nói với cố vấn tài chánh của mình. Trúng số là điều tiêu cực nhất đến với cuộc đời ông ta. Đọc tới đây, mình nhìn sang ghế bên cạnh thấy mụ vợ đang ngáy. Máy bay đang bay trên không về Cali, có mụ vợ bên cạnh, gối đầu lên vai, tuy mỏi tay nhưng chỉ biết cười. Đó là hạnh phúc của đời người. Có vợ là đã thành triệu phú rồi.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hàng Nhái Thổ Nhĩ Kỳ

Xứ Thổ Nhĩ Kỳ được xem là nước thứ 2 trên thế giới sau Trung Cộng, sản xuất hàng nhái, từ quần áo, ví da, giày dép, thực phẩm,… họ có đến 2 triệu người tỵ nạn từ Syria, đang sinh sống ở các vùng xung quanh biên giới với nước Syria. Hình như họ có đến 900 cây số biên giới với xứ Syria đang đánh nhau um xùm. Đọc ở đâu lâu rồi nên không nhớ chính xác. Con nít, phụ nữ gì cũng phải lao đầu vô các hãng xưởng sản xuất đồ nhái có số lượng 83 tỷ đô la hàng năm.

Mấy công ty tây phương ước tính bị mất lợi nhuận đến trên 83 tỷ đô la vào năm 2022. Vấn đề là mụ vợ muốn mua hàng nhái, kêu đây là thiên đường. Nhớ năm nào, đi Pháp, mụ vợ được cô bạn dẫn ra Louis Vuiton trên đại lộ Champs Elysees để mua cái ví khiến mình muốn đứng tim khi trả tiền. Về Hoa Kỳ, bạn bè chê kêu đồ nhái nên không thấy đeo, bỏ trong tủ. Chán Mớ Đời 

Đây ở Dubai, cò hướng dẫn viên dẫn đến đây, cả nhà ngay bà cụ cũng được họ kêu bận áo rồi lên catwalk, đi tới đi lui.

Cả gia đình vui hò hét với nhau, nghĩ lại cũng vui trong mấy ngày bên nhau.

Tại Việt Nam, đồng chí gái có bạn dẫn đi mua một cái ví LV giá $100, về để bên cạnh cái ví của cô bạn bên tây, ai cũng nói cái ví mụ vợ là thiệt còn ví kia là hàng nhái vì quá giống nhau, khác cái màu da một tí. Chơi đồ thiệt cũng bị chửi là xài hàng nhái. Chán Mớ Đời 

Chúng ta đang sống ở thời đại mà hàng thật và hàng nhái không biết được. Qua Ý Đại Lợi, thăm con gái, hai mẹ con chạy vào Gucci mua cái ví khiến mình muốn tắt thở khi trả tiền, rồi cũng không đeo, con gái thấy vậy lấy luôn.

Kỳ này, mụ vợ đi mua hàng nhái, vấn đề không phải là một cái ví mà rất nhiều cái ví nên rốt cuộc vẫn hơn số tiền mua một cái chính gốc. Cứ mua xong là mụ vợ kêu sướng quá, sướng quá. Chán Mớ Đời 

Đi với đồng chí gái, đi vòng vòng đợi mụ vợ thì thiên hạ hỏi mình có cần gì không, mình kêu là nông dân, chỉ cần mua áo quần cũ để làm vườn, không cần hàng hiệu. Từ ngày rời Việt Nam đến nay mình ít khi mua quần áo, chỉ xin đồ phát chẩn bận, sau này đi làm thì mua đồ chợ trời cũ, áo sơ mi $1 / cái bận. Nay làm vườn thì càng bận quần áo cũ nữa. Lâu lâu đồng chí gái mua cho một bộ, kêu bận nhưng mình cũng lười.

Có lẻ chúng ta sống trong một thời đại mà mọi thứ thay đổi quá nhanh. Khi xưa, người ta mua một món đồ, áo quần, lựa đồ tốt để bận lâu dài vài năm nhưng nay, thời trang thay đổi quá nhanh. Chỉ một hai tháng là đã có hàng khác ra. Con người phải chạy theo để không bị chê cười mà không có khả năng mua hết , đành chơi đồ nhái, rẻ làm giàu cho anh ba tàu, chuyên gia hàng nhái.

Thổ Nhĩ Kỳ muốn vào Liên Hiệp Âu Châu mà với những tư tưởng làm hàng nhái thì chắc còn lâu. Nếu xét về kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ thì theo dân tình rất te tua. Họ sống nhờ 3 tháng hè với số lượng 13 triệu du khách, trong đó có 50% đến từ Nga, 2.1 triệu đến từ Ukraine, ngoài ra là từ Đức hay Anh quốc.

3 năm vừa qua, với covid khiến dân tình chới với, nay thì bị vụ chiến tranh Nga Sô và Ukraine. Mình thấy khá đông người Nga ở trong khách sạn nhưng nghe nói ít hơn trước đây rất nhiều. Có lẻ vì vậy mà Thổ Nhĩ Kỳ không cấm vận Nga mà còn gặp Putin và bắt ông thần chiến tranh đợi 40 giây.

Các nhà xã hội học cho rằng các người thích dùng hàng nhái được chia thành 4 loại người:

1/ dreamitator: do chữ dreamer và chữ imitator. Loại người trẻ nhưng thích tạo dáng, muốn khẳng định mình là người thành đạt. Vấn đề là mấy ông nhà giàu như Bill Gates, Steve Jobs, đâu bao giờ cần phải bận đồ sang trọng, mình đoán là các công ty thời trang có thể cho họ quần áo miễn phí để bận, để quảng cáo không công.

2/ Face Saver: thường là nhóm trẻ, mới đi làm ít lợi tức, muốn tạo dáng để người đời biết mình là thành đạt.

3/ smart Faker: nhóm này tuy biết xài hàng xịn nhưng không có tiền, tìm kiếm loại nhái nhưng tốt để xài.

4/ frauster: loại này có khả năng để mua nhưng lại thích đồ nhái, rẻ tiền và qua mặt thiên hạ. Mình có ông anh cột chèo kể, có một người anh bà con hỏi cái đồng hồ Rolex của anh ta là hàng nhái hay hàng thiệt. Anh ta nói hàng thiệt. Anh bà con là bác sĩ, có khả năng mua hàng thiệt, kêu anh cũng đeo Rolex nhưng hàng nhái. Không ai biết là hàng nhái cả. Ngoài xã hội, ai cũng biết anh ta thành đạt nên không nghĩ là chơi hàng nhái. Nhớ có lần tên chủ của mình, đi Thái Lan, về mua cho mình cái đồng hồ không người lái ROlex, giá đâu $5 thời đó. Mình đeo vào thiên hạ nhìn lắt mắt. Đeo được vài tuần thì chết luôn.

Chạy xe thấy có nhiều tiệm bán đồ da, nhiều tiệm nằm ngay bên cạnh mà bãi đậu xe vắng như chùa Bà Đanh. Hướng dẫn viên du lịch cho xe vào một tiệm theo lời yêu cầu của đồng chí gái. Họ cho làm mẫu thời trang, đi trên catwalk, nhạc úm bà là. 

Mình tưởng họ làm thời trang nội y, nên đợi trong bóng tối ai dè có một cô to kinh khủng, đi muốn bể sàn nhà. Sau đó họ cũng dụ đồng chí gái mua được cái áo da. Đồng chí gái kêu tội nghiệp họ nên mua giúp. 4 hay 5 người bán hàng xúm vào phụ vụ đồng chí gái. Họ hỏi mình thì mình nói nông dân không cần bận áo da. Nếu bận thì coyote thấy tưởng mình là cừu nên chạy lại cắn thì rách việc.

Chạy xe thì thấy hai bên dường nhà cửa 2, 3 tầng đều có mấy thùng nước trên mái nhà với mấy tấm năng lượng mặt trời, rất phản cảm thêm mỗi nhà mỗi cái vệ tinh để xem truyền hình. Không biết đâu là bên bờ.

Ngoài ra các nhà trùm nylon để trồng cây rau quả như chuối, rau quả cũng rất phản cảm không thua gì Đà Lạt ngày nay. Nếu không trên đồi toàn là cây olive, đầy nơi, đến mùa chủ đến hái đem bán. Xong om

Dân quê, bỏ quê ra thành phố kiếm ăn nên dần dần nghề nông cũng bỏ hẳn, chỉ còn lại nhưng công ty thực phẩm đóng vai trò làm nông sản. (Còn tiếp)

Nguyễn Hoàng Sơn 

Đô la lên giá

 Sắp đi Dubai và Thổ Nhĩ Kỳ nên mình có đổi một ít tiền của nước sở tại để tiêu khi mới đến phi trường thì khám phá ra đồng mỹ kim lên giá so với các ngoại tệ khác khiến mình thất kinh. Lò mò xem sao vì trên nguyên tắc khi có lạm phát tại Hoa Kỳ thì tiền mỹ kim sẽ mất giá, đây lại ngược lại. Tuần này họ cho biết lạm phát Hoa Kỳ lên đến 9.1%. Tiền Euro xem tương đương với mỹ kim, khác với trước đây trung bình một Euro ăn 1.2 mỹ kim. Có khi lên đến 1.5 mỹ kim. Năm nay ai ở Hoa Kỳ đi nghỉ hè thì nên đi ngoại quốc thay vì Hoa Kỳ.

Xem hối đoái thì khám phá ra tiền Thổ Nhĩ Kỳ, đổi qua đô la xuống tới 27% và tiền Á Căn Đình xuống đến 30% nên mình chọn đi Thổ Nhĩ Kỳ. Hy vọng sang năm sẽ đi Á Căn Đình. 

Mình nhờ một công ty du lịch Thổ Nhĩ Kỳ soạn chương trình riêng cho gia đình mình đi chơi 2 tuần. Cứ thấy họ kêu trả tiền mặt bằng mỹ kim được bớt mấy chục nhưng mình không chịu, kêu sẽ trả bằng thẻ tín dụng. Lý do là nếu họ có tiền tươi thì lợi hơn vì lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay lên đến 72%. Hôm qua xem trên YouTube, một cặp vợ chồng, gốc Nga thì phải, làm video, chắc năm ngoái kêu rằng vật giá gia tăng khủng khiếp. Nghe nói du khách Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ hàng năm rất đông, năm nay chắc ít.

Họ ước lượng hàng năm có đến 7 triệu du khách đến Thổ Nhĩ Kỳ, du khách nga chiếm đến 4 triệu, du khách Ukraine thì 2 triệu. Từ Nga, Ukraine đến Thổ Nhĩ Kỳ rất gần vì nằm xung quanh bờ biển chết. Cái tháp Eiffel, được xây cho một cuộc đấu xảo, sau đó người Pháp tính phá vỡ nhưng thấy tốn tiền nên họ giữ lại. Nay trở thành biểu tượng của Paris, có đến 14 triệu du khách đến Paris để được chụp ảnh trước cái tháp, suýt bị phá bỏ.

Mình mò tin tức để xem sao thì khám phá ra các nước khác cũng bị lạm phát như điên, khiến thiên hạ rủ nhau đi đổi tiền nước họ qua mỹ kim để cất giữ, đưa đến tình trạng giá trị tiền mỹ kim gia tăng. Khi gia tăng thì các công ty mỹ sẽ gặp khó khăn hơn khi xuất cảng vì giá cao hơn so với các sản phẩm của các xứ khác.

Giá dầu tăng từ mấy tháng nay vì chiến tranh ở Ukraina nên thiên hạ lại chạy đi mua mỹ kim để cất giữ. Vấn đề là lạm phát càng gia tăng thì tiền mỹ kim lại lên giá. Theo mình hiểu thì tiền đô la với giá chợ đen ở Việt Nam nay lên đến 24,500 đồng dù hối đoái chính thức là 23,500. Mình đang đợi khi nào tiền lời giảm sẽ mua vàng vì dạo này vàng xuống vì Mỹ kim lên.

Mình có kể vụ trước khi thế chiến thứ hai kết thúc, quân đội đồng minh đã tiên liệu trước chiến thắng nên đã họp mặt tại Bretten Woods để bàn về chia đất đai, tiền bạc. Họ cho thiên hạ uống rượu say suốt mấy ngày rồi vào giờ chót, kêu lấy đồng đô la làm tiền chính thức cho các thương vụ quốc tế. Đá tiền nữ hoàng Elizabeth đệ nhị ra. Đại diện Anh quốc cay cú như cà cuống, kêu phải dựa mỹ kim trên vàng, đâu 1 lượng vàng được đổi thành 34 mỹ kim thì phải.

Thế là từ đó, mỹ kim được sử dụng trong các dịch vụ thương mại. Ai muốn mua đồ ngoại quốc, đều phải trả bằng tiền mỹ kim do đó số lượng mỹ kim trên thế giới còn nhiều hơn tiền đôla sử dụng tại Hoa Kỳ. Ai bán đồ cho người Mỹ thì sợ đem tiền về nước họ sẽ gây lạm phát nên mua trái phiếu của chính phủ Hoa Kỳ bán ra.

Cứ lấy thí dụ, anh ba tàu và anh Nhật sản xuất đồ bán cho người Mỹ cứ như người ta ăn hàng rồi ghi sổ. Đến ngày giờ trả tiền thì chính phủ mỹ in trái phiếu thêm để trả. Nếu kinh tế Hoa Kỳ, tiền đô la phá sản thì chỉ biết khóc cho vơi đi những của nợ. Không có ai chơi cha thiên hạ như người Mỹ. Các nước như Ấn Độ, Ba Tây, Trung Cộng và Nga sô, họp lại làm nhóm BRIC, để tìm cách thoát ra sự lệ thuộc vào tiền mỹ kim. Vấn đề là các xứ này sản xuất thì chỉ bán cho ông mỹ xài. Các nước khác theo nền kinh tế xuất cảng để phát triển, chỉ có bán chớ không mua.

Hôm qua đọc báo thấy Saudi Arabia, gia tăng mua dầu của Putin gấp đôi, bất chấp lệnh cấm vận khiến ông Biden, phải bò sang thương lượng. Mấy năm trước, ông này hùng hổ chửi bới ông vua dầu hoả vì đã giết một nhà báo chống đối của nước này tại Thổ Nhĩ Kỳ. Chán Mớ Đời 

Mình sống tại Hoa Kỳ nên bị báo chí mỹ tuyên truyền nên phải đọc thêm báo chí ngoại quốc để hiểu thêm các xứ khác nghĩ gì về Hoa Kỳ và các nước tây phương. Điển hình là dạo này báo chí tây phương kể vụ bẫy nợ của Trung Cộng khiến thủ tướng gì ở Sri Lanka, từ nhiệm khi bị dân chúng xuống đường. Thấy thiên hạ ở mấy xứ này và phi châu kêu là Trung Cộng bẫy nợ nhưng ít ra còn xây cất vớ vẩn trong khi tây phương cũng bẫy nợ nhưng chả xây cất gì cả, ngoài lấy tài nguyên của xứ họ.

Mình có kể vụ sát thủ kinh tế của Hoa Kỳ và tây phương với sự thành lập IMF và Ngân Hàng Thế Giới, để bẫy nợ các xứ đang phát triển. Trung Cộng cũng theo chính sách này nhưng lấy rẻ hơn Hoa Kỳ và các nước tây phương.

Mỹ kim và euro gần bằng nhau 

Năm 1971, Nixon chơi cha thiên hạ, huỷ bỏ vụ tiền mỹ kim dựa theo giá vàng khiến năm 1974, mình đi du học, đổi tiền rẻ hơn giá vàng.

Sự thành hình mỹ kim khá là lạ. Tiền đô la được phát hành lần đầu tiên trong thời nội chiến. Chính phủ Lincohn cho rằng in tiền là điều cần thiết, để trả cho các chi phí. Có nhiều sự chống đối vì tiền mỹ kim mà người Mỹ gọi là “greenback” vì in bằng màu xanh, không được bảo chứng bởi vàng hay bạc.

Mỹ kim được in lần đầu tiên vào năm 1862, sau khi luật Legal Tender Act được tổng thống Abraham Lincohn ký và được ban hành vào ngày 26 tháng 2 năm 1862. Đạo luật này cho phép chính phủ in $150 triệu tiền giấy. Một năm sau lại hết tiền thế là đạo luật thứ 2 được ký và ban hành cho phép in thêm $300 triệu đô la.. kinh hoàng

Chính phủ miền bắc (Lincohn) bắt đầu kêu gọi nhập ngủ vào năm 1861, mấy chục ngàn binh sĩ được trang bị súng ống, quần áo, trả lương. Các tàu bè, súng ống đều được các công ty miền bắc sản xuất. Mọi người không ngờ cuộc nội chiến lại kéo dài lâu nên bộ trưởng Salomon Chase, đề nghị bán trái phiếu để có tiền đầu tư vào chiến tranh nhưng miền nam vẫn ngoan cố đánh đấm lại như thể Ukraine ngày nay.

Năm 1861, miền nam thắng trận Bill Run nên bộ trưởng tài chính của Lincohn, gặp các ngân hàng, đề nghị in và bán cổ phiếu nhưng không ăn thua gì cả vì chiến tranh ngốn tiền như cá uống nước. Chính phủ Lincohn đột phá tư duy cho rằng nên in tiền để trả nợ khiến nhiều người chống đối vì sợ gây ra hậu quả kinh tế không tường được. Cuối cùng thì họ phải chơi liều, ra luật Legal Tender Act.

Đến năm 1862, tiền được chính phủ Lincohn in thêm, không còn bị chống đối nữa. Ngược lại thì tiền in mới khả tín hơn loại tiền đã được in trước đây bởi các ngân hàng địa phương. Tiền mỹ kim, loại 1 đô la có in hình bộ trưởng tài chính Salomon Chase, hình ông Alexander Hamilton được in trên tờ 2,5, 50 đôla. Hình tổng thống Lincohn thì được in trên tờ 10 đôla.

Lý do in màu xanh vì khó làm giả và khó bị phai màu.

Các tiểu bang miền nam, ly khai khỏi Hợp chủng quốc, bảo vệ chế độ nô lệ, cũng có nhiều vấn đề tài chánh nên cũng bắt đầu in tiền. Tiền của dân quân miền nam được xem là tiền rác, vì là của bên thua cuộc thêm rất dễ làm giả.

Tại Philadelphia, miền Bắc có một chủ tiệm in tên Samual Upham, in một số tiền giả của miền nam, rồi bán cho vui. Tiền ông này in giả tương tự như tiền của phe miền nam, được đem xuống miền nam sử dụng. Tương tụ tiền của phe miền Bắc, lúc đầu bị chống đối nhưng sau vẫn được sử dụng, thậm chí dân miền năm thích xài hơn.

Sự in tiền giấy trong thời gian chiến tranh giúp cân bằng nền kinh tế nhưng sau khi chiến tranh kết thúc thì có vấn đề và họ dự định đổi tiền giấy sang vàng.

Đến năm 1870, một đảng chính trị mới ra đời, được gọi là Greenback Party, nhằm cổ động giữ tiền đô la xanh. Mình đoán là các tài phiệt bịa ra vụ này để tuyên truyền cho họ. Cục Dự Trữ Liên Bang (FED) là một ngân hàng tư, không phải ngân hàng quốc gia của Hoa Kỳ. Khi cơ quan này in tiền là do các tài phiệt in ra, lấy công khố phiếu của chính phủ Hoa Kỳ. Mình không rõ mấy trái phiếu này được bảo chứng ra sao hay là chính phủ Hoa Kỳ trả nợ bằng cách cho họ khai thác, dầu hoả, hầm mõ,… ai có tin tức về vụ này thì cho em biết.

Nói chung người Mỹ nhất là nông dân ở miền tây, cảm thấy sử dụng tiền giấy tốt hơn là dùng các đồng bạc cắc bằng vàng,… nhớ mấy phim cao bồi, cướp chận đánh cướp mấy xe đò trong đó có toàn là mấy rương tiền nặng nề trong khi tiền giấy thì nhẹ hơn, dễ di chuyển.

Khởi đầu ngày 2 tháng giêng năm 1879, chính phủ Hoa Kỳ bắt đầu đổi tiền thành đô la giấy, cũng có một thiểu số người dân đến các ngân hàng để đổi lại tiền vàng. Dần dần, tiền giấy được người Mỹ sử dụng thay cho vàng. Đến thế kỷ 20 thì mực xanh được phổ biến và không phai màu.

Các sử gia cho rằng khi người Mỹ sử dụng tiền giấy do chính phủ in và phát hành đã nói lên sự tin tưởng vào chính phủ thay vì các tiền bạc được in bởi các ngân hàng tư. Các nước khác mà dân đổ Xô đi mua mỹ kim là hơi mệt.

Ở thế kỷ 21 thì xuất hiện một loại tiền tệ mới được gọi là cryptocurrency mà chính phủ đang tìm cách đánh cho sụp vì không thể kiểm soát dòng tiền này được hay đánh thuế. Chán Mớ Đời 

 Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Cho vay là ăn cướp?

 Qua lịch sử loài người chúng ta nhận thấy, con người quan sát các sự vật, hiện tượng bình thường như nước được đun sôi khi tiếp cận lửa rồi hơi nước đã giúp họ sáng chế ra máy chạy bằng nước,… tương tự trong lãnh vực tài chánh, các nền văn minh cổ đại như Sumer, Babylon hay gần hơn La-Hy phát triển khái niệm về tài sản, những gì mà con người có thể sở hữu như nhà cửa, vàng bạc, nô lệ….giúp nền văn minh của họ tiến triển hay bị tiêu diệt.

Họ cho người khác sử dụng tài sản của họ nhưng vẫn làm chủ, đổi lấy một loại phần thưởng mà họ gọi là lời. Dần dần tạo nên nền móng của các đầu tư của con người trên trái đất này, thành lập một nền kinh tế cho nhân loại. Địa chủ cho tá điền mướn ruộng để làm nông, đổi lấy phần nào lúa hàng năm, người mướn nhà ở, phải trả tiền thuê nhà, hay tiệm buôn bán,…

Trong cuốn sách “the richest man in Babylon” mình đọc đi đọc lại hàng năm mỗi khi lễ giáng sinh về, để khám phá thêm về cách cư xử, tính toán của những nhân vật trong cuốn sách. Các tên tài phiệt dạo ấy cho ghi khắc ghi lại tài sản hay ai nợ mình tiền trong các tấm bia bằng đất nung. Khi con nợ đã trả hết tiền nợ thì sẽ được đập vỡ các miếng đất nung này như xoá giao kèo mượn nợ.

Nhà mình giặt áo quần xong thì sử dụng năng lượng xăng để bảo vệ môi trường và rẻ. Phơi đồ như ở Việt Nam thay vì dùng máy sấy, tốn ga và điện. Con người đã nhận thức gió và năng lượng mặt trời để tạo ra năng lượng xanh.

Khi mới dọn về đây ở, ông hàng xóm mỹ kêu cần đồ nghề gì để sửa chửa nhà thì cứ gõ cửa để ông ta cho mượn. Tại sao ông ta cho mượn đồ nghề vì muốn làm một người hàng xóm tốt. Bù lại khi có trái cây ở vườn, mình đem tặng, ông ta và bà vợ mê bơ rồi nay mê quýt ở vườn mình. Đó là sự trao đổi tài sản, kết nối tình hàng xóm.

Hồi nhỏ mình hay ra phụ bà cụ mình dọn hàng, trông hàng nhất là vào cuối năm. Mình thấy bà cụ cho thiên hạ mướn chén đĩa làm đám cưới. Bà cụ cho thuê 30% giá mua nhưng lại lấy tiền đặt cọc trước. Cho mướn như vậy độ 3 lần là lấy lại vốn. Nếu họ trả mà làm bể thì trừ tiền. Đa số dân ăn đám cưới xong thì lười rửa chén đĩa, có lẻ cô dâu chú rể định hướng đầu năm sinh trai cuối năm sinh gái nên đem ra đưa cho bà cụ. Bà cụ lại lấy thêm tiền rửa chén bát 10%, quay qua kêu mình và cô em kế rửa trả giá bèo. Không như ngày nay, mình phải trả thằng con khẩm bạc khi kêu nó làm vườn.

Tại sao bà cụ lại lấy tiền cọc của người mướn chén đĩa. Lý do là không biết họ. Nay nhìn lại, mới thấy mình quan sát mấy điều này từ bé, học từ bà cụ mấy vụ mua bán ngoài chợ. Sau này mấy hàng xén khác trong chợ bắt chước cho mướn nên bà cụ phải xuống tiền mướn. Thay vì 30% nay phải xuống 20%. Khi mình và cô em rửa xong thì úp cho ráo nước, rồi hôm sau, lấy dây lạt và lót giấy báo, cột lại để bán cho khách mua về ăn Tết.

Có lần 1 người kêu mình, muốn bán căn nhà của họ. Họ là người theo đạo hồi giáo, mua căn nhà từ người đồng hương. Người đồng hương cũng theo đạo hồi nên trên nguyên tắc không được cho vay lãi. Do đó căn nhà trị giá $180,000, thì ông ta bán với giá hữu nghị $342,173.

Để mình giải thích; mua nhà $180,000, đặt cọc $40,000, mượn nợ $140,000 với tiền lời 6%, trả mỗi tháng $839.37. Trong 30 năm thì họ sẽ trả $302,173 + $40,000 đặt cọc. Dạo ấy mình chưa hiểu rõ như ngày nay nên không dám mua, chớ cứ tiếp tục lấy căn nhà và trả cái nợ ấy thì khoẻ rồi. Nhà giá xuống đâu $150,000 mà mua với giá $302,173 nên mình ớn da gà. Cho thấy nếu mình thông suốt về tài chánh dạo đó thì đã mua được nhiều nhà của người hồi giáo.

Các tôn giáo như thiên chúa giáo, Do thái giáo, Hồi giáo, Phật giáo đều lên án cho vay tiền nặng lãi, cho là tội lỗi nên cấm. Thậm chí đến các nhà hiền triết Plato và Aristote cũng lên án. Qua các bản đất sét nung, người ta vẫn thấy con người cho vay ăn lãi từ ngàn xưa, cho thấy các tôn giáo qua lịch sử đã chống các mậu dịch, buôn bán. Cho thấy sự đạo đức giả vì nếu không có tiền lời, giúp các người giàu có thì nhân loại sẽ không có các nhà thờ, chùa chiền, mosque to lớn như ngày nay. Người giàu có có lẻ bị cắn rức lương tâm nên đã chi viện cho các công trình xây dựng nàh thờ, chùa chiềng, ..

Khi xưa, các đạo như thiên chúa giáo, hồi giáo xem thường thay khinh bỉ tiền bạc do đó chỉ có người theo đạo do thái giáo, được phép cho vay lấy lãi, khiến họ giàu có, bị các người theo đạo Thiên chúa giáo và hồi giáo ghét bỏ và kết cục đưa đến holocaust, diệt chủng hơn 6 triệu người gốc Do Thái.

Có lần mình mua một Mobile home của một cặp vợ chồng mục sư người Mễ. Họ cần bán gấp để dọn lên vùng Sacramento, theo tiếng gọi của Chúa Ki tô, đã có sẵn nhà thờ để dãn dắt giao dân theo con đường của kẻ thừa sai. Mình đồng ý mua căn nhà với giá họ muốn, với điều kiện là họ cho vay lại. Giá $5,000, đặt cọc 10% ($500) và trả số tiền còn lại tỏng vòng 10 năm. Bà vợ nói tiền lời, mình thưa là tôn giáo mình không cho vay nợ, trả tiền lời. Họ là mục sư nên thấu hiểu vấn đề, nghĩ mình là hồi giáo nên không tính tiền lời.

Mỗi tháng mình gửi ngân phiếu cho họ qua con gái ở vùng này. Mình xoay qua bán được căn nhà này được $10,000 trong vòng 5 ngày. Mình vẫn tiếp tục trả đến khi hết nợ. Ý mình nói với họ là mình theo tôn giáo không muốn trả tiền lời nhưng họ nghĩ mình là ngoan đạo nên châm chước.

Khi cuộc cách mạng kỹ nghệ xảy ra, người ta mới thấy việc vay tiền vốn để phát triển rất quan trọng. Mượn tiền, mượn đầu heo nấu cháo nên ý tưởng tội lỗi cho vay ăn lời bớt dần sự phê phán.

Vào năm 1849, hai đại biểu quốc hội pháp ở tên Pierre-Joseph Proudhon và Frederique Bastiat, được xem thời ấy là anarchist, những người theo chủ nghĩa vô chính phủ, theo định nghĩa ngày nay là xã hội chủ nghĩa, cho rằng sở hữu tài sản là ăn cắp của đồng loại. Ông Proudhon là bạn của ông Karl Marx, người viết tuyên ngôn cộng sản.

Đọc lịch sử để hiểu nhân sinh quan con người được thành hình qua năm tháng vì môi trường và ảnh hưởng địa chính trị. Thiên hạ cứ chửi Trump hay Biden, Obama,…hay hoan hô Putin hoặc chửi nhau qua mạng vì ủng hộ Ukraine. Họ sinh sống trong một môi trường hay đọc sách báo thiên Trump hay chống Putin,… chúng ta chỉ lập lại những gì học được từ thầy cô, bạn bè, sách báo rồi chửi bới nhau. Chán Mớ Đời 

Ông Proudhon kêu cho vay ăn lời là ăn cắp, ăn cướp của người mượn tiền. Họ không chống việc cho vay, chỉ chống lấy tiền lời. Gần đây có nhóm biểu tình, kêu gào chủ mướn nhà là những tên gian ác, kêu gọi không trả tiền mướn nhà cho chủ nhà, bọn con buôn, hút máu dân lành. Tiểu bang Cali có luật lệ thân người mướn nhà, khác với tiểu bang Texas. Mình nghe kể là ở tiểu bang Texas, nếu không trả tiền nhà thì trong 2 tuần lễ là bị đuổi, còn Cali thì hơi châm. Nếu không rành luật lệ thì có thể kéo dài đến 6-12 tháng.

Vấn đề là nạn khan hiếm nhà cửa cho thuê và mua do lỗi của các các chính phủ xã hội chủ nghĩa như chính quyền tiểu bang Cali. Tại sao xây nhà ở Cali lại tốn hơn gấp đôi hay gấp 3 so với các tiểu bang khác vì chính quyền bắt buộc các nhà thầu xây cất theo các chính sách của họ đưa ra vô hình trung làm giá thành cao gấp đôi các tiểu bang khác, thêm thời gian xây cất cũng lâu hơn. Khi bán hay cho thuê thì các nhà đầu tư phải lấy vốn lại. Tiền chi phí, xin phép tại Cali tốn gấp 5 lần so với các tiểu bang khác.

Do đó không có cách nào xây nhà cho người nghèo mua được. Một căn mới xây, tiền chi phí đóng cho thành phố vào tiểu bang là lên đến 15-20% gái thành. Ở cali nếu xây thêm một căn phòng dưới 500 sqft thì không sao nhưng nếu trên 1 sqft là phải đóng tiền đủ trò. Nào là tiền trường học, tiền công viên dù trong khu vực đó chả có công viên, tiền thư viện dù ngày nay ít ai đến thư viện,…

Người ta muốn bà cụ mình cho người thuê chén bát để tổ chức đám cưới nhưng không được lấy tiền lời hay bắt mình rửa chén bát dơ miễn phí cho những cặp vợ chồng mới cưới ở Đà Lạt xưa như đóng góp chúc phúc cho họ dù không được mời ăn bát cơm nào.

Đọc lại lịch sử để hiểu tư duy của con người ở thế kỷ 19, thế kỷ xây dựng thế giới đại đồng. Ngược lại ông Bastiat thì cho rằng tiền lời không phải ăn cướp. Người cho vay tiền trong một thời gian nhất định và thời gian là tiền bạc. Nếu cho vay không lấy lời thì sẽ không có ai cho vay cả, kinh tế sẽ không phát triển. Các thương hiệu sẽ ít lại, nhân công vẫn không thay đổi đời sống của họ.

Một người muốn mở một thương hiệu để làm ăn, cần vốn thì phải kiếm người đầu tư hay mượn tiền để xây dựng công ty. Nếu không cho lấy lời thì không ai cho vay vì không ai muốn mất tiền cả. Họ có thể cho vay hay bỏ vốn nếu nghĩ trong tương lai, sẽ có lời hay được nhận tiền lời trên số tiền họ cho mượn.

Vốn đầu tư sẽ biến mất, người ta sẽ cho ngoại quốc vay để sinh lợi. Cho vay cần phải có tiền lời, hay có vật thế chân nếu không người mượn tiền sẽ xù nợ. Ở Việt Nam, có nạn chơi hụi và bị xù nợ rất nhiều. Vì không có gì để bảo chứng, người hốt hụi có thể hốt xong là dọt. Bà cụ mình khi xưa chơi hụi với mấy bà hàng xóm, không đi làm buôn bán nên sau này họ dọn về Sàigòn, bà cụ chỉ biết khóc cho vơi đi những cọc tiền. Chơi cái này may ít mà rủi nhiều. Do đó khi cho vay, phải cần có cái gì để cầm thế như căn nhà để lỡ họ không trả thì mình có thể siết nợ.

Tiền lời rất quan trọng tỏng đời sống vì giúp cho chúng ta hiểu rõ hơn về giá cả thị trường, thương lượng để xem có khả thi. Sinh viên tại Hoa Kỳ, mượn tiền đi học đại học quá cao nên phải cẩn thận xem xét, tính có nên học vớ vẩn cho vui. Trung bình một sinh viên ra trường tốn $300,000 cho 4 năm. Mình mới nghe vợ chồng anh bạn kể thằng con đi học ở tiểu bang khác nên phải trả thêm $30,000. Thay vì trả $40,000 ở Cali nay phải trả $70,000/ năm. Có vợ chồng bạn trả tiền $100,000 mỗi năm cho cậu ấm học y khoa. Bố mẹ tính về hưu nhưng phải chịu khó đi cày thêm để trả tiền con học đại học.

Có cặp vợ chồng quen gia đình, kêu chúng em mua hai căn nhà mà không được ở. Ý muốn nói là mượn nợ đi học y khoa như mua căn nhà, phải trả tiền nợ suốt 30 năm.

Nói đến cuộc nội chiến Hoa Kỳ, có nhóm tài phiệt kêu ông Abraham Lincohn mượn tiền để mua súng đạn đánh nhau với quân miền nam nhưng ông ta không chịu, in tiền ra bằng mực màu xanh nên được gọi là “greenback”, trong khi dân quân miền nam mượn tiền tài phiệt. Có dịp mình kể vụ này vì khi đọc lịch sử Hoa Kỳ khác với những gì học tại học đường thì mọi thứ đều liên quan đến tiền bạc, chớ không có thằng Mỹ trắng nào muốn giải phóng mấy người nô lệ da đen cả.

Người ta nói đến tỷ lệ vốn trong ngành địa ốc. Công thức là lấy tiền lời hàng năm chia cho giá trị căn nhà hay căn phố. Thí dụ căn nhà hay căn phố giá $1,000,000 mà chúng ta có thể cho mướn với giá $100,000/ năm thì xem như tỷ lệ vốn là 10%.

Có người rao bán một tiệm ăn Kentucky Friend Chicken ở Texas với giá $1,400,000. Đặt cọc 30% là $420,000. Mượn $980,000, trả ngân hàng $5,260/ tháng, hay $63,130/ năm cho người mua franchise thuê được $70,000/ năm. Xem như được $6,869/ năm hay độ $500/ tháng. Bỏ ra $420,000 để lời $6,000/ năm thì có nên hay không. Nếu dùng số tiền đó cho vay với 12% thì được $48,000/ năm, khỏi nhức đầu. Thật ra thì tiền cho thuê cứ 5 năm sẽ được lên 5% mà dạo này lạm phát lên như điên, hôm qua họ nói là 9.1% từ đầu năm. Trong khi nếu mình mua nhà cho thuê thì mỗi năm được lên giá 5% cộng với số phần trăm lạm phát hàng năm, tối đa 10% ở Cali.

Từ 2008, khi kinh tế suy thoái, FED đã in tiền, cho vay rẻ để giúp người ta mua sắm vô tội vạ, tạo công ăn việc làm một cách bất bình thường. Mình nhớ chính phủ Bush con gửi cho mọi người $600, kêu đi xài đi, đem vợ con đi ăn tiệm,…

Dân giàu nước mạnh, đây người Mỹ cứ tiêu xài, không để dành tiền gì cả thì làm sao giàu có được. Một người đi làm $40,000/ năm để dành được $5,000/ năm vẫn giàu hơn một người làm $500,000/ năm nhưng tiêu xài đến $600,000/ năm.

Người ta gọi hậu 2008 là giấc mơ của ông Proudhon, mượn tiền có lãi rất ít. Mình mua xe thay vì trả cash như dự định nhưng khi khám phá ra tiền lời chỉ có 1% thì mình phải mượn cho 5 năm. Mình mua xe cho thằng con giá $18,000, trả 1% cho 5 năm. Xem như $180/ năm, 5 năm là trả $900, được khấu hao thuế. Sau đó mình bán với giá $17,000 khiến thằng con chới với. Mua chiếc xe người Mỹ chạy 5 năm chỉ trả có $1,900.

Vấn đề là chỉ có người giàu có mới mượn được tiền rẻ, còn người nghèo thì rất khó vì không có gì để bảo chứng. Do đó từ 2008 đến nay, người giàu thì giàu hơn vì có thể mượn tiền rẻ để mua, đầu tư trong khi người nghèo thì vẫn đói, vẫn bị các con buôn dụ dỗ khuyến mại nên đua nhau đi mua sắm, quên tiết kiệm nên khó vượt qua số phận.

Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

San Francisco ngày nay

 2 thành phố mà mình muốn viếng lần đầu tiên khi đi du lịch sang Hoa Kỳ là New York và San Francisco. Lý do là kiến trúc tại hai thành phố này rất nổi tiếng, đẹp nhất vào dạo ấy trên thế giới. Nay thì phải ghé lại Thượng Hải hay Dubai. Sau này, chán ở New York, định dọn qua Cali. Mình có xin việc ở đây nhưng không có công ty kiến trúc nào nhận ngoại trừ ở Los Angeles nên dọn về Nam Cali và lập gia đinh với đồng chí gái.

Lần chót đến đây với đồng chí gái để gặp lại một anh bạn cũ, con trai gà Gala Đà Lạt khi xưa. Mình thấy thành phố khác xưa nhiều lắm, dân vô gia cư đầy đường và cờ của nhóm đồng tính bay khắp nơi. Nhà cửa đắt không thể tả.

Gần đây thấy báo chí cali nói là khu thương mại, tài chính của thành phố này đang thoi thóp vì các cơ sở thương mại, văn phòng giảm đến 290%. Các cuộc hội thảo trong các khách sạn sang trọng giảm đến 86%, thậm chí hệ thống hạ tầng cơ sở như xe điện ngầm BART mà dân thành phố này rất hãnh diện vì sạch sẽ, tối tân hơn hệ thống xe điện ngầm của Nữu Ước, nay giảm 75% người sử dụng. Nguy hiểm nhất là dân số thành phố giảm đến 6.5% trong một năm, dù đại dịch đã không còn hoàn hành nữa.

Những sát xuất này dựa trên 6 tháng đầu tiên của năm 2022, chớ không phải trong thời đại dịch. Đa số các thành phố khác của Cali đã gần như phục hồi hoàn toàn sau một thời gian bị bắt buộc ngừng hoạt động, cách giãn xã hội.

Người ta lý giải có 3 nguyên do như sau: một số đông nhân viên có thể làm việc tại nhà, kỹ nghệ du lịch và làm ăn dịch vụ cần có nhân viên để phục vụ và quan trọng nhất là hậu quả của các chính sách xã hội và kinh tế của thành phố đã đưa đến tình trạng hiện nay như đánh thuế để giúp các người nghiện ngập, như phát ống chích như ở Hoà LAn, âu châu, cho phép tội ác gia tăng khiến người Mỹ không còn muốn sinh sống hay làm việc trong thành phố vì giá thành quá đắt nên đã dọn sang tiểu bang hay thành phố khác.

Thành phố Cựu Kim Sơn thường được xem chốn có nhiều công ăn việc làm vì có nhiều chất xám về kỹ thuật, tài chánh, luật, kỹ sư và cố vấn. Nhân viên làm việc trong ngành du lịch, tiệm ăn, khách sạn và các ngành nghề khác giúp cho thành phố là điểm tới của các doanh nhân và du lịch. Ai trên thế giới đều muốn viếng thăm chiếc cầu Cựu Kim Sơn cả dù ngày nay so với các chiếc cầu trên thế giới rất tầm thường.

Sau đại dịch thì xem như 50% các hoạt động kinh tế đã đóng cửa, du khách ít đến, thêm nạn kẹt xe nên thiên hạ không muốn đến đây nữa. Mình nhớ chạy xe đến thành phố này kẹt kinh hoàng nhất là lúc gần bến tàu. Chỉ muốn bỏ xe, đi bộ.

Một thành phố rất đẹp nhất trên thế giới 40 năm về trước, là nơi mọi du khách trên thế giới muốn đến. Nay chỉ còn là rác, vô gia cư, dân nghiện chích đầy đường. Vài năm nữa sẽ như Detroit. 

Cái gì mà chính phủ dính vào, can thiệp vào, ra luật lệ là hỏng ngay. Ông Biden lên, cấm không cho đường dẫn ống dầu Keystone hoạt động, viện cớ môi trường vớ vẫn khiến 11,000 nhân viên bị sa thải. Nay ông ta kêu các công ty dầu hoả phải giảm giá dầu khiến mình buồn cười.

Khi cấm người Mỹ khai thác dầu hoả thì tự nhiên cung cầu thay đổi giá dầu sẽ lên. Mình nhớ hai năm về trước, giá dầu xuống te tua, rẻ chưa từng thấy vì các công ty dầu Mỹ khai thác với kỹ thuật mới Fracking, khiến Saudi Arabia phải xuống giá dầu để làm phá sản các công ty khai thác dầu hoả của người Mỹ.

Dân vô gia cư nằm đầy đường thì khách hàng sao dám đi vào làm ăn.

Đùng một cái, ông Biden đắt cử, các công ty tài Chánh mà mình mua tin tức của họ, kêu mua dầu hoả, bán hết mấy công ty tài Chánh như SHopify, … nay như họ tiên đoán giá dầu lên như điên. Họ lại cấm vận dầu hoả Nga Sô nên càng chới với. Trung Cộng và Ấn Độ tha hồ mua dầu hoả rẻ của Nga Sô với 25% rẻ hơn trước.

San Francisco mà te tua thì thung lũng Silicon cũng sẽ nối bước theo. Nhiều công ty ở vùng này đã chạy qua Texas . Hình như Tesla đang xây một nhà máy lớn ở Texas, công ty lớn nhất Đài Loan cũng dự đinh xây nhà máy tại Texas để sản xuất chip điện tử.

Tổ chức Advanced SF, đang tìm cách hợp tác với các chính trị gia vùng này để cứu vãn tình hình kinh tế. Kêu gọi doanh nhân trở về trung tâm tài chánh. Đỗ lỗi cho Covid rất dễ hay tìm cách giúp các chủ tiệm về thuế vụ hay tài chánh, chỉ là cách tạm thời. Trên thực tế, người ta cho rằng, thành phố này tự làm cho mình suy thoái với những tư tưởng cấp tiến của những người không bao giờ làm kinh tế. Các luật lệ được các chính trị gia đưa ra, rất phản cảm đã khiến người dân bỏ chạy, không trở lại.

Điển hình, anh đi ăn với vợ hay người yêu tại một tiệm sang trọng, bổng nhiên thấy vài người vô gia cư ngồi trước cửa tiệm hay thậm chí còn cắm lều là thấy mất vẻ đẹp dù thịt bò dát vàng,… đi làm về ban đêm bị dân vô gia cư rượt theo xin tiền để mua sì ke,… nghe nói họ cũng đã hốt một mớ đem đi đâu đó.

Kim chích ma tuý được phân phát bởi thành phố và được quăng bên đường, thành phố lại tốn tiền đi hốt

Nhớ hồi có vụ vô gia cư đông ở Los Angeles, thành phố cho mỗi người vô gia cư $50 để họ đồng ý lên xe buýt để họ chở xuống thành phố San Bernardino. Tại đây, thành phố cũng cho $50, để dân vô gia cư leo lên xe buýt để chở về Los Angeles. Cứ xà quần như vậy tốn tiền dân đen đóng thuế.

Dân vô gia cư, trong tương lai sẽ đông hơn khi các người máy thay thế họ hay các hoạt động được tự động hoá. Muốn có việc, anh phải đi học lại những nghề cần đến mình. Dân quê làm tay chân, khó mà đi học lại, bị stress rồi bị bệnh tâm thần rồi sì ke ma tuý sẽ đưa họ ra khỏi nhà, và trở thành vô gia cư.

Vài năm trước đây, hội đồng thành phố, bắt chước Hoà LAn và các nước Tây Âu, mua kim chích để tặng cho người nghiện ma tuý. Lý giải là khi có kim chích mới thì sẽ không bị truyền nhiễm HIV. San Francisco là một thành phố nổi tiếng, được xem là thủ phủ của giới đồng tính, được áp dụng và thi hành. Các người sử dụng ma tuý không bị bắt bỏ tù như ở các thành phố khác.

Khác với Los Angeles, San Diego hay quận Cam ở miền nam Cali, có nhiều Disneyland, Hollywood ,… để câu khách du lịch nên San Francisco dựa trên các khách sạn, bến tàu để thu hút du khách nhất là các gia đình thăm viếng để tiêu tiền ở thành phố đắt đỏ này.

Người Việt vô gia cư tại Quận Cam, có chiếc để ngủ. Sáng nay thấy bài của Ánh Đổ, con gái của ông Đổ Ngọc Yến viết. Ra biển mình thấy nhiều người Mỹ có xe Trailer, họ mua thẻ đậu xe ở biển một năm $195. Sáng họ chạy vào đây đậu, tắm ở mấy chỗ tắm đi cầu. Tối 10 giờ đóng cửa thì họ chạy kiếm chỗ nào vắng vắng, đậu xe ngủ qua đêm và sáng mai lại chạy vào biển. Mình thấy nhiều người việt vô gia cư tại đường Bolsa và ngay góc Brookhurst và Hazard. Nhiều người bị mất việc hay bệnh trầm cảm,…từ từ ra đường ở.

Người ta cho biết mỗi năm, thành phố đã phát không gần 5 triệu mũi kim để chích ma tuý trong số đó có đến 2 triệu mũi kim được quăng ngoài đường phố. Theo luật thì người nghiện ma tuý phải đem kim đã sử dụng lại giao cho các trung tâm phát kim chích mới nhưng khi đã say ma tuý rồi thì họ quăng tùm lum ngoài đường, khiến thiên hạ đạp lên như trường hợp ông thị trưởng thành phố. Thành phố lại tốn hơn 1 triệu đô la để mướn người đi hốt để quăng.

Nay thành phố San Francisco phải xuất mỗi năm 1 triệu đô la để đi lượm kim chích do dân nghiện ma tuý quăn đầy đường. Theo phóng sự của đài NBC, thành phố có 153 blocks thì có đến 41 block đã có kim chích. Ngoài ra họ tìm thấy phân người hơn 96 block đường của thành phố nghĩa là cứ đi 5 góc đường là 99.5% là có khả năng đạp cứt chó như khi xưa mình ở Paris, ra đường phải nhìn xuống đường. Đi chơi với bạn gái cũng phải nhìn xuống đường nếu không là phải đến lề đường cạ cạ giày. Chán Mớ Đời 

Ngoài ra còn các loại thuốc fentanyl được bán khơi khơi ngoài đường, trong chợ như siêu thị không sợ cảnh sát bắt. Các nơi này đều thuộc các tay xã hội đen cầm đầu. Theo báo San Francisco Chronicle thì thành phố này thuộc vào thành phần 2% dưới đáy các thành phố có nhiều tội ác. Fentanyl đa số là do Trung Cộng sản xuất bán qua Hoa Kỳ và các nước âu châu để trả thù vụ người tây phương bán thuốc phiện cho người Tàu khi xưa.

Cứ xem nước Venezuela, giàu có nhờ dầu lửa mà khi họ áp dụng chủ nghĩa xã hội thì te tua như Detroit trước đây. Lên Los Angeles chơi, cũng thấy đầy dân vô gia cư xung quanh toà hành chính của thành phố. Đi xe lửa lên rồi đi bộ là ớn ớn da gà. Chán Mớ Đời 

Nạn vô gia cư cao gấp 12 lần các thành phố bình thường ở Hoa Kỳ. Trước đại dịch, San Francisco mất hợp đồng tổ chức hội thảo có thể mang đến 100 triệu lợi tức cho thành phố. Lý do là ban tổ chức ngại tội ác và vệ sinh môi trường. Dân đi làm thích ở nhà làm qua mạng, khách du lịch thì đi nơi khác cho chắc ăn thay vì bị đập xe và kẹt xe. Chán Mớ Đời 

Trong gia đình, khi con hư, thay vì tìm cách giúp nó cai nghiện, đây bố mẹ lại đi mua kim chích về cho con. Con ị trong nhà thì đi dọn,… hoan hô tinh thần cấp tiến. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Thị trường địa ốc Cali

Tuần này, mình sẽ được chương trình tài chánh của đài Little Sàigòn về đề tài này. Viết xuống đây đẻ khi họ hỏi thì biết đường trả lời. 

Hôm qua có người cháu bên vợ đến nhà hỏi mình có nên mua nhà trong thời gian này hay không. Anh ta vai vế cháu nhưng lại lớn tuổi hơn mình, cứ kêu chú xưng cháu thấy là lạ. Mình hỏi lý do mua nhà, anh ta nói là vợ chồng cô con gái muốn mua nhà nhưng lại sợ nhà xuống. Mình nói mua nhà để ở khác với mua nhà đầu tư.

Để ở là hai vợ chồng xây dựng một cuộc sống thoải mái, tạo dựng một mái ấm gia đình khác với mua nhà cho thuê. Nếu thích căn nào thì cứ mua mà ở để xây dưng mái ấm gia đình, khó định giá được, hạnh phúc gia đình là vô giá. Còn mua nhà cho thuê, nếu kiếm được căn nào được giá thì mua.

Có người từ Gia-nã-đại nhắn tin hỏi mình về mua nhà bên đó khiến mình thất kinh. Lý do là mình không biết gì cả về bên đó. Mình đọc đâu đó là thị trường địa ốc bên đó đang xuống. Ở Nam Cali thì mình còn hiểu được chút chút vì mỗi tuần đi ăn sáng với mấy tên chuyên gia địa ốc nên họ mớm mình tin tức về thị trường địa ốc ở đây. Nói chung thì không ồ ạt như năm ngoái, mùa hè nên vẫn còn người đi xem nhà mua vì con cháu đổi trường học.

Từ mấy tuần nay, thị trường địa ốc Cali bị đứng hình, không còn ào ào như trước, thiên hạ dành nhau, trả hơn giá bán rất nhiều, có khi lên đến 10%. Lý do là tiền lời mượn ngân hàng nhảy cái vèo lên 40% trong vòng 3 tháng cho người bình thường có lợi tức khá, còn người không có tín dụng tốt thì còn cao hơn. Có người quen kêu mình xem căn nhà ở Fountain Valley, chủ nhà đồng ý cho mình tiếp tục trả cái nợ của họ vì tiền lời rẻ nhưng họ bắt mình phải trả tiền vốn có họ đặt cọc khi mua nhà năm ngoái. Họ cho biết là rao bán cả 3 tháng nhưng chưa được.

Mình có người trả mua miếng đất của mình ở Moreno Valley, trong vòng 60 ngày phải xong thủ tục chuyển giao giấy tờ nên phải kiếm nhà để mua lại để tránh đóng thuế thì thấy thị trường địa ốc cali thấy đề cụm từ “mới giảm giá” khá nhiều. Mình có 3 tháng rưỡi để kiếm và 6 tháng để chung tiền nên chưa lo lắm. Hy vọng sẽ kiếm được mối ngon qua hè.

Thằng con nói mình may mắn bán được cuối năm ngoái mấy căn nhà ở những khu kém an ninh, để mua lại mấy căn ở gần nhà, khá hơn. Khi kinh tế suy thoái thì nhà ở khu kém an ninh mà người Mỹ gọi là vùng chiến tranh (war zone) sẽ bị lộn xộn trước. Người mướn sẽ bị mất việc, khó cho mướn. Anh chàng mua 1 căn nhà của mình mấy tháng trước, sửa chửa lại để bán, không biết đã có người mua chưa. Anh ta có chụp hình, gửi kêu đã tân trang xong. Thiên hạ mua nhà và ngân hàng chỉ xét xem khả năng của họ có thể trả được hay không vì trả thêm 40% thì hơi mệt. Mình nghe anh ta là đã có 5 người muốn mua, nay bỏ chạy hết. Buồn đời, mình kêu vào vườn mình chơi, anh ta hái bơ một thùng đem về cho vợ con.

Điển hình, căn nhà mình bán cho anh Mễ, hai tháng trước giá $450,000 nay sau khi bỏ vài chục ngàn để sửa chửa tân trang lại thì anh ta muốn bán giá $550,000. Thử làm tính xem:

Giá nhà $450,000 với tiền lãi là 4.5% cho 30 năm, đặt cọc 20% là $90,000, mượn $340,000. Thì mỗi tháng phải đóng mỗi tháng là -1,824.07/ tháng. Tiền thuế địa ốc là $600/ tháng, bảo hiểm là $100/ tháng tổng cộng là -$2,524/ tháng nay phải đóng thêm 40% là -$4,206.67. Xem như là phải đóng thêm $1,000/ tháng. Họ phải đi làm $1,500/ tháng, đóng thuế $500 mới còn lại $1,000. Xem như họ phải làm ra độ $5,000/ tháng trước khi đóng thuế để trả tiền nhà hay $60,000 lợi tức hàng năm. Vậy hai vợ chồng phải làm trên $180,000 mới được ngân hàng cho phép mua căn nhà này nếu họ không nợ tiền mua xe cộ để đi làm.

Nhà Cali khi mình ra đời, giá $7,900 nay 1 triệu đô. Đó là lạm phát Chán Mớ Đời 

Chính phủ của ông Biden muốn chống lạm phát nên đưa chương trình tăng tiền lời để thiên hạ bớt mua nhà, giảm bớt cơn sốt địa ốc. Bên Gia-nã-đại, nhà lên như điên, còn kinh hoàng hơn Hoa Kỳ, nay đọc báo WSJ thì họ cho biết nhiều nơi đã giảm 20%.

Hoa Kỳ mất trên 200 năm để nợ 7 ức đôla trong khi từ tháng 3 năm 2020 đến nay đã nợ thêm 7 ức đôla. Kinh hoàng. Con cháu mình sẽ trả nợ về số tiền thế hệ của mình mượn. Chán Mớ Đời 

Người bán nhà, để lâu trên thị trường nên nóng lòng, phải giảm giá để bán cho nhanh. Nếu một người giảm gía thì người khác cũng bắt chước và hạ giá thấp hơn theo lối cạnh tranh, khiến thị trường đi xuống . Được cái là địa ốc không đi xuống nhanh như cổ phiếu của thị trường chứng khoán nên từ từ theo quy trình. Chán Mớ Đời 

Theo tin tức mình đọc thì có đến 25% nhà đang rao bán trên thị trường đã phải hạ giá, khác với giá nhà lên như diều từ 2 năm qua. Đơn cử thí dụ của San Jose, Cali thì một căn nhà bình thường ở thời điểm tháng 5 vừa qua là $1,500,000. Lên 23.7% so với năm 2021, và năm 2019 thì mỗi căn nhà trung bình chỉ độ giá $1,090,000. Tiền lời của chính phủ lên nên bắt đầu loại thành phần muốn mua nhà lần đầu. Tuần trước, quỹ dự trữ liên bang tăng 0.75% tiền lời, cao nhất từ 1994 để giảm lạm phát.

Mình nhớ năm 2006, mình rao bán căn nhà giá $600,000 nhưng sau 1 tháng không có ai mua nên hạ giá xuống $550,000 thì có người mua vào ngày cuối cùng của listing, người mua cần làm 1031 exchange. Sau đó thì giá nhà lên đến $700,000. Mình bị đồng chí gái chửi là bán quá sớm. Khi bán hai vợ chồng cúng vái mệt thở nhưng sau đó thì đồng chí gái chửi mình. Đến năm 2008 thì banh ta lông hết. Mình mừng húm. Dùng tiền bán nhà, chạy ra mua nhà giá $25,000/ căn hay $50,000/ căn tối đa. Ông thần Obama bổng nhiên in tiền ra, cho vay rẻ như bèo khiến thị trường địa ốc lên lại. Chán Mớ Đời 

Gia đình mình sắp hội ngộ với toàn đại gia đình từ Việt Nam, Pháp quốc tại Dubai sau đó sẽ ghé Thổ NHĩ Kỳ trong vòng 2 tuần. Thổ NHĩ Kỳ cứ để lạm phát lên như điên, không hạ giảm tiền lời. Mình không rõ nguyên nhân lắm, để qua đó hỏi han xem. Lạm phát bên đó nghe nói lên đến trên 72%. Do đó sẽ đem tiền đôla đến, không đổi ra tiền của nước sở tại sớm. Lạ một điều là mấy côngty du lịch ở Thổ Nhĩ Kỳ, cứ kêu nếu trả bằng tiền tươi thì bớt tiền. Mình thì kêu cứ trả bằng thẻ tín dụng để mình còn khai thuế.

Thông thường khi bán nhà, 1/3 người bán đều chấp nhận xuống giá khi người trả giá. Khi thị trường nóng lên thì xuống 25% nhưng thị trường địa ốc Cali thì khác lạ. Lý do là không có nhà để mua. Theo chính phủ Cali thì cần đến 3.5 triệu căn hộ cho 40 triệu dân Cali. Thường chúng ta quên dân số ma, 5.5 triệu người di dân bất hợp pháp hiện đang sống tại Cali.

Các tay địa ốc đề giá bán ít hơn giá thị trường một tí khiến thiên hạ ham chạy lại và bắt đầu trả giá cao hơn giá bán rất nhiều. Đó là mánh bán đấu giá. Từ 2 năm qua, người bán đưa giá quá đắt so với thị trường nhưng vẫn có người sẵn sang mua như những năm 2006.

Thiên hạ ngưng tìm nhà. Mình đoán là sau mùa hè, thiên hạ hết tìm nhà vì trẻ em đi học lại thì giá nhà sẽ xuống như mùa thu lá bay. Theo công ty địa ốc Redfin thì hiện nay có đến 21% người bán hạ giá. Tỷ lệ này cao tương đương với năm 2015.

Nói vậy chớ ở Cali chưa đến nổi tệ như các tiểu bang khác nhưng giá nhà không lên nữa. Phải xem qua tháng 8, khi học sinh đi học lại, người Mỹ không còn đổi nhà nữa để xem. Thông thường ở Cali người ta mua nhà, đổi nhà từ tháng 4 đến tháng 8. Lý do là con học lên cấp trên, có thể phải đổi trường học, xa nhà hơn nên họ mua nhà cho gần trường để đưa đón dễ hơn.

Ông Flipper (người mua giá rẻ, tân trang lại để bán kiếm lời), mua mấy căn nhà của mình thì kêu đang kẹt căn nhà mua cách đây 2 tháng. Ông ta nói có 5 người muốn mua nhưng nay chỉ còn 1. Hy vọng sẽ thông suốt cho anh ta. Hai tháng qua đã tốn trên $50,000 để sửa chửa, sơn phết lại, thêm đóng bảo hiểm, thuế. Lạng quạng công ty bảo hiểm không tiếp tục bảo hiểm vì nhà trống quá 30 ngày, rất nguy hiểm. Dân chơi có thể phá cửa sổ mới, nhày vào ở trong đó, phải mất thời gian có thể lên đến 1 năm mới đuổi ra.

Theo nghiên cứu thường niên của đại học Chapman của Quận Cam thì vào hè năm 2023, giá nhà của Quận Cam từ $1.03 triệu sẽ xuống độ $891,000, hay giảm 14%, các thương vụ mua bán sẽ giảm 20%. Một đặc điểm là công ăn việc làm được gia tăng thêm 81,000 vào năm nay. Vấn đề là các công ăn việc làm này trong ngành du lịch nhiều hơn vì COVID-19 nên họ cho nghỉ việc khá nhiều, nay du khách bắt đầu đến viếng Disneyland và các khu giải trí khác.

Ngoài ra từ 4 năm qua, số cư dân Quận Cam thuyên giảm 6,000 người hàng năm vì nhà cửa quá đắt đỏ. Mình theo dõi sự nghiên cứu của đại học Chapman này từ 30 năm qua để xem dự đoán về kinh tế Quận Cam nhất là nhà cửa. Ông giáo sư nổi tiếng đã qua đời nhưng vẫn có những giáo sư khác tiếp nối công việc này nên hơi lo. Chắc phải mua vàng cho chắc ăn vì một khi FED giảm tiền lời thì cha con lại chạy đi mua vàng. Dạo này tiền lời lên nên vàng hơi xuống nên mình mua được một ít.

Lấy thí dụ một căn nhà trung bình ở Quận Cam giá $760,000, đặt cọc 20% thì đầu năm nay, người mua phải trả tiền nợ ngân hàng là $3,493, kiêm tiền thuế và bảo hiểm. Đến tháng 3 thì tiền lời lên nên phải trả thêm $506, tháng 4 thì trả $655 và tháng 6 lên đến $1000 là $4,428.

Mình tính đi chơi cho hết năm nay. Tháng 7 này đi Dubai họp mặt gia đình rồi ghé qua Thổ Nhĩ Kỳ chơi thêm 2 tuần. Tháng 9 thì tập dợt để leo núi kIlimanjaro, sau đó sẽ lên San Jose vì đồng chí gái có họp mặt với mấy người bạn xưa. Hy vọng gặp lại vài người bạn trên đó. Leo núi Kilimanjaro xong thì mình sẽ đi Ai Cập 10 ngày. Tháng 11 sẽ đi Puerto Rico để học về luật lệ, thuế vụ. Sang năm thì sẽ về Việt Nam leo Sơn Đòng rồi tính sau.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Cấm vận Nga Sô có hiệu nghiệm trong cuộc chiến Ukraine

 Hồi đầu khi cuộc chiến xâm lược Ukraine của quân đội Nga vào tháng 2 vừa qua. Toàn thế giới hồ hởi vì lệnh cấm vận Nga Sô được các nước tây phương và Hoa Kỳ ký kết khiến mình thất kinh. Lý do là các cuộc cấm vận từ xưa đến nay đều không hiệu nghiệm. Cứ xem trường hợp ông Sadam Hussein, Hoa Kỳ bao vây kinh tế những ông ta vẫn sản xuất dầu bán cho thiên hạ, các nước tây phương đạo đức giả, Ấn Độ và Trung Cộng,…. Cuối cùng phải đem quân đội sang chiếm đóng, rồi phải rút quân vì thiệt hại khá nặng.

Mình đọc báo chí ngoài lề một tí thì khám phá ra mấy anh Ấn độ cà ri và mấy anh ba tàu hồ hởi khi nghe lệnh cấm vận vì họ mua dầu thô 25% dưới giá thị trường của tên Putin. Người Nga sô bị ảnh hưởng về đời sống kinh tế của họ nhưng mấy ông thần tài phiệt và Putin vẫn bình chân như vại dù có đánh đến 100 năm.

Tuần rồi, họp thượng đỉnh G-7, 7 nước giàu nhất thế giới, họ lại cấm vận mua vàng của Nga Sô, lại khiến mấy ông tầu và Ấn Độ hồ hởi vì sẽ được mua giá rẻ của tên Putin. Mình đoán mấy tên tài phiệt về dầu và vàng bạc kêu gọi cấm vận để họ làm giàu, buôn bán vũ khí.

Tổng thống Eisenhower, một người hùng của quân đội Hoa Kỳ, trong bài diễn văn cuối cùng ở toà bạch ốc, có cảnh báo người Mỹ về tập đoàn kỹ nghệ chiến tranh. Sau này mình có đọc tài liệu giãi mật, được biết các nhóm diều hâu trong nội các, quân đội Hoa Kỳ dạo ấy muốn tấn công vịnh Con Heo nhưng ông Kennedy không chịu. 

24 tiếng đồng hồ sau khi ông Kennedy ký giấy rút các lượng lượng cố vấn quân sự mỹ tại Việt Nam thì ông ta bị ám sát. Một cựu giám đốc CIA và sau này trở thành tổng thống, đã lãnh trách nhiệm thi hành vụ này. Gần đây có phim tài liệu về ông Colby, cựu giám đốc CIA, bị chết khi chơi du thuyền, đưa thêm những tin tức đáng lo ngại về vụ việc. Sau khi ông Kennedy bị ám sát thì quân đội Hoa Kỳ tha hồ đổ bộ vào Việt Nam mà Việt Cộng nằm vùng có tung ra chiến dịch trừ ma qủy, bằng cách vẽ chữ Phạn trên cửa nhà mình. “Ma Quỷ” nói lái là “Mỹ Qua”. Chán Mớ Đời 

Lúc đầu tiền Rúp xuống te tua, mình tính mua nhưng không biết mua ở đâu, nay đồng rúp lên cao hơn trước cuộc chiến. Thế này là thế nào?

Ngoài ra cuộc cấm vận của người da trắng có gây ảnh hưởng khiến kinh tế Nga Sô sẽ suy thoái 10% năm nay, vỡ nợ ngoại quốc tuần này khiến mọi người hồ hởi.

Cấm vận Nga Sô trên 3 lãnh vực chính; tài chánh, ngân hàng và buôn bán. Theo một nhà kinh tế của Center for a NEw American Society cho biết, các cấm vận này không cho Nga Sô đụng đến tiền đô la mà Nga Sô có trong ngân hàng tây phương, và đóng một số ngân hàng Nga Sô với hệ thống SWIFT. Hệ thống giúp tiền luân chuyển khắp thế giới. Cho nên Nga Sô đâu có thể vỡ nợ như Sri LAnka, bị bẫy nợ của Trung Cộng vì Putin không được đụng đến tiền của họ ở ngoài quốc.

Nhớ vụ công ty hàng không Việt Nam mướn một công ty luật sư Ý Đại Lợi tư vấn về thành lập chi nhánh tại xứ này. Cuối cùng xù không trả tiền tổ hợp luật sư này nên bị thưa ra toà. Mấy ông cán bộ kêu không thèm ra hầu toà. Toà án Ý Đại Lợi tuyên án bắt hàng không Việt Nam trả 1 hay triệu đô thời đó. Mấy ông Việt Nam kêu không trả, biết bố mày là ai?

Họ quên hay không hiểu là Pháp quốc là thành viên trong Liên Hiệp Âu Châu, thế là toà án Ý Đại Lợi phán rút tiền trong tài khoản của công ty hàng không Việt Nam tại Pháp quốc để trả cho tổ hợp luật sư. Chán Mớ Đời 

Vấn đề là chỉ cấm vận các ngân hàng nhỏ còn ngân hàng GasProm thì không bị cấm vận nên các nước mua dầu của Nga Sô vẫn trả tiền. Đúng Pháp, đức, Hoa Kỳ,… vẫn tiếp tục mua dầu của Nga Sô và trả tiền sống phẳng. Có nhiều ngân hàng khác của nga Sô, có những lổ hổng để chuyển tiền. Cho thấy đạo đức giả rõ ràng. Hình như Đức quốc kêu sẽ ngưng mua dầu của Nga vào năm 2025, mình không rõ, có lẻ hợp đồng ký với Putin đến 2025. Cũng phải đợi một thời gian để mấy anh mỹ chuẩn bị máy móc bơm dầu. Hôm qua tối cao pháp viện không cho phép EPA, cấm không hạn chế khí tải, vớ vẩn. Mình đoán là để chuẩn bị cho các công ty dầu lửa khoang giếng dầu bán cho thế giới. 

Nói chung thì cấm vận chỉ hiệu nghiệm có 50%. Trung Cộng và Ấn Độ mua dầu với giá rẻ hơn 25% dầu thế giới. người Mỹ hiện nay bị dính vụ này, xăng cali lên hơn 6 đô là cho một Gallon. Dầu Nga sô sản xuất dầu hơn 7% từ khi cuộc chiến khởi phát.

GDP Hoa Kỳ te tua năm nay khiến thị trường chứng khoán xuống thê thảm. Đường dài Hoa Kỳ có thể bỏ cuộc vì người Mỹ không chịu hy sinh cho người Ukraine.

Cả thế giới mới thoát khỏi cơn đại dịch. Trong đại dịch, kinh tế bị đình trệ, nay mới tái lập lại nên họ cần dầu hoả để chạy nền kinh tế, khiến lạm phát khắp nơi. Đi đường dài thì người da trắng sẽ kệ người Ukraine, họ sẽ không hy sinh, trả giá cao hơn để cứu mấy người dân Ukraine như thuở ban đầu đầy lưu luyến ấy.

German energy giant Uniper SE may need a government bailout because Russia has curtailed natural gas supplies, forcing it to pay more to buy from elsewhere. Uniper shares fell as much as 23% today on the news.

(Theo Bloomberg)

Cấm vận chỉ hiệu lực với những sản phẩm bán cho Nga Sô như chip điện tử và đồ công nghệ, ngay cả mấy ông thần Trung Cộng cũng ngại bị phạt. Mình đọc đâu đó, người dân Nga Sô vẫn tin tưởng vào pUtin đâu 80%, trong khi ông Biden thì chỉ được đâu 30% ủng hộ của người Mỹ. Chán Mớ Đời 

Hiện tại thì chưa thấy sự mất mát của Nga Sô về kinh tế nhưng về lâu về dài thì hơi mệt. Việc đầu tiên khi cuộc chiến xẩy ra, Hoa Kỳ đã ra luật gì quên tên, để giúp các khoa học gia Nga sô có thể di dân nhanh chóng vào Hoa Kỳ. Lấy chất sám của xứ này. Nhật Bản, Hoa Kỳ, các nước tây phương rút khỏi thị trường Nga Sô, sau này sẽ mất các kỹ thuật, cách tổ chức, quản lý tốt. Truyền hình Nga tuyên truyền đủ trò là họ lấy mấy tiệm ăn MacDonald, làm theo kiểu nga sô.

Một anh bạn, có một nhà máy làm xì dầu ở Nga Sô, có trên 600 nhân viên cho biết là anh ta đã trả tiền bôi trơn hơn 1 triệu đô la cho cán bộ tại Nga Sô mà 13 năm qua, họ vẫn chưa bắt đường ống ga vào hãng xưởng của anh ta. Hệ thống làm việc của Nga Sô vẫn theo cách làm việc của Liên Xô cũ nên khó thay đổi và sẽ tiêu tùng, không bắt kịp thế giới trong tương lai. Ngược lại sẽ giúp đại đế Putin tại vị lâu hơn, dễ kiểm soát người dân như ở xứ BẮc Hàn.

Sự chậm trễ về khoa học, kinh tế loại làm người tây phương vui vẻ, mua dầu rẻ còn dân nga nghèo khổ thì kệ họ. Về mặt chính trị chúng ta sống ở Hoa Kỳ hay các nước tây phương nên ủng hộ các nước này này nhưng đừng quên Ấn Độ và Trung Cộng có đến gần 1/2 dân số thế giới. Họ không muốn nghe lời người da trắng vì đã từng bị đô hộ lâu năm. Họ không muốn bị đô hộ thêm lần nữa với chiêu bài tân chủ nghĩa thực dân.

Chỉ tiếc là anh Putin không nhìn rõ vấn đề, tìm cách canh tân hoá xứ sở lên sau 70 năm theo xã hội chủ nghĩa. Nay các nước Tây phương thấy rõ sự hữu hiệu của quân đội Nga Sô nên sẽ tìm cách làm cho Nga Sô kiệt sức về lâu về dài. Đặng tiểu bình rất khôn nên khi quân đội ông ta tràn qua biên giới với Việt Nam, bị các sư đoàn của Hà Nội không phải chính quy đánh bật lại thì hiểu khó nuốt nên đã rút ngay, tuyên bố đã cho Việt Nam một bài học. Canh tân lại kinh tế và quân sự giúp họ phát triển như ngày nay.

Trong khi ông thần Putin thì ngoan cố, cứ đánh và đánh tới viên đạn cuối cùng thì về lâu về dài sẽ bị thuộc vào anh ba tàu hay người tây phương. Có lẻ cuộc chiến sẽ còn kéo dài đến khi nào Nga Sô kiệt quệ, rút quân. Dân lính của 2 bên sẽ còn chết nhiều để làm giàu cho các tài phiệt da trắng. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tài sản nào quý

 Hồi ra trường, không có gia đình bên cạnh nên không vướng bận, mình thích đi giang hồ, kiếm việc làm tà tà, nay thì làm việc ở Ý Đại Lợi, khi thì Thuỵ Sĩ, rồi lêu bêu qua Anh quốc, có dạo chạy về Paris rồi lang bang sang Hoa Kỳ. Tại đây bị tiếng sét ái tình nên hè năm sau, bò qua lại để xem kiếm việc được không. Trời thương nên sau 48 tiếng đến New York thì có 2 công ty nhận làm nên cuộc đời mình dính chốt tại Hoa Kỳ. Xin nhận nơi đây làm quê hương thứ 2.

Đến khi phát hiện ra mối tình hữu nghị của đồng chí gái, cô nàng kêu muốn đăng ký xin nhập hộ khẩu gia đình cô nàng thì không được vác ngà voi nữa. Mình không để ý đến tiền bạc, làm về thì giao lương cho vợ quản lý đến khi.

 Thằng con ra đời, mình mới để ý đến đồng lương. Mỗi lần nhận lương, cứ thấy nó không thay đổi. Buồn đời phải tìm cách kiếm thêm tiền để mua sữa cho con. Đúng lúc đó, có người quen nhờ xem ông thợ để làm xong căn nhà. Họ mướn thầu khoán, ông này làm 1 chút rồi ôm một mớ tiền chạy về Đông NAm Á, nghe nói đi làm kháng chiến chi đó. Lừa tiền thiên hạ, lại muốn làm kháng chiến thì ai theo. Chán Mớ Đời. Người quen mới nhờ mình chỉ ông thợ, không biết tiếng anh nên thành phố xuống thanh tra thì ông ta ngọng. Do đó có mình hỏi thanh tra mới nói ông ta phải làm cái gì cho đúng luật.

Cùng lúc có người quen từ Việt Nam mới sang, muốn mình giúp họ, học thi lấy bằng thầu khoán xây cất. Buồn đời mình cũng đi thi chung, ông ta rớt mình thì đậu nên bắt đầu có người kêu đi thầu. Trưa, không ăn cơm, mình chạy đi xem công trường. Dần dần, mình bỏ nghề kiến trúc luôn.

Lúc đó mình nghĩ chỉ làm ra tiền. Có tiền là tất cả nhưng một hôm đi học tối về trễ, mình thấy hai đứa con, nằm ngủ trước cửa phòng của mình, đợi bố về đọc truyện cổ tích. Từ đó, mình không bao giờ về sau 9 giờ đêm, trước khi các con đi ngủ. Khi xưa, mình không sống bên ông cụ nhiều nên mình rất chú tâm, ở nhà khi rảnh để xem con lớn. Trời xui khiến mình đi học mua nhà, đầu tư địa ốc. Gia nhập một hội đầu tư về địa ốc, họp mặt hàng tháng.

Có lần, có người kêu bán 5 mẫu đất ở Victorville, có thể xây 40 chục căn nhà. Xây mỗi căn thì lời độ $50,000, 40 căn là 2 triệu thời 20 năm về trước nhiều tiền lắm. Ngồi bàn với vợ thì nghĩ làm xong 40 căn nhà nhưng phải ở xa vợ con, mất 3-4 năm. Cuối tuần mới gặp, đến khi xong, về lại, con nó kêu bố nó là cái bóng Thiếu phụ Nam Xương là bỏ mạng đời. Hai vợ chồng quyết định là không thực hiện vụ này. Kêu có muối ăn muối, có rau ăn rau. Đó là một trong những quyết định mà hai vợ chồng làm rất đúng.

Có dạo, thiên hạ gọi vẽ và xây nhà cho họ đông như quân NGuyên nhưng mình chỉ nhận có hai khách hàng một lần. Có người đợi mình đến cả năm. Lý do là mình chỉ làm việc đến hai giờ chiều là đón con đi học về, chở chúng đi học đàn, bơi lội, các môn ngoại khoá. Nói chung thì ngày nay, chúng rất thân với mình, khi có vấn đề gì khó, chúng đều gọi hỏi mình.

Một hôm, có ông kêu tài sản quý nhất của chúng ta là gì? Ai cũng nói là có tiền nhiều. Ông ta kêu không, chúng ta cần có đến 5 loại tài sản, nếu thiếu 1 trong 5 thứ này thì chúng ta không thể nói thành công trong đời:

1/ tài chánh, 

2/ xã giao, 

3/ sức khoẻ, 

4/ tinh thần 

5/ thời gian.

Ông ta dặn phải cẩn thận vì nếu chúng ta chạy theo tài chánh, tiền bạc thì không có thì giờ để tích luỹ 4 tài sản khác. Thường khi nghe đến cụm từ tài sản, người ta có khuynh hướng nghĩ là tiền bạc, bất động sản. Khi nói về một người giàu, người ta thường đo lường những gì người đó sở hữu như tiền bạc, nhà cửa, xe, hột xoàn,…

Tỷ phú như ông Bill Gates, Bezos,…cũng ly dị ná thở. Hôm nay đọc tin bà người Anh quốc, tú bà, kiếm gái vị thanh niên dâng cho mấy ông giàu bị 20 năm tù. Mình chỉ thắc mắc là mấy tên kêu bà này kiếm gái vị thành niên cho họ, lại không bị tù. Cho thấy giàu có, tỷ Phú, hoàng tử, tổng thống đều đứng trên pháp luật. Chỉ có dân ngu khu đen là đi tù.

Chúng ta thường lầm về suy nghĩ này. Tiền bạc chỉ giúp chúng ta về mặt vật chất đến một mức nào, mật độ nào đó thôi. Mình có nghe một ông tỷ phú trả lời phỏng vấn, tôi chỉ cần tiền một khoản nào đó thôi vì tôi chỉ cần vài cái áo, vài cái quần, giầy để bận. Tôi chỉ cố gắng kiếm đủ tiền để có cuộc sống thoải mái, còn ra thì phải tìm cách nâng cao 4 loại tài sản kia để giúp cuộc sống được hạnh phúc.

Đọc cuốn sách của ông Paul Gerry, được xem là người giàu nhất một thời tại Hoa Kỳ, ông cho biết là có tiền nhưng gia đình tán loạn, có đến 4, 5 bà vợ. Không có thời gian cho vợ con nên không có hạnh phúc gia đình. Mà đúng thật, khi ông qua đời thì con cháu tranh dành gia tài, chửi mắng nhau, không nhìn mặt nhau.

Ông ta khuyên là khi có tiền, nó dẫn đến nhiều phiền toái. Phải cẩn thận nếu không sẽ mất thăng bằng trong cuộc sống.

Về mặt tài sản xã hội, có những bạn thân hữu, không cần nhiều nhưng tâm đầu ý hợp, có thể chia sẻ kinh nghiệm về gia đình, trí thức, … không cần phải lên mạng, tạo dáng câu like là một hạnh phúc, một tài sản vô giá.

Có lẻ khi về già chúng ta mới để ý đến tài sản sức khoẻ, mới hiểu người xưa hay nói sức khoẻ là vàng. Sức khoẻ hội tụ 3 điểm là thể dục, dinh dưỡng và ngủ, thiếu 1 trong 3 yếu tố này thì chúng ta không có sức khoẻ. Có một chú quen, kêu nay chú có 3 họ Cao. Uống thuốc mệt nghỉ.

Ít ai nói đến tài sản tinh thần vì nếu không có nó chúng ta sẽ khốn khổ trong cuộc sống, phải vật lộn với những vấn đề công việc, gia đình,.. tài sản tinh thần gồm sự hiểu biết, không ngoan, chánh niệm, niềm tin. Khoa học đã giúp chúng ta hiểu biết hơn về các hiện tượng, vật lý, toán học,…mà trước đây không có ai giải đoán được, dần dần chúng ta bị tha hoá, tự xưng mình là một Thiên Nhân (homo deus) vì đã giải thích được các hiện tượng vật lý, lịch sử,..

Hôm nay, đọc một tin ở thành phố nhỏ Valence, Pháp. Nhân dịp lễ thánh Phao-lồ, có một đức hồng y đến làm lễ tại ngôi nhà thờ này. Chỉ có vỏn vẹn 22 con chiên tham dự so với 20,000 người cách đây 50 năm.

Chúng ta kêu gào tự do sinh lý, tự do phá thai, tự do tuyến ái như các con thú, chỉ muốn thoả mãn dục vọng. Dần dần chúng ta mất thăng bằng về tâm linh, đưa đến bị stress, hoang mang, không biết cuộc đời đi về đâu nên cần phải dùng thuốc an thần. Có lần đọc một bài của một cô nào ở Việt Nam, kêu đã phá thai 19 lần khi còn trẻ nên khi lấy chồng, muốn có con nhưng không được. Mình có gặp 1 chị, kêu khi xưa phá thai nay cái vong cứ theo chị ta phá rối, kêu đi thầy cúng đủ trò.

Dạo này, tối cao pháp viện Hoa Kỳ đã biểu quyết về luật phá thai. Nhường quyết định cho cấp tiểu bang lo. Họ cho rỉ rò cách đây cả tháng để chuẩn bị tinh thần dân chúng nên khi họ bỏ phiếu huỷ luật này, ít có lộn xộn. Mình thì không có ý kiến vụ này. Mình chỉ biết là ông Bill Gates, ông Steve Jobs là con nuôi, thậm chí bố ông Obama bỏ con chạy lấy người. Nếu dạo ấy có luật phá thai thì hôm nay chúng ta không có máy điện toán cá nhân hay ông tổng thống lai phi châu.

Khi con người tin vào tâm linh, họ suy nghĩ nhiều hơn về hậu quả, luật nhân quả trước khi khi giao hợp. Nay chỉ cần uống viên thuốc sáng hôm sau là xong om.

Cuối cùng là tài sản thời gian. Chúng ta cứ lo làm tiền nên không liên lạc, thăm hỏi gia đình, cha mẹ để rồi một ngày nào đó, cha mẹ qua đời, chúng ta ngẩn ngơ, kêu đổi thiên thu để lấy nụ cười của mẹ, của cha.

Thời con nít, chúng ta là tỷ phú về thời gian vì chả có gì làm nhưng thời gian thì vô số. Mình nhớ hè ở Đà Lạt, chả có gì làm ngoài nhìn mưa bay, nằm trên giường nghe mưa đỗ trên mái nhà. Chiều chiều, sau khi ăn cơm, mình hay qua nhà hàng xóm, ngồi với tên hàng xóm trước hiên nhà, chả nói gì cả, nhìn mưa rồi hết mưa rồi lại mưa đến giờ đi ngủ thì về. Sau này, đi tây mới tiếc về thời đó, thay vì ngồi không biết làm gì, phải chi đọc sách hay gì đó thì tuyệt vời.

Chúng ta cứ lao vào kiếm tiền vô hình trung quên vung trồng tình cảm với gia đình, thân hữu để rồi một ngày nhìn lại đời mình, thấy cô đơn. Tình cảm, tình bạn, tình yêu như cây cối, phải bỏ thời gian chăm sóc, tỉa mấy nhánh khổ, cỏ hoang,…

Có một nghiên cứu tại đại học Harvard từ 78 năm nay. Họ chọn 230 sinh viên năm thứ 2 của trường, và 650 giới trẻ khác cùng tuổi ở thành phố Boston để theo dõi hàng năm về học lực, sức khoẻ, đời sống cá nhân gia đình,… trong số đó có tổng thống JFK. Khi tham gia cuộc nghiên cứu này, nhóm người trẻ này, được hỏi thế nào là hạnh phúc. Có người trả lời là trở thành triệu phú, tổng thống, có nhà cao cửa rộng,…

45 năm sau, có 68 người còn sống. Người ta hỏi lại câu hỏi thế nào là hạnh phúc. Cho thấy thời gian đã giúp con người thay đổi nhiều về nhân sinh quan. 68 người còn lại đều nói hạnh phúc là sự liên hệ với người thân trong gia đình và thân hữu. Nay họ tiếp tục nghiên cứu đến thế hệ con cháu của số người này, để xem có gì thay đổi với di truyền, bằng cấp, tiền bạc cho con cháu,…

Khi còn trẻ, chúng ta như các con thiêu thân, lao vào cuộc chạy đua, kiếm tiền vì tưởng đó là đỉnh tối thượng của cuộc đời mà con người phải chạy đua. Để rồi một ngày nhận ra 1 điều là là đau khổ, cố gắng để đạt được mục đích của mình . Một khi đạt rồi thì lại thấy không có gì lạ, bình thường. Lại phán câu vô thưởng vô phạt “đời là vô thường”. 

Mình thì theo tiêu chí giàu và sung sướng còn hơn nghèo và đau khổ. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Lạm phát và chiến tranh Ukraine

2 tháng trước đi Peru, mình dùng cái App để kêu xe Uber đi khắp nơi ở xứ này, đến khi về Hoa Kỳ, kêu Uber đưa về nhà vì 7 sáng, không muốn con ra đón. Đến nhà họ chặt $150 khiến mình thất kinh vì trước đây chỉ độ $80. Buồn đời mình mò tìm tin tức thì khám phá.

Lý do chính là lạm phát mà Hoa Kỳ chưa nếm mùi từ lâu khiến người Mỹ quên mất Lạm Phát là gì. Khi mình sang Hoa Kỳ làm việc thì lạm phát hàng năm CPI là 3%, đến năm 2005 thì lên đến 5% nhưng từ 2012 đến năm vừa rồi chỉ loang quanh 3% khiến Quỹ Dự Trữ Liên Bang tìm cách tạo nên lạm phát thay vì phòng ngừa. Do đó, mỗi năm công ty tăng lương lên 2-3% để kịp thời giá sinh hoạt đời sống chớ không có thằng chủ nào thương mình để tăng lương cả.

Lý do không có lạm phát vì người Mỹ mua đồ sản xuất từ Trung Cộng và các nước khác, nghèo. Trong 10 năm qua, người Mỹ bị nghiện tiêu sắm đồ sản xuất từ Trung Cộng, chỉ phải đối diện thường trực sự tăng giá các chi phí về y tế, nhà cửa,…

Lạm phát không lên nhiều trong mấy năm qua nên dạo này thiên hạ cứ kêu rên lạm phát. Thật ra nếu để ý thì đi ăn phở, giá tiền gia tăng đều đều nhưng ít, không như dạo này. Hồi mình mới sang Cali, dẫn đồng chí gái đi ăn phở để đả thông tư tưởng, xét lý lịch trích ngang, trích dọc, giá 1 tô phở có $3.5 nay lên đến $15/ tô. Chán Mớ Đời nên mình hết muốn ăn phở dù thèm. Hôm trước đi viếng vùng Utah, có một chị đi chung, nấu phở ngon kinh khủng. Hy vọng ngày nào đẹp trời, chị ta kêu lại nhà ăn phở đổi bơ của mình.

Sau vụ khủng hoảng kinh tế 2008, Quỹ Dự Trữ Liên Bang chơi trò giảm phát, tiền lời gần 0% khiến nhà cửa và cổ phiếu thị trường chứng khoán lên như diều. Quen với tiền lời rẻ nên từ đầu năm đến nay FED tăng 3 lần, có 1 lúc .75% tiền lời, đã thay đổi cách làm ăn của người Mỹ nên khi lạm phát đến ai nấy chới với. Cái này, họ bắt chước Nhật Bản và âu châu. Nghe nói ở Đức quốc, Nhật Bản muốn bỏ tiền vào quỹ tiết kiệm, khách tiêu dùng phải trả tiền cho ngân hàng thay vì được lãi như xưa. 

FED và các ngân hàng khác cho vay rẻ, gây ra một ảo tưởng về kinh tế. Tiền lời rẻ không nhắc đến thời gian nên nay FED không thể nào tiếp tục in tiền, cho vay rẻ. Từ ngày ông BIden lên, mình nghe lời những công ty tài chánh mà mình mua thông tin, bán hết các công ty về công nghệ, mua toàn cổ phiếu công ty về dầu hoả.

Người đầu tư lúc nào cũng quan tâm đến lạm phát hay suy thoái kinh tế vì ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán. Ngoài thị trường chứng khoán ra có những công ty tư có lợi tức cao nhưng không muốn IPO trên thị trường chứng khoán. Đầu năm 2022, Hoa Kỳ có 2,800 công ty có lợi tức hàng năm trên $100 triệu có mặt trên thị trường chứng khoán New York và trên 18,000 công ty riêng cũng có lợi tức trên 100 triệu đô. 

Mình muốn mua cổ phần công ty mua bơ của mình nhưng không có người chịu bán nên phải đợi ai đó buồn đời bán. Họ mua của mình 1 đô, bán ra 3 đô. Hàng năm mình đi dự tiệc báo cáo tài chánh năm vừa qua, khiến mình thèm thuồng muốn mua cổ phần của họ.

Mình có anh bạn trên San Jose, mỗi lần lên trên đó thì rũ nhau đi ăn phở. Anh ta kể đang tìm cách làm cái App về viện bảo tàng,.. anh ta nói là dân ở đây giàu lắm, có tiền nhiều, ai có ý tưởng lạ làm tiền là họ bỏ tiền ra đầu tư. Nếu hết tiền thì họ đưa thêm.

Điển hình là công ty Amazon ra đời do các Venture Capitalist (VC) đưa tiền cho phát triển công ty này dù lỗ suốt mấy năm trời. Người ta nói đến ông Bezos giàu có mà ít ai nghĩ đến những tên đầu tư tiền cho ông ta. Tương tự khi đi mua nhà, nếu cái deal tốt thì kiếm tiền rất dễ, cứ gọi mấy tên quen có tiền là chúng cho mượn hay hùn.

Trở lại vụ Uber lên giá tiền, cao hơn Taxi. Mình đi Uber tốn $150, Taxi $100 từ phi trường về nhà. Năm 2021, Uber cho biết là thu vào $1.8 tỷ trước khi trả thuế,…. Lỗ đến $489 triệu phần giao hàng, chuyên chở và đốt khoảng $1.9 tuỷ mỹ kim về hành chánh, nghiên cứu và phát triển. Cho thấy các công ty này đâu có lời, các thiên thần tài chánh, mượn tiền ngân hàng với tiền lời thấp, đưa cho Uber xài. Mình ước gì có khả năng mượn tiền thẳng như các đám tài phiệt này, từ FED thì chỉ trả tiền lời là 0%. Mình mượn tiền mua xe hơi chỉ trả 1%. Cho thấy các tài phiệt như các công ty bán xe hơi mượn 0% và cho mình vay lại 1%.

Nếu mình được vay tiền lời mua nhà 1% như mua xe hơi (5 năm) thì sướng chết. Mua 1 căn nhà giá $500,000 vào năm 2015, tiền lời có 1%, chỉ trả $5,000/ năm mà cho thuê được $24,000/ năm rồi còn được khấu hao, xem như mỗi căn nhà bỏ túi được $24,000/ năm. 5 năm sau bán giá $1,000,000, bỏ túi $500,000 cộng 5 năm tiền thuê nhà $120,000, tổng cộng $620,000. Mấy tờ báo cứ chửi bới là càng ngày người giàu ở mỹ càng giàu. Lý do thì họ không cho biết hay không hiểu. 

FED in tiền cho vay 0% nên thiên hạ mượn cho vay lại hay đầu tư, mua cổ phiếu thị trường chứng khoán, nên lên như điên, chớ không phải nội các của ông Obama, Trump tài giỏi gì cả. Thiên hạ cứ tưởng lầm mình giàu có. Vì vậy sau 2008, người giàu càng giàu to vì tiền lời trả quá ít hay 0% nên họ mượn tiền của chính phủ không phải trả tiền lời, để đầu tư vào các công ty hay mua nhà cửa. Giá nhà lên như điên. Năm ngoái có nơi lên 29% năm ngoái. Năm nay có nơi xuống cũng đến 29%. Kinh

Tiền lời lên nên các công ty Start-up hay công nghệ chưa làm ra tiền phải thay đổi cách làm việc và đầu tư. Tổng giám đốc Uber, Dara Khosrowshahi cho biết công ty cần xét lại cách hoạt động của công ty. Nghĩa là trước đây mình đi Uber chỉ tốn có $80, là vì công ty chịu lỗ để mình quen sử dụng, để họ lấy khách hàng quen. Nếu lỗ thì các tay tài phiệt bỏ thêm tiền vào và chia thêm phần cổ phiếu. Nay thì họ không muốn bị lỗ nhiều nữa nên phải lấy theo thời giá thì đắt hơn đi Taxi. Tương tự nay đi chơi, mình ngủ tại khách sạn cho khoẻ vì AirBnB thêm đủ lệ phí.

Hình này cho thấy 87% công ty tại Hoa Kỳ là công ty tư, không có tên trên thị trường chứng khoán.

Mỗi lần con gái mình đặt Pizza qua Postmate giao tới nhà là được các công ty ở Silicon Valley hổ trợ cho đời sống tiện nghi cho thế hệ con mình vì quá rẻ. Cứ mở cái App ra để nhấn nhấn. Xong om

Các công ty này lúc đầu thì họ theo chủ nghĩa xã hội, bao cấp cho khách hàng rồi dần dần họ sẽ chuyển qua chủ nghĩa tư bản để lấy tiền thiên hạ, đã quen sử dụng mấy cái App. Quan trọng nhất là dữ liệu mà lấy của mình. Amazon biết rõ về mình hơn là chính mình, Facebook, YOuTube, biết mình thích xem phần nào để quảng cáo.

 Tiền lời rẻ nên họ tha hồ mượn ngân hàng để đưa tiền cho các công ty Start-up để đầu tư vài năm và hy vọng sẽ như Amazon. Đó là chế độ bao cấp cho thế hệ Millenial của con mình.

Nay tiền lời lên cao với lạm phát nên các công ty như Uber phải ngưng chế độ xã hội chủ nghĩa và lấy tiền theo đúng với cách làm ăn. Do đó họ lấy mình $150 thay vì $80 như trước đây. Trước đây, mình hay gọi mấy người Việt, chạy đưa đón khách từ phi trường, giá $70 nhưng phải gọi đặt trước, mất công. Có Uber mình chỉ gọi khi đã chuẩn bị hành lý thì vài phút là họ đến.

Khi xưa, Amazon ra thị trường chứng khoán, nếu ai có tiền bỏ ra $10,000 thì ngày nay, có trên $20,000,000 nhưng ít ai nhớ đến những người đã từng bỏ ra 1 triệu trước khi Amazon ra thị trường chứng khoán. Nếu chúng ta xem thị trường chứng khoán xuống thê thảm từ mấy tháng nay, các công ty tư, cũng te tua lắm. Họ sẽ sa thải nhân viên, thất nghiệp sẽ lan tràn, cho nên chúng ta cần chuẩn bị một cuộc suy thoái sắp đến. Họ nói sẽ te tua, song song chiến tranh ở Ukraine thì chúng ta có một cuộc chiến vô hình đó là cuộc chiến năng lượng,

Năm 2014, kỹ nghệ khoan giếng dầu thay đổi vì kỹ thuật cao nên rất rẻ để khoan do đó Saudi Arabia, bảo vệ quyền lợi của họ nên hạ giá dầu xuống nên giá dầu xuống kinh hoàng chúng ta có dầu hoả rẻ, có dạo xăng ở cali xuống đến 3 đô khiến các công ty khoan dầu Hoa Kỳ, banh ta lông. Nay thì gấp đôi.

Nếu không có vụ tiền lời rẻ trong suốt thập niên vừa qua, dầu hoả cao thì các công ty dầu hoả làm tiền bộn.

Theo mình đoán cuộc chiến Ukraine là một sự chuẩn bị của đám công ty dầu hoả, toa rập với Putin. Sáng nay nghe tin một số nước Âu châu chống vụ xe hơi phải chạy bằng điện năm 2035. Ông Biden vừa kêu là cấm vận mua vàng của Nga Sô. Trong khi đó thì Ấn Độ tìm mua vàng của Nga Sô và hôm kia Putin kêu sẽ thực thi các cam kết của BRIC, khối 4 nước có dân đông nhất thế giới Ba Tây, Nga Sô, Ấn Độ và Trung Cộng. Mình đọc đâu đó, Nga sô sản xuất vàng nhiều nên trong thời gian chiến tranh, họ viện trợ cho Hà Nội. Bộ đội vào miền nam, thượng uỷ của họ chỉ việc đem vàng và đô la đi mua gạo cho bộ đội. Dân miền nam, ham tiền bán gạo thực phẩm cho bộ đội chiếm đóng miền nam. Chán Mớ Đời 

Các công ty dầu hoả không như các VC , họ không tính lời mai sau. Họ thấy cao trào giới trẻ yêu chuộng năng lượng xanh hay bảo vệ môi trường gì đó. Có lẻ vì vậy, họ muốn lời ngay hôm nay vì sẽ có suy thoái kinh tế toàn cầu. Cuộc chiến tại Ukraine sẽ giúp Nga Sô và các công ty dầu hoả trên thế giới giàu to. 

Đức quốc và các nước ở âu châu, Ấn Độ, Trung Cộng,… vẫn mua dầu ga của Nga Sô dù có lệnh cấm vận đủ trò. Báo kinh tế mình đọc thì họ kêu mua cổ phiếu các công ty dầu và bán máy móc khoang giếng dầu từ hai năm nay. Nay thì thấy các công ty này lên khủng nên đoán các tập đoàn dầu hoả, giựt dây để bán dầu hoả kiếm tiền. Chiến tranh xẩy ra vì quyền lợi kinh tế cả. Cho nên mình không thích cổ vũ bên Nga hay bên Ukraine. Chỉ tội là lính chết trẻ với người dân vô tội. 

Trung Cộng mới ra lệnh cấm xuất khẩu thép. Ai cũng biết Trung Cộng là nước sản xuất thép nhiều nhất thế giới. Thế là phải chạy đi mua cổ phiếu các công ty thép. Đài Loan mới cho biết sẽ xây dựng một trung tâm sản xuất chip điện tử tại Texas, Intel thì nghe đâu ở Ohio. Hoa Kỳ sợ Trung Cộng đánh chiếm Đài Loan để làm bá chủ nền sản xuất điện tử nên Hoa Kỳ phải cấp tốc cho ra mấy nhà máy tại Hoa Kỳ nhưng phải đợi vài năm nữa mới hoạt động được. Chán Mớ Đời 

Nói chung thì mình rất lo về cuộc suy thoái kinh tế sắp tới. Có lẻ sẽ còn điên hơn những năm đầu mình mới đến Cali. Dạo 1994, khi mình mới vào nghề mua nhà, kinh tế xuống, thiên hạ bỏ của chạy lấy người, nhà bị tịch thu nhiều không thể tả. Chỉ tiếc là không có tiền để mua.

Năm ngoái, mình bán mấy căn nhà ở xa, mua 6 căn ở gần nhà khi tiền lời còn rẻ. Hôm nay mình liên lạc với tên mua nhà của mình, hỏi đã bán nhà chưa. Hắn kêu chưa vì tiền lời lên, mấy người muốn mua nay bỏ chạy hết. Mình an ủi kêu đến vườn, hái bơ về cho vợ con ăn. Hắn mua xong thì sửa sang lại mất mấy tháng thì đúng lúc tiền lời lên 40% nên nay ngọng. 

Có chị dâu, chuyên làm giấy nợ cho khách hàng, gọi kêu là khách hàng của chị, mượn $50,000 của mình với tiền lời 12%, trả được 1 tháng nay sắp tái tài trợ lại. Họ xin bớt 2 tháng tiền lời vì trong giấy tờ ghi là trả sớm vẫn phải trả hết số tiền lời của 12 tháng còn lại. Tính ra thì còn 10 tháng hay $5,000. Mình nói thôi bớt hữu nghị một tháng nên sẽ nhận $54,000 trong 2 tuần nữa. Xem ra cho vay được 50% tiền lời, còn hơn xã hội đen. Kinh

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn