Về già và tài chánh
Hôm trước, có anh bạn mời đi ăn, và tặng mấy gói trà mạn sen gói lá sen tươi, gửi từ Việt Nam qua phải bỏ tủ đông lạnh. Đồng chí gái về không biết, tưởng là bánh bột lọc huế nên bỏ lò vi sóng, mở ra thấy toàn là trà và trà. Phải công nhận trà này cực ngon, chưa bao giờ mình uống trà thấy hương vị như vậy. Lần sau về Việt Nam chắc phải kiếm loại này uống. Đọc tài liệu thì khám phá ra cách làm trà mạn sen Hồ Tây khá cầu kỳ nên tải lại đây cho ai tò mò. Mới biết được anh bạn quý mình thật sự mới cho nếm trà này, được người quen đem từ Hà Nội sang.
Trà Mạn Sen – Cách Làm Truyền Thống Chuẩn Hà Nội
Trà mạn sen (hay trà ướp sen) là một trong những đặc sản tinh hoa nhất của Hà Nội, đặc biệt là sen Hồ Tây. Quy trình làm hoàn toàn thủ công, rất tỉ mỉ và tốn công sức. Một kg trà mạn sen thượng hạng có thể cần tới 800 – 1.200 bông sen Hồ Tây (tức 800 – 1.200 lần ướp).
Nguyên liệu chính
• Trà mạn ngon (thường là trà Thái Nguyên hoặc trà Shan tuyết cổ thụ, loại búp to, cánh dày để giữ hương lâu).
• Sen Hồ Tây (hoặc sen Bách Diệp ở Quảng Bá, Quan Hồ, Tây Hồ) – phải là sen trăm cánh, hái vào mùa hè (tháng 6–8 âm lịch).
• Thời gian hái sen: 4h30 – 6h sáng, khi hoa vừa hé và hương thơm đậm nhất.
Quy trình làm chuẩn truyền thống (7–9 lần ướp)
1. Hái và tách gạo sen
• Hái bông sen lúc còn đóng (chưa nở hết).
• Dùng que tre nhỏ chọc vào đài sen, nhẹ nhàng tách lấy phần gạo sen (nhị hoa màu vàng chứa phấn thơm).
• Không được làm dập nhị → 1 người thợ giỏi chỉ tách được 800–1.000 bông/ngày.
2. Sao trà (xao trà)
• Trà tươi được sao lại trên chảo gang nóng để trà khô giòn, dễ hút hương và giữ được lâu.
3. Ủ lần 1 (ướp chính)
• Trộn đều gạo sen tươi với trà theo tỷ lệ:
1 kg trà mạn → cần gạo sen từ 700–800 bông (khoảng 800–900 g gạo sen).
• Trộn xong cho vào hộp thiếc hoặc lọ sành bịt kín, ủ trong 24–36 giờ để trà hút hết tinh dầu và hương sen.
4. Đãi gạo sen cũ, sao trà lại
• Sau 1–2 ngày, đãi bỏ hết gạo sen cũ (đã mất hương).
• Sao trà lại cho khô và giòn trở lại.
5. Ủ lần 2 đến lần 7–9 (càng nhiều lần càng thơm và đậm)
• Lặp lại chính xác các bước 3 và 4 thêm 6–8 lần nữa với gạo sen mới.
• Lần cuối cùng (thường là lần 7 hoặc 9) để lại một ít gạo sen trong trà → gọi là “cốm sen” (khi pha trà sẽ thấy vài hạt vàng lấp lánh).
6. Sấy bảo quản
• Trà sau khi ướp xong được sấy nhẹ ở 50–60°C để khô hẳn, rồi bảo quản trong lọ thiếc kín.
Phân loại chất lượng (theo số lần ướp)
• Thượng hạng: 1.000 – 1.200 bông/kg (giá 12–25 triệu đồng/kg).
• Hạng nhất: 800 – 1.000 bông/kg (6–12 triệu đồng/kg).
• Hạng trung: 500 – 700 bông/kg (3–6 triệu đồng/kg).
Cách pha trà mạn sen chuẩn
• Dùng ấm đất Bát Tràng, tráng nước sôi.
• Cho 5–7 g trà vào ấm, chế 150–200 ml nước 85–90°C.
• Hãm 2–3 phút là có thể rót ra thưởng thức.
• Trà sen ngon sẽ có màu vàng cánh gián trong, thơm ngát mùi sen tự nhiên, uống xong vẫn còn lưu hương ở cổ họng rất lâu.
Ngày nay vẫn còn vài gia đình nghệ nhân ở Tây Hồ (như gia đình ông Vũ Đức Thành, bà Nguyễn Thị Thanh) làm theo cách cổ truyền này. Nếu muốn mua loại chuẩn nhất, nên đặt trước vào tháng 6–8 âm lịch và chấp nhận giá cao – vì công sức bỏ ra thực sự rất lớn.
Ngồi ăn anh ta nói ông nên viết thêm về tài chánh tại Hoa Kỳ vì nhiều người mới sang không rành, giúp họ tham khảo thêm nhất là tiếng tây tiếng u không thạo. Nói cho đúng thì mình mê nhất là môn tài chánh, đầu tư vì lên xe là mình mở các chương trình về tài chánh, thương lượng thậm chí khi mấy đứa con còn bé, cũng phải nghe. Có nghe chúng mới hiểu chúng vốn là dòng keo kiệt. Có lẻ nhờ vậy ngày nay chúng theo mình, hà tiện ít mua sắm, chỉ chú trọng để dành tiền mua nhà cho thuê, thay vì bắt chước mẹ chúng cứ đi Shopping kêu rẻ. Còn mình được Pháp quốc đào tạo nên tò mò hay đọc vớ vẩn chuyện tào loa xịt bột rồi ghi lại cho mình nhớ, rồi bỏ lên bờ lốc, ai thích thì đọc, không thích thì bỏ qua.
Hôm qua mình gửi cho mấy đứa con và thằng bồ con gái buổi nói chuyện của ông Charlie Munger, trợ lý cho ông Warren Buffet, nói về đầu tư ra sao. Mình và mấy đứa con và thằng bồ con gái thành lập một nhóm, mỗi chiều thứ 2 mỗi tuần thì điện thoại hỏi nhau, chia sẻ tin tức về đầu tư. Mình đang tìm hiểu để đổi điện thoại qua US Mobile vì rẻ hơn, có bác nào đang sử dụng thì cho em hay. Mình cũng hỏi mấy đứa con điều nghiên xem nên đổi không. Em nghe tin tức hay thì em gửi cho mấy đứa con đọc hay nghe.
Vùng Las Vegas, dạo này kinh tế xuống, thiên hạ bị ngân hàng xiết nhà rất nhiều và có nhiều tiểu bang khác như Texas. Cho nên phải cẩn thận, có thể có cuộc banh ta lông về địa ốc như năm 2009-2010. Có thể kéo dài như thời mình mới dọn qua Cali. Lương bổng thì không nhúc nhích mà vật giá leo thang te tua luôn.
Ông Munger này mới qua đời, có nói về đầu tư. Điều ông ta dặn là không bao giờ chạy theo xu hướng của thiên hạ. Ông ta nói là cứ định nghĩa cách thức đầu tư cho chính mình rồi cứ làm theo như vậy thì 2, 3 chục năm sau sẽ có tiền nhiều, khỏi phải lo lắng khi về già. Còn cứ nghe bạn bè, sách báo nói mua cái này bán cái kia là ngọng vì chỉ làm giàu cho bọn chuyên gia về tài chánh. Chúng muốn làm tiền nên phải dụ chúng ta mua cổ phiếu mới, mà mua thì phải bán cái đang có. Thế là chúng ăn hai đầu.
Điển hình là anh bạn trên 80 tuổi kể được cô gái trẻ đẹp như tây, kêu anh ta làm chồng qua mạng thôi. Rồi kêu anh ta đầu tư vào Bitcoin. Anh ta khoe với mình là nhờ cô ta mua bitcoin dùm, đưa $40,000, thấy lên như diều có mấy tháng mà lên tới $175,000. Mình nói anh ta là kêu cô vợ trên mạng, cho anh ta rút tiền vốn ra. Nay anh ta kêu cô ta trốn mất tiêu, gọi điện thoại không được này nọ. Việc gì mình không hiểu thì đừng có nhúng tay vào, đừng có nghe bạn bè khi ngồi bàn nhậu kêu mua cổ phiếu công ty này, bitcoin bú xua là mua rồi mình sợ bị chê là ngu nên a đưa vô là mất trắng hết. Đi ăn uống với thân hữu mình không bao giờ tham gia các cuộc toạ đàm về đầu tư vì mình đã có nguyên tắc đầu tư từ khi lấy vợ nên cứ theo đúng “quy trình”. Tương tự lấy vợ rồi thì cứ nhìn vợ, chớ cứ nghe mấy ông bạn nhậu nói cô này cô kia là đầu óc sẽ khai mầm ra làm chuyện phản đạo đức cách mạng. Chán Mớ Đời
Một trong 3 loại đầu tư ông ta nêu ra là mua nhà cho thuê. Chúng ta thường có khuynh hướng nghĩ mình là thông minh nên theo chủ nghĩa làm theo năng suất hưởng theo nhu cầu. Làm sơ sơ và không kiên nhẩn, muốn mau giàu nên dễ lọt bẩy của bọn ma đầu nhất là khi về già. Khi thấy tiền để dành cho hưu trí cũng như quỹ hưu trí ít nên muốn kiếm cách nhồi tiền nhanh, và quên một điều là muốn giàu có cần có thời gian. Bác nào lên trên đài truyền hình xem chương trình “American Greed” sẽ thấy người về hưu bị lừa mệt thở vì lòng tham và lo lắng sẽ hết tiền tiêu và còn sống nhăn răng.
Tương tự thiên hạ muốn có sức khoẻ nhưng lười tập thể dục, đi bộ nên cứ tọng thuốc bổ sung, đủ trò.
Bài này mình sẽ giải thích tại sao 90% người Mỹ cũng như âu châu giàu có đều sở hữu nhà cửa. Cái nguy hiểm nhất trong cuộc sống của chúng ta là mối lo ngại nhất là lạm phát vì sẽ mất giá trị tiền tệ. Thí dụ dễ hiểu nhất, khi mình sang Hoa Kỳ thì một lon coca giá $0.25, ngày nay là $2.00 xem như gấp 10 lần cách đây 40 năm. Có lần mụ vợ xem trên Zillow căn nhà hai vợ chồng mua trước khi làm đám cưới. Dạo đó giá đâu $180,000, nay đâu giá độ trên 800k. Đồng chí gái kêu mình lời quá cỡ thợ mộc. Vì bỏ ra $40,000 đặc ọc và sửa sang, mà nay nếu bán thì xem như lời gấp 20 lần. Mình kêu lời gì đâu mà lời, chính phủ mất dạy làm cho mình tưởng là lời để đánh thuế mình.
Có lần thằng bồ con gái và cô bạn gái của một thằng cháu hỏi mình thay vì làm đám cưới to đùng như người Việt thường làm ở bolsa, nên làm một đám cưới nho nhỏ rồi dùng tiền để mua một căn nhà cho thuê hay ở. Mình nói chắc chắn rồi. Khi không tốn tiền cho thiên hạ ăn cưới rồi họ chê áo cô dâu, thức ăn không ngon này nọ. Cuộc đời thiên hạ đều chê đám cưới và cười đám ma. Dùng tiền đó mà mua một căn nhà cho thuê.
Mụ vợ nhìn mình như hỏi răn mi ngu rứa. Nên mình phải giải thích. Hồi đó đi cua cô tôi đổ xăng giá chưa tới 1 đô/ gallon, nay là 5 đô, xem như gấp 5 lần. Cô ăn một tô phở gà Nguyễn hUệ dạo đó có $3.75, nay vào tiệm kêu tô phở là bay mất gần $20. Chính phủ là cơ quan không làm ra tiền chỉ đi thu thuế thiên hạ rồi thiếu tiền thì in trái phiếu bán cho thiên hạ kêu là miễn thuế. Nhưng lại gây lạm phát khiến đồng mỹ kim mất giá.
Ông Gignac, cựu chủ tịch hội chiến binh pháp giải thích cho mình là khi ông ta tham gia OAS, chống lại tổng thống de Gaulle, bị bắt đi tù . 5 năm sau, ra tù lấy tiền ở trương mục tiết kiệm ra thì bị mất giá, ăn được vài bữa ăn là hết. Để cho ai không ở Pháp, là có thời gian, bên pháp bị lạm pháp nên chính phủ đổi tiền mới, 100 quan pháp cũ đổi lấy một quan pháp mới nên tiếng lóng dân tây hay kêu 100 balles, nghĩa là 100 quan pháp cũ hay một quan pháp mới. Đi ngoài đường hay bị cô Hải chận lại hỏi : “tá 100 balles?” Ông ta dặn đừng bao giờ để tiền trong ngân hàng mà phải mua nhà cửa cho thuê. Lý do là nhà cửa theo lạm phá tăng giá. Thế thôi.
Trên thực tế giá trị 5 đô la ngày nay tương đương với 1 đô khi mình mới phát hiện ra mối tình hữu nghị của đồng chí gái. Tương tự khi mình về thăm nhà lần đầu ở Đà Lạt , giá một đô ăn 5,000 đồng nay ăn đâu 27,500 cho thấy tiền đô đã mất giá 500% mà tiền Việt Nam còn mất giá so với tiền đô đến 600%, xem như 3000% từ 33 năm nay. Tiền cụ hồ đều mất giá trong lịch Việt Nam. Khi xưa, mệ ngoại mình kể là phải gánh tiền cụ hồ đi chợ mua thức ăn. Ngày 2/9/1975, Hà Nội bắt người miền nam đổi tiền Việt Nam Cộng Hoà ra tiền bác hồ với tỷ giá là 500 đồng chế độ cũ thành 1 đồng chế độ mới. Lúc mình đi tây năm 1974, tỷ giá hối đoái 1 mỹ kim ăn 650 đồng Việt Nam Cộng Hoà. Xem ra gần tương tự như 1 mỹ kim ăn 1.25 đồng bác hồ. Cho thấy 50 năm qua từ 1.25 mỹ kim tiền bác hồ lên như diều gặp lạm phát 27,500. Hơn 10,000 lần. Chán Mớ Đời
Đó là chính sách xù nợ của chính phủ. Họ kêu anh mua trái phiếu $10,000, sẽ trả $20,000 trong 30 năm sau, miễn thuế. Xem như 2.31% tiền lời cho mỗi năm. Họ tính trung bình lạm phát mỗi năm là 3% từ bao nhiêu năm nay, thế là thua non. Nếu anh bỏ vào quỹ tiết kiệm thì có lời hơn thì chính phủ đánh thuế tiền lời. Chán Mớ Đời
Lấy thí dụ trước khi lấy nhau, hai vợ chồng bỏ tiền ra mua căn nhà để xây căn nhà nhỏ với hai quả tim vàng giá $180,000. Mượn nợ là $144,000, tiền lời 6.75%, trả mỗi tháng $933.98, thêm tiền thuế nhà đất là $2,000/ năm đại khái là $1,100/ tháng. Ở được 6 tháng, vợ chồng ông anh vợ có housing nên dọn ra, hai vợ chồng phải về ở với ông bà ngoại. Nhà lúc đó đang xuống nên bán không được. Hai năm sau nó xuống còn $150,000. Xem như xuống 20% từ khi mình mua. Ai lúc đó cũng bán short sale hết. Nghĩa là họ bán giá thấp hơn tiền nợ ngân hàng. Điển hình căn nhà của mình mượn nợ $144,000 mà bán giá $120,000 thì lỗ $24,000 thì phải bù vô cho ngân hàng như một anh bạn bán nhà ở San Jose dọn về vùng Đông Bắc. Vợ chồng anh ta có tiền nên bù vào. Còn nếu không thì phải thương lượng với ngân hàng, chịu bán với giá $120,000 và ngân hàng sẽ gửi cho cái giấy xoá nợ giá $24,000. Ngân hàng được khấu hao tiền lỗ này nhưng người mượn nợ, đã phải bán nhà mà còn bị sở thuế hỏi thăm số tiền $24,000 được cộng vào lợi tức.
Hai vợ chồng cho thuê căn nhà giá $1,100 vừa đủ tiền hụi mỗi tháng rồi mỗi năm tăng tiền nhà. Ngày nay thì cho thuê $3,150/ tháng và xem như hết nợ ngân hàng. Trừ tiền thuế ra còn lại để mụ vợ đi học làm nữ hoàng Bolero và y trang. Chán Mớ Đời
Ngoài ra chúng ta có thể khấu hao trị giá căn nhà. Như căn nhà mua giá $180,000, tính ra đất giá trị $30,000 còn căn nhà $150,000. Vậy thì chia ra 27.5 năm được chính phủ cho phép. Lấy $150,000 chia cho 27.5 ra thì được khấu hao $5,455 vào tiền lương lợi tức của mình. Dĩ tỷ làm $40,000 thì lợi tức chỉ còn $40,000 -$5,455 = $34,545. Nếu có độ 8 căn thì xem như không có lợi tức. Còn tiền thuê nhà tính vào lợi tức $1,100/ tháng thì trừ tiền lời và bảo hiểm, tiền thuế nhà đất là xong. Xem như người mướn nhà trả tiền ngân hàng và chi phí của căn nhà cho mình.
Mình giải thích cho con mình là ráng để dành tiền, đừng nghĩ tới mua ví Louis Vuitton, hay điện thoại xịn này nọ, dùng tiền đó để dành, đầu tư. Muốn giàu thì chịu khó hà tiện, để tiền mua nhà cửa, rồi mai sau tiêu xài. Còn tiêu xài bây giờ để cho thiên hạ ghét mình thì cả đời chỉ có nợ và nợ. Mua được 10 căn nhà cho thuê. Là có thể về hưu. Cứ tái tài trợ căn nhà mua lần đầu tiên, là có thể rút ra 70% trị giá căn nhà, người mướn nhà trả tiền nợ, mình có thể dùng số tiền này đi chơi, sinh sống được vài năm, rồi khi gần hết tiền, lại tái tài trợ căn thứ 2. Và như thế cứ tiếp tục đến chu kỳ thứ 2. Ngoài ra có thể tân trang sửa chửa các căn nhà cho thuê để bảo đảm căn nhà và khấu hao như thầy buồn tắm mới, nhà bếp mới, và tăng tiền nhà. Mình có nhiều gia đình thuê nahh ở cả 20 năm nay, chả kêu réo gì cả. (Còn tiếp).
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
