Lại chuyện lá cờ

Hôm nay trời mưa. Chạy lên vườn thấy thợ đến rồi về, không hái bơ. Mình cũng bò về luôn. Mưa thì đỡ tốn tiền nước nhưng lại không làm được việc. Trưa đi gặp một ông thần quen trên mạng, mời đi ăn vì anh ta muốn hỏi mình chuyện về bán hay không bán nhà. Đến nơi thì thấy anh ta đi với một chị mới di dân sang Hoa Kỳ với 3 đứa con. Tại sao người khá giả tại Việt Nam vẫn tiếp tục ra đi.

Chị ta kể, có căn nhà cho thuê từ 8 năm qua, nay mới lấy lại vì người mướn chỉ muốn trả có $2,650/ tháng trong khi các mặt bằng trong khu vực thì độ $2,800. Mình nói chị lấy lại phải sửa chửa lại, sơn phết mất cả $14,500 như người quản lý báo cáo, trong khi để yên, lấy $2,650 vẫn lợi hơn thay vì tốn $14,500 mà chỉ được có $150/ tháng hay $1,800/ năm, mất đến 9 năm trời mới lấy lại vốn thì không lợi. Bán thì phải đóng thuế vì chị ta mua lâu rồi mà nhà đang xuống.

Chị ta hỏi nên bán hay giữ. Mình nói không biết tuỳ hoàn cảnh của chị chớ mình đâu biết tài chánh của chị ta ra sao mà xía vô. Có lẻ cách tốt nhất là bán rồi mua một chung cư đa hộ độ 5 căn trở lên thì dễ mượn tiền ngân hàng vì mới qua nên không có tín dụng. Mua chung cư đa hộ trên 5 căn thì được xem nợ thương mại nên ngân hàng chỉ xét trên số tiền mướn và cho mượn thay vì phải xét tín dụng của mình nếu mua 4 căn trở xuống. Con mình đang kiếm chung cư mua thì mình nói tìm trên 5 căn hộ mà mua vì chúng còn trẻ nên chưa có tín dụng. Như vậy mua mấy căn rồi cho thuê mấy căn kia, ở một căn và từ từ tạo dựng tỷ số tín dụng lên sau này.

Ông thần nói chị này sinh sau 1975 nên khi sang đây thấy lá cờ Việt Nam Cộng Hoà thì kêu cờ 3 Que. Khiến mình cười vì đó là quen mồm của người Việt. Mẹ mình cũng kêu Giải phóng vô đây khổ lắm con. Đó là quen mồm nói những có thể sẽ gây hiểu lầm. Gặp người bị nạn cộng sản thì họ kêu là ngày quốc hận. Chị ta nói mấy đứa con cũng khó chịu hay ngạc nhiên khi thấy cờ Việt Nam Cộng Hoà khi ra Bolsa khiến mình buồn cười. Con mình đi học, cô giáo bảo vẽ cờ Việt Nam thì chúng cũng vẽ cờ đỏ sao vàng vì lên mạng thấy. Chỉ sau này đi hướng đạo thì thấy chào cờ vàng 3 gạch mới từ từ hiểu. 

Thật ra lá cờ vàng 3 sọc này có từ lâu khi triều đình nhà Nguyễn lấy quẻ Ly (離) (☲), một vạch đứt giữa hai vạch liền, trong kinh dịch để làm cờ xứ mình. Sau khi vua Bảo đại thoái vị thì chính phủ Trần Trọng Kim sử dụng Quẻ Càn gồm ba vạch liền (☰), tượng trưng cho trời, sức mạnh, sự sáng tạo và quyền lực. Ba sọc đỏ trên nền vàng của lá cờ được giải thích là biểu tượng của quẻ Càn, đại diện cho sự thống nhất của ba miền Bắc, Trung, Nam Việt Nam, đồng thời nói lên tinh thần quốc gia và ý chí mạnh mẽ của dân tộc. Màu vàng nền cờ tượng trưng cho hành Thổ, liên quan đến chủ quyền quốc gia, trong khi màu đỏ của các sọc thuộc hành Hỏa, biểu thị phương Nam và sự thịnh vượng. Hồi nhỏ nghe người lớn giải thích là da vàng máu đỏ.

Cờ này được sử dụng sau khi chính phủ Trần Trọng Kim lên còn lá cờ Nhà Nguyễn theo quẻ Ly.

Hình như cờ Nam Hàn cũng lấy mấy quẻ trong Kinh Dịch và thêm biểu tượng Âm Dương để làm cờ cho quốc gia của họ. Cờ Nam Hàn (Taegeukgi) được lấy từ triết lý Kinh Dịch, cụ thể là các quẻ trong Bát Quái. Bốn góc của lá cờ có bốn quẻ chính từ Kinh Dịch, mỗi quẻ mang một ý nghĩa riêng:

1.  Càn (乾) (☰, ba vạch liền, góc trên bên trái): Tượng trưng cho trời, sức mạnh, sự sáng tạo và khởi đầu.

2.  Khôn (坤) (☷, ba vạch đứt, góc dưới bên phải): Tượng trưng cho đất, sự nuôi dưỡng, nhu thuận và ổn định.

3.  Cảm (坎) (☵, một vạch liền giữa hai vạch đứt, góc dưới bên trái): Tượng trưng cho nước, sự nguy hiểm, linh hoạt và sâu sắc.

4.  Ly (離) (☲, một vạch đứt giữa hai vạch liền, góc trên bên phải): Tượng trưng cho lửa, sự sáng tỏ, gắn kết và nhiệt huyết.

Hình tròn Taegeuk ở trung tâm cờ thể hiện sự cân bằng âm dương, một khái niệm cốt lõi trong Kinh Dịch, nói lên sự hài hòa và chuyển hóa không ngừng của vũ trụ. Mỗi quẻ và biểu tượng trên cờ đều phản ánh triết lý về sự cân bằng, biến đổi và mối quan hệ giữa các yếu tố trong tự nhiên theo Kinh Dịch. (Tài liệu trên internet).

Mình nhớ thời đi làm ở Anh quốc, có tham gia mấy ngày lễ Tết với người Việt tỵ nạn tại đây. Vấn đề là người Việt tỵ nạn tại Anh quốc gồm 2 thành phần: người đi từ miền nam và người đi từ miền Bắc. Cả hai đều là nạn nhân, không thể sống tại Việt Nam, sau 30/4/75 hay bị Hà Nội đuổi về tàu vì có chiến tranh với Trung Cộng năm 1979. Đa số là người Việt gốc tàu. Người ra đi từ miền Bắc không muốn chào lá cờ Việt Nam Cộng Hoà và người ra đi từ miền nam không muốn chào lá cờ của Hà Nội. Dù ai cũng là nạn nhân của chế độ mới. Cuối cùng họ thống nhất là trong các buổi họp cộng đồng không có chào cờ là xong chuyện. Đâu phải chào cờ mới yêu Việt Nam. Hình như sau này, mạnh phe nào phe đó tự tổ chức cho xong chuyện. Mình có gặp nhiều người đi từ miền Bắc.

Mình có anh bạn người Hoà Lan, khi mình ghé thăm xứ anh ta. Anh ta chỉ bên kia đường là dân theo đạo Tin Lành ở, còn bên này là nhà anh ta theo Công Giáo. Nếu anh ta sinh bên kia đường thì nay đã là dân theo đạo Tin Lành. Không có chọn lựa vì bị áp đặt từ khi mới sinh, lớn lên được dạy dỗ không yêu thích người theo đạo Tin Lành.

Mình nói lá cờ Việt Nam hiện nay gây mâu thuẫn giữa người Việt với nhau. Bên thì kêu là cờ vàng 3 sọc đỏ mới biểu tượng tổ quốc của họ còn một bên thì kêu lá cờ đỏ sao vàng. Ai đúng ai sai. Khó trả lời. Biết đâu 10 năm, 20 năm nữa, Việt Nam sẽ thay lá cờ khác. Mình thích ăn chè 3 màu, tượng trưng cho 3 miền của Việt Nam, thiết kế cờ màu vàng, trắng nước dừa và xanh. Như vậy ai cũng nhất trí hết ngoại trừ những ai không thích nước cốt dừa. Khỏe.

Chúng ta bị áp đặt từ gia đình, trường học từ bé như anh bạn người Hoà Lan, sinh bên này thì trở thành Thiên Chúa Giáo, đi học trường công Giáo chớ không phải tự lựa chọn. Mình khi xưa, bà ngoại dẫn đi chùa thì nghĩ mình là Phật giáo, khiêng bàn thờ ra đường, lạy Phật đủ trò, trong khi ông bà cụ mình thì theo đạo Tổ Tiên Chính Giáo, bắt mình đi hướng đạo của Tổ Tiên CHính Giáo nhưng khi qua Pháp đến dự lễ ở chùa Khánh Anh mình mới xin quy y, lựa chọn Phật Giáo. Mình cũng có đi nhà thờ bên Pháp với mấy người bạn Tây đầm, khi họ kêu mình trở về đạo để tìm hiểu thêm về Thiên CHúa Giáo nhưng cuối cùng mình chọn Phật giáo. Mình có tự do chọn lựa tôn giáo mình cảm thấy gần với mình hơn khi lớn lên. Nên khi xưa có quen vài cô công giáo nhưng không đả thông tư tưởng được. Có ông kia quen, lấy vợ công giáo kêu con tôi không có tội tại sao lại bắt nó rữa tội sau 1 tháng ra đời. Tôi và mẹ nó thả gà ra đá sinh ra nó. Chớ nó có biết gì mà kêu nó có tội. Mới sinh ra đời đã có tội phải rữa tội. Chưa có tội, rữa tội để có tội, có tội rồi, đi xưng tội. Xong om

Tương tự mỗi thứ 4 mình đi dự họp mặt của hội Lions quốc tế, và Toastmasters, tại đây mình đều đứng nghiêm chỉnh với các hội viên khác, chào cờ Hoa Kỳ. Đó là sự chọn lựa của mình về quốc gia và đọc lời nguyện trung thành với nước đã cưu mang mình. Khi còn ở Việt Nam mình sinh ra tại miền nam nên chỉ biết lá cờ và quốc ca Việt Nam Cộng Hoà do nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, một người cộng sản viết bài mang tên “Thanh Niên Hành Khúc”. Có người kêu lấy bản nhạc “Việt Nam Việt Nam” của ông Phạm Duy làm quốc ca cho Việt Nam Cộng Hoà, không dùng bài do người cộng sản sáng tác. Người cộng sản làm bản nhạc hay thì Việt Nam Cộng Hoà vẫn sử dụng, không vì khác chiến tuyến mà không dùng. Vẫn tiếp nối lịch sử cận đại của người Việt thay vì xoá bỏ ký ức ấy, đáng được tôn trọng. Tương tự ngày nay người Việt tại Việt Nam hát nhạc vàng Bolero bú xua la mua của Việt Nam Cộng Hoà mà trước đây có mấy người ở miền Bắc nghe nhạc vàng, bị bắt đi cải tạo như ông Lộc Vàng và thân hữu. Nếu sinh ra tại miền Bắc như mấy người em họ của mình thì họ chào lá cờ đỏ sao vàng. Thậm chí em mình ở Việt Nam vẫn xem lá cờ đỏ sao vàng là cờ tổ quốc. Không có gì sai. Chỉ là biểu tượng. Không có sự lựa chọn. Không lẻ mình lại chống gia đình? Nay ở Hoa Kỳ mình có sự lựa chọn lá cờ đại diện cho tổ quốc của mình như trường hợp tôn giáo.

Mình về Việt Nam, có anh bạn Đảng viên, kể là ông anh bên Mỹ chửi anh ta vì treo cờ đỏ sao vàng. Nhưng ở đây, khu phố đến nhà kêu gọi treo cờ, không treo là có thể bị quy vào tội chống phá, thế lực thù địch, diễn biến hoà bình. Tết vừa rồi, về Việt Nam chạy xe từ Đà Lạt ra đến Huế. Dọc hai bên đường, thấy nhà nào cũng treo cờ. Mình nói ở Việt Nam mà may cờ bán vào mấy dịp này là hốt bạc. Bác tài xế kêu là cơ cấu cả rồi. Mỗi chậu cúc và lá cờ ở mỗi hộ là phải đóng 300,000 đồng. Không treo cờ và để chậu cúc trước nhà là hơi bị mệt. Anh của người bạn không hiểu vấn nạn này.

Như trường hợp chị ở Việt Nam, quen chào lá cờ tổ quốc từ bé nên bị dị ứng khi thấy lá cờ Việt Nam Cộng Hoà. Từ bé chị đã được giáo dục là bọn ngụy quân ngụy quyền này nọ nên có thể chị đã căm thù tàn dư chế độ cũ. Tương tự những người ra đi từ miền nam, đều có vấn đề với chế độ mới. Chị ra đi dù từ bé được nói đến tội ác Mỹ ngụy, dù giàu có ở Việt Nam, nhưng muốn con mình có tương lai khá hơn trong một môi trường tốt. Con chị nay học ở Hoa Kỳ, từ mẫu giáo lên đến trung học, không phải đóng học phí hay mua sách gì cả. Tất cả đều được trường phát, thậm chí hai cuốn. Một để ở nhà làm bài tập và một ở trong lớp để khỏi mất công đem sách vở vào lớp hay về nhà. Chị phải thông cảm cho nhưng người không thể sống trong chế độ mới vì lý lịch. Con cái của họ không được đi học đại học. Sau này họ đã bỏ chế độ đó rồi nhưng trước Đổi Mới là như vậy nên người ta phải bỏ nước ra đi để tìm tương lai cho họ và con họ như chị ngày nay.

Hôm qua đi dự lễ gây quỹ từ thiện cho các chương trình giáo dục ở Việt Nam, mình được giới thiệu một chị từ Việt Nam qua. Chị này nghe kể rất giàu có về nhà đất. Chị cho con sang đây học từ trung học đến MBA. Có nhà cửa bên này nhưng vẫn lo vì chưa vào quốc tịch Mỹ, nên có thể qua Tây Ban Nha mua nhà thì sau một năm mấy tháng là được vào quốc tịch Tây Ban Nha. Có dạo nhà cửa ở Tây Ban Nha được xây như điên, kiểu bên Trung Cộng, tại các thành phố miền nam gần bãi biển, vì người đức và người Anh quốc xuống mấy vùng này nghỉ hè rồi không ai mua nên chính phủ Tây Ban Nha ra luật về di trú dễ dàng để tống bớt mấy nhà cửa xây dư thừa.

Hôm qua xem phim tài liệu họ cho biết năm 2024, có đến trên 14 ngàn triệu Phú người Tàu di dân qua Hoa Kỳ, Gia-nã-đại hay các nước ở Âu châu. Nay thì từ đầu năm, họ ngăn chận, không cấp phát sổ thông hành, nhiều khi rút lại sổ thông hành, không cho xuất ngoại. Nghe nói sau khi ông Trump tuyên bố đóng 5 triệu đô la sẽ được qua Mỹ nên người Tàu xếp hàng từ giữa đêm để nộp đơn. Xin nhắc lại 5 triệu đô La. Tại sao người có số tiền lớn như vậy mà vẫn tìm đường ra đi, hạ cánh an toàn vì bất an.

Đời người rồi cũng qua đi, chế độ nào rồi cũng có ngày được đổi thay, lá cờ tổ quốc cũng sẽ được thay đổi. Chúng ta nhìn nhau bằng tình người Việt thay vì vướng mắt bởi những cái gì không quan trọng, do tuyên truyền của hai bên. Người đức họ thống nhất và đồng ý lá cờ chung như ngày nay. Hay làm như người Việt tại Anh quốc, không cần chào cờ gì cả. Khỏe đời, không chửi bới nhau. Tình người quan trọng hơn lá cờ. Nhất là nay họ là công dân của Anh quốc, Hoa Kỳ, Gia-nã-đại,… phải trung thành với đất nước đã cưu mang họ.

Đó là nói theo những gì mình nghĩ một cách khiêm tốn, chưa từng tham dự vào cuộc chiến vì còn nhỏ khi chiến tranh chấm dứt nhưng trên thực tế rất khó. Hôm nay mình có xem một khúc phim của lính Mỹ tham chiến tại Việt Nam. Có nghe giọng điện đàm luôn của người sử dụng vô tuyến điện kêu gọi cứu viện. Một đại đội lính Mỹ có đâu 180 người bị hoả lực của Việt Cộng pháo kích và tấn công, họ kêu Việt Cộng có nhiều đạn dược hơn họ, suốt mấy ngày và cuối cùng sau khi đẩy lui cộng quân thì họ có đến 128 người chết và bị thương. Một ông cựu quân nhân tham chiến tại Việt Nam kể là khi thấy đồng đội bị chết, lòng căm thù của ông ta trở nên tàn bạo. Ông ta chỉ muốn tàn sát hết để giúp lòng căm thù nguôi đi. Những hình ảnh đồng đội bị sát hại vẫn đeo đuổi ông ta đến ngày nay. 55 năm sau vẫn bị hậu chứng của chiến trường.

Những người từng chiến đấu cho hai bên, từng ra trận, nhìn thấy đồng đội bị sát hại hay bị bỏ tù ở trại cải tạo sau 30/4/75 thì có lẻ khó mà quên những ngày tháng đã qua. Cho thấy lá cờ không quan trọng mà tình người mới đáng tôn trọng. 50 năm sau, chúng ta vẫn bị đầu độc tuyên truyền, chưa được giải độc. Chỉ có khi qua đời thì mới nghĩa tử nghĩa tận. 

Có cuốn phim “Ngày giỗ” của đạo diễn Hàm Trần, nói về hai anh em ruột vì thời cuộc xa cách nhau. Người anh đi với ông bố, đấu tranh chính quyền Sàigòn, sợ bị bắt bỏ chạy với người con kế vô bưng. Người anh sống với mẹ lớn lên đi lính Việt Nam Cộng Hoà. Anh em gặp nhau ngoài mặt trời bắn nhau. Người em bị người anh bắn chết, người em trước khi chết thấy bảo vật, lá bùa mà người mẹ đã tháo ra để đeo lên người anh bị đau, không theo cha được. Người em trước khi tắt thở kêu tên người anh. Chiến tranh chấm dứt người anh đi tu và mỗi năm đến ngày mình giết em lại làm lễ giỗ. Đó là một chuyện thật của cuộc chiến. Còn biết bao nhiều chuyện thật như vậy trong chiến tranh chưa được kể lại. Chán Mớ Đời 

https://youtu.be/0CJE1p7eS9c?si=Dd5vi7bztN9dhD3d

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tại sao người Mỹ để lại tiền cắc khi viếng nghĩa trang liệt sĩ

Hôm nay thấy họ đăng hình ông Nguyễn Thanh Thu, điêu khắc gia, tác giả của bức tượng Thương Tiếc ở nghĩa trang quân đội Việt Nam Cộng Hoà tại Biên Hoà, vừa qua đời. Mình có viếng nghĩa trang này trong chuyến ghé Biên Hoà lần về Việt Nam vừa qua. Thấy lính chết trẻ toàn ở tuổi 19,20 như lúc mình mới đậu tú tài đi Tây. Cứ nghĩ rớt tú tài, chắc đi lính rồi chắc được chôn tại đây. Tương tự mình ra Bắc cũng thấy nhiều nghĩa trang liệt sĩ, chắc không có xác vì trong thời chiến, sinh Bắc tử nam, làm sao đưa xác về Bắc. Có anh bạn kể ông bố chết khi theo việt minh, được chôn trong nghĩa trang liệt sĩ nhưng không có xác, chỉ có mồ. Vì phần mộ của bố mẹ anh ta được chôn tại Lạc Dương, đất của gia đình.

Người Mỹ viếng các nghĩa trang quân đội, để lại tiền bạc cắc với nhiều ý nghĩa

Tại Hoa Kỳ người ta cũng đi thăm mộ các liệt sĩ, quan trọng nhất là nghĩa trang Arlington ở gần D.C. Có điểm đặc biệt là đi vòng vòng thấy có nhiều mộ có mấy đồng xu để lại trên mộ. Hỏi người Mỹ, cựu quân nhân thì khám phá ra nhiều điều khá lạ đối với mình nên ghi lại đây. 

Mọi người đến thăm Lăng mộ Người lính Vô danh (thường gọi là “lăng mộ người lính cũ”) và để lại đồng xu như một cử chỉ bày tỏ sự tôn kính, tưởng nhớ và theo truyền thống. Hành động này đặc biệt phổ biến tại Lăng mộ Người lính Vô danh ở Nghĩa trang Quốc gia Arlington, Virginia, Hoa Kỳ, dù các phong tục tương tự cũng tồn tại tại các đài tưởng niệm khác trên thế giới. Các đồng xu mang ý nghĩa biểu tượng, bắt nguồn từ truyền thống quân sự và tình cảm cá nhân.

Lăng mộ Người lính Vô danh đại diện cho những chiến sĩ hy sinh trong chiến tranh nhưng không xác định được danh tính, tượng trưng cho tất cả những người đã hy sinh. Người viếng đến để bày tỏ lòng tôn kính với những anh hùng vô danh này. Nhưng có lẻ đài tưởng niệm chiến tranh Việt Nam rất cảm động, thê lương hơn. Khi mình ghé chỗ này thì cảm nhận khác khi viếng nghĩa trang quân đội Hoa Kỳ.

Để lại đồng xu là một phong tục lâu đời trong quân đội, đặc biệt ở Mỹ, có lẻ khởi nguồn từ cuộc nội chiến. Người ta tin rằng phong tục này bắt nguồn từ việc các binh sĩ để lại vật kỷ niệm tại các ngôi mộ, có thể để người đã khuất được tưởng nhớ hoặc để “trả tiền” cho một ly rượu ở thế giới bên kia. Khi xưa, một ly rượu chắc chỉ có mấy xu, nay thì trên 10 đô, để lại thì gió bay mất. Có lẻ bên kia thế giới không có lạm phát.

Hành động này là cách bày tỏ sự kết nối thầm lặng với những người lính đã hy sinh. Nhiều du khách, đặc biệt là cựu chiến binh hoặc gia đình quân nhân, để lại đồng xu để tưởng nhớ những người thân yêu đã phục vụ hoặc hy sinh trong chiến tranh. Đồng xu là biểu hiện hữu hình cho cảm xúc của họ.

Một số người để lại đồng xu để đánh dấu chuyến thăm, tạo nên khoảnh khắc suy ngẫm cá nhân tại địa điểm thiêng liêng này. Với một số người, để lại đồng xu là một phần trải nghiệm khi đến thăm một địa điểm lịch sử và thiêng liêng. Đây là cách tham gia vào một nghi thức chung, kể cả đối với dân thường hoặc du khách quốc tế.

Loại đồng xu được để lại thường mang ý nghĩa đặc biệt trong văn hóa quân sự. Những ý nghĩa này không phổ quát nhưng được công nhận rộng rãi, đặc biệt tại Lăng mộ Người lính Vô danh ở Arlington.

•  Đồng 1 cent (Penny): Đồng 1 cent biểu thị rằng ai đó đã đến thăm để bày tỏ lòng tôn kính. Đây là dấu hiệu tưởng nhớ chung, thường được dân thường hoặc những người không có mối liên hệ quân sự cụ thể để lại. Đây là cử chỉ đơn giản, có nghĩa là: “Tôi đã đến đây và tôi tôn vinh bạn.”

•  Đồng 5 cent (Nickel): Đồng 5 cent cho thấy du khách và người lính từng được huấn luyện cùng nhau, chẳng hạn như ở trại huấn luyện hoặc chương trình đào tạo quân sự khác. Nó cho biết họ trải nghiệm chung trong quá trình học tập, chuẩn bị phục vụ.

•  Đồng 10 cent (Dime): Đồng 10 cent cho thấy người viếng từng phục vụ cùng đơn vị người lính chết, hoặc cùng cuộc chiến trận. Nó biểu thị mối liên kết chặt chẽ hơn, thể hiện tình đồng đội hoặc nhiệm vụ chung.

•  Đồng 25 cent (Quarter): Đồng 25 cent thường được để lại để cho thấy người viếng có mặt khi người lính tử trận. Đây là cử chỉ rất cá nhân, thể hiện mối liên hệ trực tiếp với sự hy sinh của người lính. Trong một số trường hợp, nó cũng có thể có nghĩa là tham gia vào việc xác định danh tính hoặc thông báo cho gia đình về cái chết của người lính.

•  Một số người để lại đồng xu với năm cụ thể, biểu tượng quân chủng, hoặc thiết kế kỷ niệm (ví dụ: đồng xu về Thế chiến II hoặc Chiến tranh Việt Nam) để phản ánh thời kỳ hoặc cuộc chiến liên quan đến người lính vô danh hoặc chính sự phục vụ của họ.

•  Đồng xu nước ngoài: Du khách quốc tế hoặc quân nhân đồng minh có thể để lại đồng xu từ quốc gia của họ như một dấu hiệu của sự tôn kính và đoàn kết, công nhận những hy sinh chung trong các nỗ lực quân sự liên minh.

•  Phong tục để lại đồng xu có thể bắt nguồn từ các tập quán cổ xưa, chẳng hạn như đặt đồng xu trên mộ để trả phí cho hành trình ở thế giới bên kia (ví dụ: truyền thống đồng xu Charon của Hy Lạp). Ngày nay, nó mang tính biểu tượng hơn là mê tín.

•  Lăng mộ Người lính Vô danh, được bảo vệ 24/7 bởi các lính gác trong một nghi thức trang trọng, là tâm điểm cho những cử chỉ này do ý nghĩa sâu sắc và tầm nhìn của nó.

•  Phong tục này không chỉ giới hạn ở Mỹ. Các phong tục tương tự tồn tại tại các đài tưởng niệm người lính vô danh ở các quốc gia khác, mặc dù ý nghĩa cụ thể của đồng xu có thể khác nhau. Mình chỉ tiếc là khi đi Trieste, Ý Đại Lợi, không ghé viếng thăm 500,000 cái mộ chết trong thế chiến thứ 1, vì mấy ông tương Ý Đại Lợi ngu, nướng quân.

Hôm nay thấy hình ảnh của nhân viên toà đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam đi viếng nghĩa trang quân đội của chiến sĩ Việt Nam Cộng Hoà mà mình có lần ghé lần trước về Việt Nam tại Biên Hoà. Mình không thấy ai để tiền bạc gì lại mà nếu có thì chắc đã có người lấy.

Có lẻ lần đầu tiên ghé lại đài tưởng niệm lính Mỹ chết tại chiến trường Việt Nam. Khiến mình xúc động, hơn 58,000 lính Mỹ , thanh niên chết khơi khơi ở một xứ xa lạ, không liên quan gì đến quyền lợi của họ. Chỉ vì họ muốn người Việt sống tự do.

Để lần sau, sang miền Đông Bắc, sẽ ghé lại nghĩa trang quân đội Hoa Kỳ Arlington để xem có để tiền bạc lại không. Không biết Hà Nội có cho ai đại diện viếng đài tưởng niệm lính Mỹ chết trận tại Việt Nam. Lần đầu tiên qua Mỹ là phải bò đến chỗ này để xem. Rất cảm động.

Đại diện toà đại sứ Mỹ không dự lễ 50 năm chiến thắng của Hà Nội nhưng đi viếng các ngôi mộ của các lính Việt Nam Cộng Hoà, đồng minh của họ. May có người Mỹ can thiệp nếu không thì Hà Nội đã đập bỏ khu nghĩa trang quân đội Việt Nam Cộng Hoà này từ lâu. 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hành trình từ Mát xít chuyên chính đến Tư Bản

 Có một giáo sư người Mỹ gốc da đen mà mình đọc gần hết sách của ông ta để hiểu cuộc hành trình của một người thiểu số, từ một người mê đắm chủ nghĩa mát xít để trở thành người bảo thủ. Đó là giáo sư Thomas Sowell. Một người được bạn học gọi là “the Marxist guy”. Ông ta say mê chủ nghĩa mát xít, đọc không biết bao nhiêu sách để thông hiểu cuộc chiến đấu giai cấp, để giúp người da đen đạt sự thịnh vượng như người Mỹ da trắng. Ông đã tốt nghiệp đại học Harvard, đại học Chicago và Columbia và gặp gỡ Milton Friedman. Cuối cùng ông ta thay đổi, tự diễn biến hòa bình. Đó là hành trình một người đam mê chủ nghĩa mát xít đến phản tỉnh. Điểm hay là ông ta chấp nhận sự sai lầm của mình thay vì nhân danh trí thức, phải kêu gào giai cấp đấu tranh.

Hồi còn trẻ ông ta làm công việc người đưa thư, ở New York. Bỏ học trung học phổ thông vì nghèo, chạy xe đạp để đưa thư, đồ đạt cho các công sở nhanh chóng như xe gờ ráp ở Sàigòn nhưng bằng xe đạp. Ai đến New York khi xưa sẽ thấy mấy người đạp xe đạp nhanh như gió để đưa thư, nay thì không biết. Chắc chạy xe đạp điện. Thêm giấy tờ có thể ký qua mạng nên chắc cũng ít, ngoại trừ giao thức ăn trưa. Ông ta đi làm từ Harlem, một trong những phố nghèo nhất của thành phố New York đến Manhattan, khu phố của những người giàu sang nhất thành phố này. Ông ta tự hỏi lý do nào mà có sự cách biệt kinh tế giữa hai khu phố chung một thành phố New York. Khởi đầu hành trình của một người theo mát xít chuyên chính vô sản đến phản tĩnh.

Ông ta gặp Friedman tại đại học Harvard

Chủ nghĩa Mát Xít giải đáp câu hỏi của ông ta. Áp Bức, bốc lột của Tư bản đối với tầng lớp lao động. Rất hợp với tư duy của một người muốn tìm sự thật, thậm chí về mặt đạo đức. Ông ta tìm hiểu sâu hơn qua các sách, lý thuyết và tranh luận. Gần như là sự thật của xã hội của thế kỷ 20. Sau này ông ta đi lính đánh trận ở Triều Tiên. Giải ngủ được đi học lại với G.I. Bills tương tự ông phó tổng thống JD Vance. Đen trắng gì mà nghèo, đi lính vài năm được luật cựu chiến binh giúp đi học lại và mua nhà cửa không cần tiền đặt cọc. Mình có một gia đình người Mễ mướn nhà. Người con trai đầu xung phong đi lính Mỹ sau 5 năm thì được vào quốc tịch Mỹ, bảo lãnh bà mẹ và cậu em vào quốc tịch.

Ai ở Việt Nam muốn qua Mỹ, xung phong con gái hay con trai đi lính Mỹ 5 năm sau được vào quốc tịch, bảo lãnh gia đình vào quốc tịch. Không phải trả 5 triệu đô la. Thậm chí đi học y khoa, làm việc cho quân đội 10 năm. Khi xưa có quen 2 sinh viên y khoa quân y đóng quân tại Nam Hàn. Lâu quá không có tin tức của họ. Xong om

Tốt nghiệp ông ta đi làm cho chính phủ, tại bộ lao động Hoa Kỳ. Công việc của ông ta là nghiên cứu về lương tối thiểu của hòn đảo Puerto Rico. Câu hỏi chính: tại sao thất nghiệp tại hòn đảo này gia tăng? Khiến dân tình bỏ chạy về New York kiếm việc.

Câu trả lời, đáp án có thể là:

1. Lương tối thiểu được luật pháp ban hành làm mất công ăn việc làm
2. Bảo tố đã làm hư hao mùa màn. Khiến thất nghiệp gia tăng. Hòn đảo này mình có đi thăm để xem đầu tư ra sao. Họ đóng thuế rất ít đâu 4% nên có nhiều người về hưu sang đây ở. Vấn đề là gặp bão tố mỗi năm.

Ông Sowell có một ý tưởng rất giản dị: phải thực nghiệm. Nếu sau khi cơn bão đi qua, các vườn tược vẫn tồn tại thì đáp án cho sự thất nghiệp là luật pháp được ban hành khiến người dân không muốn đầu tư, tạo công ăn việc làm. Ông ta không dùng ý thức hệ, chỉ cần dữ liệu để làm thống kê, tìm ra đáp án cho vấn đề.

Ông ta đề nghị ý định này với các cộng sự viên. Sự việc này khiến ông ta thất kinh, bắt đầu tìm hiểu thêm về chế độ hành chánh quan liêu. Lý do là các cộng sự viên không tò mò về ý tưởng của ông ta đề xuất mà lo lắng. Lý do là nếu lương tối thiểu gây trở ngại cho người nghèo thì các luật lệ của bộ lao động có thể là vấn đề. Đã là vấn đề thì phải được giải thể. Do đó không một ai muốn nói lên sự thật này để tồn tại, không mất việc.

Dạo này DOGE tìm cách giải thể các cơ quan phí lãng của chính phủ Hoa Kỳ khiến nhiều người lên tiếng chỉ trích. Nhiều công chức làm việc ở nhà nhưng lại làm thêm công việc khác vì lợi tức khai thuế cao hơn tiền lương của chính phủ. Trên thực tế những gì ông Sowell này nghiên cứu và viết đã khơi mào rất nhiều ý tưởng thanh lọc guồng máy quan liêu khiến cho ngân sách quốc gia thâm thũng. Mình đọc các chương trình của các think tank bảo thủ, đề cập đến các vấn đề mà chính phủ Trump 2.0 đang thanh lọc, để phù hợp với AI và điện toán trong tương lai. Sẽ có rất nhiều người bị sa thải. Họ tìm ra những số tiền được trả chi cho những người ma hay tổ chức ma. Dạo này không thấy truyền thông đánh DOGE nữa, mình đoán là họ đang thương lượng với nhau để không tung tin của họ ra. Điển hình hồ sơ của tỷ Phú Epstein hay ám sát tổng thống Kennedy…. Bên nào cũng nhúng chàm hết.

Một cơ quan chính phủ muốn tồn tại thì cần ngân sách để hoạt động mỗi năm, giúp nuôi sống các công chức. Nếu không có chương trình thì họ sẽ mất việc. Do đó họ phải đẻ ra nhiều chương trình để nuôi sống cán bộ công chức. Chúng ta lấy làm lạ khi thấy những chương trình của chính phủ Mỹ qua USAID như giúp đổi giới tính ở Guatemala,…chả ăn nhập gì đến việc viện trợ giúp xứ này phát triển. Càng đọc các chương trình do DOGE khui ra, chúng ta càng thấy quái đản. Chương trình giúp đỡ các nước nghèo của Hoa Kỳ qua cơ quan USAID rất cần thiết nhưng không nên lãng phí tiền bạc của người Mỹ đóng thuế một cách vô lý. Ngoài ra còn vấn đề tham nhũng từ Hoa Kỳ đến nơi nhận. Người dân sở tại nhận rất ít. Thậm chí phải đi mua. Khi xưa, bà cụ mình mua dầu, gạo đề tên do nhân dân Hoa Kỳ thân tặng. Áo quần SIDA cũng phải mua.

Mình nghe nói ở Việt Nam cũng đang cải tổ hành chính để giảm bớt chi tiêu cho chế độ hành chánh quan liêu và sử dụng internet. Nhiều người sẽ mất việc hay bị buộc về hưu sớm như DOGE đang thực hiện.

Giáo sư Sowell giác ngộ cách mạng: chính phủ không được lèo lái bởi sự thật, hay dữ liệu hay vì lợi ích công cộng của người dân. Từ đó người mát xít này chới với và từ từ biến thành một người cấp tiến theo chủ nghĩa tự do khiến những người bạn của ông ta lên tiếng chỉ trích phản động, phản cách mạng. Ông ta không bao giờ nhận được dữ liệu về mùa màn sau cơn bão ở Puerto Rico mà nhận nhiều điểm tích cực hơn: giáo dục thế giới thực trong các ưu đãi, chế độ quan liêu và lợi ích chính trị. Và từ đó ông ta bỏ hết đời mình, nghiên cứu để giải thích cho người Mỹ qua những sách ông ta viết và dạy sinh viên. Lần chót mình nghe ông ta nói chuyện, tuy trên 90 tuổi sức khoẻ có vẻ yếu nhưng thần sắc vẫn tốt. Ông ta có nói đến vài tiêu cực của chương trình của chính phủ Trump 2.0. Chúng ta nên nhớ chương trình hành động của chính phủ Trump 2.0 có những điểm sáng nhưng cần phải theo dõi kiểm soát nếu không sẽ khiến nền dân chủ không được thực thi đúng cách. Có thể diễn biến hòa bình qua chế độ độc tài.

Đồng chí gái khi xưa có đi làm cho chính phủ được 3 năm. Vợ mình kêu làm chán lắm vì chỉ có chính trị bè phái trong sở. Làm việc thì họ đến văn phòng, pha cà phê đọc báo xong mới làm tà tà nên khi hết suy thoái kinh tế thì xin việc khác ở công ty tư nhân. Anh lên chức hay lương bổng nếu quen đúng người đúng nhóm, thay vì nhờ tài năng của mình. Sau này lại dính vào vụ DEI. Tuần này đến phiên mình làm toastmaster, sẽ dùng đề tài chủ nghĩa thức tĩnh “wokeism”. Để mọi người thảo luận.

Những lập luận của ông ta sau này bị người Mỹ da đen lên án rất gắt gao, cho rằng ông ta là tay sai, Mỹ gian của bọn da trắng. Mình có kể về vụ này rồi. Ông ta đưa dữ liệu về trường học của ông ta ở Harlem khi xưa, được xem là một trường trung học khá tốt, đào tạo rất nhiều người da đen có học thức và đóng góp rất nhiều vào cho đất nước. Điển hình là ông ta đã tốt nghiệp tiến sĩ đại học danh tiếng. Nhưng với tư tưởng của các chính trị gia người Mỹ da đen sử dụng chiêu bài là hậu duệ của người nô lệ, đòi được bồi thường khiến cộng đồng, văn hoá của người Mỹ da đen banh ta lông như ngày nay. Cho thấy văn hoá, tư duy rất quan trọng để hướng về tương lai. Các chính trị gia da đen sử dụng cuộc tranh đấu chủng tộc để làm lợi cho họ. Sau 8 năm làm tổng thống, ông Obama chả thay đổi cuộc đời của người Mỹ da đen. Ngược lại tài sản của ông ta lên đến 100 triệu. Mình xem danh sách mấy người làm chính trị da đen ở New York, tiền tài lên như nước.

Muốn cải tổ một cộng đồng, cần nhất là tư duy, giáo dục và thực hành chớ treo mấy tấm biểu ngữ này nọ chả đưa đến đâu cả. Người xưa hay nói “có thực mới vực được đạo”. Thực đây là thực hành nếu đọc câu này bằng chữ Hán nhưng người Việt mình thì nghĩ chữ “thực “ là ăn nên cứ cắm cổ mà ăn để đắc đạo ăn. Chán Mớ Đời 

Theo thống kê năm 1948, 10% trẻ em vị thành niên da đen ít thất nghiệp. Theo Bureau of labor Statistics lương tối thiểu là $0.40 tương đương $4.50. Sau khi tổng thống Johnson đưa ra chương trình Great Society thì năm 1970, thiếu niên da đen thất nghiệp gia tăng lên 25%  rồi 35% vào những năm 1980 và ngày nay 30%. Chủ các công ty hay tiệm không mướn những người mới không có kinh nghiệm. Để hôm nào mình kể chương trình Great Society của Đảng Dân Chủ đã huỷ hoại tinh thần vươn lên của người da đen, hay đúng hơn những người chỉ muốn làm theo năng suất hưởng theo nhu cầu, đã biến một số người Mỹ trở thành các thành viên tiếp nhận trợ cấp suốt đời. Khi xưa, mình có một gia đình gốc việt hưởng trợ cấp, Housing này nọ. Chính phủ trả 75% tiền nhà, họ đi làm chui rồi ăn welfare, sau đến con họ, rồi con bỏ đi đâu không nhớ, hay là ly dị rồi họ nuôi cháu, để tiếp tục ăn trợ cấp. Đàn bà nuôi con hưởng trợ cấp nhiều hơn có chồng nên họ ly dị mệt thở cho nên mẹ mình nghe cặp vợ chồng kia kể là ly dị nhưng vẫn sống chung một nhà nên không hiểu. Mình nói để lãnh trợ cấp nhiều hơn. Hôm nào mình kể thêm vụ này.

Thế hệ đầu tiên người Việt hay người di cư đến Hoa Kỳ đều được xem là thành công vì họ có một ý tưởng làm lại cuộc đời tại Hoa Kỳ, vùng đất hứa với sự tự do buôn bán, không có duyệt xét lý lịch …. Nhưng đến đời thứ 3 là có vấn đề. Ai buồn đời, tìm trên bờ lốc.

Hôm qua có ông Mễ đến vườn mua bơ về để vợ con bán cho cuối tuần. Ngồi nói chuyện, ông ta kêu tất cả đều là giáo dục. Ông ta kêu bố ông ta không bao giờ dạy ông ta gì cả. Ông bố để ông ta tự tìm lấy con đường. Ông ta kể từ ngày quen mình. Cách đây đâu 15 năm, mình mua nhiều căn nhà do ngân hàng tịch thu bán rẻ lúc khủng hoảng kinh tế thời Obama thì mướn ông ta thay cửa sổ các căn nhà cũ này. Dạo đó ông ta cũng đói lắm vì nhà xuống, không ai sửa chửa. Và quen từ đó, dùng ông ta để thay cửa sổ hay sửa chữa cửa này nọ. Một hôm ông ta hỏi đang ở đâu kêu ở nhà, ông ta chở bà vợ lại rồi hỏi mình giải thích làm sao mua nhà cho thuê. Lý do là vợ ông ta không tin những gì ông ta kể là có cách mua nhà như Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen, cũng như mụ vợ mình kêu tiền đâu mà mua nhà. Vì mình mua nhà do chủ nhà không muốn đóng thuế khi bán và cho vay lại.

Mình nói tiếng Mễ cho bà vợ hiểu, sau đó tặng mấy cuốn sách và băng đĩa mình mua khi xưa để ông ta nghe trên xe. Sau đó thì độ 2 năm sau họ để dành tiền được một ít và mình giúp họ mua được căn nhà, xa thành phố nhưng có đất để trồng cây ăn trái và nuôi gà, nuôi dê, cừu. Lâu lâu ông ta cho một lít sữa dê. Mình đưa ông ta phân bón để bón cây bơ ở nhà. Ông ta rên là cây không có trái. Mình kêu cây bơ là loại cây uống nước nhiều nhất, cần phải tưới đều nhất là mùa hè.

Cách đây mấy tháng ông ta hỏi mình đang ở đâu, kêu ở vườn, ông ta chạy lại than, mụ vợ tiêu xài quá cỡ thợ mộc nên lại hẹn gặp vợ chồng ông ta và thằng con. Tên này muốn lấy vợ, mà lấy vợ thì xem như hết học đại học. Mình phải giải thích sự việc, hy sinh đời mẹ củng cố đời con, cho chúng lên đại học này nọ mới đổi đời chúng nó và cháu ông bà được. Người con cũng thấy có lý, không muốn lấy vợ nữa và tiếp tục đi học đại học. Hôm qua ông ta ghé lại lấy bơ kêu từ mấy tháng nay, thắt lưng buột bụng, trả được cái nợ của hai thẻ tín dụng của mụ vợ, còn hai cái nữa. Mình mừng cho ông ta. Ông ta kêu nhờ mình giúp thằng con và mụ vợ giác ngộ cách mạng. Nếu không thì đời cháu của ông ta sẽ tiếp tục sống không mục đích như đa số người Mễ. Cứ tiêu xài thả cửa rồi đi làm trả nợ cả đời. Để rồi về già không có gì cả. Ông ta đang dành dụm để mua thêm một căn nhà khác. Ông ta rất mừng là vợ con nghe lời để dành tiền mua căn nhà khác theo ý của mình.

Mình có kể vụ người Nhật uống cà phê như thế nào vì bị bon tư bản đế quốc Sài lang dụ dỗ ra sao. Thì có người còm, kêu ly cà phê muối gì đắt vậy. Mình không trả tiền vì người quen qua mạng mời đi uống cà phê muối. Họ nói mình chớ đâu biết giá bao nhiêu. Con gái mình kể năm ngoái thằng Bồ đi Nhật Bản, kêu rẻ quá, một ly margarita giá $6 khiến mình thất kinh. Mình hỏi thằng con, nó cho biết ở Mỹ giá $16 làm mình suýt bị đứng tim. Mình không uống rượu nên không biết giá. 

Để cuối tháng này đi chơi với hai đứa con sẽ bắt chúng làm tính. Thằng con mình đi với mình cứ bị mình bắt lấy cái máy tính tài chánh ra, để làm tính. Thằng con kỹ sư mà làm tính nhẩm thua bà nội nó. Bà cụ mình khi xưa, chả bao giờ đến trường học mà làm tính nhẩm ở tuổi 90 rất nhanh, cùng vận tốc với mình. Kinh. Mình nói thằng con học làm tính nhẩm để khi đi mua nhà mình chỉ cần làm tính nhẩm trong đầu là biết tiền nhà trả mỗi tháng bao nhiêu, thêm thuế, bảo hiểm. Vấn đề là nó học ở Hoa Kỳ nên đầu óc lúc nào cũng máy tính. Không như mình khi xưa, ở Việt Nam phải làm tính nhẩm mệt thở. Mệ ngoại mình thì mù chữ nhưng tính tiền rất hay, cứ trong đầu nói đáp số nhanh hơn mình.

Mình nghe nó nói $16 một ly rượu Marguarita. Mình nói đi làm $32 đóng thuế, và an sinh xã hội 50% còn $16. Rồi còn cho tiền boa thường là tờ giấy $20 là cho luôn $4 xem như một ly rượu giá phải làm ra $40. Ngày nào cũng happy hour là bay mất $40. Một tháng 30 ngày là xem đi đong $1,200, một năm $14,400. Dùng số tiền đó đầu tư mua cổ phiếu có phải hay không. Mỗi năm trung bình được 12% thì 30 năm sau được trên 4 triệu đô. Về hưu thoải mái. Nói chung thì con mình cũng thuộc dòng keo kiệt nhất là dạo này chúng muốn mua nhà cho thuê. Ra trường thì thèm tiêu xài cho đã, bù lại những năm tháng sống khắc khổ với bố mẹ hà tiện. Nhưng nay nhìn lại thì thấy phí tiền, nghĩ lại bố thuộc dòng keo kiệt nên điện thoại hỏi bố làm cách nào tiết kiệm để có tiền mua nhà.

Dạo này, thằng con, con gái với thằng Bồ hồ hởi đi kiếm nhà cho thuê để mua. Chúng bay đi Florida học mấy ông thầy của mình khi xưa. Cứ đi xem căn nào là quay video gửi cho bố rồi hỏi phải nói chuyện ra sao với người bán, người cò địa ốc,…khiến mình nhớ đến ông Rich Dad mình khi xưa. Mình cứ hỏi ông ta hoài về cách thức thương lượng để mua mấy căn nhà khi xưa. Bây giờ mình mới thấy ông ta rất tốt, trả lời mình. Chớ con gái mình cứ 2, 3 phút là gọi, nhắn tin hỏi đủ thứ cũng mất thì giờ đọc sách. Làm bố mình phải trả lời. Nhưng cũng mừng. Hôm qua nó đi gặp một tên Do Thái, kể sang Hoa Kỳ chỉ có $500 mà ngày nay có trên 100 căn hộ. Nó nói làm theo mình chỉ, khiêm nhường khi gặp người khác. Hỏi họ dạy mình đầu tư. Thiên hạ thành công, rất muốn giúp đỡ người khác thành công ở xã hội Hoa Kỳ này. Vì là xứ cơ hội, ai cũng muốn chia sẻ kinh nghiệm của họ để mình tìm cách, hướng đi cho mình.

Ông Mễ rên con gái sang năm vào đại học, mình nói đem lại mình giải thích là học 2 năm đầu ở đại học cộng đồng để dành tiền, ít nợ rồi chuyển qua đại học chính để bớt tiền đại học. Vì mình cũng sắp đi chơi với vợ con. Kỳ này đi thì chắc bắt mấy đứa con làm tính mệt thở như khi xưa ông rich dad bắt mình làm tính mỗi khi ngồi trên xe với ông ta.

Trong cuốn “Illiberal reformers” của ông Thomas C Leonard có nghiên cứu về sự ủng hộ mức lương tối thiểu của người Mỹ da trắng từ đầu thế kỷ 20. Đó là chính sách của người Mỹ da trắng nhằm để loại trừ người da đen, người nhập cư và người khuyết tật khỏi công ăn việc làm. Chúng ta thấy từ khi chính phủ Biden ban lệnh lương tối thiểu thì các công việc nặng nhọc tay chân bị thay thế bởi máy móc. Vào MacDonald là thấy họ có ứng dụng để mua hay có máy để mình gọi thức ăn. Không còn thấy một hay hai người đứng lấy món gọi của thực khách.

Điển hình giới trẻ khi xưa, chưa biết gì về công ăn việc làm, 16 tuổi đi làm bán thời gian trong khi đi học làm lương tối thiểu rẻ nhưng học được cách tiếp cận với khách hàng, quản lý mọi việc. Đó là khởi đầu cho người mới lớn, để có kinh nghiệm. Tương tự các chương trình internship giúp sinh viên thực tập về ngành của mình để khi ra trường kiếm việc được. Chớ sinh viên ra trường đi xin việc, không có kinh nghiệm đâu ai mướn. 

Cho nên những ai làm luật về lương tối thiểu không hiểu gì về thương mại, đời sống thật sự. Họ chỉ đọc sách rồi ngồi trong cơ sở có máy điều hoà không khí rồi viết những luật không phù hợp với thực tế. Lương tối thiểu thì các công ty gia tăng hàng hoá lên, lạm phát lên cũng bằng không nhiều khi khiến các người nghèo mất việc thêm khó khăn. Phải xin trợ cấp mà xin trợ cấp thì suốt đời bầu phiếu cho những người ra luật bảo vệ người nghèo nhưng thực chất là để nuôi họ. Họ khui ra các đại biểu hai bên có tài sản quá nhiều dù cả đời không làm việc. Điển hình ông Bernard Sanders, thượng nghị sĩ, cả đời chưa bao giờ đi làm, đeo đuổi cách mạng chống bọn tư bản bốc lột người lao động, từ khi sinh viên đến khi ra tranh cử, có tài sản gần 10 triệu.

Đó là lịch sử được ghi chép lại của mức lương tối thiểu. Vào đầu những năm 1900, những người theo chủ nghĩa tiến bộ của Mỹ không tập trung vào việc giúp đỡ người nghèo. Họ bị ám ảnh bởi thuyết ưu sinh học. Và họ cần một cách để đẩy những người "không phù hợp" ra khỏi lực lượng lao động. Thậm chí có người tuyên bố là không nên để giai cấp này sinh sổi nẩy nở. Công cụ của họ dùng mức lương tối thiểu. Các nhà kinh tế học tiến bộ coi nhà nước không phải là trọng tài trung lập mà là công cụ để thiết kế xã hội. Điều đó có nghĩa là quyết định ai xứng đáng được làm việc và ai nên bị loại trừ. Giáo sư Henry Seager của Columbia đã nói rõ ràng:"Những người không có việc làm... phải bị ngăn cản không được bảo đảm có việc làm". Đại học Columbia nổi tiếng là thiên tả, chống chiến tranh Việt Nam cũng từ đây ra với Berkeley bên Cali.

Đó là những tư tưởng cấp tiến của các người theo Đảng Dân Chủ khi xưa, nay thì họ lại sử dụng lại vì thấy thi hành chính sách DEI, không giúp phát triển mà còn trì trệ, bị Trung Cộng bỏ xa. Chán Mớ Đời 

Ngày nay, mọi người nói rằng mức lương tối thiểu là mức sàng. Hồi đó, họ sử dụng nó như một cái sàng để thanh lọc. Tăng lương đủ cao và những người lao động có năng suất thấp sẽ bị đẩy ra ngoài. Bà Beatrice Webb, đồng sáng lập Trường Kinh tế London, đồng ý: “Chính sách [tàn phá] nhất đối với cộng đồng là cho phép [những người không có việc làm] cạnh tranh không hạn chế với tư cách là người kiếm tiền lương.” Bà coi tình trạng thất nghiệp trong số những người không đủ khả năng là dấu hiệu của “sức khỏe xã hội”. Họ muốn loại trừ:

— Những người nhập cư từ miền Nam của Âu châu (thời đó là Tây Ban Nha, Bồ Đào Nhà và Ý Đại Lợi) và Đông Âu. Đa số không biết tiếng của người địa phương. Ngày nay dân di dân lậu qua biên giới hay đi du lịch rồi ở lại.

— Phụ nữ

— Người khuyết tật

— Bất kỳ ai chấp nhận mức lương “thấp”. Những người di cư, di dân lậu ngày nay.

Ngày nay các chương trình đuổi người di dân lậu này nọ. Tăng lương giá cao để người Mỹ chính cống, da trắng được hưởng nhưng đám này rất là lười. Mình hỏi ông thợ mộc của mình, sao không mướn da trắng. Ông ta kêu chúng lười, hở một tí là đau chân đau vai đi nghỉ hè được bảo hiểm tai nạn trả trong khi đó ông ta phải trả tiền bảo hiểm. Không chịu làm tăng ca, nếu làm thì đòi giá 200%,…kiểu này chỉ có lỗ. Các công ty về tin học cũng mướn đa số là người Mỹ gốc da vàng vì chịu khó.

Điều này không được dìm ẩn trong các chú thích. Họ đã nói điều đó một cách tự hào, trước công chúng, trong sách giáo khoa, trên các tạp chí.

Sự khác biệt hay sự đồng thuận của chủ nghĩa xã hội và Phát xít

Cuối thế kỷ 20, chúng thấy chủ nghĩa thức tĩnh và DEI ra đời và ngày nay, người ta đang lo toan về AI, người máy sẽ thay thế một số lớn người lao động trong tương lai. Giới lao động chân tay, ít lương này sẽ làm gì. Nổi loạn? Đó là sự lo sợ của chính quyền khắp thế giới ngày nay.

Nghe nói bên Trung Cộng ngày nay, giới trẻ tốt nghiệp có trên 30% không kiếm được việc làm tương tự bên Ý Đại Lợi. Thế hệ trẻ này bắt đầu nổi loạn không chịu làm việc hay chạy theo cách sống của bố mẹ là lao động và lao động và lao động. Thấy trên YouTube, có nhiều hình ảnh về các biểu ngữ đòi tự do, dân quyền,…

Trở lại vụ giáo sư Thomas Sowell, cuộc hành trình tư tưởng của ông ta từ một người đeo đuổi, đam mê lý thuyết cộng sản khi thấy sự cách biệt giàu nghèo nơi ông ta ở và nơi ông ta làm việc. Từ khi đi học đến khi đi dạy đại học về kinh tế. Nhưng khi làm việc cho chính phủ, khám phá ra chính phủ, guồng máy quan liêu, cai trị người Mỹ mới là vấn đề chính, chớ không phải giàu nghèo, giai cấp bốc lột nhau. Ai cũng cần nương tựa nhau để sống còn. Chán Mớ Đời 

Anh mở hãng, thợ giỏi, nhân viên làm chăm chỉ thì anh buộc phải trả lương cho họ khá nếu không họ sẽ đi làm chỗ khác lương cao hơn. Đó là luật làm ăn tự do. Còn anh bắt người ta trả lương tối thiểu mà người làm không tốt, thêm chính sách luật lệ của chính phủ ban hành thì phải đuổi khiến thất nghiệp gia tăng. Người chủ cũng như người thợ đều cần nhau để sinh tồn nên họ liên đới với nhau chỉ có chính phủ nhảy vào can thiệp với luật lệ bú xua la mua khiến rối như to bún mắm.

Ông này có tuyên bố một câu khá thực tế là những người tự nhận trí thức rất yêu chuộng chủ nghĩa xã hội. Một kỹ sư tính sai thì cây cầu có thể xụp, tàu bè chìm, hay một kiến trúc sư thiết kế sai thì các toà nhà chọc trời có thể bị xụm bà chè như toà cao ốc ở Vọng Các do người Tàu xây cất. Trong khi các trí thức cứ ngồi nghĩa ra các luật lệ nhân danh sự công bằng xã hội. Nếu chương trình hành động của họ sai thì họ không bị bắt, chịu trách nhiệm nên cứ nói bú xua la mua.

Có lẻ vì vậy mà chính phủ Trump tìm cách giải thể các luật lệ giúp và nuôi sống công chức, cán bộ đẻ tạo môi trường uyển chuyển cho cuộc cách mạng công nghệ, trí tuệ nhân tạo của thế kỷ 21 này.

Đơn cử một ví dụ: các nhà lập pháp ra luật lương tối thiểu $25/ giờ khiến các chủ công ty nhỏ, phải đóng cửa hay sa thải công nhân vì không có khả năng trả. Một thầu khoán như mình, mướn một thợ mộc giá $300/ ngày, phải đóng $180 tiền bảo hiểm lao động xem như một ngày trả $480 với những thứ tiền lỉnh kỉnh khác lên đến $550/ ngày. Hiện nay các tiệm ăn như Pizza Hut đóng cửa tiệm rất nhiều vì lương tối thiểu $25/ giờ. Công ty 99Cents bị phá sản vì mấy vụ tăng tiền lương. Công nhân chả học hành gì được trả $25/ giờ hay $200/ ngày, 1 tuần $1,000 hay một tháng $4,000. Chủ phải trả thêm tiền an sinh xã hội, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm lao động,… mà chỉ bán một món 99 xu là ngọng.

Qua kinh nghiệm của liên Xô chúng ta thấy bộ máy cầm quyền với luật lệ cứng ngắc đã làm tê liệt xã hội, phá sản không sản xuất được bánh mì cho dân ăn hàng ngày. Đến nổi ông Yersin sang Hoa Kỳ, phải chạy ra mấy siêu thị để xem có phải tuyên truyền phồn vinh giả tạo hay không. Phái đoàn Gorbachov sang Anh quốc, hỏi đồng nghiệp là muốn đi thăm cái nhà máy làm bánh mì vì bên Liên Xô ngày nào dân tình cũng phải xếp hàng mua bánh mì, trong khi ở Luân Đôn họ để ý không thấy các đuôi xếp hàng trước tiệm bán bánh mì. Họ không tin sự giải thích của người Anh quốc, nên bỏ hết họp để đi đến các tiệm bán bánh mì, để điều tra. Mấy ông làm bánh mì kêu mỗi ngày tui làm đủ bán cho dân tỏng khu vực này thôi. Có ai đi nghỉ hè đóng cửa tiệm thì họ nhắn với tôi là làm thêm để bán cho khách hàng của họ. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn