Sự thật về DOGE

 Đi chơi nên không thì giờ đọc tin tức từ Hoa Kỳ. Từ khi ông Trump nhậm chức thì mình đi mất tiêu nhưng thấy có lẻ những gì ông ta đã tuyên bố khi tranh cử, để thương lượng nên vụ áp thuế ngày đầu tiên với Gia NÃ Đại , Mễ Tây Cơ được gác lại. Ông ta đưa di dân lậu tội phạm ra trại tù trứ danh Guantanamo, để đe doạ những phần tử tội phạm. Mình có xem một phim tài liệu về nhóm giang hồ MS 13, rất khủng khiếp. Ra đây là không thấy ngày về, gặp người yêu. Đọc tài liệu về bầu cử, mới hiểu lý do ông ta hoãn cấm TiK Tok. Có dịp mình sẽ kể vụ này. Rất quan trọng.

Các bác chịu khó như em vào trang nhà bạch cung để đọc để biết chính xác về tin tức mình đọc, có bị định hướng hay không, không nói lên sự thật hoàn toàn.

Người ta lo vụ ông ta ký nhiều sắc lệnh quá nên có thể sẽ bớt dân chủ đưa đến chế độ độc tài. Như trường hợp một bộ mới được thành lập dưới thời ông, do ông Elon Musk đảm trách. Nghe nói họ mướn chuyên viên rất trẻ. Các bộ khác không cho mật mã để vào máy điện toán của các bộ như ông Biden tuyên bố là sự chuyển tiếp sẽ được diễn ra trong ôn hoà. Vài ngày sau là đám chuyên gia trẻ này giải được hết các mật mã. Nếu vậy thì Trung Cộng hay Nga đều có thể vào được. Nghe nói năm vừa rồi, Trung Cộng cho người hack vào bộ kinh tế hay tài chánh Hoa Kỳ và ông Biden có viết thư báo cáo.

Mình thắc mắc về bộ mà Trump mới thành lập để điều tra về cách quản lý của nền hành chánh quan liêu Hoa Kỳ từ bấy lâu nay có đúng theo hiến pháp của Hoa Kỳ vì nếu không chúng ta sẽ làm chứng nhân cho một nền cai trị độc tài. Mình mò tài liệu, vào trang nhà của toà Bạch Cung đọc, rồi mò thêm được một bài viết của một luật sư mỹ Tom Renz nói về vụ này. Xin tóm tắc lại đây.

Đây chỉ nói là temporary organization, chớ không phải cả đời. 18 tháng có thể 4 năm sau đó ông tổng thống khác lên có thể dẹp.

Chính phủ Trump đã thực hiện điều này một cách hoàn hảo—hợp pháp, có chiến lược và hiệu quả tối đa. Các phương tiện truyền thông đã cố gắng xoay chuyển việc thành lập Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) như một cơ quan bất hảo, như Tom Renz đã phát hiện ra, đó chỉ là thông tin sai lệch. Sự thật là nội các của ông Trump đã không thành lập một cơ quan mới; đã tái sử dụng một cơ quan hiện có—Dịch vụ Kỹ thuật số Hoa Kỳ, United States Digital services gọi tắc (USDS)—đã hoạt động từ những năm của chính phủ Obama. Không cần sự chấp thuận mới của quốc hội và không cần thêm kinh phí. Chỉ cần sắp xếp lại các ưu tiên một cách thông minh. Hoá ra thời tổng thống Obama, họ đã thành lập một cơ quan về điện toán, giúp duyệt xét và bành trướng cho nước mỹ.

Thay vì lãng phí nguồn lực vào bộ máy quan liêu cồng kềnh, Trump và Elon Musk đã chuyển đổi USDS thành Dịch vụ DOGE Hoa Kỳ, tập trung vào hiệu quả, kiểm toán và hiện đại hóa của chính phủ. Đây là một động thái trực tiếp, hợp pháp và cực kỳ hiệu quả, tránh được tình trạng bế tắc thường thấy ở D.C., đại biểu đối lập phủ quyết biểu tình, chống này nọ. Nền tảng pháp lý rất vững chắc—Chương 36 của USCS cho phép phát triển công nghệ trong chính phủ và Trump chỉ đơn giản là sử dụng thẩm quyền đó để hợp lý hóa các hoạt động. 


Cho nên nhiều khi chúng ta chỉ trích, cũng cần xem lại tin tức chính xác thay vì cứ chửi bú xua la mua. Mình nghĩ các cố vấn của ông Trump, không phải tự nhiên đột phá tư duy thành lập bộ mới này. Họ đã điều nghiên từ lâu với các tay luật sư về lập pháp Hoa Kỳ. Chỉ sử dụng cái hiện hữu cho mục đích mới theo tinh thần của cơ quan đã được thành lập. Thêm họ có hỏi các ông bà tối cao pháp viện trước khi ra tay.

Đối với những người đang hoảng sợ về cái gọi là "chính phủ ngầm", mối quan tâm thực sự nên là những gì đang xảy ra dưới thời Biden. Chính quyền của ông đã trao hàng tỷ đô la cho các cơ quan tham nhũng như USAID, tài trợ lãng phí và gian lận dưới vỏ bọc "viện trợ" và "phát triển". Không giống như các hành động hành pháp vô luật pháp của Biden, Trump đảm bảo rằng DOGE được bảo vệ hoàn toàn khỏi các thách thức pháp lý, nhờ các điều khoản xung đột luật rõ ràng trong sắc lệnh hành pháp. Ông tổng thống Ukraine kêu là Hoa Kỳ và âu châu kêu viện trợ nhưng ông ta chỉ nhận được phân nữa còn số phân nữa kia không biết đi đâu. Chán Mớ Đời 


Ông Trump cũng đã sử dụng 5 USC 3161 để thành lập Tổ chức tạm thời dịch vụ DOGE của Hoa Kỳ, một lực lượng đặc nhiệm có thời hạn sẽ kiểm toán tích cực tình trạng kém hiệu quả của chính phủ trong 18 tháng. Không mở rộng bộ máy quan liêu vĩnh viễn. Chỉ cần một cuộc tấn công chính xác vào tình trạng lãng phí và tham nhũng. Cho mấy tên trẻ, làm việc 24/24, không vợ con chồng gì cả. Cắm cúi mà tìm ra các sơ hở của những chương trình, khơi khơi tốn tiền. Điển hình ông nuôi ong quen, kể là ông ta tham gia chương trình gì nào được, cho $200,000 nên phải mua xe Mercedes cho bà vợ. Ông ta muốn về hưu nhưng cứ ráng để xin tiền mỗi năm. Mình hỏi chương trình gì nhưng ông ta không nói. Chán Mớ Đời 

Các nhóm DOGE, bao gồm các chuyên gia về luật, nhân sự và kỹ thuật, sẽ được đưa vào mọi cơ quan hành chính để thực thi trách nhiệm giải trình. Trong nhiều năm, các cơ quan chính phủ phình to hoạt động mà không có sự giám sát nào—giờ đây, kỷ nguyên đó đã kết thúc. Mọi cơ quan phải ưu tiên DOGE, đảm bảo sáng kiến ​​này không chỉ là một gợi ý mà là một nhiệm vụ bắt buộc.


Mình không rành về luật nhưng theo những gì đọc thì ông Tom Renz cho biết; bất chấp những lo ngại của ông về quyền hành pháp, đã thừa nhận sự sáng suốt của cách tiếp cận này. Và ông ấy cho là ông Trump đsung, không chỉ tái cấu trúc USDS; ông ấy đã xây dựng một pháo đài pháp lý xung quanh nó. Đảng Dân chủ và các đồng minh truyền thông của họ sẽ cố gắng làm mất uy tín của điều này, nhưng thiết lập này là chặt chẽ.

Chỉ có hai trang giấy là có thể dựa đó làm việc hợp pháp. Kinh

Đây chính xác là kiểu lãnh đạo mà Washington lo sợ - một kiểu lãnh đạo không xin phép các quan chức mà thay vào đó buộc họ phải làm việc hiệu quả. Trump và Musk đang cắt giảm hàng thập kỷ về những kẻ bất tài bằng một kế hoạch hợp lý về mặt pháp lý cũng như hiệu quả tàn khốc. Nếu họ công bố tất cả những sai phạm, làm tiêu hao tiền bạc thì chắc chắn người Mỹ sẽ ủng hộ, cho dù không đồng quan điểm chính trị.

Mình hy vọng ông ta hạ thấp tiền thuế xuống, người Mỹ chỉ đóng 15%. Ai nấy đều đóng 15% như ông Mỹ đen ra tranh cử với khẩu hiệu 15, 15, 15 rồi chết. Hiện nay người mỹ giàu đóng thuế rất ít. Cứ tưởng tượng ông Elon Musk làm 10 tỷ một năm, đóng 15% là cũng được rồi thay vì rất ít.


Cho thấy vậy mà không phải vậy. Chúng ta cứ mù quáng nghe báo chí định hướng rồi ùa theo chống hay bênh ông Trump bú xua la mua. Mình nghĩ người lãnh đạo giỏi là người biết chọn những cố vấn giỏi và lấy quyết định. Xong om


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Ôn nội mi là cha tau

Hôm nay, mình đi Huế để viếng thăm quê ngoại và quê vợ. Huế không xa Hội An nhưng mất gần 3 tiếng đồng hồ lái xe, xem như 6 tiếng đồng hồ khứ hồi. Nếu ở Hoa Kỳ thì chạy độ 1 tiếng đồng hồ nhưng giao thông ở Việt Nam rất nguy hiểm khi xe khách chạy vừa bóp kèn. Vợ gặp các bạn học khi xưa Hội An nên chỉ có mình đi Huế. Xe khởi đầu ra khỏi Hội An thì mình thấy bên núi Non Nước mà khi xưa mình đã viếng, leo lên động thì thất kinh. Ngày nay họ bỏ tiền xây cầu thang máy, trang trí như toà tháp phật giáo to đùng để lấy tiền du khách vô hình trung phá nguyên cảnh trí của khu vực này.


 Ngày nay cái gì được thương mại hoá làm tiền. Như mộ của ông Hàn Mạc Tử, được bốc mộ, đem lên cao, nói là để cho nhà thơ nhìn ra vịnh Quy Nhơn nhưng theo mình, để thương mại hoá nhân vật danh tiếng trong thi ca thế kỷ 20 này. Có chỗ rộng để thiên hạ lên cúng dường, lấy thu phí, bán đồ lưu niệm, ăn uống trong khi để ở nhà thờ thì không được ồn ào nhất là không được kinh doanh. Chán Mớ Đời

Ai đi Quy Nhơn thì nếu ghé mộ của Hàn Mạc Tử thì nên đi địa điểm cũ ở nhà thờ Quy Hoà. Chỉ có riêng mình ở chốn này. Ai thích thì bắt chước anh bạn thi sĩ, đợi trăng rằm đến viếng, ngồi lại bên mộ ban đêm nhìn trăng để ngâm Ai mua trăng tôi bán trăng cho.

Nhà thờ họ Nguyễn Đăng

Xe chạy ngang những khu nghỉ dưỡng mà mấy lần trước về có ngụ lại rồi đến Đà Nẵng. Mình thấy xa xa tượng đài Phật Bà mà khi xưa có ghé thăm 2 lần với gia đình. Trong thành phố, có chùa gì họ xây tượng đài Phật rất to cao. Phải chi họ xây đại học hay trường học thì tốt hơn nhưng mấy cái này thì không có tiền cúng dường, không theo định hướng kinh tế thị trường.

So với lần cuối mình về thì Đà Nẵng ngày nay phát triển rất nhiều, không đâu ra đâu. Người dân nói nhờ ông Nguyễn Bá Thanh vì thấy đường phố rộng rãi, thoáng hơn là ở Sàigòn hay Hà Nội. 

Nhưng nhiều công trình đang xây dỡ rồi bỏ đó như Quy Nhơn, Hội An, Sàigòn và Hà Nội. Mình thấy một dự án khu nghỉ dưỡng mà lần trước về, cũng thấy có xây vớ vẩn như để giữ đất để bán, nay vẫn vậy. Ngoài Hội An, mình thấy có một khu vực xây nhà cửa kiểu tàu, ná ná Việt Nam, ngói đã lâu bị bỏ hoang. Chả hiểu sao.

Bác tài chỉ một tòa nhà kính, kêu đó là trung tâm hành chính nhưng không làm việc được vì nóng quá. Xe chạy dọc bờ biển nên khá chậm. Mình có nhắc đến khu nghỉ dưỡng ở Đà NẴng mà gia đình ngụ lại. Họ xây theo kiểu âu châu nên toàn bằng kiếng, không phải loại 3 lớp như ở âu châu chống lạnh và nóng, cách nhiệt nên nóng kinh khủng phải mở máy lạnh 24/24. Tốn tiền điện mệt thở. Ở vùng nhiệt đới phải để ý đến khí hậu.

Mình có hỏi bác tài lý do các chung cư bị bỏ trống. Anh ta kêu là họ xây chung cư mà không có trường học, công viên, hạ tầng cơ sở. Về ở chở con đi học xa xôi, kẹt xe, mất thời gian. Phải công nhận là có rất nhiều khu vực đang xây rồi bỏ đó hay xây xong cũng chả có thằng Tây nào mua hay mướn. Thấy tội, nợ vây ngân hàng chắc khó trả.

Cửa chính vào nhà thờ, mình đọc là Quảng Lưu Đức. Để về nhà mình mò thêm

3 tiếng sau mới vào Huế. Điểm đến đầu tiên là nhà thờ họ bên ông ngoại mình ở làng Dưỡng Mong. Địa chỉ ở làng ở xóm 1, xóm 2,… xe chạy vào đến Xóm 5 thì chỉ còn cây cầu nhỏ, đứng lại, gọi điện thoại. Thấy một bà dắt xe qua cầu, kêu tuân theo luật giao thông. Nghe giọng Huế của làng ông ngoại. Hôm qua mình có gọi điện thoại cho chị giữ chìa khóa nhà thờ nhưng khi đến làng, nhờ ông tài xế gốc Nam Định gọi. Anh ta chả hiểu giọng Huế, bên kia đường dây nghe giọng bắc kỳ, không hiểu, kêu chi rứa chi rứa rồi cúp luôn, không bắt máy. Cuối cùng chắc chị ta nhớ mình dặn hôm qua nên gọi lại, kêu thằng con đem xe ra chở về nhà thờ. 

Nhà thờ mới được xây lại, toàn là bê tông nhưng họ Sơn phết như gỗ rất cổ điển. Ruộng nương của gia tộc bị mất hết sau 75, mấy năm trước các người trong gia tộc, đóng góp mua miếng đất nhỏ để xây nhà thờ họ để con cháu ở xa có thể về viếng thăm.

Nhà thờ bên Mệ Ngoại mình được làm lại năm 2020

Sau đó thì mình kêu bác tài chở lại quê bà ngoại, An Lưu bên cạnh. Cũng gọi điện thoại cho rể ông cậu nhưng cũng chi rứa chi rứa rồi cúp máy luôn nên phải mò. Đang chạy trên đường thì thấy một đám thanh niên kê bàn ngồi ngay đường nhậu vào lúc 11:00 sáng. Chỉ có xe gắn máy thì qua được còn xe hơi thì chịu. Hỏi họ về xóm 6 thì một ông kêu đi đường ni nè về Trùi, ông thì kêu đi xóm 7. Rồi một ông khác màu đỏ kè, chạy ra kêu khôn phải khôn phải mi nói sai về bên tê kìa. Cải nhau như ăn bún bò Huế cay.  

Cuối cùng chạy vào cổng xóm 7 thì mình không nhận ra con đường đã đi qua lần trước nên ghé lại hỏi. Ông thần hỏi nhà ông Luyện, ông Vọng thì mình nhất trí thì ông ta mới chỉ đường đi đúng. Tới nhà thì mình vào nhà thờ. Thấy cửa mở nên ngạc nhiên nên đi qua bên cạnh nhà ông cậu, em của mệ ngoại. Ông cậu này mình có gặp khi cậu 103 tuổi, khỏe mạnh minh mẫn sau đó thì qua đời. Bà mợ 93 đang nằm trên giường. Mợ kêu đau mấy hôm ni nên để cửa mở cho thiên hạ vào thắp hương. Sau đó mợ dẫn qua bên kia nhà thờ có hình ảnh của ông bà cố ngoại. Mấy ông kia đi thắp hương ở đâu chỉ thấy cô dâu ở nhà. Chỗ này mình có đến lần trước lúc đang xây dựng lại. Cô em dâu kêu mai giỗ ông cố ngoại nhưng mình vào Sàigòn, thôi lần khác vậy để gặp mặt bà con. Mấy ông bà già kêu cậu mợ, gặp xong là qua đời. Nên mình ít dám gặp người lớn tuổi. Chán Mớ Đời 

Bác tài kêu anh đi xa Việt Nam trên 51 năm mà vẫn nói được giọng Bắc và Huế. Mình nói thuộc đa hệ. 

Nhà của ông bà ngoại của đồng chí gái 

Cúng tiền đi chợ làm cổ cho ông cố xong thì kêu xe chạy qua nhà thờ họ của bên mẹ vợ ở Ao Hồ. Chỗ này mình có về lần đầu. Chỗ này trên nguyên tắc là do cậu ruột của đồng chí gái giữ nhưng ông đi cách mạng nên vợ con ở ngoài Bắc. Con trai đầu vào Nam, bán cho đứa cháu họ bên ngoại của vợ.


Đứa cháu bỏ tiền ra làm lại nhà thờ đẹp lắm, bằng gỗ như xưa, gia phả treo rõ ràng. Anh của mẹ vợ đông, trong đó có họa sĩ Tôn Thất Đào. Hóa ra đồng chí gái là hậu duệ của vua Minh Mạng. Ông ta có 34 hoàng tử. Ông ngoại đồng chí gái là thế hệ thứ tư từ Minh Mạng xuống. Khu nhà rất rộng và đẹp. Đứa cháu xây căn nhà to đùng bên cạnh nên mất một chút thiên nhiên của khi xưa. Xong thủ tục thắp hương bên vợ, mình cho bác tài đi thắp hương bên vợ. Bác kêu vợ em là gốc hUế nhưng vào Sàigòn lâu nên nói giọng Nam nên em không hiểu giọng Huế. Bác tài kêu làm đàn bà Huế khổ lắm, đất đai mấy người con trai chia nhau hết còn con gái trong gia đình chả có gì cả. Mấy người con trai không cho chút gì cả. Bên nội của đồng chí gái thì đã gửi tiền về rồi. Mấy ông chú vợ mà mình gặp khi xưa chết hết nên chả biết ai nói chuyện. Mấy ông con trai thì chả ai gửi tiền, chỉ có bà chị và đồng chí gái mỗi năm, gửi tiền về làm đám chạp, giỗ. Cho nên thời nay có con trai là mất con, nó lo bên vợ còn con gái thì lo mồ mả gia tiên. Chán Mớ Đời 

Đình của làng Thanh Quýt, mình đã kể năm ngoái khi đi Ý Đại Lợi, gặp anh bạn gốc làng này. Anh ta chưa về lại quê từ năm 1972. Bố mẹ được bảo lãnh sang Ý Đại Lợi, xem như gia đình ở Ý Đại Lợi, chỉ có họ hàng nên cũng không muốn về.

Sau đó lại mất 3 tiếng ngồi xe về Hội an. Đang đi bổng mình nhớ đến anh bạn ở Ý Đại Lợi. Anh ta du học năm 1972, đến nay vẫn chưa về lại quê anh ta là Thanh Quýt. Nên mình kêu bác tài chạy vào làng này, đến cái đình làng, chả có thằng tây quảng nam hay cải nào cả. Chụp hình gửi cho anh ta để có chút gì quê xưa. Bác tài hỏi muốn đi viếng nhà của Nguyễn Văn Trỗi, mình lắc đầu, đi về hội an. Mai vào Sàigòn.


Tối qua, mình có gặp bà con bên ngoại Nguyễn Đăng ở Sàigòn lần đầu tiên. Lần trước về thì có gặp 2 người em họ, nay gặp đông hơn. Theo mình được kể thì họ bên ông ngoại mình là thuộc hậu duệ của nhà Mạc. Sau sợ bị tru di tam tộc nên đổi tên qua họ Nguyễn, lấy chữ lót để con cháu sau này nhớ đến Mạc Đăng Dung. Khi xưa, chú ruột của mẹ mình, làm quan đến chức Thị Độc 侍讀, , có nhiệm vụ đọc sách cho vua, nên ai ở khu ấp Xuân An, Đà Lạt khi xưa chắc biết ông Thị Dụ, chú của mẹ mình. Sau này ông ta được cử vào Bảo Lộc để cai quản, ông ta mới kêu gia đình họ hàng vào Lâm Đồng, phát đất cho anh em họ hàng để canh tác trà. Nói nôm na một người làm quan cả họ được nhờ. Mình nhớ ông ngoại mình khi xưa trồng trà và mấy người em. Hiệu trà Nguyễn Đăng. Sau 75 thì mất hết đất nên đa số các gia đình chuyển về Sàigòn sinh sống hay có người đi ra hải ngoại. Nay chỉ còn một gia đình trù trì tại Bảo Lộc để giữ nhà thờ.

Ngồi nói chuyện thì mới khám phá ra bên ngoại mình, nhiều người theo chế độ đa thê, đa con cháu nên chả biết ai ra ai. Như ông Thị Dụ có đến 5 bà nên có nghe kể một người em nói chuyện với một người khác: “ mi biết ông nội mi là ai không? Ông nội mi là cha tau”. Chú cháu gặp nhau, hỏi ra mới biết con của người anh cùng cha khác mẹ nên hỏi như dân Huế xưa. Chán Mớ Đời 


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Đưa vợ về phố HộI


Sáng nay ra xe về Hội An thì trời mưa suốt đoạn đường từ Quy Nhơn đến Hội An. Bên Mỹ thì chạy độ 2 tiếng đồng hồ là đến còn ở Việt Nam tốc độ cho phép trung bình là 50 cây số hay hay 31 dặm một giờ. Có quốc lộ nhưng xe khách chạy quá nhanh nên tài xế cố đi đường trong nhiều nên chậm. Xe rời Quy Nhơn từ 8:00 sáng mà đến 4 giờ chiều mới đến.

Xe chạy qua các vùng giao tranh khi xưa như Mộ Đức. Không có thì giờ nên mình không ghé lại làng Mỹ Lai khi xưa. Mình kêu tài xế ngừng ở Quảng Ngãi, quê của vợ ông cậu để anh ta ăn cơm, nghỉ ngơi một tí. Ăn cơm bình dân quán bên đường nên đồng chí gái sợ không ăn. Mình ăn thịt heo luộc với mắm cái, đặc sản vùng này, nhìn con sông Trà Khúc nổi danh với những câu thơ mình đọc đâu đó. Vùng Quảng Ngải có kẹo mạch nha nổi tiếng nhưng cũng không có thì giờ nếm lại. 

Từ khách sạn nhìn ra

Mình giang hồ nhiều nơi trên thế giới nên ngày nay đi viếng mấy chỗ này mà mình được biết khi học địa lý hay lịch sử Việt Nam khi xưa, thấy không như mình mơ tưởng khi xưa. Như Quy Nhơn, thấy không có gì xuất sắc cả. Nếu so với Phi Luật Tân thì mình thấy họ phát triển nhưng vẫn giữ được vẽ đẹp thiên nhiên của biển rừng. Cách đây 20 năm mình đến Nha Trang thấy họ phát triển rất hay nhưng nay trở lại thì bú xưa la mua. 

Chạy vào khu 4 mà họ dự tính xây khu công nghiệp ở Quy Nhơn thì thấy nhà cửa đang xây bỏ hoang quá nhiều. Thị trường địa ốc bong bóng bốc hơi, không ai mua. Vụ này mình có thấy cách đây 30 năm ở bên Mễ Tây Cơ vùng nam của Tijuana. 

Bác tài gốc Nam Định ăn nước mắm còn mình thì ăn mắm cái. Mình hỏi bà Năm mắm cái làm bằng gì, thì được biết làm bằng cá cơm với muối để cả năm. Có rau sống nhưng mình không dám ăn chỉ thịt luộc và mắm cái chang canh tần ô. Khá ngon. Đồng chí gái nhìn mình ăn mà sợ. Mình nhắn tin anh bạn thi sĩ là cẩn thận đạp xe về Nha Trang theo con đường Cái QUan. Anh ta trả lời mưa rất thích. Anh bạn này đồng tuổi, chơi thể thao không uống rượu không hút thuốc. Anh ta nói ăn uống như Bồ vậy. Anh ta theo dõi mình viết về dinh dưỡng trên bờ lốc nên người khoẻ mạnh. Anh bạn này và một anh bạn khác lớn hơn mình 2 tuổi gốc Đà Lạt mà mình biết vì leo núi Kilimanjaro với mình là khỏe chớ đa số bạn cùng đều oải hết. 

Cuối cùng chạy con đường mới làm, gần bờ biển thấy nghĩa địa trên cát rất nhiều, chạy vào Hội An, nơi đồng chí gái sinh sống 13 năm trước khi vào Sàigòn. Xe về khách sạn Lasenta cho có vẻ Tây vì tên Lá Sen Ta. Kiến trúc sư thiết kế khách sạn rất đẹp thấy lá sen màu đen khắp nơi. Trời mưa đồng chí gái chả muốn đi đâu vì cô bạn kêu mệt nên nằm nhà. Hai vợ chồng xuống tiệm ăn của khách sạn. Cao lầu đây nấu rất ngon ăn với rau Trà Quế nổi tiếng vùng này. Chắc hôm nay bạn đồng chí gái hội ngộ trong khi mình sẽ đi Huế ghé thăm nhà thờ tộc bên ngoại và bên vợ. Tối về lại Hội An. 

Lấy dân làm gốc

Dân liệu cũng xong


Lần trước hai vợ chồng đến đây với mẹ mình, con gái đang học ở Hương Cảnh cũng bay sang. Gặp đúng lụt, chạy mệt thở vì nước vào khách sạn, điện nước tắt hết.  Chán Mớ Đời 


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Lại xa mẹ

 Lại ra đi như 51 năm về trước


Ăn sáng xong thì chia tay gia đình. Thấy bà cụ buồn buồn. Hôm trước kêu vui vì con cháu bay về thăm, ăn tết như xưa nhưng rồi chim đã ra ràng, lại phải bay về tổ ấm riêng của mỗi đứa con. Mấy ngày ngồi nói chuyện với mẹ thấy thương hình ảnh một người mẹ Việt Nam, hy sinh tận tuỵ để nuôi đàn em ăn học, rồi lấy chồng nuôi đàn con đến khi con cái lớn hết, lập gia đình mới an nhàn một tị nhưng lại cô đơn khi ông cụ qua đời.

Mấy người em thì tính tình vẫn như xưa, ít thay đổi, mới thấy tư duy, tính tình định đoạt tương lai và số phận của đời người. 10 anh em như 10 ngón tay, có ngón dài ngón ngắn nhưng số phận đời người lại khác nhau. Người ở hải ngoại, người ở Đà Lạt. Nếu tin vào phước đức bố mẹ để lại thì trên nguyên tắc, ai nấy đều như nhau nhưng hành trình cuộc đời lại khác nhau. Nói như nhà Phật, chúng ta cần tự tạo phước cho mình. Bố mẹ thông minh nhưng nếu chúng ta thừa hưởng gen thông minh, nhưng lại lười thì khó mà học lên cao.

Mấy anh em còn lại với mẹ

Mỗi nhánh của một cây tốt đều có thể ra trái, xum xuê. Tuy cùng một cây, có nhánh lớn mạnh vì cố vươn lên để tìm ánh nắng mặt trời và nhánh nhỏ bé vì không đủ ánh sáng. Nói chung thì em út ngày nay, đều có của ăn của để. Xem như bố mẹ mình đã thành công về mặt con cháu khác với mấy người em hay chị của mẹ, cho thấy những gì mình làm đều có ảnh hưởng đến đời con cháu sau này. Như người xưa hay nói tích đức cho con vì có đức mặc sức mà ăn. Gần 70 năm cuộc đời, về lại Đà Lạt thì hỏi về các người họ hàng khi xưa, thấy hậu vận của con cháu họ tuỳ theo cách đối xử, ăn ở của họ khi xưa nhất là sau 75. Mới hiểu câu ngạn ngữ khi xưa: “ở sởi lởi trời cho, ở so đo trời lấy lại” và người Mỹ hay nói: “what goes around, comes around.”

Muốn anh em, con cháu sum họp không phải dễ. May mắn nhất là mấy đứa cháu và con liên lạc với nhau thường xuyên trên mạng xã hội của nhóm của chúng. Vẫn giữ chặt tình máu đào dù sống rải rác trên 3 quốc gia. Nhiều gia đình, mình thấy anh em phấn đấu triệt tiêu nhau vì của cải cha mẹ để lại. Bố mẹ mình thì chả có gì ngoài ngôi nhà thờ từ đường. Anh em đều có nhà cửa đàng hoàng hết. Mình nghĩ là nhờ mẹ mình như con gà mẹ, kêu các đứa con về chuồng vào buổi chiều. Anh em đều noi theo gương mẹ, hy sinh cho em út. Như khi xưa, mình nhường ăn sáng cho mấy đứa em, nhịn đói đi học. Chúng xin để dành ra chơi ăn vì đói.


Rắn không chân bò quanh khắp núi

Gà không vú nuôi một đàn con ( mẹ mình tuổi dậu)


Mẹ mình kể sau 75, khi ông cụ đi tù, có vợ chồng bà nào thương hoàn cảnh của mẹ mình nên kêu ông chồng sáng đi chợ thì ghé nhà chở mẹ mình ra chợ nhưng mẹ mình từ chối. Lý do là không muốn mang tiếng, muốn giữ tiếng cho con sau này. Nếu không miệng đời sẽ đánh giá con cái khó lấy chồng , con bà này nọ, chồng ở trại cải tạo mà lại đi ngồi xe với ông khác dù không tình ý gì. Nhờ vậy mà sau này, em mình chơi huê, hay mướn mặt bằng, người ta hỏi con ai và khi biết mẹ mình nên cho tham gia. Làm ăn mà không có chữ tín thì xem như rồi đời.


Mẹ mình có cái hay là nhớ ơn những người đã giúp mẹ khi xưa. Như ông Võ Quang Tiềm, đứng ra bảo lãnh mẹ mình với ông Cao Minh Hiếu, thị trưởng Đà Lạt dạo ấy, người đã xây dựng ấp Ánh Sáng. Dạo ấy mẹ mình theo kháng chiến nên bị bắt, nhốt vào nhà Lao, cạnh hồ Xuân Hương. Ông Tiềm đứng ra bảo lãnh mới được tha. Sau này ông ta kêu ông cụ vào nhà ngủ để học thi vào ty công chánh. 4 giờ sáng ông ta đánh thức ông cụ dậy để ôn bài tập, mới đậu vào ty công chánh khi thi tuyển 50 người mà chỉ lấy có 5 người. Mẹ mình biết ông ta thích ăn chao và cá kho nên lâu lâu làm chao và cá kho đem vào cho ông ăn. Nhớ ơn ông bà Phúng, về Huế, đưa mẹ mình vào Đà Lạt, giúp việc để có tiền nuôi mấy người em ăn học ở Huế. Sau này mẹ mình cho bà mượn tiền để mở tiệm thuốc tây.


Mẹ nhớ nhất là người dân Đà Lạt sau 75, thương hoàn cảnh của mẹ mình nên có đồ gì muốn bán trong nhà là đem ra cho mẹ mình bán bán kiếm lời nuôi con và chồng ở traị cải tạo trong khi hàng xóm và vài người ở chợ tìm cách lấy điểm với cách mạng, tố cáo này nọ. Mẹ mình kể ai ai nếu có dịp mình gặp con cháu của họ sẽ cảm ơn dùm mẹ.


Trong cuộc đời, như mẹ mình nói, ăn ở cho có tình có nghĩa, đừng có tham lam. Như cây trái mà vì tham lợi, bỏ chất hoá học, sẽ gây ung thư cho người mua trái của mình, mang tội. Mình biết nhưng họ không biết. Nhiều khi mình bị ung thư trước khách hàng vì xịt thuốc phân hay chất hoá học.


Cuộc đời có hợp rồi có tan, như thời tiết với các chu kỳ, Xuân Hạ Thu đông. Mình lại rời xa mẹ, tiếp tục cuộc viếng thăm Việt Nam với đồng chí gái ra miền Trung, nơi mẹ mình ra đời. Sau đó bay qua Úc Đại Lợi, Tân Tây Lan rồi về lại Cali, hái bơ. Xong om


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Trở lại Quy Nhơn sau 68 năm

 Đi quy Nhơn

Hôm nay, sau khi ăn sáng, cả nhà rời đảo Hòn Tré theo xe về Đà Lạt, trong khi mình và đồng chí gái lấy xe đi Quy Nhơn. Thấy bà cụ buồn nhưng cũng đành chịu. Cuộc đời có hợp rồi lại có tan. MẤy ngày bên nhau tuy không nói ra nhưng tình cảm anh em vẫn thương yêu như ngày nào. Mấy cô em ôm đồng chí gái và mình khi chia tay. Các cháu, mới ngày nào bé tí ti, nay tốt nghiệp đại học hay gần ra trường hết. Vài năm nữa lại thấy tay bế tay bồng.

Bác tài từ Đà Lạt xuống chở hai vợ chồng đi Quy Nhơn, rồi Hội An, Huế và đưa ra phi trường Đà NẴng để bay vào Sàigòn. Bác tài kể không có khách đi từ Đà Lạt xuống Nha Trang nên đành chạy xe không xuống từ 4 giờ sáng vì sợ kẹt đường.

Rất ấn tượng khi thấy trên đỉnh núi có tản đá. Không biết có phải hòn đá này mà nhạc sĩ Nguyễn Đức Quanh dùng cụm từ Vọng Phu

Xe chạy rất chậm vì dạo này có luật phạt xe chạy ẩu rất nặng. Nhưng mình thấy mấy xe khách chạy nhanh như ăn cướp thì được trả lời là xe khách mà đi chậm thì mất khách nên họ đã lì xì các quan nhớn giao thông hết rồi. Cứ thấy trạm là tự nguyện xuống đóng lì xì cho các quan mãi lộ. Đường đang cho phép chạy 70 cây số một giờ thì 200 mét sau là nhảy qua 50 cây số một giờ nên ai không để ý là có thể bị phạt ngay.

Cuối cùng thì xe cũng ra khỏi địa phận Khánh Hoà và Ninh Hoà. Xe chạy ngang Tuy Hoà khiến mình nhớ đến bài hát của Nguyễn Đức Quang, khi xưa rất buồn. Mình hay hát bài này và bài Người Anh Vĩnh Bình.


Ngày xưa tôi đã đi qua Tuy Hòa 

Trời xanh le lói bao mộng mơ 

Đàn chim tung cánh bay bay đầu gió 

và đâu đây tiếng sông bồi phù sa 

Ôi, những chiều mây vắt ngang lưng đèo 

Vọng Phu đưa mắt cũng buồn theo

Núi Nhạn được nhắc đến trong bài Anh Còn Nợ Em

Mình thấy nông dân chắn những thửa ruộng của họ với những hàng rào nylon, để chống chuột đồng. Xa xa núi Khỉ mà trong bài hát Anh Còn NỢ Em, tác giả có nói đến “chim về núi Nhạn” nên quay kính xuống chụp một tấm ảnh làm kỷ niệm.


Anh còn nợ em

Chim về núi nhạn


Thành phố ngày nay, rất nhộn nhịp, không điêu tàn như nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang hiển thị khi xưa. Xe chạy qua Sông Cầu, nơi họ nuôi tôm hùm, cá,.. vì nằm trong cái vịnh nên dễ nuôi cá. Nếu không mưa bão đến là bay hết. Không có thì giờ để xuống quan sát cách họ chăn nuôi tôm, khác với những nơi mình đã mục thị như ở Pháp, Nam Hàn. Xe chạy chậm nên có thể thấy họ xây tường bằng đất và xi-măng thay vì thả lưới xuống như ở các xứ khác.


Xe chạy qua Tuy An, Phú Yên thấy cái bảng to đùng quê hương của ông Trần Phú, tổng bí thư đầu tiên của đảng Cộng Sản Việt Nam. Mình hỏi bác tài ăn gì chưa, bác kêu chưa nên nói kiếm tiệm ăn nào, vợ chồng mình mời bác ăn bồi dưỡng. Xe ngừng ăn tại vịnh Xuân Đài, cũng nuôi tôm. Chả biết họ có lễ hội gì mà thấy đông xe, nhạc tòn ten. Bác tài kêu mì xào trong khi hai vợ chồng ăn ở Marriotts no ứ từ sáng nhưng cũng gọi đĩa chả giò hải sản. Thấy họ cho ăn chả giò chấm ketchup và sauce mayonnaise khiến mình thất kinh. Cho thấy xứ Phú Yên được toàn cầu hoá. Lâu lắm rồi mới nghe lại giọng Phú Yên. Khi xưa có gia đình gốc Phú Yên, mướn nhà nên lúc đầu cũng hơi chới với mới hiểu họ nói gì. 

Chỗ này dừng lại ăn trưa. Đi kiếm nhà vệ sinh cho đồng chí gái lại gặp cảnh đây đẹp nhìn ra vịnh Xuân Đài

Đặc biệt là các thành phố vùng này, treo cờ đỏ mỗi nhà mừng xuân, qua cầu thấy rợp bóng cờ hồng. Ai mà thầu bán cờ mỗi năm là giàu, thêm các panno mừng xuân mừng đảng là cả năm đi chơi. Hỏi ra thì mỗi lá cờ là 50,000 và chậu cúc là 350,000. Trong năm ủy ban đều thâu tiền và cuối năm họ đem lại cắm cờ và đặt chậu cúc. 

Sau khi ăn thì xe chạy khỏi Phú Yên, vào địa phận BÌnh Định, thấy Bồng Sơn. Bắt đầu thấy Quy NHơn từ xa. Thấy mấy tấm bảng chỉ đường đến mộ của thi sĩ Hàn Mạc Tử. Bác tài kể là có đến uống cà phê tại nhà bà Mộng Cầm khi xưa, nay mở quán cà phê do con hay cháu bà ta quản lý. Bà này được ông Hàn Mạc Tử đưa vào thi ca, tạo phước cho con cháu lộc bán cà phê, sống tốt. Mình thì không thích thi ca lắm nên chắc không đến thăm mộ ông thi sĩ xứ BÌnh Định.

Cuối cùng thì xe vào khu nghỉ dưỡng FLC, gần khu công nghiệp, có mấy quạt gió năng lượng quay vòng vòng. Bác tài hỏi ngụ tại khách sạn nào để anh ta xem bản đồ gú gồ để chạy. Mình kêu Ép Lờ cờ khu nghỉ dưỡng khiến mụ vợ cười, nghe tên nông dân đánh vần. Chỗ này thấy đại hàn đông, trẻ khá nhiều đến để chơi cù. Kiến trúc khá đẹp nhưng trang trí nội thất hơi nghèo. Mình đoán là khu này có bán như kiểu timeshare. Để mai mình hỏi thêm. Hai vợ chồng đi ăn, họ có tiệm Hương Biển, có buffet hải sản nên vào ăn. Ăn xong hai vợ chồng dẫn nhau đi vòng vòng rồi về phòng ngủ.
Nhìn từ phòng ngủ ra vịnh Quy Nhơn. Biển chỗ này mua fnafy khôgn được tắm, nguy hiểm

Kỳ này đi chơi, cô em bố trí cho mấy khách sạn thì có hai cái mà tổng giám đốc công ty bị đi tù năm ngoái. Chán Mớ Đời. Có lẻ vì vậy giá mềm.

Nói chung thì khu nghỉ dưỡng FLC ở Quy Nhơn được thiết kế rất đẹp bên ngoài, như các khu nghỉ dưỡng bên Tây Ban Nha. Vấn đề là trang trí nội thất thì hơi kém thêm chất lượng về xây dựng hơi bết. Không biết họ xây năm nào nhưng các tường phía ngoài nhất là trần nhà bắt đầu hư, lòi ra nhiều chỗ nức và vữa xi măng.

Hai cái tháp Chàm, di tích lịch sử của văn hoá CHàm còn sót lại
Cái phần dưới của tháp được xây bằng đá.
Họ xây theo hình bút tháp phía trong nên không bị sụp suốt 9 thế kỷ

Hôm nay, sau ăn sáng bác tài đến đón chở đi viếng tháp đôi, di tích lịch sử của nền văn hoá Chàm, được thiếp lập đầu thế kỷ 11 mà vẫn tồn tại. Cái “base” của tháp được xây dựng bằng đá rất khôn để khỏi bị hư hao suốt 10 thể kỷ. Phía trên thì họ dùng gạch để xây lên theo hình bút tháp nên không bị đỗ. Bước vào cổng thì mình đang đứng nhìn hai cái tháp thì nghe ai kêu “you, you”, quay lại thì trong góc có chỗ bán vé vào cửa tham quan. Mình kêu bán cho hai vé thì ông bán vé, kêu tui tưởng anh là Tây chứ. Chắc là tây đen. Chán Mớ Đời 

Chụp hình những góc cạnh để xem họ thiết kế ra sao, rồi chụp hình đồng chí gái toả nắng. 

Gặp lại anh bạn thi sĩ sau 7 năm. Đúng là cái duyên

Đúng lúc đó, anh bạn quen qua nhóm cựu học sinh Văn Học ở Cali, 7 năm nay không gặp nhau, gọi. Hẹn ở mộ Hàn Mặc Tử. Anh này về hưu tại Việt Nam. Không thích Sàigòn nên ra Nha Trang ở, đi dạy ở cô nhi viện các môn anh ngữ và Toán Lý Hoá. Tuần này anh ta buồn đời, đạp xe đạp từ Nha Trang đến Quy Nhơn để thăm mộ thi sĩ mà anh ta yêu thích. Anh ta cho biết là đạp xe đạp đến Đèo Cả thì chưa lên đỉnh đèo, đã không thấy bố mẹ đâu nữa, chân tay rã hết nên dắt xe lên đỉnh rồi thả dốc. Mình hỏi không sợ xe khách. Anh ta kêu sợ chứ, chúng chạy như bay, bóp còi to đến phát sợ. Anh ta cũng thích bài Chiều Qua Tuy Hoà của Nguyễn Đức Quang.

Đây là mộ mới của Hàn thi sĩ được cải táng lên trên núi đồi để nhìn cái vịnh làm thơ
Mộ cũ của Hàn thi sĩ được nhạc sĩ Trần Thiện Thanh thực hiện

Hẹn ở mộ Hàn Mặc Tử nhưng bác tài chở đến mộ mới của ông thi sĩ Hàn Thị. Chỗ này vào cổng 20,000 đồng. Không thấy anh bạn đâu hết thì anh ta kêu bác lại đi lộn đường rồi. Có hai mộ Hàn Mặc Tử tại Quy Nhơn. Mộ thứ nhất là tại nhà thờ Quy Hoà, trung tâm phong cùi, nơi ông thi sĩ này trú ẩn, chữa bệnh và chết tại đây, hưởng dương được 28 tuổi. Sau này người ta cải táng ông ta lên trên đồi núi để ông ta nhìn xuống vịnh Quy Nhơn. Chỗ này thì du khách đông như quân Nguyên, la é é giọng BÌnh Định. Thế là phải chạy đến nhà thờ Quy Hoà, xe xuống dốc đèo. Kinh vì hai bên đường thấy nhiều cái trang thờ người chết vì tai nạn ở trên con đường đèo này.


Cuối cùng xe đến cổng, trả 10,000 vào cửa thì thấy anh bạn mướn xe gắn máy chạy lại. Anh ta kêu hết xí quách nên phải mướn xe đi thăm vài nơi. Ngày mai đạp xe về Nha Trang. Kinh


Mình thấy có tấm bảng đề tên nhạc sĩ Trần Thiện Thanh xây mộ này lại sau khi họ cải táng, đưa lên núi chôn. Anh bạn kể lâu rồi, đêm nguyên tiêu, anh ta xin phép ở lại đêm để đợi trăng lên bên mộ Hàn thi sĩ sợ ma quá. Anh cho biết khi xưa Hàn thi sĩ mê 3 thứ: đức mẹ Maria, ma và trăng. Mình nói mê mà sao ông ta cứ rao bán ai mua trăng tôi bán trăng cho. Do đó họ xây bức tượng đức mẹ đồng trinh trên mộ của Hàn thi sĩ. Mình và anh ta và đồng chí gái đi ra biển chụp hình kỷ niệm 7 năm mới gặp lại nhau. Nhà thờ này giỏi vì vẫn giữ được đất đai. Khung cảnh quá đẹp, ngay biển, có thông. Rất đẹp. Ai đi viếng Quy Nhơn thì ghé đây viếng mộ Hàn thi sĩ rồi nhảy xuống biển bơi, nhớ đem theo thức ăn.


Anh ta bận đi viếng đền đài vua Quang Trung. Mình đọc tài liệu thì được biết họ mới làm sau này, không đẹp lắm. Mình thích viếng di tích lịch sử xưa, để xem họ xây cất ra sao chớ còn làm ngày nay để câu du khách thì không muốn bò đến. Thường là họ bựa thêm chuyện. Anh bạn có kể lần trước, có gặp một ông lão 80 tuổi, hỏi chuyện thì ông ta kể các thứ phi của vua Quang Trung phải chạy trốn vào trong xa, và anh ta có chạy xe vào hang đá, được kể một thứ phi trốn ở đây rồi qua đời. Cho đến nay, không ai biết vua Quang Trung được chôn ở đâu. Chắc sau khi chôn cất vua Tây Sơn xong thì họ giết hết những người lo việc chôn cất.


Bác tài đưa hai vợ chồng về khu nghỉ dưỡng ăn cơm, rồi đi vòng vòng biển, không được tắm vì thấy treo cờ đỏ. Theo họ giải thích mùa này bơi ngoài biển sẽ bị trôi dạt xa lắm. Cho ngâm nước nhưng gió cũng mạnh, trời không ấm lắm.


Hai vợ chồng ăn cơm Việt Nam rất ngon với canh cải, rau lang xào với tỏi, thịt xào đủ loại. Sau những ngày ăn ở Marriotts thì đây là bữa cơm thuần tuý Việt Nam. Rất ngon. Mình nhắn tin cô em, hỏi ăn tôm hùm đã chưa. Cô em kêu chưa. Ở khu nghỉ dưỡng Marriotts, có 3 tiệm ăn. Một tiệm thổ nhĩ kỳ, mình nói chuyện với đầu bếp béo như ông thổ. Ông ta cho biết là gốc Istambul. Mình cho biết là viếng xứ ông ta mấy năm trước đây. Tiệm này có món đặc biết là tôm hùm nướng nên mấy cô em cứ tiến về đây hát bài tôm hùm.


Chiều mình tập Thái Cực Quyền, Hồng Gia một tí rồi đi ngủ. Mai sớm đi Hội An, sẽ qua các vùng Quảng Ngãi,… nếu đi ngang làng Mỹ Lai, mình sẽ ghé lại thăm viếng.


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn