Hôn nhân không tình yêu

Trước khi đi Phi châu, mình có gặp anh bạn từ San Jose xuống chơi. Anh ta xuống họp mặt cựu sinh viên MIT, có mấy người mình quen khi xưa nhưng ít khi liên lạc sau khi lấy vợ. Ngồi hỏi chuyện về mấy người bạn xưa, tình cờ mình hỏi anh ta về cô bạn gái cũ của anh ta ngày xưa. Anh ta kể là cô nàng nay là bác sĩ, lấy chồng nhưng không hạnh phúc, vẫn sống chung trong căn lều không lý tưởng. Sống chung nhà kiểu chia phòng nhưng Sugar you you go, Sugar me me go. Anh ta lại nhắc đến cặp vợ chồng khác mình quen, tương tự vợ chồng ở chung nhà nhưng lâu lâu dẫn Bồ kép về nhà, hành lạc vô tư khiến người kia rên “giường phòng em pháo nổ, tâm hồn anh rướm máu, ôi nhát chém hư vô,….Chán Mớ Đời 

Hỏi thêm về mấy người anh em của cô bạn vì mình có quen khi xưa, ở New York. Dạo mấy đứa con mình đang lo vào đại học, mình có gọi điện thoại cho mấy người này để con mình nói chuyện để có cái nhìn rộng hơn, thay vì nghe lời bố học về tài chánh, còn mẹ thì cứ kêu đi học y khoa. Anh bạn kể về mấy anh em này khiến mình thất kinh. Lý do là khi xưa, gia đình này là điểm sáng, cộng đồng người Việt thường lấy họ làm gương cho con cháu của họ. Mấy anh em đều học trường Ivy League, Harvard, MIT, Yale, đại học y khoa Cornell,…

Nay thì te tua. Nói chung là mấy anh em đều ly dị như 50% người Mỹ tại Hoa Kỳ. Anh em kiện nhau, con kiện mẹ đủ trò khiến mình chới với. Khi xưa, mình thấy hai anh em, tốt nghiệp MIT và Yale. Thay vì đi làm, mở công ty, có xe food truck bán bánh mì Việt Nam thay vì đi học y khoa như hai cô em gái nên mình thấy hay. Họ có chí muốn làm thương hiệu của họ trở thành như Au Bon Pain ở Harvard Square. Mình có đầu tư 1 số vốn nhỏ khi người em trai mở một tờ báo ở Maryland, khi mới ra trường tại Yale. Mình mới đưa tiền chưa được 2 tháng, đã nhận lá thư, kêu là có người Mỹ mua lại tờ báo, và gửi mình cái ngân phiếu giá gấp 3 lần số tiền mình đầu tư. Nay thì họ thành công về thương mại.

Bà mẹ có một xe bán thực phẩm, có từ thời mới sang Hoa Kỳ, nuôi cả chục người con ăn học, bị ung thư nên kêu một người con trai để giao lại. Người con trai có tài làm ăn nên gây dựng lên, đông khách. Đùng một cái bà mẹ lành bệnh, đòi lại xe bán thực phẩm cho cô chị, ly dị cần việc làm. Cậu con trai kêu công sức, tiền bạc bỏ ra từ mấy năm nay nên cần được đền bù. Thế là mẹ con đưa nhau ra toà. Luật sư phí lên đến 2 triệu. Cậu con thắng nhưng cảm thấy không vui, chi phí quá cao mà tình anh chị em trong gia đình không nhìn mặt nhau. Bên thì bênh mẹ còn bên thì bênh người con trai. Mẹ thua không lẻ đòi mẹ tiền luật sư phí 2 triệu.

Cô chị ly dị, qua Cali sống, quen ông thần nào, đưa cho một số tiền để mua cái Mobile home làm tổ Uyên ương. Đùng một cái anh bạn trai kêu đứng tên anh chàng, mời cô chị ra khỏi Mobile home, lại thuê luật sư kiện. Chán Mớ Đời 

Anh bạn kêu cái nhà này lạ lắm. Cứ thích kiện tụng, tốn tiền luật sư.

Vấn đề gia đình, anh em, con kiện cha mẹ trong cộng đồng Việt Nam có xẩy ra. Mình chỉ biết vài vụ người quen nhưng lại nghe thiên hạ kể đủ trò. Mình thì biết nhiều vụ của người Mỹ. Nhập gia tuỳ tục nên người Việt mình cũng học cách kiện nhau ra toà. Mình nhớ dạo ở vùng Bolsa, có ông hàng xóm mời đến uống trà rồi than Việt Nam, chỉ có hai gia đình là có con tố bố mẹ. Trường Chinh đấu tố bố mẹ và gia đình này. Ngạc nhiên mình đưa mắt nhìn như thầm hỏi, nói thêm. Ông ta cho biết là khệnh vợ nên bà vợ kêu cảnh sát, ra toà, mấy đứa con làm chứng, kêu ông ta khệnh vợ. Chán Mớ Đời 

Mấy người con kêu ông ta sang đây mà cứ tưởng như ở Việt Nam thời Bảo Đại. Lâu lâu nhậu vào, nổi khùng lên khệnh bà vợ nên buồn đời, bà vợ nghe lời mấy bà bạn, gọi 911. Thế là cảnh sát đến còng đầu đem đi.

Nhìn lại, mấy người bạn khi xưa, xuất thân từ các trường đại học danh tiếng Hoa Kỳ, có nhiều người không có hạnh phúc lứa đôi. Mình nói anh ta may mắn, không lấy cô bạn gái cũ, tốt nghiệp Harvard và đại học y khoa Cornell. Có dạo cô bạn gái anh ta tâm sự khi hai người Sugar you you go nên mình nói để mình nói lại với anh bạn. Anh bạn kêu cô đó dữ lắm. Sợ rồi. Lọt vào làm rể nhà này cũng khá mệt dù ngày xưa, gia đình này được cộng đồng Việt Nam ở trong vùng trọng nể, con cái học trường lớn.

Mình cũng biết ở Little Sàigòn vài cặp như vậy. Cuộc sống hôn nhân không tình yêu nhưng vẫn ở chung, cứ kéo dài cuộc nội chiến thầm lặng với kẻ nội thù từ năm này qua tháng nọ khiến mấy đứa con ngất ngư. Chúng không hiểu vì bố mẹ bạn của chúng, ly dị như thay áo. Ra toà ký giấy tờ, chia tài sản. Xong om

Mình đoán là hai vợ chồng cưới nhau vì tình yêu nhưng khi sống chung, cái tôi lớn hơn tình cảm dành cho nhau nên từ từ không nói chuyện. Vấn đề là gốc Việt Nam nên bị văn hoá việt cản ngăn. Tự an ủi là hy sinh vì con nên chịu đựng ở với nhau như khách. Sợ họ hàng chê cười, đánh giá nên phải chịu đựng sống cuộc hôn nhân không có tình cảm.

Điểm thứ hai cũng rất quan trọng là nếu ly dị, chia đôi tài sản thì sẽ không có khả năng mua lại căn nhà khác. Phải mướn căn hộ đến mãn cuộc đời khi giá nhà càng ngày càng lên cao. Có lần một chị bạn gọi hỏi phải làm sao vì vợ chồng không thuận nhau nữa. Mình khuyên ra riêng, mướn căn hộ ở rồi từ từ giải quyết sau. Anh chồng cũng gọi mình hỏi chuyện. Mình cũng nói là nên xa nhau một thời gian để xem có hàn gắn với nhau được hay không. Lý do ở chung thì ngày nào cũng nổi máu sản hậu lên, cãi nhau trọn khi xa nhau sẽ có thời gian để tự tìm hiểu về sự mâu thuẫn.

Sau một năm sống riêng, chị bạn nói với mình là ông chồng muốn trở lại. Nay thì không đi nhậu nữa, đi làm về là về nhà, lo con cái, ăn uống thay vì đi nhậu như xưa. Mình cũng mừng cho họ.đi làm bị stress công việc nên sau khi làm người Mỹ hay ghé tiệm để uống rượu. Anh này thì ghé nhà bạn Việt Nam để nhậu cho vui tỏng khi nhà cửa bề bộn. Cô vợ đi làm về phải lo cho con cho mẹ chồng nên không chịu nổi đành dọn ra. Anh chồng ở xa vợ con thì mới hiểu gia đình là quan trọng. Hạnh phúc phải tự do mình tạo ra chớ không phải chúa phạt ban cho nên đã xin làm lại.

Khi cha mẹ cơm không ngon, lâu lâu lại đem cái loa karaoke ra chửi nhau, khiến mấy đứa con đã buồn, lại càng không hiểu khi sống trong xã hội Hoa Kỳ mà tỷ lệ ly dị cao hơn 50%. Chúng không hiểu tại sao bố mẹ không yêu nhau mà lại cứ đóng kịch đi bên nhau khi có tiệc tùng, ở chung một nhà, mỗi người một phòng hay ở trong ga ra.

Theo mình hôn nhân như mua xổ số. Hên thì gặp được vợ hay chồng biết điều, chịu khó nghe, sửa đổi trở thành người hôn phối tốt hơn. Còn xui thì gặp búp bê không tình yêu. Trái với những gì mình bị giới truyền thông tuyên truyền về người hồi giáo. Sang Trung Đông, nghe mấy ông xứ Ả Rập rên luật pháp bao che cho mấy bà, họ cần luật pháp che chở cho đàn ông.

Mình thì may mắn, đồng chí gái rất thông minh nên mình để cô nàng lo hết, nói gì thì mình nghe đấy. Lâu lâu máu phản động trong người nổi lên thì cãi vài câu nhưng vẫn biết mụ vợ là đấng tối cao, lúc nào cũng đúng nên ngậm miệng thế thôi. Cứ theo châm ngôn vợ ta tuy không sinh ra ta nhưng có công dạy dỗ ta nên người. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Căn nhà là tài sản của mình?

 Dạo này, mình lo quắn đít, chạy đi xem nhà để mua nhưng Chán Mớ Đời vì không có deal tốt. Lý do là mình mới bán một miếng đất, có lời nên phải mua thế lại nếu không sẽ bị đánh thuế tiền lời. Mình có 45 ngày để tìm mua và có 6 tháng để sang tên. Sau đó, không mua thì đóng thuế.

Mình đang suy nghĩ có nên đóng thuế, và giữ tiền, đợi năm 2024 thì chạy ra đi mua lại. Lý do mua bây giờ, đến năm 2024, giá nhà có thể xuống 30-50%. Các chuyên gia về đầu tư đều la trời là vô tiền khoáng hậu, te tua hơn năm 2008. Lý do là covid, chính phủ in tiền để khỏi bị suy thoái kinh tế rồi ông Biden lên, in tiếp tiền. Nay thì bà con hết sợ, vì chích 3, 4 mũi vẫn bị dính covid. Cho thấy chích ngừa không thằng công như chích ngừa cúm hàng năm, vẫn dính cúm. Hỏi bác sĩ thì được trả lời là vì loại cúm khác. Chán Mớ Đời 

Người Mỹ thường xem căn nhà là tài sản của họ nhưng trên thực tế thì không đúng lắm. Lý do là họ mua nhà trả góp, số nợ lớn hơn vốn chủ sở hữu. Nếu không trả tiền lời thì ngân hàng xiết nhà, mất hết. Tương tự mua xe trả góp hay điện thoại , tủ lạnh….

 Mình nhớ căn nhà đầu tiên hai vợ chồng trước khi làm đám cưới. Giá $180,000, thêm sửa chửa và giấy tờ xem như $200,000. 6 tháng sau, bố mẹ vợ kêu vợ chồng mình về ở với ông bà. Lý do là gia đình ông anh đầu dọn ra, không có ai chăm nom hai cụ.

Mình tính bán nhưng lúc đó nhà xuống đâu $160,000, xem như 10%. Thế là hai vợ chồng đồng ý cho thuê, đủ giá với tiền mượn ngân hàng. Hai năm sau đó, mình vào nghề đi mua nhà cho thuê thì giá nhà trong khu Little Sàigòn dạo ấy xuống còn $130,000, xem như bay mất $50,000. Người ta quăn nhà, hay năn nỉ mình lấy nhà họ. Dạo ấy mình mà có sự hiểu biết như ngày nay thì có lẻ đã mua khá nhiều nhà. Nay thì giàu to. Có người năn nỉ mình lấy dùm họ 20 căn nhà. Kinh

Mình có anh bạn ở San Jose, dọn về miền Đông Bắc, bán nhà, phải bỏ thêm $20,000 để trả nợ, vì giá nhà xuống như điên.

Mình có thằng cháu, mới mua được căn nhà đâu 1 triệu, bỏ thêm $200,000 để sửa chửa cho hoành tráng để tháng 11 này làm đám cưới. Xem như căn nhà mua là $1,200,000. Nếu như dự đoán của mấy tên chuyên gia về kinh tế, đầu tư mà mình mua tài liệu, nhà có thể xuống đến 50% để quân bình lại. Thằng cháu và vợ sẽ mất đi $600,000, nghĩa là $1,000,000. Chúng phải đi làm được $1,000,000 đóng thuế 45% mới có số tiền $600,000.

Khi nhà xuống vào những năm 90, mình may là có người thuê nhà, trả được tiền lời của ngân hàng, cho nên còn giữ được căn nhà. Dạo ấy mình cũng bị sa thãi lên xuống như biểu đồ hình Sin. Đúng là từ từ, nếu cố thủ thì giá nhà sẽ lên lại nhờ lạm phát chớ không giàu hơn. Dạo mình mua căn nhà, lương thấp hơn, giá xăng $1/ Gallon nay lên gần $6.

Đến năm 1997, thì căn nhà của mình mua lên lại giá $180,000. Vấn đề là xăng dạo ấy lên $2/ gallon, nghĩa là gấp đôi khi mình mới lấy vợ. Theo tài chánh thì $180,000 năm 1992, 4 năm sau đã mất giá trị đến 50%.

Sau 30 năm, mình trả tổng cộng tiền lời và tiền là $327,665 cho căn nhà mua giá $180,000, chưa kể tiền sửa chửa, sơn phết, thay mái nhà, làm tường hàng rào, thay máy sưởi,… giá bây giờ là đâu $800,000. Nếu bán thì mất độ 10% sửa chửa và tiền huê hồng, xem như còn $720,000. Nếu đồng chí gái đồng ý, hai vợ chồng dọn về ở đó được hai năm rồi bán thì sẽ được luật 121, miễn thuế mỗi người $250,000 hay $500,000 cho hai vợ chồng. Vấn đề là khi đã dọn vào nhà lớn hơn thì khó mà giải thích cho đồng chí gái hiểu vấn đề, dọn vào căn nhà cũ.

Trường hợp cho thuê thì phải đóng thuế trên $720,000 vì đã khấu trừ từ 30 năm qua. Do đó phải tiếp tục cho thuê tới khi chết, con cháu thừa hưởng thì không bị đánh thuế nếu gia sản dưới 11 triệu. Trong tương lai, họ sẽ hạ xuống để đánh thuế tài sản, để nuôi đám Babyboomers, thế hệ của mình về hưu. 

Vấn đề là tại Hoa Kỳ, chúng ta sinh sống trong một hệ thống tài chánh khác với Việt Nam xưa nên phải theo cuộc chơi. Nếu không thì mình sẽ bị bỏ sau người Mỹ.

Nếu mua nhà để ở thì chính phủ cho trừ thuế, khấu trừ các khoảng chi tiêu như tiền lời trả ngân hàng, thuế điền trạch, bảo hiểm. Nếu mua nhà bằng tiền tươi như khi xưa ở Việt Nam, thì không được khấu trừ các phần này thì đi làm sẽ phải đóng thuế cao hơn. Nhà sửa chửa thì chỉ được khấu trừ khi bán nhưng thường thì được kháu trừ mỗi người $250,000 nên hai vợ chồng là miễn thuế $500,000.

Cách mà hay nhất là để công ty mướn nhà để ở, như vậy công ty có thể khấu trừ hoàn toàn tiền thuê nhà. Vấn đề làm sao giải thích cho mụ vợ. Mụ kêu ai lại đi mướn nhà, mình có nhà của mình mới cảm thấy vui vẻ. Chán Mớ Đời 

Nữa đời hương phấn

 Hôm trước, đi Seminar, có tên bạn tàu, đặt mua thức ăn tàu đem lại khách sạn, để mời ông Rich Dad ăn trưa với hai đứa con của hắn. Ông ta nổi hứng không chịu ăn với gia đình hắn, lại muốn ngồi nói chuyện với mình. Không ngờ đó là buổi ăn cuối cùng với ông ta. Ông ta qua đời sau đó vài tuần. Mình nói thằng con đi ăn với mấy người học chung, để học hỏi ở họ. Cứ lẩn quẩn với bố thì không biết gì ngoài bố. Mình không ăn trưa, chiều học xong, đi ăn với đồng chí gái. 

Vợ ông Rich Dad, đi lấy thức ăn tàu về cho mình ăn chung với ông Rich Dad. Ăn thấy ngon, mấy món xíu mại, há cảo nên mình hỏi hắn mua ở tiệm nào. Hắn cho biết tiệm ở Costa Mesa nên qua hôm sau, mình chở đồng chí gái đi ăn.

Đến nơi thì mụ vợ kêu đã ăn ở tiệm này rồi, với cô cháu. Đồng chí gái có cô cháu rất thành công, cô ta đưa một thẻ tín dụng cho ông bố, để ông bố xài líp ba ga. Ngày nào mà con mình cho mình cái thẻ tín dụng như mình đưa cho nó, khi đi học xài chắc vui. Đồng chí gái có một người cháu khác, chả học đại học gì cả, mở công ty bán đồ gắp kít chó khi dẫn chó đi bộ. Buồn buồn có người mua 8, 9 triệu gì đó khiến nó bây giờ thất nghiệp ở tuổi 30. Đang mò mò xem có ý gì hay để kinh doanh.

Chuyện tình ở xứ 1001 đêm

Mình thuộc loại trùm sò nên ăn các quán bình dân cả đời, còn mụ vợ thuộc dòng Tôn Thất nên thích đi ăn mấy chỗ này. Vào ăn thì thấy chả có gì đặc sắc cả, ngoài khung cảnh sạch sẽ hơn Bolsa. Có lẻ khi ăn thức ăn của tên bạn tàu, có mùi trầm hương, hiệu lá bồ đề nên thấy ngon, còn khi trả tiền khá cao thì cái lưỡi của mình thấy khác khác, hơi đắng đắng, tiếc tiền. Tính mình lạ lắm, ăn cơm của người ta mời thì thấy ngon, còn ăn cơm mình nấu thì Chán Mớ Đời.

Ăn xong, mụ vợ kêu đi bộ cho tiêu cơm nên mình đi theo. Mụ kêu đứng đây, để mụ đi vòng vòng xem thời trang. Mình đứng xớ rớ, đọc tin tức nhà cửa rao bán, đợi vợ như mấy tên đàn ông khác, ngồi ghế, hát anh còn nợ tiền em shopping tháng trước chưa trả, anh còn nợ, anh còn nợ,… trong các khu mua sắm, như Costa Mesa, họ để mấy cái ghế cho mấy ông chồng ngồi ngáp ruồi khi mấy bà đi mua sắm.

Đợi cả tiếng, mụ vợ đi ra rồi kêu từ ngày anh bán miếng đất, đi vào Louis Vuiton, em không sợ nữa, rất bình tỉnh, mặt vênh váo lên như bộ đội vào Sàigòn. Đi Ý Đại Lợi, đồng chí gái kêu con gái vào tiệm Gucci, giống anh không sợ gì cả, hỏi đủ thứ trò, trong khi đồng chí gái từ ngày lấy mình, không tiền nên cứ lo ngay ngáy, chỉ mua áo quần ở Tj Max, khi hạ giá. Louis Vuiton mình có mua cái ví ở cửa hàng trên đại lộ Champs Elysees tại Paris cho mụ vợ, một cái khác Gucci khi đi Ý Đại Lợi nhưng lấy mình nên cô nàng sợ không dám xài, nay con gái cưỡng chế luôn. Lấy chồng nông dân nên sau 30 năm, bị nông dân hoá.

Nghe vợ nói khiến mình thương mụ vợ, phải chịu đựng nữa đời hương phấn từ ngày đăng ký quản lý đời mình. Nói cho ngay sống với mình rất khó. Đồng chí gái làm việc cật lực, cả năm để cuối năm lãnh tiền thưởng lao động vinh quang. Cô nàng vừa báo, nói để mua cái này sắm cái kia thì mình lấy tiền mua nhà cho thuê nên cô nàng chửi hoài. Vợ chồng tích góp mấy chục năm qua, nay mới sống nơi nới ra một chút. Suy thoái kinh tế sắp đến nên cũng chưa biết ra sao.

Có lần mụ vợ kể là lý do quyết định đong gạo thổi cơm với mình, vì có lần đi chơi với mình, thấy một tiệm ăn sang trọng, muốn vào ăn để xem có ngon hay không nhưng lại sợ họ không cho vào, không bận quần áo đàng hoàng. Đi với mình chỉ ăn phở gà, hay Pollo Loco. Ớn quá, không có lãng mạn chi cả. Mình kêu sợ thằng Tây nào, rồi kéo cửa bước vào. Món ăn âu châu thì mình rành nên giải thích cho cô nàng. Cô nàng chọn món Paella của Tây Ban Nha, ăn ngon nhớ đời nên quyết định lấy mình. Mình chả sợ ai hết, nhất là tây mỹ da trắng, mình chửi ráo hết. Mình rất sợ đụng chạm với người Việt nhưng gặp tây thì mình không sợ. Ai chửi mình trên mạng, mình cũng không muốn dây dưa với bò đỏ, bò vàng nhưng trên mấy trang của người Mỹ, người Pháp thì mình chửi búa xua la mua hết. Khôn Tây dại Việt. Chán Mớ Đời 

Khi xưa, đi học, có thầy Nguyễn Thạc, đánh đàn tây ban cầm rất chiến đấu, ngang ngửa với ông Đổ Đình Phương. Có hôm trong lớp, có tên nào xổ một câu tiếng tây khi thầy đang viết trên bảng. Tên này học Yersin qua nên hay xổ tiếng tây khiến thầy nổi khùng lên. Kêu ra đường gặp tây thì câm họng, quơ tay quơ chân nhưng gặp người Việt thì xổ tiếng tây bồi. Gặp tây phải mạnh dạn, nói tiếng tây không sợ, gặp người Việt thì nói tiếng Việt. Từ đó thấm vào đầu mình, qua tây là mình cãi lộn mệt thở với tây đầm. Gặp người Việt thì chả muốn tranh luận. Vì văn hoá biết bố mày là ai?

Mình kể cho thằng con đi kiếm vợ thì chơi trò như mình, cho đồng chí gái ăn toàn là Pollo Loco, mua 12 miếng cho đồng chí gái ăn mệt thở. Đi chơi với đồng chí gái trong thời gian đả thông tư tưởng, xét lý lịch trích ngang, trích dọc, mình đưa vào mấy quán như Pollo loco, MAc Donalds, vì có giữ mấy coupon “mua 1 tặng 1”. Phụ nữ mà nhất trí ăn quán nghèo thì nên lấy, còn mấy cô cứ đòi vào mấy tiệm sang thì không nên lấy. Họ thuộc loại tiêu tiền, sau này sẽ bỏ con, theo thằng khác có tiền nhiều hơn. Còn không thì con làm nô lệ đi cày trả nợ cho nó sắm đồ cả đời. 

Trước khi phát hiện ra mối tình hữu nghị của đồng chí gái, mình có quen mấy cô, toàn là dân thích đi ăn tiệm ngon, mua sắm loại chiến đấu, trả tiền nhà cho họ rồi cho gia đình họ, phải trả tiền mệt thở, đến khi thấy nợ thẻ tín dụng ngập đầu thì bỏ chạy mất dép chim về núi Nhạn, công viên ghế đá.

Mua 6 miếng gà, được tặng 6 miếng, đem ra biển ngồi gặm đùi gà. Không gì lãng mạn hơn. Nay mụ vợ cũng thích ra biển ăn nhưng ngồi có ghế đàng hoàng. Chỗ tiệm Lemonade ở Huntington Beach, có một chỗ có bàn ghế ngoài trời, ăn thoải mái, không đắt lắm.

Đồng chí gái lấy mình, suốt 30 năm mới hết mặc cảm nghèo. Họ hàng, bạn bè vợ chê mình như hủi, đi ăn kỵ, chả ai thèm nói chuyện, ngược lại mấy ông rể kỹ sư, bác sĩ thì được chăm sóc kỹ càng. Có lẻ đồng chí gái bị mặc cảm không bằng bạn bè, họ hàng về cung phu. Mình thì không để ý lắm vì thuộc dạng Anticonformist. Ai làm gì mình chả để ý. Mỗi người có một số phận, không nên phân bì hay so sánh. Nếu ai cũng giống ai thì không ai muốn làm cách mạng cả. 

Mình nhớ trong thời gian đả thông tư tưởng, duyệt xét lý lịch ngang dọc, đồng chí gái dẫn mình đến giới thiệu 1 ông anh họ. ông này, bác sĩ, chả thèm nói chuyện với mình, nói trước mặt mình để tao giới thiệu mi một ông bác sĩ. Đám cưới mình, ông ta không tham dự dù là anh em bạn dì. Kỵ giỗ gì, gặp mình không thèm nói chuyện.

Được cái là sau này, đồng chí gái ngạc nhiên thấy ông ta đến bắt tay mình, nói chuyện ân cần như kẻ thân tình, lâu năm gặp lại. Hỏi mình ông ta nói gì, mình cũng chả nhớ vì lo ăn bún bò, bánh nậm. U chau u chau cay hè. Mình khi vào đám đông thì chỉ ngồi yên, hóng chuyện thiên hạ, rất chánh niệm khi ăn nên chả để ý gì thiên hạ. Ai không thích mình thì mình tránh để họ khỏi mất công. Đóng kịch, xã giao nói chuyện với mình.

Bạn bè họ hàng đồng chí gái không ai thích mình cả. Bạn thì kêu mình thằng cốt cách nông dân, họ hàng thì kêu thằng nghèo nhưng không hiểu sao đồng chí gái vẫn kiên định lập trường, đạo đức cách mạng, không nghe lời của thế lực thù địch, phản động chọn mình làm đày tớ nhân dân. Rồi đồng chí gái đề xuất một kiến nghị, báo cáo khẩn trương với bố mẹ mình ở Việt Nam, ra city hall đăng ký quản lý đời anh, thề sông có cạn núi có mòn, song mối tình hữu nghị của đôi ta đời đời bền vững vì được bố mẹ vợ chấm.

 Ông bố vợ thì thích nói tiếng tây với mình, còn mẹ vợ thì nghe mình nói giọng Huế nên bà cụ mừng, có thằng rể đồng hương. Bình thường mình nói giọng Đà Lạt, gặp người miền nào thì mình nói giọng miền đó. Tự nhiên như vậy, không hiểu lý do. Tương tự, gặp Mễ mình nói tiếng Mễ, gặp Tây nói tây như hôm kia có ông Ý Đại Lợi ghé nhà thì nói tiếng ý. Cái đầu mình lạ lắm. Chắc thuộc gia đình thuần nông.

Nghèo nhưng cũng đi được Nam Cực đầu năm nay. Hôm kia đi ăn sinh nhật mấy người bạn, nha sĩ và bác sĩ, nghe họ than là không đi chơi được vì làm 3 ngày đầu của mỗi tuần để trả chi phí cho văn phòng. Thấy họ giàu có nhưng lại không đi giang hồ được.

30 năm khói lửa, nội chiến từng ngày, nay về hưu, thong dong ở nhà làm vườn, đồng chí gái dạo này kêu không đi chơi với mình thì lỗ. Khi xưa, đi đâu cũng phải đợi mụ vợ rảnh. Mụ cứ kêu bận việc nên mình cứ đi một mình, khiến mụ Chán Mớ Đời, về hưu để đi chơi với mình. Lý do là mình không thể đợi đồng chí gái về hưu mới đi chơi, lúc đó thì sụm bà chè, không đi chỉ có lết.

Hôm kia, đưa mình ra phi trường, đi phi châu leo núi Kilimanjaro, đồng chí gái ôm mình, mi cứ như tây đầm. Thấy lạ! Thường thì như người Việt, chỉ chào vài câu. Dạo này, mụ vợ hát nhạc Bolero nhiều nên có vẻ hơi bị đầm hoá. 2 tuần nữa sẽ gặp mụ vợ tại phi trường Istambul, để bay qua Ai Cập đi chơi hai tuần.

Tuần trước tổ chức ngày từ mẫu cho đồng chí gái với mấy đứa con. Làm sớm để cuối tuần này khỏi phải đợi chờ khi đi ăn tiệm.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Dạy con nít khi bé

Hôm qua, con gái nhắn tin từ New York: “ It’s also good we learned finance skills from you growing up compared to most of america. We are also a lot further ahead than most people in the US because i was able to go to school w 3/4ths of my tuition covered and paid off my loans quickly. Like i dont have negative relationship w money. I am frugal and try to not spend much, but don’t feel bad if i want to travel or buy a coffee once in a while which is good. Feel very proud of where im at at 24 yrs old”

Con mình hay liên lạc với mình khi nói chuyện về tiền bạc, học hành, công việc còn chuyện tình cảm thì nói chuyện với đồng chí gái. Chuyến đi Dubai vừa qua, đã để lại dấu ấn cho con mình, khiến chúng suy nghĩ về cuộc đời tuy còn bé, mới 24 tuổi. Trong video của thằng cháu bên tây phỏng vấn chúng thấy nhiều cảm xúc.

Đồng chí gái kêu mình nhồi sọ chúng từ bé về tiền bạc. Học tiểu học, hai anh em viết truyện và vẽ, đóng tập đem bán cho bạn học,… chúng học cái tính trùm sò của mình từ bé. Về Việt Nam, mình đều mời đại gia đình đi nghỉ dưỡng ở Vin Pearl, Mũi Né,… chúng ngạc nhiên, mình không tiêu xài nhưng đối với gia đình thì mình rất sởi lởi. Lý do là mình muốn bố mẹ có con cháu xum họp cho vui. 

Tiền trong năm sẽ ra, nên thà trả tiền cho cả đại gia đình đi chơi còn hơn mất vào việc khác. Mình nhớ mẹ của mấy chị bạn nói chuyện với mình. Khi xưa, bố của bác, xem tử vi thấy năm xui thì lấy thuốc lấy tiền ra đi mua ruộng. Năm xui thì phải tốn tiền, nên thà mua ruộng, tiền tuy ra nhưng mà không mất. Khi bác nằm viện dưỡng lão, mình có vào thăm, cảm ơn bác đã chỉ cho mình cách sử dụng đồng tiền từ bố của bác.

Từ đó, năm nào cũng thấy xui là đầu năm mình ráng mua một căn nhà cho thuê. Mua xong, sửa cho thuê là thấy hết tiền. Đồng chí gái hay chửi mình vào đầu năm vì đi làm cật lực, cuối năm được bonus thì mình sợ năm xui, gặp sao kế đô nên lấy tiền thưởng của đồng chí gái đi mua nhà. Nghĩ lại thấy thương vợ. Được tiền thưởng cuối năm, tính mua cái này, sắm cái kia, quay lại thấy trương mục ngân hàng sạch bách. Chán Mớ Đời 

Bên vợ hàng năm hay đi họp mặt với nhau, đa thường đồng chí gái và người chị trả hết chi tiêu, chẳng so đo. Lý do gia đình là chính còn tiền bạc không là gì cả khi mình nằm xuống. Anh em, con cháu họp mặt rất vui vẻ, tạo một không khí rất vui nhộn, để lại nhiều kỷ niệm cho con cháu. Giúp chúng đoàn kết, yêu thương nhau nên khi có họp mặt gia đình như ngày Tết, mấy đứa cháu hay con mình dù ở xa, từ Boston hay Ý Đại Lợi, đều bay về để họp mặt.

Mẹ mình và mẹ vợ hay nói: “ở sởi lởi trời cho, ở so đo trời lấy lại”. Về già nghiệm lại thấy rất đúng. Đồng chí gái hay đi làm việc thiện, cho tiền các nhóm y tế về Việt Nam giúp người nghèo hàng năm, đi nấu ăn cho người vô gia cư hàng tháng hay hát cho mấy người già trong viện dưỡng lão… hàng năm, vợ mình bớt xài vài ngàn nhưng bù lại trời cho cái khác. Bạn bè yêu mến, cháu thương. Khi đau là mấy đứa cháu lo xoắn đít, sinh nhật chúng tổ chức ăn uống vui vẻ, cho thấy người giàu chưa chắc đã được như vậy.

Điển hình, mình có miếng đất, mua 1 triệu, có người trả giá mua 1.6 triệu, mình đồng ý nhưng khi mở escrow, thì người mua không trả tiền, xù. Mấy tuần sau, thì có người trả 2.5 triệu và đóng escrow. Xong om.

 Đọc đâu đó, các giáo chức đề nghị; dạy con nít 5-6 tuổi về giới tính khiến mình thất kinh. Họ lại ca tụng ông Warren Buffet, tỷ phú, đầu tư ở tuổi 11 nhưng đa số phụ huynh không bao giờ dạy con họ về tiền bạc, tài chánh. Nếu không hiểu những căn bản về tiền bạc, tài chánh thì tương lai sẽ khổ sở. Mình đã từng ngưỡng mộ những vị bác sĩ làm tiền một năm bằng mình làm trong vòng 20 năm, để rồi 20 năm sau, mình thấy họ tan gia bại sản, không còn gì cả. Lý do là không hiểu về tài chánh.

Tài Chánh là quan trọng nhất trong cuộc đời nhưng trường học lại không dạy môn này. Nếu có chỉ leo phơ vài thứ. Người ta cho biết các cầu thủ thể thao Hoa Kỳ, sau khi giải nghệ 3 năm là khai phá sản, lâm vào tình trạng nghèo đói.

Theo thống kê của Census 2019 vừa qua. người Mỹ về hưu trên 65 tuổi, nếu còn vợ còn chồng thì gia sản trung bình trên $500,000, còn độc thân nam thì có độ $40,000 và độc thân nữ chỉ có độ $27,000. Người ta không biết lý do sự cách biệt giữa nam và nữ độc thân. Có thể vì lương đàn ông nhiều hơn phụ nữ, có thể đàn ông ít tiêu xài hơn phụ nữ,…

Về già còn $500,000 để sống thì vẫn đỡ hơn là $40,000 hay $27,000.

Đọc sách về tài chánh, họ cho biết có 3 cách sử dụng đồng tiền của mình: 

- tiêu tiền

- để dành tiền

- đầu tư tiền

Thú thật mình không biết gì về tài chánh. Hồi nhỏ, bà cụ cho tiền thì mình đi nướng ngay trong vòng 30 phút như ăn hàng hay đánh bi-da. Có lần bà cụ nghe mấy bà hàng xóm, kêu thằng Sơn đã lớn, nên cho nó 100 đồng bỏ túi, phòng khi có bạn bè kêu đi ăn chè, uống sinh tố. Bà cụ kêu u châu hay hè, về nhà đưa mình 100 đồng, bỏ túi. Hôm sau, đi học xong, chạy đi đánh bi-da, ăn sinh tố là hết 100 đồng. Chán Mớ Đời 

Sau này buồn đời, mình muốn đi du học nên không đi đánh bi da, học ngày chưa đủ tranh thủ học đêm. Hàng xóm cho mượn sách đọc nên không có thời gian đi chơi. Phụ bà cụ chở hàng cho khách hàng, kiểu Shipper ngày nay. Bà cụ cho tiền boa, để dành, không biết làm gì với tiền thì bỏ vào trương mục tiết kiệm của ngân hàng ông Nguyễn Tấn Đời. Sau ông này làm gì khiến ông Thiệu nổi khùng, bắt bỏ tù, rồi vụ đánh cướp xe ngân hàng chở tiền lên kho bạc khiến mình hơi ngại nên chuyển qua Đông PHương Ngân HÀng ở cạnh nhà hàng Chic Shanghai. Đến khi đi tây thì rút ra hết tiền đưa bà cụ được 40,000 đồng, hơn lương ông cụ. Kinh

Sau này, qua tây, đi làm cũng bỏ vào quỹ tiết kiệm đến khi đi làm bên Thuỵ Sĩ, thấy tên bạn người Hoà Lan, lương ít hơn mình nhưng mỗi tháng, hắn bỏ vào cổ phiếu. Rất ngạc nhiên khi nghe mình bỏ vào trương mục tiết kiệm. Chán Mớ Đời 

Hoá ra, hắn học cách đầu tư về tiền bạc qua bố mẹ. Bố mình thì có tư duy khác. Lúc đầu làm vườn vào cuối tuần để làm giàu vì nghĩ lương công chức không bao giờ giàu. Nhưng làm vườn thì rất cực, dầm mưa dãi nắng nên ngưng sau Mậu Thân. Ông cụ nghĩ đánh số đề, mua vé số và đánh bài, cách làm giàu sớm nên mượn nợ từ Sàigòn lên Ban Mê Thuột, bà cụ mình phải trả nợ mệt thở.

Bà cụ mình thì buôn bán ngoài chợ, rất giỏi mua vô bán ra, kiếm lời trả nợ cho chồng và nuôi đàn con, còn về đầu tư thì không rành lắm lại gặp ông cụ mê tổ tôm và xập xám chướng. Thiên hạ kêu bán nhà rẻ mà bà cụ sợ ông cụ biết có tiền lại đi đánh bài nữa. Mình ít khi gặp ông cụ lắm, ăn trưa còn tối thì ông cụ ở sòng bài. Thua về là kêu đầu mình ra khệnh. Không có tội đánh cho có tội, có tội rồi đánh cho chừa. Chán Mớ Đời 

Vấn đề để dành tiền thì có nạn lạm phát, đồng tiền của mình mất giá. Khi mình phát hiện ra mối tình hữu nghị của đồng chí gái, đi chơi cuối tuần, đổ xăng chưa tới 1 đô la nay gần 6 đồng. Chính phủ cho biết lạm phát năm nay lên đến 9.1%, xem như 10% cuối năm. Nghĩa là cầm tờ 100 đô đầu năm, cuối năm gía trị có 90 đô. Mất đi 10% khả năng mua sắm. Thường lạm phát lên thì vàng lên, mình tính ra Phước LỘc Thọ mua vàng nhưng vàng lại xuống. Có nguồn tin là có thể xuống đến $500/ ounce. Không biết bỏ tiền vào đâu vì mình đang bán nhà, hy vọng hôm nay là xong.

Mình rất mê muội về tài chánh, lấy vợ thì để vợ lo như mọi đàn ông Việt Nam khác. Bổng nhiên một ngày đẹp trời, có người giả thích cho mình về luật 72 của lãi kép khiến mình như nằm Coma 40 năm, tỉnh giấc như được hoàng tử lãi kép hôn môi, thức dậy. Luật 72 là lấy số 72 chia cho tiền lời sẽ ra số năm mà số tiền này sẽ nhân gấp đôi. 

Lấy thí dụ, mình có $1,000 để dành thay vì bia ôm, nhậu nhẹt với bạn. Mình bỏ vào quỹ tiết kiệm, tiền lời 1% bây giờ. Lấy 72 chia cho 1 = 72, nghĩa là 72 năm sau, số tiền của mình và tiền lời nhân gấp 2 hay $2,000. Trong khi đó mình mất 10% vì lạm phát cho mỗi năm. Chán Mớ Đời 

Nếu mình không bỏ tiết kiệm như mình khi xưa, bỏ vào đầu tư mà trung bình lợi nhuận hàng năm là 6% thì lấy 72 chia 6 = 12 năm để từ $1,000 lên đến $2,000. Cái này cũng mệt vì tiền lời hàng năm chỉ có 6% mà lạm phát lên đến 10%. Do đó mình phải mua tin tức để biết các công ty có khả năng 20 năm nữa trở thành Amazon, Tesla,… để tiền cặp bến ở đó, đợi 10, 20 năm sau khi cơn bỉ cực suy thoái đang đến với người Mỹ. Vàng thì mình có mua dạo $500-$1,000 nay thì Chán Mớ Đời.

Cuối tuần này mình bắt thằng con đi học lại với mình lớp tài chánh căn bản để nó hiểu hai loại tài sản:

1/ loại tài sản mất giá theo năm tháng như xe cộ, áo quần, điện thoại , truyền hình,..đại loại là những gì đồng chí gái thích mua.

2/ loại tài sản mà mình thích mua là nhà cửa, cổ phiếu,.. vì theo thời gian, lạm phát, sẽ lên giá. Có lần đồng chí gái nói mình lời vì xem Zillow, thấy nhà đầu tiên hai vợ chồng mua 2 tuần lễ trước khi làm đám cưới. Dạo ấy mua $180,000 nay lên đâu gấp 3. Mình nói đâu có lời, dạo ấy 1 gallon xăng chỉ tốn $1 nay lên đến $5.

Đọc nhắn tin của con gái, mình khá mừng vì nó đã giác ngộ cách mạng là bố nó nhồi sọ nó từ bé là đúng. Đi học đại học, được chính phủ chu cấp 75% học phí, chỉ mượn 25% và đã trả gần hết, trong khi bạn nó chật vật vì phải mượn tiền 100%. Nó được trang bị chút kiến thức về tài chánh làm hành trang trên đường đời. Mình đi học với thằng con để nó hiểu thêm về tài chánh và biết cách tiêu xài cho đúng chỗ và đầu tư. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Ác mộng mùa đông

 Khi đi học về thương lượng, mấy người thầy đều nói người ta luôn luôn đưa ra một sự giải thích thoả đáng và che dấu nguyên nhân chính, họ muốn bán nhà do đó mình phải tìm hiểu, hỏi thêm để hiểu rõ sự thật, nhược điểm của đối tác mà thương lượng. Khi cuộc chiến ở Ukraine xẩy ra thì cuộc chiến tuyên truyền của hai bên cũng lan mạnh trên giới truyền thông, khiến hai phe ủng hộ gà nhà, chửi bới nhau dựa trên những tin tức không đúng sự thật.

Mình đọc tin tức của Hoa Kỳ và âu châu thì họ lên án Putin bú xua la mua, còn đọc tin tức của giới thân Putin thì họ chửi bới, kêu gọi chính quyền hiện nay của Ukraine là Phát xít, nhất là ông tổng thống xứ này lại là người gốc Do Thái, một chủng tộc từng bị Hitler giết cả 6 triệu người khiến mình không biết đâu là bến bờ. Trên mạng lại có hình ảnh nhà của ông này ở Ý Đại Lợi, đang cho một gia đình người nga thuê, không biết thật hay giả.

Mình muốn mua đồng Rúp khi bị cấm vận rơi xuống nhưng không biết mua ở đâu. Nay đồng rúp lên như diều, cao hơn trước đây và theo các kinh tế gia thì Putin đã thắng cuộc chiến về tài chánh với dầu khí của xứ ông ta. Trung Cộng, Ấn Độ và các nước khác đua nhau mua dầu khí rẻ của Putin và trả bằng đồng rúp.

Nay thế giới ve vãn Venezuela để bán dầu cho họ với giá hữu nghị, không muốn cấm vận nữa, cho thấy đại đức giả của con người. Tương tự, mấy ông to bà lớn kêu mở cửa cho người di dân lậu vì lòng giác ái, ông thần thống đố tiểu bang Florida, gửi mấy chục mạng di dân lậu lên đảo thần tiên của họ ở Đông Bắc thì họ kêu cảnh vệ quốc gia hốt về trại lính ngay, thay vì đem các người di dân vào nhà họ tá túc, mở lòng bác ái từ bi như họ rêu rao.

Cấm vận nga nhưng Hoa Kỳ, âu châu vẫn tiếp tục mua dầu khí của Putin, Goldman Sachs được phép kiếm thêm tiền với văn phòng ở Nga đến 6 tháng mới ngưng. Đạo đức cách mạng hay đạo đức tư bản? Các nước khác họp mặt với Putin, Tập Cập Bình, tạo lập một khối khác, chống lại âu châu và Hoa Kỳ.

Gần đây nghe tin Đức quốc đã chiếm 3 nhà máy lọc dầu của công ty Rosneft tại Đức quốc, sau khi đã chiếm các tài sản của công ty Gazprom vào tháng 4 vừa qua. Các kinh tế gia hiện nay hay dùng cụm từ “Ác Mộng Mùa Đông” cho cuộc khủng hoảng thế giới sắp tới.

Hàng ngày, đọc báo tây phương thì cứ thấy họ rao là các công ty Trung Cộng sắp bị xụp đủ trò trong khi cổ phiếu các công ty tàu mình mua thì vẫn lên đều đều. Các nhà đầu tư kêu hiện nay, rẻ khuyến mải 8% so với thực tế, khuyến khích mua thêm. Có lẻ truyền thông âu châu và mỹ tạo ra cách tuyên truyền chống đối Trung Cộng để chuẩn bị khi cuộc suy thoái ác mộng mua đông đến thì chúng ta vẫn cảm thấy có anh ba tàu đi theo.

Các chính phủ âu châu muốn bỏ năng lượng dầu khí bị lệ thuộc vào Trung Đông và Nga, để chạy theo năng lượng xanh quá nhanh chóng, sẽ đưa họ đến bờ vực thẳm. Các chuyên gia tính là đến năm 2035, thế giới chỉ có 12% năng lượng xanh mà nay họ bắt cấm sử dụng dầu khí vào năm 2035. 

Mình thấy bên Anh quốc, dân tình bắt đầu như Pháp quốc xuống đường kêu gào vật giá leo thang, khí đốt tăng gấp mấy lần ở Anh quốc nhưng không thấy giới truyền thông báo cáo. Bên Gia-nã-đại, các tài xế xe tải xuống đường, họ đóng băng các trương mục ngân hàng của mấy người này, khiến họ im lặng cuốn gói trở về, không đòi hỏi quyền làm người bú xua la mua. Hoa Kỳ sẽ tiếp nối.

Đây là bản đồ của khu dự trữ năng lượng lớn nhất thế giới mà ai cũng muốn chiếm đóng Source: www.thegeopolity.com. Nội Ấn Độ và Trung Cộng đã chiếm 3 tỷ người ở xung quanh vùng này.

Nhớ hồi nhỏ học lịch sử về đệ nhị thế chiến hay Napoleon muốn chiếm đóng Nga La Tư. Mình không hiểu Hitler đã ký kết hoà ước với Stalingrad nhưng sau đó lại xâm chiến xứ này dù biết mùa đông xứ này rất băng giá. Tò mò mình kiếm tài liệu để đọc thêm để hiểu rõ một tí lý do Putin đánh chiếm Ukraine và Âu Châu , Hoa Kỳ muốn làm cho Putin yếu kém đi.

Tuần vừa rồi các nhóm chống lại Hoa Kỳ và Âu châu họp mặt tại một xứ Đông Á, khó nhớ tên để viết cho đúng thì mình bắt đầu hiểu sơ sơ cuộc chiến tại Ukraine.

Trong cuốn “in the shadows of the American Century”, tác giả Alfred McCoy có nhắc năm 1904, ông Halford Mackinder, địa lý gia và chính trị gia, người Anh quốc đã tuyên bố; nếu Trung hoa nối kết với các kỹ nghệ của mõ dầu, khoáng chất thiên nhiên của vùng Tây-Á sẽ làm bá chủ thế giới.

Trong một bài nghiên cứu, ông Mackinder đã viết như sau: “whoever rules East Europe commands the Heartland; whoever rules the Heartland commands the World-Island; whoever rules the World-Island commands the World.”

Đọc cái này mình mới hiểu lý do Hitler đánh sang Ba Lan rồi đi luôn tới Stalingrad. Nếu đọc lại lịch sử thì đa số các đế quốc đều được dựng lên và tàn rụi từ khu vực này. Như đế quốc Mông cổ từ Trung hOa đến Áo Quốc, chiếm hết Nga la tư, Ba LAn, Hung Gia lợi ngày nay vào năm 1242. Chỉ khi Thành Cát Tư Hãn qua đời, mới kêu các tướng đang chinh phạt về triều, dẫn đến sự sụp đỗ của đế quốc này. Đế quốc Mông Cổ được xây dựng trên phương tiện di chuyển nhanh chóng là ngựa và cung tên.

Ông Mackinder là sử gia đầu tiên liên kết giữa địa lý và quyền lực. Ông ta cho rằng bản đồ quốc gia sẽ thành hình định mệnh của quốc gia đó. Hè vừa rồi mình đi chơi ở Thổ Nhĩ Kỳ, một quốc gia nằm giữa âu châu và á châu, mới cảm nhận được địa hình, địa lý chính trị như ông Mackinder nói cách đây 100 năm.

Đường rày xe lửa xuyên Tây Bá lỢi Á được xây dựng vào đầu thế kỷ 20, giúp chuyên chở các khoáng chất, từ vùng này về cho âu châu và Mạc Tư Khoa. Tương tự vào năm 1890, Alfred Thayer Mahan có viết tiếng “the influence of Sea Power upon history”, cho biết các quốc gia có hải quân mạnh, chiếm giữ các địa thế quan trọng trên thế giới. Thời trung cổ Mông cổ mạnh nhờ vào ngựa và cung tên.

Các cường quốc âu châu đi chiếm đóng các lãnh thổ có tài nguyên đem về cho cuộc cách mạng kỹ nghệ của họ, giúp họ giàu có hơn trước. Đọc tài liệu tây thì có một tên tây với vài tên lính đánh thuê pháp, vác theo vài khẩu súng đã hạ được thành nào của Việt Nam khi họ đánh chiếm Việt Nam, tìm kiếm tài nguyên cho đế quốc họ.

Trong vòng hai thập niên sau khi khối Liên sô giải thể, Đức quốc đã sử dụng dầu khí của Nga để phát triển công nghệ của họ và xuất cảng cho thế giới. Hôm trước, đọc báo âu châu, ông bộ trưởng kinh tế của Đức quốc kêu không có dầu khí của Nga thì nền kỹ nghệ Đức quốc xem như bỏ sọt rác. Đức quốc xuất cảng máy móc qua Trung Cộng. Nay hệ thống thông lưu này đang bị gián đoạn.

Họ cũng nói đến dân số của âu châu thì xem như vài chục năm nữa sẽ bị loại ra khỏi lịch sử của thế giới. Lý do là các xứ này không chịu sinh con đẻ cái. Tương tự Nhật Bản tỏng tương lai, không có người trẻ để thay thế thế hệ già. Sau đệ nhị thế chiến, chính phủ kêu gọi người Nhật Bản phá thai, không sinh sản nhiều để phát triển và tái thiết đất nước họ với sự trợ giúp của Hoa Kỳ. Trung Cộng cũng lầm vào tình trạng tương tự với chế độ một con.

Vấn đề là không ai muốn sinh sống tại vùng Tây Bá Lợi Á băng giá này cả. Do đó họ phải làm các trại cải tạo ở vùng này để đày người chống đối, phạm tội ra đây để lao động. Ai cũng muốn sống gần các bờ biển ấm áp phía Âu châu hơn. Ngày nay, họ cho người Tàu vào vùng này để lao động, người Tàu đông hơn người nga rất nhiều.

Ông Mackinder không tiên đoán về sức mạnh của máy bay vì dạo ông ta còn sống, máy bay còn thô sơ. Ông ta chỉ nói là các ngựa, lạc đà đã giúp thành hình đế quốc Mông Cổ. Sau này thì nói đến xe hoả sẽ giúp các cường quốc mạnh lên để chiếm đóng các nước yếu như các nước âu châu khác có hải quân mạnh để di chuyển khắp năm châu, đánh phá, chiếm các thuộc địa.

Trong đệ nhị thế chiến, không quân của Đức quốc xã đã thua trên bầu trời Anh quốc, họ mất đi cơ hội đánh chiếm Anh quốc đưa đến thất trận. Hoa Kỳ sử dụng không lực của họ để bỏ bom các thành phố kỹ nghệ của Anh quốc và chơi hai trái bom nguyên tử xuống Nhật Bản. Ngoài ra về hải quân, Nhật Bản đánh Chân Trâu Cảng bất thình lình nhưng may cho Hoa Kỳ và thế giới là đội Hải quân của họ hôm ấy đi tập ngoài khơi xa mà tình báo của họ không biết. Không quân Nhật Bản không phá huỷ được Hải cảng này nên 6 tháng sau Hoa Kỳ có thể sửa chửa lại tất cả tàu chiến của mình, ngoài trừ hai chiến hạm, nay làm viện bảo tàng cho du khách viếng thăm.

Học sinh mỹ được dạy ở tường là Nhật Bản đánh phá Trân Châu Cảng, khiến Hoa Kỳ phải tham gia thế chiến thứ 2 nhưng không dạy lý do nào khiến Nhật Bản đánh phá Hoa Kỳ. Vì bị Hoa Kỳ cấm vận không cho các nước có dầu hỏa bán cho Nhật Bản.

6 tháng sau, Hoa Kỳ trả lễ, lừa hạm đội Nhật Bản vào Midway rồi đánh chìm 4 hàm không mẫu hạm của Nhật Bản, khiến đội Thần phong dẹp tiệm. Hoa Kỳ chơi 2 trái bom nguyên tử khiến Nhật Bản đầu hàng.

Vào thập niên 50, các tàu chở hàng hoá Cargo khởi đầu bởi Malcom McLean, đi khắp thế giới tạo ra một kỹ nghệ xuất nhập cảng, di chuyển hàng hoá nhanh chóng toàn cầu.

Ngày xưa, học lịch sử về hai thế chiến, thế chiến thứ 1 giữa hai khối. Một là có lãnh thổ nhiều (Đức quốc, Áo-Hung) đối với khối có sức mạnh về hải quân (Anh quốc, sau mới đến Hoa Kỳ). Mình nhớ khi học Hải quân Nhật Bản đánh thắng Nga hoàng, khiến người á châu bị tây phương đè đầu, hãnh diện, tạo ra phong trào Đông Du như ở Việt Nam.

Nếu chúng ta nhìn bản đồ thì hai căn cứ không quân lớn nhất của Hoa Kỳ ở hải ngoại là Ramstein (Đức quốc) và Okinawa (Nhật Bản), nằm trên và dưới vùng Đảo Thế giới, kiểm soát vùng này với không lực của họ. 

Mình đọc tài liệu thì khi khủng hoảng vịnh COn Heo ở Cuba, các pháo đài B52 của Hoa Kỳ tại Đức quốc và Okinawa, đã sẵn sàng bay tấn công Liên Xô. Cuối cùng ông Kennedy vẫn không nghe theo lời đám diều hâu trong nội các của ông ta, cuối cùng bị ám sát cho rảnh nợ.

Các sử gia cho rằng các cuộc chiến ở thế kỷ 20 như Triều Tiên, Việt Nam, Á Phú Hãn, trung đông,.. để khiến Liên Xô bận biệu, tránh sự hợp tác của Nga, Trung Cộng và Ba tư, nổi dậy từ vùng Heartland này. Cuộc họp mặt vừa qua của mấy nước trong vùng này đã nói lên sự lo ngại của Hoa Kỳ và các quốc gia âu châu. Nay ông thần Thổ Nhĩ Kỳ, thành viên của NATO, muốn tham gia tổ chức này. Chán Mớ Đời 

Chủ nghĩa “containment” của ông George Kennan, bị ảnh hưởng rất nhiều bởi lý thuyết của ông Mackinder, nhằm ngăn chận sự bành trướng của Liên Xô ở thế kỷ 20.

Bản đồ một vành đai, một con đường của Trung Cộng nhằm liên kết 3 tỷ người đúng hơn là bao vây vùng Đông Á. Vừa đường xe hoả và đường biển. Các hải cảng cho phép tàu của Trung Cộng cập bến. Đưa các khoáng chất về Trung Cộng để phát triển công nghệ của họ. Mình có xem một phóng sự, được biết ngày nay người Tàu sang vùng Tây BÁ Lợi Á làm việc rất nhiều. Một mai kia sẽ dành đất cho Trung Cộng, vì ít có người nga sinh sống tại vùng này.

Mình nghe đến Trung Cộng thành lập chương trình Một vành đai, một con đường, tạo dựng lại con đường lụa khi xưa. Mục đích là để thống nhất 3 tỷ người, xem như 1/2 dân số toàn cầu của vùng có tài nguyên thiên nhiên 50% của thế giới. Có lẻ vì vậy mà cuộc chiến Ukraine đã xẩy ra và hai bên dốc toàn lực để đánh bại đối phương. Chỉ có dân Ukraine, đánh đấm để cho các nước khác hưởng lợi như Việt Nam khi xưa đánh cho mỹ cút nguỵ nhào. Dân mình chết cả hai bên rốt cuộc chả được gì. Chán Mớ Đời 

Sau khi cuộc chiến kết thúc, tổng thống Ukraine sẽ có chung số phận như Ngô Đình Diệm, Phác Chánh Hy…để loại trừ các chứng nhân. Khi hết mùa săn bắn thì thợ săn giết cho săn để khỏi tốn công nuôi và sợ bị cắn.

Người ta đưa ra những ước tính nếu Trung Cộng đánh chìm các hàng không mẫu hạm của Hoa Kỳ thì thế giới nhất là Hoa Kỳ sẽ ra sao? Đế quốc nào cũng sẽ tàn theo thời gian.

Mình là công dân Hoa Kỳ nên muốn Hoa Kỳ thắng trong cuộc chiến này để có cuộc sống yên bình khi về hưu nhưng nếu Hoa Kỳ và tây âu thua trong trận này thì hơi mệt.

Mình thấy trên mạng, người Việt có hai khối: bên ủng hộ Ukraine và bên ủng hộ Putin. Họ chửi nhau là bò vàng và bò đỏ. Thật ra bò vàng hay bò đỏ đều là bò cả, không khác nhau, chỉ khác màu. Nghe nói có ông nào ở Việt Nam kêu một ông thầy tu nào là ngu như bò, bị đi tù đến mấy năm. Không nên chửi nhau vì chả ăn nhập gì đến quyền lợi Việt Nam cả. Chán Mớ Đời 

Hà Nội cũng nằm trong thế khó khăn vì không thể ngã bên nào cả vì chưa biết ai thắng bại. Putin kêu không bán dầu cho Châu Âu nữa là mùa đông này dân âu châu chới với. Bắt đầu có sự rạn nức trong khối âu châu, Ý Đại Lợi đi tiên phong, muốn bỏ cấm vận.

Vấn đề là trong cuộc chiến dành ảnh hưởng này, dân Ukraine sẽ chết cho chúng ta sống an bình. Việt Nam sẽ làm gì để có thể dựa theo kết quả mà đi lên thay vì thụt lùi như năm 1975. Hay lại bỏ mất cơ hội này.

Mình thì theo dõi hai bên, đọc tin tức của hai bên để có cái nhìn trung thực hơn thay vì nghe tuyên truyền. Tìm cách để đầu tư vừa Trung Cộng vừa Hoa Kỳ để không bị lỗ sạt gạch. Hoa Kỳ và đồng minh chả để ý gì đến nhân quyền gì cả, họ chỉ rêu rao để bảo vệ quyền lợi của họ. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hồ Mammoth 2022

 Tuần này, đồng chí gái tổ chức với mấy người bạn đi viếng các hồ của vùng Mammoth, Cali. Chỗ này, gia đình mình có đi lâu rồi nhưng gây ấn tượng nhiều cho đồng chí gái nên mấy người bạn kêu tổ chức đi. Nhóm 10 người, 3 trai 7 nữ. Tụi này mướn chiếc xe van 12 chỗ rồi mấy ông thay nhau lái.

Trên chuyến xe đò Thái Sơn từ quận Cam đến Mammoth Lakes, mình và anh bạn tên Thái lái nên cả nhóm gọi xe đò Thái Sơn cho hợp với văn hoá bình dân của mình. Đồng chí gái mua một cái máy gọi là Karaoke Box, với hai microphone, đem lên xe, cả đám thay phiên hát karaoke. Cứ mở điện thoại ra rồi liên kết qua Răng Xanh là hát như ở nhà. Hành khách trên xe đò Thái Sơn rất vui, vổ tay lia lịa, quên đường dài.

Đang chạy qua thành phố Adelanto, bổng nhiên thấy bên phải, một ngôi chùa Việt Nam, có tên Chân Nguyên, nên quay đầu lại, chạy vào viếng chùa. Chùa này to, tọa lạc trên độ 4-5 acres. Mấy bà mấy ông đi chụp viên ở khuôn viên chùa. Mình đi lạy bàn thờ mấy ông tướng và tá Việt Nam Cộng Hoà đã tự tử ngày 30 tháng 4, năm 1975. 

Xong thì thấy trai đường nên bò vào. Gặp hai ông thầy, một ông gốc Quảng Trị và một ông gốc người Nam, đang ngồi ở bàn ăn, hỏi thăm chùa được xây đâu trên 14 năm rồi. Thầy lập ra chùa này đã viên tịch, hai thầy về đây trù trì. Hai thầy hỏi mình sang đây bao lâu, mới khám phá ra hai thầy khi xưa ở trong quân đội. Sang Hoa Kỳ thì giác ngộ Tứ Diệu Đế nên xuất gia đi tu.

Mọi người vui vẻ đến hồ Chrystal

Thầy hỏi đã lạy Phật Bà chưa thì mình nói dạ chưa, ở mô? Ông ta nói ngoài khuôn viên. Lúc đó mình xin phép đi lạy phật vì chỉ mới vô chỗ thờ các người chết. Đi vòng vòng ra phía trước chùa thì thấy đủ phật, có tượng phật bà to cao, mình khấn vái cho gia đình được bình an và mẹ và các em cháu ở Việt Nam được khoẻ mạnh luôn.

Rồi viếng chánh điện, sau đó thì quay lại trai đường, nói chuyện thêm với hai thầy. Thấy hai thầy đang ăn, phải ngưng nên mình xin phép kiếu từ, hẹn khi mô có dịp lên đây sẽ ghé thăm chùa. Hai thầy kêu ở lại dùng trai nhưng không có cơm, chỉ có mì gói. Mình xin lỗi vì đồng chí gái và mấy người bạn đang tạo dáng. Cả đám 10 người mà chỉ có mình gặp được hai ông thầy cho thấy phải có duyên mới gặp nhau. 

Cuộc đời mình lạ lắm, cứ loay hoay gặp toàn linh mục, mục sư và thầy chùa. Mình rất thích ngôi chùa này, hơi xa nhưng có dịp mình sẽ lên đây chơi, hầu chuyện hai ông thầy trù trì.

Xe tiếp tục chạy, ban nhạc karaoke viện dưỡng lão lại tiếp tục mấy show khác. Hát xong thì đói, họ chia nhau bánh mì thịt bolsa, trong khi mình thì lái xe. Chán Mớ Đời 

Chùa Chân Nguyên ở Andelanto, cạnh thành phố Victorville độ 5 dặm.

Ăn xong lại hát, hát khát thì lại uống nước, uống nước xong thì kêu bác tài, cho đi tiểu. Quên, nhờ mót tiểu mà thấy chùa Chán Nguyên, thì quay đầu, cho mấy bà đi xả sú-bắp. Như vậy mình có duyên gặp được hai ông thầy trù trì. Hôm trước, chạy lên đây để xem hai căn nhà có 8 con heo, có chị bà con của đồng chí gái, dẫn đi ăn phở, nói chùa Chân Nguyên này linh lắm, ai cầu chi được nấy. 

Đồng chí gái và mấy bà bạn trước hồ ở Mammoth

Nói về hai căn nhà trên 2 mẫu đất, mình xem báo cáo của Title Insurance thì chủ bán, sắp bị chủ nợ xiết nhà vào cuối tháng này. Chủ nhà nợ $152,000, thiếu thuế điền thổ $12,000. Mình tính mua cái nợ giá $140,000, trả thuế $12,000 rồi bán cho hai cặp vợ chồng muốn mua với giá $175,000. Nghĩ đi nghĩ lại, mình kêu chuyên viên địa ốc của mình là thôi, không mua nữa. Chủ nhà bị xiết nhà vì người mướn không trả tiền mà tình hình địa ốc đang xuống nên không mua việc nữa. Thêm người mướn nhà có súng, nghe ông hàng xóm nói họ vác súng ra đòi bắn. Làm mấy người mình hỏi lấy heo, buồn 5 phút.

Xe chạy đến nhà mướn qua AirBnB, rộng rãi. Sau khi dành phòng xong thì mọi người xông vào ăn bún riêu của đồng chí gái nấu. Bữa ăn ấn tượng nhất là hôm qua ăn canh chua và cá hồi cuốn rau. Cực đỉnh! Mình còn thấy nồi phở, chắc để hôm nay, ăn bữa cuối cùng vì ngày mai chạy về. Tối nay thì ăn phở cho đêm cuối cùng.

Hôm qua đi viếng hồ nước mặn, Mono Lake, sau đó ghé vào chỗ nghỉ ngơi ăn trưa ở cạnh đường 395. Mọi người tiếc là quên không đem theo cây đàn. Trong xe thường là có cái đàn thung, chán karaoke thì hát đàn thùng. 

Sau đó đến chỗ để leo đường mòn đến hồ Chrystal. Hồ ở đây nhiều lắm nên mới được gọi là Mammoth Lakes. Mấy hồ kia thì đi bộ, đi xe buýt điện viếng thăm, còn hồ Chrystal thì phải leo núi, cao độ 800 feet, sau đó lại đi xuống núi để đến hồ. Có hai chị bạn đi không nổi, mới được hai trăm thước là ngồi thở nên ở lại chờ. Cả bọn leo lên.

Mình đang tập leo núi để hai tuần nữa leo núi Kilimanjaro, phi châu mà phải leo một đoạn, rồi đứng đợi cả đám, khi ra hiệu cho họ biết là mình dọt lên nữa. Cuối cùng nghe một chị kêu xa quá, chắc đi không nổi nên mình đoán cả đám chắc bỏ cuộc. Mình đi một mạch lên đỉnh thì gặp bà mỹ, đang mò mò tìm gì. Mình hỏi thì bà kêu mất cái nhẫn cưới chi đó hôm qua, trời tối. Ông chồng chửi thề quá nên phải bò lên đi kiếm nhẫn cưới như mò kim. Chán Mớ Đời 

Mình xuống hồ chụp hình cho cái App AllTrails. Xong bò lên lại vì sợ cả đám đã về lại, thêm hai chị bạn không leo được, sợ lạnh vì mình giữ chìa khoá. Lên tới đỉnh rồi đi xuống một tị thì gặp đồng chí gái và cả nhóm đang đi lên nên đành đi ngược lại với họ. Sau màn chụp hình tạo dáng, bắt đầu leo đốc lại rồi đi xuống núi. Ai nấy đều đừ, ít nói. Hết karaoke. Về nhà ăn cơm tối xong là đi ngủ.

Nay tính đi leo núi chút đỉnh chỉ lên có 300 cao bộ anh, hôm qua 800 bộ anh. Hy vọng mọi người có thể đến nơi.

Đi đến đường mòn dẫn đến Devil Prospites, rất lạ. Loại đá được thành hình bởi núi lửa, được bà park ranger to như cái thùng tôn-nô, giải thích hiện tượng, bà đi không nổi, lắc tới lắc sau. Chán Mớ Đời 

Mấy bà leo lên được trên đỉnh 300 cao bộ nhưng cứ chụp hình tạo dáng nên mình đi vòng vòng 3 lần mới thấy mấy bà đi xuống. Ghé lại cái hồ trên đường đi, ngồi ăn trưa, nơi bàn cạnh hồ. Viếng làng Mammoth, rồi đi xe buýt vòng vòng rồi về ăn phở. Mai về sớm để tránh bị kẹt xe. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Sắc luật 14067 và ảnh hưởng

 Ông Biden mới ký executive order #14067, giới truyền thông hoan hô nhưng nếu xét kỹ có lẻ chính phủ có một agenda khác với đạo luật này, kiểu dương đông kích tây. Các chuyên gia cho biết nếu chúng ta chịu khó đọc kỹ lưỡng thì có lẻ chính phủ đang tăng tốc để thành lập ngân hàn trung ương về digital currency (tiền kỹ thuật số).

Trung Cộng đã thử tiền này trước thế vận hội mùa đông Bắc Kinh, các quốc gia âu châu và Hoa Kỳ cũng đang muốn sử dụng loại tiền tệ này, để dễ kiểm soát người dân của nước họ. Gần đây, chúng ta thấy tin tức người Tàu ở Trung Cộng, không chịu đóng tiền mượn ngân hàng để mua nhà. Để mình giải thích.

Tại Hoa Kỳ, người Mỹ muốn mua nhà mới thì ra chỗ công trường, thường họ làm mấy căn nhà kiểu mẫu, cho mình đi xem. Nếu thích thì vào văn phòng, xem bản đồ thiết kế để xem căn nào rẻ hay đắt tuỳ hướng, đất rộng hay hẹp để chọn. Khi đã chọn thì họ bắt mình đặt cọc, đại khái 1% hay 2% số tiền của căn nhà sau khi xây xong. Điển hình, mua căn nhà #20, lô B, giá $500,000. 2% là $10,000. Người mua phải ký giấy tờ muốn mua căn nhà đó, và ký tấm ngân phiếu $10,000. 6 tháng sau, nhà xây xong thì họ mượn ngân hàng 80% hay $400,000 và đặt cọc $100,000.

Vì lý do gì đó, mất việc hay vợ chồng cãi nhau, không mua nữa thì mất số tiền đặt cọc. Trước đây, có nhiều người có tiền, cứ đi mua nhà, đặt cọc $10,000 cho mấy căn rồi tước khi mua, họ xoay qua bán lại cho người nào muốn mua. Điển hình là nhà hiện tại bán $500,000 nhưng đang lên nên 6 tháng sau có thể lên độ $550,000. Người đặt cọc $10,000 xoay qua bán $550,000, bỏ túi $50,000. Sau này, họ cấm bán lại nên hết chơi trò đặt cục gạch rồi ai đến cần mua vé xe đò sớm thì bán lại chỗ cục gạch của mình.

Ngược lại bên Trung Cộng thì người Tàu muốn mua một căn hộ mới thì họ giao cho nhà developer $100,000 và mượn ngân hàng $400,000 để đưa cho nhà thầu xây cất. Xem như chưa dọn vô mà đã phải đóng tiền hụi chết rồi. Do đó công ty địa ốc thứ 3 của Trung Cộng mang tên Evergrande đang bị phá sản, không có tiền trả nợ khiên những người đặt tiền mua nhà, kêu không trả ngân hàng. Họ lo ngại là các công ty địa ốc bị phá sản không ai giao nhà cho họ.

Họ đi xe lửa đến các vùng khác để kêu gọi người mua nhà ở nơi khác không đóng tiền nợ cho ngân hàng. Trung Cộng có hệ thống social Credit, tín dụng công dân ưu tú. Muốn mua vé xe lửa để đi đến chỗ khác, thì không được mua vé vì hiện lên đèn đỏ. Chán Mớ Đời  

Trước khi mình đi chơi, nghe nói mấy ông tài xế xe vận tải ở Gia-nã-đại, đình công đủ trò. Thủ tướng Gia-nã-đại trốn, để một phó thủ trưởng Christopher Freeland ra lo vụ này. Ông ta ra lệnh các ngân hàng đóng băng các trương mục ngân hàng của các tài xế này. Họ không được rút tiền để trả biên lại, nuôi vợ con,.. nên khi mình về lại Hoa Kỳ thì vụ xe vận tãi chìm trong quên lãng. Các tài xế, không rút lui thì tài khoản ngân hàng bị đóng băng. Xong om

Vấn đề là tiền kỹ thuật số, trong tương lai sẽ được các quốc gia sử dụng như Thuỵ Điển đi tiên phong, không còn tiền tươi nữa. Họ kêu để dễ kiểm soát những ai trốn thuế, trả tiền tươi như trên thực tế để kiểm soát người dân như trường hợp Gia-nã-đại vừa qua.

Trong tương lai nếu mình muốn rút tiền tươi từ ngân hàng thì hơi mệt. Họ sẽ hỏi đem giấy khai sinh, 5 người chứng nhận mình là công dân mỹ,… chính phủ sẽ tìm cách loại trừ hết tiền mỹ kim bằng giấy. Có thể họ sẽ thành lập một uỷ ban để lo vụ thu hồi tiền giấy. Một người Mỹ hay người ở Việt Nam, không thể nào giữ tiền ngoại tệ. Ngoại tệ là chính phủ kiểm soát hết.

Trong hệ thống mới, sẽ bớt các cò ở giữa. Thí dụ ngày nay, chúng ta ăn tô phở. Trả $12 bằng thẻ tín dụng. Chủ tiệm chặt thuế, rồi chúng ta cà thẻ hay gõ cái tích trên cái máy. Tiền sẽ được công ty thẻ tín dụng Visa, MC hay AE,… thu 3%. Sau đó họ gửi cái biên lai về cho mình với tiền lời 21%, nếu mình trả trễ 1 ngày. Để làm tính. Mình mua tô phở giá $12.00, tiền thuế 7.75% là $0.93, cho tiền boa $2.7 nữa vị chi $15. Công ty tín dụng chặt 3% số tiền là $0.45. Chủ bán phở còn lại $14.55. 3 tháng sau mới viết cái ngân phiếu gửi cho chính phủ vì có giấy tờ, còn nếu trả tiền tươi thì chính phủ không bao giờ nhìn thấy thuế vì chủ tiệm phở làm nhem tờ biên lai với hành trần nước béo.

Nay chính phủ làm hệ thống tiền tệ kỹ thuật toán thì ngay tức khắc mình trả tiền là 7.75% thuế bay vào quỹ của chính phủ. Mấy ông ngân hàng chỉ ăn tiền lời trên người khách hàng.

Có lẻ cái nguy hiểm nhất là chính phủ biết rõ chúng ta, ngoại trừ chúng ta tắt điện thoại, không cầm theo vì họ đều theo dõi chúng ta với kỹ thuật toán. Cứ tưởng tượng chúng ta viết gì trên mạng xã hội, họ đều ghi nhận cả như ngày nay, bắn các quảng cáo, bú xua la mua.

Vấn đề là chính phủ buồn đời, đóng băng trương mục của người dân là đời em cô đơn nên yêu ai cũng cô đơn. Trường hợp này đã từng xẩy ra trong quá khứ. Vào năm 1933, chính phủ ra lệnh người Mỹ phải nộp vàng của họ cho chính phủ, được cái là chính phủ hoàn tiền. Ngược lại trong cuộc chiến thế giới thứ 2, sợ người Mỹ gốc Nhật Bản hay Đức quốc, làm gián điệp cho Nhật Bản và Đức quốc, chính phủ mỹ lùa các người gốc Nhật Bản và Đức quốc vào các trại tập trung, vớt hết đất đai của họ.

60 năm sau, chính phủ mỹ mới lên tiếng xin lỗi gia đình các người này nhưng đất đai của họ đều bị mất cả. Năm kia mình có đi bộ trên vùng Palo Verde, buồn đời vào viện bảo tàng khu vực này thì chới với. Đất đai giàu có vùng này, khi xưa thuộc các gia đình nông dân Nhật Bản và Mễ tây cơ nhưng thế chiến thứ 2 bị tịch thu và sau đó người Mỹ trắng lấy luôn đến nay. Nay thì giá đắt hơn kim cương. Báo chí có nói đến vụ một gia đình nông dân người da màu, bị tịch thâu đất đai. Nay mới được đền bù, trả lại, giá đâu $180 triệu đôla.

Thử hỏi, chính quyền đương thời là cộng hoà hay dân chủ. Họ muốn đàn áp đối phương. Anh A  chán chính phủ B nên tặng tiền giúp anh B tranh cử, chống anh À. Họ biết được nên đóng băng tài khoản của anh A thế là ngọng.

Vụ covid, cá chính phủ bắt mọi người chích, nếu không thì không được du lịch, đi làm, đủ trò. Vấn đề là có nhiều người chích 3, 4 mũi vẫn bị dính covid là sao. Cho thấy chích ngừa không bảo vệ, ngăn ngừa bệnh dịch lây lan. Nay họ mới hiểu ra nên hoan hô hai ông bác sĩ ở Cali, bị chửi bới khi họ quay video nói vào năm 2020 là các ngăn sống cấm chợ, không đúng.

Xứ Haiti nghèo không có tiền chích ngừa cho dân họ, vẫn sống phây phây, chả có bệnh dịch lan tràn gì cả. Một năm có đến hơn 600,000 người Mỹ chết vì bệnh cúm, dù có chích ngừa. Có hai ông bác sĩ kêu gọi là không nên chích ngừa, đủ trò, truyền thông không cho họ nói. Mình có xem trên YouTube thì nay chứng minh họ đã đúng. (Còn tiếp)

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Nổi đau còn dài

Dạo này, mình bán mấy căn nhà xa, khu rẻ tiền, để mua mấy căn hộ gần nhà, kiểu nâng cấp danh mục đầu tư. Đi học, người ta dạy khi nhà cửa lên thì bán mấy nhà ma chê quỷ hờn, để mua mấy căn ở khu sang trọng hơn.

Vấn đề là các người thuê nhà. Mình bán, kiếm tiền bỏ chạy, còn họ thì bị chủ mới tăng tiền nhà như điên, hay báo phải dọn ra trong 60 ngày nên họ rên với mình. Có bà rên, kêu tên chủ mới gian ác, tăng tiền từ $1,250 lên $1,700, đành chịu vì không có nhà để dọn ra mà lại đắt hơn. Nay họ mới thấy mình là tốt. Trước đây họ kêu ca này nọ.

Sáng nay tên chuyên viên địa ốc, nhắn tin cho mình, kêu một bà thuê nhà, kêu chủ mới, tiếp tục cho họ thuê với giá rẻ, chủ mới có thể khấu trừ thuế. Mình nói chuyện với bà chị dâu của bà ta, kêu là bà ta dọn vào nhà của bồ mới, nay chỉ có ông anh ở nên báo cho chủ nhà mới. Chán Mớ Đời 

Nói cho ngay, mấy người mướn nhà có máy truyền hình to và mới hơn ở nhà mình. Họ chạy xe xịn không. Mỗi lần mình thấy họ mua xe xịn là mình biết trong tương lai sẽ đuổi họ. Họ đi làm, kiếm được job mới, thấy đời lên hương nên mua xe xịn để chạy lấy le, tạo dáng.

Vấn nạn là họ không hiểu số tiền họ phải trả khác với tiền họ làm ra. Điển hình, nếu họ phải trả $500/ tháng, họ không hiểu hay không biết là để có $500, họ phải đi làm $900, rồi đóng tiền thuế đủ trò, còn lại $500. Do đó tháng đầu tiên, họ vui vẻ, ăn mừng nhưng đến tháng sau là bắt đầu thấy thiếu tiền. Họ phải giữ chiếc xe để đi làm nên thiếu tiền nhà và cứ như thế đến tháng thứ 3 là bị đuổi nhà.

Hôm qua, báo cáo cho biết lạm phát tại Hoa Kỳ trên 8.1% khiến thị trường chứng khoán xuống hơn 1,000 điểm. Vấn đề là còn xuống nữa sau cuộc bầu cử tháng 11 này. Xem phần địa ốc thì cho thấy SPDR Fund (XLRE) đã xuống 16% năm nay.

Thiên hạ kêu gào là Cali cần thêm nhà cửa nhưng lạm phát lên mà FED đang tìm cách dập tắt lò lửa lạm phát đang bùng nổ từ mấy năm qua. Năm ngoái, tiền lời đâu 2.7% trung bình, hôm nay là 5.9% cho người bình thường, có tín dụng tốt. Hôm qua nói chuyện với chị mượn nợ ngân hàng cho mình. Chị ta nói cái nợ 1.5 triệu mà chị ta làm cho mình được 4.5% hồi đầu năm, nay phải trả 8%. Tuần sau còn lên nữa. Chán Mớ Đời 

Đừng tính trường hợp Cali vì khác biệt, đại loại nhà trung bình tại Hoa Kỳ nay có giá là $440,000. Nếu tiền lời như năm ngoái 2.7%, tiền trả ngân hàng là $1,780/ tháng. Nay tiền lời lên 5.9% thì phải trả $2,440/ tháng, gia tăng trong vòng 1 năm 37%. Xem như lên 1/3 quá nhanh. Nổi đau của những người đợi tiền lợi xuống thấp hơn để mua nhà hay tái tài trợ.

Cuối thập niên 70 và đầu 80, cho thấy tiền lời chính phủ cao gấp đôi lạm phát

Xem các biểu đồ thời ông tổng thống Carter lên ngôi, mà người Mỹ nhớ suốt đời vì lạm phát và tiền lời lên như điên, gần 20%. Chúng ta thấy chỉ số CPI vào năm 1980-1981 cao hơn tiền lời của FED. Sau đó tiền lời phải lên cao để giảm lạm phát trong vòng 16 tháng. Các chuyên gia kinh tế đối chiếu với ngày nay thì rùng mình.

Nay xem thử biểu đồ CPI và tiền lời của FED từ mấy năm qua. Ta thấy năm 2020, bị covid, cả hai biểu đồ đều gần nhau nhưng từ 2 năm nay CPI, lạm phát gia tăng lên đến 9% nhưng tiền lời vẫn ì-ạch gần 0% suốt hai năm 2020-2022, đến năm nay mới bò lên khiến thiên hạ khóc như điên.

Mấy năm vừa qua, ngồi trên xe, đi đâu với mụ vợ. Đồng chí gái đều mở Zillow ra xem để coi nhà lên bao nhiêu. Nay không thấy cô nàng mở ra nữa. Chán Mớ Đời 

Cho thấy muốn hạ lạm phát thì chính phủ phải tăng tiền lời. Tăng tiền lời có nghĩa tiền trả hàng tháng cho nợ ngân hàng lên cao, không ai mua nên giá nhà xuống. Địa ốc xuống sẽ kéo theo các ngành liên quan đến xây cất. Thợ xây cất sẽ bị sa thải, người ta sẽ bán ít các trang trí nội thất, công nhân sẽ bị sa thải, ít mua xi măng, gạch đá,…công nhân sẽ bị sa thải... ngân hàng sẽ tịch thâu nhà của những ai không trả tiền nợ ngân hàng. Nếu để lâu sẽ có bạo loạn.

Công ty không muốn mượn tiền với tiền lời cao để đầu tư thêm, sẽ sa thải công nhân, làm dây chuyền, đưa đến suy thoái dài 1 hay 2 hoặc 3 năm, khó đoán được. Người Mỹ hay nói đừng bao giờ tiên đoán, chuẩn bị sẵn sàng cho mọi tình huống. Nếu lịch sử lập lại như năm 1980 thì nổi đau sẽ rất dài cho người Mỹ trong những năm tới.

Mình viết ra đây để có một khái niệm cho 2 năm tới. Hôm qua nói chuyện với một tên bạn, hắn kêu năm ngoái, tiền lời rẻ, hắn tái tài trợ lại hết mấy căn nhà, rồi bỏ vào trái phiếu, đủ lời để trả các căn nhà. Được một ngày đẹp trời. Nhà xuống rồi lại ra khơi bắt cá.

Mình suy nghĩ, nếu không kiếm được nhà tốt để mua thì sẽ đóng thuế, tiền còn lại đẻ dành, đợi khi nào xuống thì tha hồ mà chọn lựa nhà đẹp để mau lại như năm 2009-2010. Mua bây giờ thì sang năm giá nhà sẽ xuống như mình đóng thuế, phải đi ra toà để đuổi mấy người mướn nhà, sửa chửa lại mất công.

Tính mua DST để khỏi đóng thuế nhưng thấy cũng sẽ lâm vào tình trạng như trên, giá sẽ xuống, không như mấy năm qua nên đang dự tính đi chơi sang năm với vợ cho khoẻ đời. Tháng 2, hái bơ xong là mình leo SƠn Đòng, sau đó đi Thái Lan, MÃ LAi. Trên đường về mỹ, sẽ ghé qua Nhật Bản cho đồng chí gái ngắm hoa Anh Đào như năm 2019, mình đã đi với mẹ mình.

Sau đó có lẻ sẽ đi âu châu thăm bạn bè cũ, cuối năm sẽ leo núi ở Á Căn Đình. Có thể dẫn đồng chí gái viếng thăm Machu Pichu và đi Galapagos, Ecuador.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

FDIC là gì?

 Dạo mình mới sang Hoa Kỳ, vào ngân hàng là thấy tấm bảng to như nấm để chình ình, FDIC, (Federal Deposit Insurance Corporation). Hỏi bọn mỹ thì chúng kêu bỏ tiền trong ngân hàng thì phải lựa ngân hàng nào được bảo hiểm của FDIC thì mới dám gửi tiền nếu không có thể trắng tay, khiến mình thất kinh. Vấn đề là các ngân hàng có bảo hiểm của liên bang này thì tiền lệ phí khá cao so với những ngân hàng nhỏ hơn.

FDIC là một cơ quan độc lập bảo kê ngành ngân hàng, điểm quan trọng nhất là bảo hiểm tiền của người Mỹ bỏ vào quỹ tiết kiệm trong trường hợp ngân hàng bị phá sản hay thua lỗ. Ngoài ra, cơ quan này còn có trách nhiệm kiểm soát các hoạt động của các ngân hàng trên toàn nước mỹ để xem họ có làm ăn bất chính hay không. Cơ quan này không phụ thuộc vào Quỹ Dự Trữ Liên Bang.

Vào ngân hàng nào cẫng thấy mấy bảng hiệu này.

Ngoài ra cơ quan này còn kiểm soát các dịch vụ ngân hàng, đúng theo luật ngân hàng như Fair Credit Billing Act, Truth Social in Lending Act, cho vay không phân biệt chủng tộc, màu da, hay Fair Dept Collector Practices Act, xem họ có vi phạm lỗi lầm khi tìm cách lấy tiền lại của khách hàng,.. 

Trên thực tế thì vấn nạn này vẫn còn áp dụng. Người da màu, thường không có tiền, mua nha ở các khu vực kém an toàn thì không được ngân hàng cho vay. Nếu cho vay thì tiền lời cắt cổ. Hôm tước đọc báo, thấy một cặp vợ chồng da màu, thưa kiện vì ngân hàng định giá căn nàh của họ ít hơn hàng xóm mỹ trắng đến 30%.

FDIC có văn phòng chính ở Hoa Thịnh Đốn, có hội đồng quản trị gồm thành viên của Office of the Comptroller of the Currency và Consumer Financial Protection Bureau.

FDIC chỉ bảo vệ quyền lợi khách hàng của các ngân hàng còn các Credit UNion Bank thì có National Credit UNion Administration (NCUA) lo. Credit Union là những ngân hàng nhỏ, không vì lợi nhuận. Được thành lập với các công đoàn, để giúp cho thành viên của họ. Cho vay rẻ hơn các ngân hàng vị lợi.

FDIC bảo vệ tiền của người Mỹ bỏ trong ngân hàng mỹ như:

Trương mục cá nhân hay thương mại, trương mục tiết kiệm, MOney Market, Certificate of Deposit (CD) cashier Check, MOney Order do ngân hàng phát hành. FDIC không bảo hiểm các cổ thiếu, trái phiếu, những trương mục đầu tư.

Vấn đề là FDIC chỉ bảo kê mỗi trương mục tối đa là $250,000. Nếu bỏ hơn thì vẫn được trả $250,000 mà không phải đưa liền, tuỳ theo cơ quan này có tiền hay không nhưng chắc chắn sẽ trả. 10 tháng, 20 năm sau không ai biết.

Như mình đã kể về FED, ngân hàng có quyền cho vay 8-10 lần số tiền mà họ có dự trữ. Nghĩa là nếu mình bỏ tiền $1,000 vào quỹ tiết kiệm, hay CD, 1, 2 năm mới lấy. Họ cho mình 1% tiền lời thì họ có thể cho vay $8,000 -$10,000 tuỳ theo ngân hàng. Trước năm 2008, họ có thể cho vay đến 20 lần số tiền dự trữ nên khi màn đêm buông xuống thì banh xác hết.

Có anh bạn kể làm tiền nhiều quá trước năm 2007, nên bỏ vào ngân hàng. Khi thấy khủng hoảng tài chánh năm 2008, may quá anh ta lấy CD ra trong khi ông anh rể kẹt trong đó mấy trăm ngàn, và FDCI trả lại $250,000 trong vòng 18 tháng.

Do đó, ông Larry có $800,000 tiền tươi để mua nhà trước khi ông ta chết, bỏ vào 5, 6 ngân hàng khác nhau để lỡ bị lộn xộn, không mất vốn hết. Mỗi nhà bank, chỉ để dưới $250,000 thì khi khủng hoảng tài chánh thì có thể rút ra cả hai hay nhiều ngân hàng. Còn bỏ vào một ngân hàng hết thì chỉ được lãnh có $250,000 là tối đa.

Điển hình là nếu chúng ta bỏ vào ngân hàng $200,000, sữa bao nhiều năm, tiền lời lên $12,000 thì chúng ta có thể lãnh $212,000. Còn bỏ $250,000, lời $15,000 thì chỉ được lãnh tối đa $250,000 vốn của mình còn tiền lời thì đợi mai sau.

FDIC bảo hiểm các loại trương mục của các ngân hàng, thành viên của FDIC như sau. Mình để tiến ganh cho ai ở Hoa Kỳ biết:

• Checking accounts
• Savings accounts
• Money market accounts
• CD accounts
• Prepaid accounts, assuming certain requirements are met
• Self-directed retirement accounts, including IRAs
• Revocable and irrevocable trust accounts established at a bank
• Bank-held employee benefit plans that are not self-directed
• Corporation, partnership and unincorporated association accounts
• Deposit accounts owned by government entities

Các loại trương mục không được FDIC bảo hiểm như annuities, mutual funds, stocks and bonds, Government, municipal và U.S. Treasury securities (trái phiếu).

Ai tò mò thì lên trang nhà của FDIC để tìm hiểu thêm. Ai nấy nên chuẩn bị cho cuộc suy thoái vồ tiền khoáng hậu sắp tới sau vụ bầu cử vào tháng 11 này. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Suy thoái kinh tế 2023?

 Mình mới bán một khu đất nên phải kiếm nhà mua để khỏi phải đóng thuế, nên dạo này chạy xanh đít để kiếm nhà hay chung cư để mua. Lý do là mình chỉ có 45 ngày để chỉ định tối thiểu 3 căn hộ muốn mua và 6 tháng để sang tên.

Xem như mình đã bán hết những căn nhà và căn hộ ở những vùng không mấy an ninh lắm để mua lại những căn hộ ở khu khá khá một tí, còn dư chút đỉnh thì đợi cuối sang năm, chạy ra đi mua lại như năm 2009-2010. Sáng nay, đang làm vườn, có ông thần mướn nhà cũ gọi, kêu là chủ mới đến đưa giấy tờ báo phải rời khỏi nhà trong vòng 60 ngày, rồi một bà khác gọi khóc đủ trò. 

Ông này sinh ra đời, ăn tiền thất nghiệp nhà nước Anh quốc đến 73 tuổi mới được làm vua. Hy vọng ông ta sống lâu để trị vị dân Anh quốc. Mình chỉ sợ ông ta uống sữa quá date của bà vợ già hơn ông ta, lăn đùng ra.

Mình lấy tiền nhà rẻ vì đồng chí gái không muốn tăng tiền nhà. Kêu tội người ta, nay mình bán thì chủ mới lên giá như điên. Chủ mới kể căn mình mới lên giá đâu $1,200, chủ mới lên $1,400, căn $1,250 lên $1,700,… họ giờ cảm thấy mình hiền hoà, trước đây thì họ la réo. Vấn đề là không có chỗ thuê nhà. Nhà Cali rất hiếm để thuê. Cali cần ít nhất thêm 5.5 triệu căn hộ. Nay thành phố thích xây các chung cư vì có quản lý sống tại đó thay vì vài căn hộ, không có quản lý ở tại chỗ, không được chăm sóc bừa bãi.

Xem biểu đồ này khiến mình thất kinh vì đúng như thời điểm 2007. Từ đây đến cuối năm chính phủ BIden sẽ kéo dài tình trạng để mọi việc như cũ vì tháng 11 này là bầu cử, không muốn mất phiếu nên năm sau là rớt đài rất nặng. Nếu biểu đồ đúng thì sẽ xuống thấp hơn là năm 2008 rồi mới ngóc đầu lên lại

Hôm trước, mình hỏi người làm thuế cho mình, xem có ai muốn bán nhà thì bà ta nói một bà mỹ mình quen gọi. Bà này cho mật mã để vào xem căn nhà của bà, làm lại để bán nhưng đúng lúc tiền lời lên nên bà ta ngọng. Bà ta hy vọng mình ra tay nghĩa hiệp cứu giúp.

Mình bò đi xem mấy căn nhà với đồng chí gái. Tới khu giá nhà xung quanh độ dưới 1 triệu, bổng thấy nhà bà ta, to đùng như cái đình, hai tầng lầu, nằm ngay ngã 3. Kiểu ở Bolsa, thấy người Việt mình mua nhà rồi đập bỏ xây cái mới to lớn, gấp 2 xung quanh, để khẳng định mình là dân chơi Little Sàigòn, biết bố mày là ai không? 

Người ta khuyên mua một căn nhà nhỏ trong một khu sang trọng tốt hơn mua một căn to lớn trong một khu nghèo hèn. Mình có cô bạn kêu xây nhà 30 năm trước, đập căn cũ ra xây căn mới, gía tổng cộng nhà cũ và nhà mới lên đến 750,000 trong một khu có giá trung bình đâu $400,000. 20 năm sau cô ta bán để dọn đi xuống Bolsa thì bán căn nhà đúng $700,000. Xem như lỗ vì trả thêm nợ trong suốt 20 năm đâu $500,000.

Vào xem thì thấy rộng rãi nhưng mình gọi kêu chịu thua. Khoá cửa, kêu xin lỗi không ra tay nghĩa hiệp được. Bà này mình hay gặp khi đi seminar, hay đầu tháng đi ăn cơm với nhóm flipper. Flipper là người mua nhà cũ, rồi sửa xây mới lại để bán kiếm lời. Nhóm này làm tiền khi nhà đang lên như mấy năm vừa qua nhưng khi nhạc rock vừa hết thì họ chới với vì dính chấu với mấy căn đang xây sửa, khiến dang dỡ đời em, nhất là họ tham, đánh lớn như bà mỹ này.

Nhóm người này thường họ mua và sửa chửa nhiều khi cả 10, 20 căn nhà một lúc. Thiếu thợ là ngọng, khó kiểm soát chất lượng nên lỗ vốn vào mùa đông địa ốc. Trễ một ngày là phải trả thêm tiền thuế, bảo hiểm, tiền lời mượn của tụi cho vay cắt cổ. Cho nên nhiều khi không lời còn lỗ mà khi thị trường địa ốc thay đổi như hiện nay là chỉ biết đứng khóc, đừng bỏ em một mình, tốn tiền nhiều lắm.

Có một ông chuyên viên địa ốc kêu mình mua một căn nhà ở xứ khỉ ho gà gáy rồi bán lại và cho vay lại người mua. Họ không có Credit tốt. Mình kêu nhà đang xuống nên mình mua và bán theo kiểu “land contract”. Nghĩa là họ ở đó như người mướn nhà và trả mình 9.5% tiền lời, trả thuế nhà rồi sau 5 năm thì họ mượn tiền ai khác, trả lại mình.

Mình mua của chủ nhà đang cho thuê, với giá $175,000 rồi bán theo land contract cùng giá $175,000. Người mua sẽ đưa mình tiền đặt cọc $40,000, nợ $135,000 với tiền lời 9.5% cho 5 năm. Lý do mình không bán luôn vì khi thị trường xuống thì có thể nhà sẽ xuống, người mua buồn đời, sẽ không trả tiền lời. Mình phải làm thủ tục xiết nhà, tốn thời gian và tiền. Với land contract thì họ như người mướn nhà, chỉ cần làm thủ tục 3 tuần lễ có thể đuổi họ ra. Thay vì 6 tháng hay 1 năm. Mai mình chạy lên trên đó xem nhà ra sao. Đã mở escrow. Tuần sau, đóng escrow.

Lên đây có căn nhà trong hai khu vực. Vấn đề là người mướn nhà chưa dọn ra. Một người mướn nhà có 4 con heo và 4 con heo sữa. Họ nói sẽ bỏ lại khi dọn ra. Có bác nào muốn đem về làm thịt.

Năm 1923, một nhóm thương gia Hoa Kỳ, họp mặt tại khách sạn Edgewater Beach tại Chicago. Trong số đó có ông Charles Schwab, đứng đầu ngành sắt thép, Samuel Insull, Howard Hopson, công ty ga, Ivar Kreuger, ….25 năm sau, 9 đại xì thầu này kết thúc cuộc đời họ như sau: Schwab chết không có một cắt trong túi sau khi mượn tiền thiên hạ để sống, nói chung đa số mấy tài tài phiệt này qua đời, trong nghèo khó, điên rồ, hay tự tử, bị tù đày.

Ngày nay, người ta nói là đang sống trong thời gian thay đổi, chuyển tài sản như 100 năm trước khi kinh tế suy thoái nên mọi người đang chuẩn bị trong khi chính phủ phải tuyên truyền, trấn an người Mỹ. Hôm trước, gặp một ông chuyên viên bán nhà, ông ta nói kỳ này sẽ không như năm 2008. Vào ngân hàng thì họ cho biết Bank Of America, đang cho mượn tiền mua nhà, không cần đặt cọc, cứ như những năm 2006. Kỳ này banh ta lông, chắc BOA sẽ banh xác. Ai có tiền ở BOA thì nên chuyển bớt.

Mình đoán là năm 1929, có vụ khủng hoảng kinh tế, suy thoái lớn nhất lịch sử Hoa Kỳ ở thế kỷ 20. Kinh tế lên và xuống khiến mấy tay tài phiệt này bị trắng tay. Do đó mình hơi lo về cuộc suy thoái sắp đến của Hoa Kỳ. Kỳ này, không có Trung Cộng bảo kê, mua trái phiếu nữa vì Trung Cộng cũng đang lâm vào tình trạng này. Mấy hôm nay, nghe tin biến động ở Trung Cộng, Tập thị bị quản thúc tại gia bởi nhóm quân đội, không biết có đúng hay không.

Ngược lại, nghe kể khi ông Kennedy cha, ngồi để thiên hạ đánh giày. Bổng nhiên, nghe người đánh giầy bàn về cổ phiếu nào nên mua,… khiến ông ta thất kinh. Bán hết cổ phiếu, để dành tiền rồi khi suy thoái đến, ông ta chạy ra mua nhà cửa bán lạc xoong, khiến gia đình giàu có đến 3 đời rồi.

Mình đang suy nghĩ có lẻ nên đóng thuế để giữ tiền rồi sang năm nhà xuống chạy ra mua. Mua chung cư bây giờ thì sang năm mất công đi đuổi nhà, thiên hạ mất việc không có tiền, trả tiền nhà là mình ngọng tốn tiền luật sư, họ phá nhà phải sửa sang lại. Nghĩ đến số tiền ở phải đóng thuế khiến mình thất kinh. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo giang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tại sao người giàu không làm vì tiền?

 Dạo thằng con ra đời, mình muốn kiếm thêm tiền mua sữa và tả cho con nên lò mò tìm hiểu cách kiếm thêm tiền. Vào tiệm sách, tình cờ thấy cuốn sách “Rich Dad Poor Dad”. Không có tiền mua nên phải đứng một góc đọc. Có phần nói về người giàu không làm vì tiền, nghĩa là họ không đi làm, chỉ để tiền làm ra tiền. Đọc mà chả hiểu đến 20 năm sau, đọc một nghiên cứu cho rằng từ 1993 đến năm 2010, 95% lợi tức quốc gia lọt vào tay 1% người Mỹ giàu có nhất.

Rồi khủng hoảng tài chính 2008 đến, người Mỹ trung lưu mất gần như sạt nghiệp, trong khi đó người Mỹ giàu có lại giàu hơn. Nhiều người chuẩn bị về hưu thì quỹ tiết kiệm hay 401k mất gần trắng tay. Điển hình các nhân viên của hãng Enron, làm việc cật lực mấy chục năm, mấy thằng lãnh đạo tham tiền, khiến công ty phá sản, quỹ hưu trí của họ trắng tay.

 Theo mình hiểu là lợi tức gia tăng cho những doanh nhân và người đầu tư, còn người đi làm công thì không bao giờ giàu. Cuối tuần vừa rồi, đi học tài chánh, thằng con hiểu ra là W-2 sẽ không làm cho nó giàu ra.

Tiết kiệm chỉ dành cho những ai muốn thua trong cuộc chạy đua tài chánh. Mình nhớ khi đi làm ở Thuỵ Sĩ, hàng tháng, mình để hết tiền dư sau khi chi tiêu vào quỹ tiết kiệm và cảm thấy hạnh phúc, hãnh diện. Đến khi thấy thằng bạn, người Hoà Lan, lương ít hơn mình nhưng nó lại bỏ vào Mutual Funds, viết ngân phiếu, gửi về Hoà lan hàng tháng. Mình ngu, sợ bị nó chửi ngu lâu dốt sớm nên không hỏi đến khi lấy vợ thì đồng chí gái kêu bỏ tiền tiết kiệm hàng tháng vào Mutual Funds. Mình cũng ừ, chả biết gì, đồng chí gái lãnh đạo nên quang vinh sáng suốt.

Chúng ta quên một vũ khí thầm lặng khiến chúng ta mãi nghèo; đó là lạm phát.

Nhìn biểu đồ này, khiến mình thất kinh, báo hiệu thị trường chứng khoán đang xuống cực kỳ. Mỗi lần xuống đều thấp hơn lần trước nên hơi lo chưa biết mua cái gì. Tiền thì mất giá mà vàng cũng đang xuống, nhà cũng xuống nên mất ngủ vì mấy chuyện này. Càng đọc càng lo. Chán Mớ Đời  

Hiện nay, lạm phát lên 9.1% trong khi bỏ tiền vào quỹ tiết kiệm ngân hàng thì chỉ có chưa đến 1%. Bỏ $100 vào quỹ tiết kiệm ngân hàng, cuối năm được tổng cộng $101 nhưng chỉ có thể mua đồ với giá trị của $91.

Trong cuốn Rich Dad Poor Dad, cho rằng căn nhà của mình mua ở, không phải là tài sản. Lý do là người Mỹ mua nhà, phải mượn tiền cho 15, 30 năm. Khi nào trả nợ hết thì mới thật sự làm chủ căn nhà sau 30 năm. Tương tự, khi đi mua xe, cũng mượn tiền ngân hàng để mua, sau 5 năm trả hết nợ thì ngân hàng mới gửi cho mình cái giấy hồng, chủ quyền chiếc xe. Lúc đó thì xe gần như bị phế thải.

Mình nhớ mua căn nhà trước khi làm đám cưới 2 tuần lễ, giá $179,000 cộng tiền giấy tờ và sơn phết, mua thảm mới lên đến đâu $187,000. 2 năm sau, kinh tế te tua, nhà xuống đến $130,000. Thiên hạ bỏ của chạy lấy người. Nhờ lạm phát nên từ từ giá nhà lên lại nếu không bán. Nếu bán là mất vốn.

Khi thằng cháu và cô vợ sắp cưới mua căn nhà 1 triệu, bỏ thêm $200,000 sửa sang lại khiến mình thất kinh. Lý do là sang năm nhà xuống là ngọng. Thật ra nhà đang đứng, chưa bán được. Nếu nhà xuống như những đầu năm 90 thế kỷ trước là thằng cháu ngọng, mất $400,000 như chơi. Phải đợi 10 năm sau mới leo lên lại.

 Mình xem biểu đồ trên khiến mình thất kinh, lo ngại, không biết tính toán ra sao. Để khỏi mất tiền nhiều. Các chuyên gia kinh tế đều nói sẽ có cuộc khủng hoảng vô tiền khoáng hậu. Từ 2008 đến covid 19, chính phủ in tiền như điên. Tháng 11 có bầu cử nên họ sẽ không dám thả ra, tìm cách cứu vớt đến khi qua bầu cử tháng 11 là để rớt đài.

Người ta nói khủng hoảng, suy thoái địa ốc nhưng trên thực tế là do người giàu tạo ra. Ông Warren Buffet nói người giàu tạo ra những “derivative “ mà ông ta gọi là “vũ khí hủy hoại tài chánh”. Khi các vũ khí phát nổ thì dân ngu khu đen bị đỗ lỗi.

Điển hình là những năm 2006 -2008, đám nhà giàu, ngân hàng tạo ra những loại nợ để bán cho dân nghèo. Sau đó họ xoay qua bán lại cho chính phủ, hiện nay các cơ quan chính phủ ôm gần 90% các nợ của người Mỹ. Khi banh ta lông thì họ đè dân ngu khu đen, bắt đóng thuế cho mấy thằng giàu đã ôm tiền bỏ chạy.

 Mình nhớ có một bà làm nhà hàng Mễ, lương được $18,000/ năm. Bà ta được mua một căn nhà trên $500,000, trả tiền lời có 1% năm đầu, mỗi tháng chỉ trả có $1,500/ tháng. Bà ta kêu bạn bè đến ở, mỗi người phải người trả $500. Tự nhiên bà ta mua nhà không đặt cọc tiền, không phải trả tiền nhà vì mấy người share phòng trả hết. Đùng một cái, năm sau tiền lời nhân gấp 4 lần thì bà ta ngọng, chả hiểu que Paso, no comprendo. Bị tịch thu nhà trong khi ngân hàng được chính phủ hổ trợ, giàu có hơn. 

Năm 2007, có đến $700 ức mỹ kim derivative mà nay thì có đến gấp đôi. Thú thật mình rất lo, không biết tương lai về đâu. Có lẻ sẽ theo cách năm 2006, 2007, bán nhà rồi ôm tiền đợi đến 2008, 2009 rồi chạy ra mua nhà lại. 

Dạo này, chính phủ Biden kêu đánh thuế nhà giàu. Đó là đạo đức giả vì người giàu không, hay đóng rất ít thuế. Khi ông Obama ra tranh cử, người ta khám phá ra ông ta đóng thuế 30% trong khi ông Mitt Romney đóng thuế có 13%. 13% là thuế của người Mỹ làm dưới $27,000/ năm. Nhờ đó mà người ta đánh ông Romney khiến ông ta thua dù đẹp trai hơn ông da đen. Tài sản của ông Obama khi vào toà Bạch Cung chỉ có đâu trên dưới 200,000 nay thì có trên 200 triệu đô la.

Tại sao người giàu không đóng thuế vì họ không làm để lãnh tiền hàng tháng. Họ dùng tiền để làm ra tiền. Ông Elan Musk, mượn tiền để tiêu xài nên không đóng thuế. Nay ông ta bán cổ phiếu Tesla, thì thuộc dạng đầu tư nên chỉ đóng theo thuế đầu tư, để trả nợ… chỉ có những người mỹ trung lưu như bác sĩ, nha sĩ, luật sư mới đóng thuế nhiều. Họ không thuộc loại tài phiệt.

Tại sao người giàu trở nên giàu có vì họ học về tài chánh. Trường học chỉ dạy đấu tranh, các giáo sư kêu gọi bọn trọc phú bốc lộc công nhân, chuyển đổi giới tính để cảm thấy hạnh phúc. Nếu không có tiền thì giới nào cũng đói.

Lâu rồi mình có đọc tin tức về Seattle, một cô nghị viên thành phố gốc Ấn Độ, rất nhân bản, đưa ra dự luật bắt các thương nhân ở Seattle phải trả lương tối thiểu cho nhan viên là $15/ giờ. Thiên hạ hoan hô. Các tiểu thương đóng cửa. Có bà Ấn Độ khác than có 2 tiệm pizza, nay phải đóng một cửa tiệm. Bao nhiêu mồ hôi nước mắt, dành dụm từ mấy chục năm qua từ khi sang Hoa Kỳ, mở được 2 tiệm pizza. Nhân viên hoan hô thì hôm sau bị sa thải vì chủ không có khả năng trả lương tối thiểu $15/ giờ. Giới trẻ muốn đi làm kiếm thêm tiền cũng không được mướn. Xem như bà nghị viên chặt cầu, không cho giới trẻ đi làm thêm để hiểu về tài chánh. Chính phủ sẽ nuôi, đánh thuế thằng khác. Hoan hô xã hội chủ nghĩa. Gần đây, mình có xem video, bà nghị viên này nối gì đó, một số đông người Mỹ đến la hét, phản đối.

Trong chuyên đi chơi vừa qua, có chị bạn từ Seattle bay xuống đi chơi chung, kể là ra đường nay ở Seattle dân vô gia cư đầy đường mà chính phủ không làm gì cả. Đi chơi thì thấy tin ông thống đốc tiểu bang Florida, chở mấy chục người di dân bất hợp pháp lên vùng của giới thượng lưu Dân Chủ, nơi Obama, Clinton đều mua nhà với Kennedy,.. 2 ngày sau, là họ kêu cảnh vệ quốc gia tống cổ mấy người này vào trại lính ở Boston. Anh ngồi trong lâu đài, nói vơ nói vượn về xã hội công bằng nhưng người nghèo đến trước nhà anh thì kêu chó đuổi đi. Hai đảng chơi nhau để hốt phiếu trong cuộc bầu cử tới chớ họ cũng chả thương gì người nghèo.

Hôm trước, đọc tin tức thì được biết các giáo chức kêu gọi phải có chương trình dạy con nít ở lớp mầm non về giới tính khiến mình ngất ngư con tàu đi. Đáng lẻ họ nên yêu cầu chính phủ Cali, thành lập các chương trình giảng dạy về tài chánh căn bản tại học đường.

Có hai loại giáo dục; một là học để kiếm cái nghề chuyên môn để kiếm tiền sống và một học về tài chánh để giữ được tiền và phát huy, nhồi tiền, đầu tư. Vấn đề là dạy môn tài chánh thì người Mỹ sẽ không trở thành khách tiêu dùng, mua đủ thứ, tiêu pha,…

Tại sao người nghèo càng ngày càng nghèo, người trung lưu càng ngày càng ngập lụt trong nợ nần. Đa số chúng ta học về tài chánh tại nhà qua cha mẹ. Trong trường, thầy cô cũng đói, phải dạy thêm. Mình nhớ có một ông thầy dạy pháp văn ở trường Trần Hưng Đạo kể khi xưa, đậu vào Phú Thọ và Văn KHoa nhưng cuối cùng chọn văn khoa vì nghĩ nhàn và lương bổng cao dưới thời ông NGô Đình Diệm. Ai ngờ đến thời kiệm ước, nên phải đi dạy thêm Văn Học và mấy trường khác để có thêm tiền. Lời của ông thầy này, ám ảnh cả cuộc đời mình.

Tại nhà, bố mẹ nghèo có thể dạy gì về tài chánh cho con ngoài khuyên con học cho giỏi. Vấn đề là học cho giỏi nhưng không được trang bị về tinh thần và hiểu biết về tài chánh. Mình biết hai ông bác sĩ mà mình phục khi mới sang Cali. Họ làm mỗi năm lên đến 1 triệu đô mà 30 năm khi họ về hưu, không có gì cả. Bạn bè thương, mua cho chiếc xe cũ để chạy, ở mướn căn hộ trong khu nghèo. Lý do là họ chỉ được dạy về chuyên môn nhưng tài chánh căn bản thì không. Có lần mình đến phòng mạch, có bà vợ bác sĩ kêu: “lấy bác sĩ bi chừ lạ mạc em ơi” trong khi ông chồng đang khám bệnh mình. Chán Mớ Đời 

Mình khi xưa, cũng i tờ về tài chánh đến khi thằng con ra đời, mới thấy cần tiền mua sữa cho con nên mới đi làm thêm và trời đưa đẩy vào nghề mua nhà cho thuê nên phải đi học về tài chánh, luật lệ,..

Ngày nay, Hoa Kỳ bị te tua do được điều hành bởi các chính trị gia, không có khái niệm về tài chánh và tham nhũng. Tuần vừa qua, báo NYT có nói về các đại biểu làm được tiền, qua insider trading. Khi họp về chiến lược của Hoa Kỳ với các công ty mỹ, họ biết trước nên bán hay mua cổ phiếu của các công ty.

Xem bài này thì mới hiểu vì sao các chính trị gia chửi bới nhau để làm giàu. Họ được báo trước nên có thể mua rồi bán. Mỗi tháng chơi 1 cú như vậy là giàu to như bà Pelosi, không đi làm từ mấy chục năm nay ở quốc hội, có tài sản lên đến 680 triệu đô la.

Cứ tưởng tượng tất cả mọi học sinh tại Hoa Kỳ đều được giảng dạy về tài chánh căn bản 1 giờ cho mỗi tuần thì khi tốt nghiệp trung học, tất cả học sinh sẽ hiểu không nên tiêu xài hoang phí. Nên mua những gì làm ra lợi nhuận.

Khi mình còn nhỏ, đi chợ, thích cái gì, muốn mua, bố mẹ mình kêu đắt tiền. Sau này, mình mua nhà cho thuê, kêu căn A là để sau này cho thằng con học đại học, căn B là để trả tiền cho con gái đi học, căn C để gia đình đi nghỉ hè hằng năm, căn Đ là để gửi tiền chăm sóc bố mẹ hàng tháng,… mẹ mình cần tiền để cho  mấy người con thì mình xem trong quỹ căn nhà dành cho bố mẹ, rồi gửi thế thôi. Đồng chí gái cần mua gì cho bên vợ thì cũng trích từ quỹ này ra.

Mẹ mình buôn bán ở chợ, làm ra tiền nhưng không biết cách đầu tư ngoài các vụ chơi hụi hay số Đề nên hay bị thiên hạ giựt hụi. Nếu mẹ mình dùng tiền làm ra để mua nhà cho thuê thì sẽ không có nạn bị giựt hụi đều đều. An ủi là sau 75, có nhà là Việt Cộng tóm hết. Mình nghe kể ông Võ Quang Tiềm, làm ăn chắt chiu, đến khi 1940, thiên hạ chạy giặc vì nghe theo lời Việt Mình, bán nhà rẻ nên ông Tiềm bỏ tiền ra mua nhà rẻ. Sau chiến tranh, thiên hạ hồi cư thì phải mướn nhà của ông Tiềm nên ông ta giàu to.

Mình nhớ ông Tiềm người gầy gầy, móm móm, nói ngọng nên mình không hiểu khi ông ta hỏi nhưng mình ngưỡng mộ ông từ bé. Hình ảnh thứ hai gây ảnh hưởng trong đời mình, là một hôm dì Thương, con bà Phúng 11 Duy Tân, kêu mình đi với dì, đến một cửa tiệm ở đường Nguyễn Biểu, thấy một bà tàu, đưa tiền cho dì. Dì nói là lấy tiền thuê nhà khiến mình mê có nhà cho thuê từ đó. Hai người trong họ ngoại của mình ở Đà Lạt, đã có ảnh hưởng về cuộc đời mình; ông Tiềm và dì Thương đi lấy tiền nhà.

Còn tiếp

Nguyễn Hoàng Sơn