Đệ tam nhân 2024

Nhớ năm nào, sau khi ông Bush cha, với mấy trăm ngàn binh lính, ca khúc Khải hoàn, đánh Sadam Hussein ra khỏi Kuwait, xem như được tái đắc cử thì bổng nhiên có ông tỷ phú nhảy ra ứng cử dưới dạng ứng cử viên độc lập, vớt một số phiếu khá nhiều của cử tri giúp ông Clinton đắc cử.

Năm nay tương tự, hai ứng cử viên già nua của hai đảng lên võ đài so găng lại thì bổng nhiên có ông RFK, Jr. , nhảy ra ứng cử tự do khiến giới truyền thông dân chủ được lệnh đánh ông ta như điên vì sợ ông ta lấy phiếu của ông BIden. Mình sẽ bầu cho ông Kennedy này, chắc sẽ không thắng nhưng để nói lên tiếng nói của người Mỹ chán ngấy nền chính trị 2 phe, lưỡng đảng. Ông ta mới chọn ứng cử viên phó tổng thống là bà Nicole Shanahan, của vùng Silicon Valley, có thể trợ cấp thêm tiền ứng cử đến tháng 11. Mấy tuần nay các đài truyền hình như MSNBC,.. lên tiếng đánh ông ta như là kỳ thị chủng tộc, chống người do thái, cựu hút thuốc, coi thường đàn bà, đủ loại,…

Truyền hình phỏng vấn ông ta vụ 6 tây tháng giêng, mấy người ủng hộ ông Trump, chạy vào quốc hội là phản loạn hay không. Ông ta tuyên bố ông Biden rất nguy hiểm cho nền dân chủ Hoa Kỳ hơn cả ông Trump. Kinh https://www.cnn.com/2024/04/01/politics/rfk-jr-cnntv-interview/index.html

Các chuyên gia bầu cử, chính trị đều lên tiếng kêu gọi ông Kennedy ngưng tranh cử. Ông ta mới sa thải một nhân viên vì tuyên bố bậy bạ.

Năm 2024, chỉ có một tư tưởng được xem là chấp nhận được là những gì được viết trên New York Time, Wall Street Journal, đảng Dân CHủ, kỹ nghệ quân sự. Ông Kennedy có ý tưởng khác với giới cầm quyền, đối với họ rất phản động nên phải ngăn chận ngay, không để loang ra ngoài.

Mình đoán ông này sẽ bị chận, có thể chịu theo số phận như thân phụ và bác của ông ta. Bị bắn khi tranh cử chức vị tổng thống.

Ngày nay Hoa Kỳ có đến 130% GDP nợ công, quốc hội cứ thi nhau bỏ phiếu mượn nợ thêm. Ông Biden muốn lấy phiếu cứ hô hào xoá hết nợ đại học mà sinh viên mượn để đi học. Họ sẽ in tiền ra thêm để trả, lại khiến vật giá leo thang. Họ tăng giá lương tối thiểu $20/ giờ tại Cali khiến các tiệm ăn hay gì tăng giá hết. Thiên hạ thấy vậy, không đi ăn thì thất nghiệp sẽ đến. Nay kiếm việc đã khó. Apple, Google sa thải không biết bao nhiêu người.

Công ty Uber và Lift tuyên bố sẽ ngưng hoạt động tại Minneapolis vào cuối tháng này. Lý do là thành phố bắt họ phải trả Đủ thứ tiền bú xua la mua. Thành phố không tạo nên công ăn việc làm, hai công ty này tạo công ăn việc làm giúp những người kiếm việc không ra có thể kiếm chút tiền. Họ cứ dựa vào đó, muốn kiếm phiếu nên lên tiếng bắt trả đủ thứ thì thiên hạ chạy. Như trường hợp ở Seattle khi họ bắt phải trả tiền tối thiểu thì có một bà có hai cái tiệm Pizza, kêu đóng cửa một tiệm, sa thải nhân viên chỉ để lại một người sinh viên mướn bán thời gian nên không phải trả đủ mọi chi phí. Những đại biểu thành phố đòi đánh thuế lên lương đủ trò, không bao giờ làm ăn nên không hiểu gì cả. Làm ăn nếu anh có thợ giỏi thì không muốn họ đi tìm chỗ khác thì tự động phải tăng lương. Đó là luật cung cầu.

Câu hỏi mà thiên hạ đặt ra là ông Kennedy sẽ lấy phiếu của Ai? Biden hay Trump? Hai ứng cử viên này không được thiên hạ yêu chuộng lắm, ngoại trừ các thành phần trung thành với họ. Họ xem ông BIden tiếp tay với Do Thái để tàn sát người dân ở Gaza. Còn ông Trump thì không cần trả tiền quảng cáo, ngày nào cũng thấy tin tức của ông ta bị kiện đủ trò. Ông ta tham gia gây quỹ tỷ phú, kêu sẽ hạ thấp thuế. Xong om

Hình như ông Trump có hận thù gì với vợ chồng CLinton nên cứ đè đầu họ mà chỉ trích khiến hai ông Obama, Clinton phải đi giúp ông BIden. Còn bà Hillary thì kêu: “ông Biden là ứng cử viên số một của Đảng Dân CHủ”. Ngược lại ông Trump hình như người Mỹ tin ông ta là một người bảo thủ, bán kinh thánh để tranh cử. Một người có mấy đời vợ, không thể nào là bảo thủ cả. 

Nói chung là các giá trị về tinh thần khá thay đổi từ thời ông Reagan đến nay. Họ cứ rao khuyến khích mấy bà xuống đường kêu chống hay ủng hộ phá thai đủ trò. Họ tạo ra những vụ này để thiên hạ quên đi kinh tế, giá xăng lên như điên nghĩa là vật chất sẽ lên. Mình vui khi thấy cổ phiếu các công ty dầu hoả lên vì có mua nhưng khi đi đổ xăng là rầu.

Giới bảo thủ thì muốn chính phủ nhỏ bé, không can thiệp vào đời sống của người Mỹ trong khi đó giới cấp tiến cho rằng người Mỹ không có khả năng tự lo liệu cho mình nên họ muốn can thiệp vào các chọn lựa căn bản của người Mỹ.

Năm 1971, Hoa Kỳ dưới thời ông Nixon, không cho mỹ kim theo thời giá của vàng nữa nên quỹ dự trữ liên bang có thể in tiền cho chính phủ mượn mệt thở. Năm 2009, khủng hoảng tài chánh, Fed in tiền mệt thở cắt tiền lời xuống con số không. Thế là họ thấy cứ in tiền, không cần bắt dân đóng thuế. In tiền để chi viện cho các cuộc chiến tranh khơi khơi. Khi tiền được in ra nhiều sẽ khiến lạm phát. Mệ ngoại mình kể là thời xưa, đi chợ phải gánh tiền cụ Hồ ra chợ mua đồ.

Từ năm 1997 đến 2022, nợ công của Hoa Kỳ gia tăng từ $5.5 ức lên đến $30.5 ức mỹ kim. Xem như 453%. Trong khi đó chi phí của chính phủ cũng gia tăng từ 73%, từ $368 tỷ lên đến $635 tỷ mỹ kim. Có lần đồng chí gái xem Zillow thì nói căn nhà hai vợ chồng mua trước khi làm đám cưới giá $180,000, nay được xem giá thị trường trên 800,000. Được kêu là lời rồi. Mình nói không thời đó tôi đi cua cô tiền xăng giá 1 đô cho một gallon, nay là trên 5 đô. Đó là lạm phát chớ chả có lời gì cả. Một tô bún bò thời đó giá $3.5 nay gần $20. Chán Mớ Đời 

Bầu cử năm nay có hai vấn đề: chiến tranh và chi tiêu. Trước đây chỉ có cuối năm là quốc hội bỏ phiếu gia tăng mượn nợ, nay thì cứ mỗi cá nguyệt. Vấn đề là dân chủ và cộng hoà đều muốn mượn thêm, ngoại trừ ông Kennedy. Về hưu tiền an sinh xã hội ít mà vật giá leo thang thì sống sao nổi. Chán Mớ Đời  

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Quê vợ là Phố Cổ

Hôm qua, đồng chí gái kêu chở lên Rosemead dự tiệc hội ngộ người đồng hương Hội An. Có nhiều người từ Việt Nam và các tiểu bang khác bay qua. Dân sinh sống khi xưa tại Hội an có rất nhiều người gốc Minh Hương, nay họ ở vùng này nhiều vì biết tiếng tàu. Có lẻ vì vậy họ tổ chức tại vùng này cho tiện người đi thay vì ở vùng Bolsa. Văn nghệ hát hò tiếng Việt là chính nhưng xen kẻ các bài hát tiếng Hoa. Không biết họ hát tiếng gì, Phúc Kiến, Quảng Tây hay Quan Thoại. Nghe nói tại Hội An, có 3 họ Tẩy, Ngô và Trương (tục gọi là TAM GIA), vượt biển đến Việt Nam vào thời Mãn Thanh. Về Hội An, mình thấy có chùa Phúc Kiến. Mấy người lớn tuổi ở HỘi An giải thích cho mình đó là văn hoá khi xưa ở Hội An là như ri. Mình viết về Đà Lạt nhiều, để mò mò thêm về lịch sử Hội An rồi kể cho vợ nghe.

Ban tổ chức bỏ rất nhiều công, rất ấn tượng giúp người đồng hương tìm lại chút gì thân thương bỏ lại. Ngoài cửa ra vào họ đã làm các lồng đèn Phố Hội để thiên hạ chụp hình. Bên trong có cái phông Chùa Cầu, ghe sông Hoài và các hình ảnh Hội An thay phiên nhau chiếu trên các màn ảnh truyền hình, giúp mình tìm lại những hình ảnh đã viếng thăm quê vợ. Không khí rất ấm cúng. Mình không có dính dáng gì về Hội An, chỉ ăn theo diện mụ vợ nhưng vẫn thấy ấm lòng trong những tiếng cười chào hỏi nhau với giọng Quảng Nơm.

“Eng là rể Hợi Ơn?” Đó là câu hỏi đầu tiên của anh ngồi cùng bàn hỏi. Mình gật đầu nên anh ta tiếp “nhìn là tui biết liền”. Anh này học trường Trần Quý Cáp, học với cậu mụ vợ là Hồ Đắc Cần. Đồng chí gái là gốc Các Mệ nhưng bố vợ mình vào làm việc tại Hội An khi cô nàng lên 1 tuổi và sinh sống tại Hội An đến 13 năm mới vào Sàigòn. Lý do là an ninh. Đêm đêm, Việt Cộng từ bên kia sông bơi xuồng qua, ám sát các viên chức Việt Nam Cộng Hoà. Đồng chí gái kể là có lần sáng thức dậy, ra sau nhà có bờ sông, thấy cánh tay của ai trôi dạt vào nên sợ mệt thở. 

Ông ngoại đồng chí gái là dòng Tôn Thất, làm quan còn bà ngoại dòng Hồ Đắc. Một trong những sáng lập viên của chùa Diệu Viên ở Huế. Nay họ vẫn để hình của bà trong chùa.

Ông bố vợ lại thuộc dạng công chức cao cấp của Việt Nam Cộng Hoà, phó tỉnh trưởng tỉnh Quảng Nam nên mẹ vợ kêu xin đổi vào Sàigòn sau Mùa Hè Đỏ Lửa. May chớ nếu ở lại 75 thì hơi mệt với nằm vùng. Ở Sàigòn đến 1985 mới vượt biển, rồi định cư tại Hoa Kỳ. Do đó có thể gọi mình là rể nuôi của Hội An đồng thời rể Trưng Vương vì mụ vợ vào Sàigòn thì học Trưng Vương.

Mình nhớ gặp người quen đầu tiên của gia đình bên vợ gốc Hội An, là anh Thái Tú Hoà, trưởng ban hợp ca nhi đồng của Hội An khi xưa. Anh này tính tình dễ thương, hình như gốc Minh Hương. Vợ chồng mình hay gặp vợ chồng anh ta mỗi lần lên khu gần Los Angeles. Anh ta biết nhiều tiệm ăn chay rất ngon. Có lẻ người đã kéo đồng chí gái về với Hội An là chị bạn thân của đồng chí gái thời ở Phố Cổ, trong ban hợp ca thiếu nhi. Một hôm, đang ngồi làm việc tại nhà, điện thoại reo thì nghe đầu dây bên kia giọng Hội An rất nặng, hỏi cho gặp vợ mình. Nói chuyện hỏi thăm tin tức bạn xưa nên mụ vợ mới chịu về Việt Nam lại. Đi tìm lại vết chân xưa của Phố Cổ quê hương tôi. Nơi không có chùm khế ngọt mà chỉ có Cao Lầu và bánh đập.

Hình chụp thời tây từ máy bay bà già. Thấy toàn Hội An và con sông Hoài. Theo đồng chí gái thì trước năm 1975, phía bên phải là vùng tạm chiếm của Việt Cộng. Đêm đêm buồn buồn, họ bò xuồng qua sông, tìm đến mấy nhà công chức Việt Nam Cộng Hoà để giết để không ai dám làm cho chính quyền Việt Nam Cộng Hoà. Chuyện này tương tự ở Đà Lạt khi xưa, nằm vùng hay về giết trưởng Ấp hay khu phố trưởng, đặt chất nổ nhà ai không chịu cúng tiền cho cách mạng.

Bản đồ Hội An (Faifoo) thời Tây. Route coloniale No 1 là quốc lộ số 1 chạy vào Phố Cổ. Sông Hoài (rivière de Faifoo). Nhà đồng chí gái ở Phan Bội Châu, gần bờ sông, phía sau nhà là sông Hoài, hạ lưu của sông Thu Bồn.

Hội An khi xưa nhỏ và nghèo, nay được du khách chiếu cố về nét kiến trúc của phố cổ nên dân tình sống khá lên nhờ du lịch. Nhà cửa đa số làm thời Pháp, kiến trúc kiểu ở Nam Định. Nay nhà cửa tăng giá như điên, nghe nói cả triệu triệu đô không. Có người quen bên này cho thuê nhà ở Phố Cổ do bố mẹ để lại, khá bộn tiền, sống thoải mái. Các trung tâm nghỉ dưỡng thay phiên mọc lên như nấm ở Cửa Đại để tiếp du khách, vì muốn xem văn hoá, kiến trúc phố cổ. Mình có về đây ở mấy lần, biển đẹp.

Có một điểm khá độc đáo là ngày Rằm âm lịch, họ tắt điện hết, chỉ treo lồng đèn nên khá lạ, đưa du khách về thời xưa, chưa có điện. Đi bộ trong phố cổ khá lạ mắt. Ai muốn viếng thăm Hội An thì canh cho đúng ngày rằm ghé lại. Đi ngoài đường thấy các đèn lồng Hội An treo khắp nơi rất đẹp. Đồng chí gái có mua mấy lố về nhưng phong thuỷ không hạp nên mấy cây tre làm đèn lồng đều có rúm khô lại làm mất vẻ đẹp. Thấy đẹp nhưng đừng mua về Hoa Kỳ. Ở Việt Nam, nhiệt độ ẩm, khác với Cali.

Theo mình hiểu thì khi Chúa Nguyễn vào Nam, không biết nhờ ông Đào Duy Từ hay các quan khác gợi ý, mở cửa buôn bán với người ngoại quốc thay vì bế môn toả cảng như nhà Minh. Vùng này sởi đá không, khó mà sống Lạp ngập lụt. Nhà Minh bế môn toả cảng, không cho buôn bán trực tiếp với Nhật Bản và các nước khác nên người Nhật phải qua Việt Nam tại bến tàu Cửa Đại để buôn bán. Người tàu chở đồ xuống sông Thu Bồn, Hội An tạo thành 1 thương cảng phát triển rất nhanh. Nghe kể là có đến 80, 90 chuyến tàu hàng năm, ghé lại bán hàng rồi mua của người Việt chở về xứ họ. 

Mấy bà chụp hình tạo dáng là thời 60 năm về trước chùa Bà Mụ. Chị bạn gửi. Về hỘi An phải đi theo vợ nên không đi viếng mấy chỗ này được. Lần sau về, tìm cách đi riêng để tìm hiểu thêm. Kiến trúc khá kỳ lạ, khác với các chùa Việt Nam.

Thương thuyền đầu tiên đến Hội An mà người tây phương gọi là Faifo, Hoài Phố, vì con sông Hoài nằm bên cạnh, hạ lưu của sông Thu Bồn. Không biết cụm từ Hội-An, có phải đến từ sông Hoài nhưng phát âm của người địa phương thành Hội An. Ai biết rõ Hội An đến từ đâu thì cho em xin. Từ Phố Hoài đến Hội An. Đọc tài liệu của người tây phương viếng thăm vùng này khi xưa thì được biết tàu bè đến từ Chàm, Nam Dương, Nhật Bản, Trung Hoa và Phi Luật tân. Có người kêu thời nhà Nguyễn có một xã mang tên Hội An nên sau này cứ gọi Hội An. Thấy thuyết này không có lý lắm. “Hội” có thể người địa phương phát âm Hoài thành Hội. Còn An thì không biết từ đâu. Có thể là chữ Hoài, họ đọc tách làm hai “Họ Ai” biến thành Hội An với giọng địa phương.

Các thương buôn hay tu sĩ người Bồ Đào Nha đến Việt Nam trước tiên. Họ có chữ cái là H nhưng không có PH như người Pháp nên Phố, họ có thể phiên am ra thành Foo nhưng họ có chữ cái H nên Hoài ra Fai thì hơi lạ. Có thể dạo ấy người gốc Minh Hương hay người Nhật Bản ở vùng này nhiều hơn người Việt và cách phát âm của họ khác với người Việt nên ra chữ Fai. Mình đọc đâu đó lâu rồi, họ cho biết là người Tàu đọc Phố Biển hay Hải Phố nên người ngoại quốc mới viết là Faifoo. Nam Cali có tiệm ăn Faifoo, chuyên bán các món Hội An, em của một chị bạn làm chủ.

Sau này, người Pháp sử dụng hải cảng Đà Nẵng mà họ gọi Tourane khiến Hội An mất ảnh hưởng vào thế kỷ 20. Có lẻ tàu bè quân sự không vào đây được so với Tourane, rộng lớn. Mẹ mình vào Đà Lạt lập nghiệp, phải đi tàu từ Tourane đến Phan Thiết rồi mới đi xe đò lên Đà Lạt.

Sau này, Chúa Trịnh đem quân đánh phá nên người Tàu dắt nhau vào nam, cũng có thể khi nhà Nguyễn đánh chiếm xứ Cao Miên nên khuyến khích dân vùng này vào miền Nam, xây dựng Chợ Lớn sau này. Mình đọc tài liệu nhưng chưa hình dung sự việc rõ ràng. Ai biết thì cho em xin. Tổ tiên họ từ Trung Hoa chạy sang lánh nạn tại Việt Nam, rồi 12 đời sau, lại dắt nhau chạy qua Hoa Kỳ. Không biết mấy trăm năm sau, con cháu của mình có bỏ nhà bỏ cửa chạy đi đâu lánh nạn không.

Do đó mới có chiếc cầu do người Nhật Bản xây còn sót lại mà người Hội An gọi là Chùa Cầu. Qua năm tháng được trùng tu bởi người gốc Minh Hương nên có hơi biến dạng. Chiếc cầu này, tây gọi là Le Pont Japonais, hay Pont Couvert. Tây đặt tên con đường dẫn tới chùa Cầu là rue du Pont Japonais. Mình thấy tấm ảnh chùa này lâu lắm rồi, thời đi học bên tây nên khi ghé hội An thì việc đầu tiên là chạy ra đây xem.

Thời đi học kiến trúc, thấy hình ảnh của tây chụp ở Việt Nam là mừng lắm. Khi ở Việt Nam đâu có đi đâu, quê mẹ chỉ là văn chương, qua câu ca dao mẹ ru hằng đêm. Nên mò vào viện bảo tàng á châu là sung sướng, như tìm được những gì về Việt Nam.

Chùa Cầu thời pháp thuộc

Có điểm lạ có hai bức tượng con thú ngồi hai đầu cầu, hai đầu nổi nhớ. Một là tượng khỉ và một là tượng con chó, ngồi sau cái bát nhang. Tò mò mình hỏi dân ở đây thì không ai biết sự tích nên bắt chước ông NGuyễn Du, 100 năm trong cỏi người ta, cái gì không biết tra gú gồ. Theo truyền thuyết của người Nhật Bản thì có con thuỷ quái Mamazu đầu thì ở Nhật Bản, đuôi ở Ấn Độ Dương và thân thì ở Việt Nam. Mỗi khi cựa mình là gây động đất và thuỷ triều, sóng thần dâng cao nên người ta để thần chó và thần khỉ để trấn yểm con quái vật.

Theo thiên hạ giải thích về hai con thú này dùng để yểm con thủy quái. Mình đoán là do người Tàu mà ra chớ người Nhật Bản không tin phong thủy lắm. Tại vì cái chùa được xây sau này nên người Minh Hương mới nghĩ như vậy.

Theo mình hiểu lúc đầu, chỉ có chiếc cầu lợp bằng ngói để dân tình đi qua, có thể trú mưa nên người dân địa phương gọi là Cầu Ngói. Ở Huế có cầu ngói Thanh Toàn, ngoài bắc, mình cũng có thấy mấy chiếc cầu lợp ngói. Có dịp về Bắc, sẽ ghé thăm viếng. Nghe nói họ trùng tu lại. Về sau, người ta lập một đền thờ Phật trên cầu nên được gọi là CHùa Cầu. Ngôi chùa nhỏ được gọi là Bắc Đế Trấn Vũ, thờ một ông tướng tàu nào bên Tàu. Hàng năm họ cúng ông ta vào 20 tháng 7 âm lịch.

Đường chính trong Phố Cổ, tây gọi Rue du Pont Japonais. Nhà cửa được xây khá nhiều thời Pháp thuộc, mình thấy tương tự như các dãy phố ở Nam Định

Được biết là vào thế kỷ 16, Phố Hoài có hai khu vực riêng biệt; một khu vực người Hoa và một khu vực người Nhật, chia cách nhau bởi cái chùa Nhật Bản. Hình như sau này, quân của Nguyễn Huệ đến vùng này đốt cháy, cướp bóc khiến người Nhật Bản bỏ chạy về xứ, còn người hoa vẫn còn sống sót. 3 anh em họ Nguyễn, đọc đâu đó là hậu duệ của Hồ Quý Ly, chạy vào nam, xuất thân từ nghề thảo khấu, đánh phá cướp bóc ven biển này. Dần dần tiến lên làm vua. Mình có đọc một bài viết và xem mấy tấm tranh nói về vụ cháy ở Hội An thời đó do người Nhật Bản cư trú tại đây kể lại. Chỉ đọc lướt nên không nhớ đọc ở đâu.

Theo bản đồ này thì thấy Chùa Cầu băng qua con suối đến khu phố người Nhật còn phía bên này thì phố người Tàu. Mình có đọc tài liệu về Hội An. Hôm nào rảnh mình kể lại. Nếu có dịp đi lại Hội An mình sẽ lần mò tìm hiểu hơn về Phố Cổ, quê vợ. 

Đầu cầu đi vào

Cầu làm bằng gỗ rồi kết hợp thêm ngôi chùa nhỏ chỗ ông thần đứng, thờ ông tướng nào bên tàu. Hình này chắc chụp lúc sớm mai, lúc mình đi qua đây, du khách đông hơn quân nguyên.

Đây là bản vẽ, đo đạt lại. Thấy cầu gỗ, ở hai đầu là con linh ứng (khỉ và chó) để yểm cái gì đó, nối liền sau này ngôi chùa nhỏ. Nghe nói nay phải trả tiền để vào. 

Có lẻ vì vậy mà hậu duệ người Nhật Bản không còn tại Hội An, ngược lại người Hoa thì nhiều vì họ di tản, vượt biển khi Nhà Thanh lên ngôi. Họ được gọi là người Minh Hương, người có quê hương nhà Minh. Người nổi tiếng nhất ông Mạc Cửu ở miền Nam. Chạy sang Việt Nam, với tinh thần Phản Thanh Phục Minh. Nhà Minh đa số là người Hán nên ai theo phong trào này được ví như Hảo Hán, người Hán tốt. Theo những gì mình đọc thì nhóm kháng Thanh này bán thuốc phiện để gây quỹ làm cách mạng khiến người Tàu từ từ bị nghiện thuốc phiện đưa đến bị người tây phương chiếm đóng xứ Trung Hoa. Tương tự sau này dân kháng chiến ở Nam Mỹ buôn cocaine để gây quỹ. Làm tiền nhiều quá nên quên luôn vụ phục Minh hay làm cách mạng.

Hình từ Chùa Cầu

Chợ Hội An thời Pháp Thuộc. Ai đến Hội An đều nghe đến món ăn Cao Lầu. Lần đầu tiên mình ăn tại Hội An thì không thấy ngon như mì tàu. Sau này có mấy người bạn Hội An làm tại Hoa Kỳ thì ăn rất ngon. Mê luôn vì nhờ rau. Mấy người bạn kể về Hội An, họ chỉ mua cao lầu khô đem qua mỹ để dành ăn. 

Chú bé này chắc gốc Minh Hương vì tóc để như người Tàu.

Bến tàu ven sông Hoài. Đường Bạch Đằng

Hội An có rất nhiều người gốc Hoa nên nhiều nhà thờ của họ. Mình có thấy mấy nhà thờ tổ khi viếng Hội An. Người Việt cũng có nhà thờ tổ ở đây. Đền Hàng Cung (Chùa Ông) thờ Quan Công trên đường Pont Japonais

Chùa Bà Mụ. Về Hội An không thấy chùa này. Chắc phải đi đâu xa, không nằm trong phố cổ. Thấy cái tường có hình tròn khá lạ mắt.

Tấm ảnh này mình có trải nghiệm khi Hội An bị lụt, đi ghe ra tới nơi cao nhất Hội An, nhảy xuống ghe lên xe chạy mất dép ra phi trường Đà Nẵng. Hết dám về Hội An. Ai mua nhà ở Hội An thì nên kiếm nhà trên cao, không sợ bị lụt mà mua cả khi nước ngập thì hư nhà hết.

Họ cũng gây quỹ kháng chiến tại Việt Nam nên người Việt cũng bị nghiện thuốc phiện. Khi tây sang Việt Nam thì đọc tài liệu của họ được biết 55% người Việt dạo ấy nghiện thuốc phiện nên họ dành luôn phần bán thuốc phiện và rượu để bán kiếm tiền. Một mặt ru ngủ lòng yêu nước của người Việt luôn, không chống đối. Anh chống đối gì khi anh nghiện rượu và thuốc phiện, chỉ biết nàng tiên nâu và ba xị đế. Mình nghe kể ông Nguyễn Hải Thần, ở biên giới Việt Trung, hút thuốc phiện mệt thở, trong khi các đồng chí của ông đi quyên tiền chống tây ở Việt Nam, bị tù đầy,… không biết có phải tuyên truyền của Hà Nội nhưng theo lời kể của nhạc sĩ Văn Cao mà mình đọc đâu đó, ông ta là đại uý đặc công, được lệnh giết mấy đảng viên như Đại Việt, Việt Nam Quốc Dân Đảng. Ông có kể vào một nhà thuốc phiện giết ông nào, cũng chống tây nhưng mê thuốc phiện hơn. Xem hình của ông mình đoán việc khi xưa ông ta sát thủ các nhân vật đối lập, có ảnh hưởng về sau.

Mỗi lần về Việt Nam với đồng chí gái thì đều ghé thăm Hội An, để mụ vợ gặp lại bạn xưa. Lần chót về, có mẹ mình đi theo, bà cụ kêu đi chơi như chạy giặc. Lý do là về mùa mưa. Chiều xe chở về khách sạn trong thành phố. Mình thấy khách sạn gì mà đi vào cửa phải leo mấy bực thang độ 1.5 mét chiều cao. Sáng hôm sau mới hiểu vì nước dâng lên đến cửa. Muốn ra phố phải đi ghe ra. Từ lễ tân bước qua ghe rồi họ chở ra phố cổ khiến mình mới hiểu phim Áo Lụa Hà Đông, khi bà vợ hỏi đặt tên con là gì. Ông chồng nhìn quanh thấy toàn nước lụt nên bảo đặt tên Lụt. Mụ vợ như sống lại thời xưa nên khi ghe không chịu đi nữa thì đành xuống bộ, lội nước. Mụ đi giữa đường vì thường là nơi cao nhất của con đường trong khi mình dẫn mẹ già lội nước. Trời hành cơn lụt mỗi năm, cứt nổi lình bình chảy đầy Hội An. Kinh

Cuộc hội ngộ đồng hương Hội An trên 400 người vì nghe nói ban tổ chức có 400 quà cho mỗi người nhưng cuối cùng có nhiều người không nhận được. Có lẻ giờ chót nhiều người đến đông hơn dự liệu. Mình dân Đà Lạt nên nghe được giọng Quảng. Lý do là dân Thừa Thiên và Quảng vô Đà Lạt sinh sống đông nên dân Đà Lạt nói giọng hơi quảng quảng. Có chị bạn kể lấy chồng gốc Hội An. Chị ta gốc bắc kỳ nên khi ông chồng đưa về nhà ra mắt bố mẹ chồng gốc Vĩnh Điện. Chị ta cứ nhìn trơ trơ bố mẹ chồng tương lai khi họ hỏi khiến anh chồng phải thông dịch mệt thở. Đồng chí gái khen thức ăn ngon. Mụ vợ rất kén ăn, hay chê này chê nọ.

Nhóm đồng hương Hội An tụ tập mỗi tuần tại một quán cà phê ở Garden Grove. Đa số lái xe từ Los  Angeles xuống. Uống cà phê nói chuyện đời xưa, gặp ai mới và trẻ thì hỏi: “mi con ơi?”. Có anh chàng trẻ, di tản năm 75, tiếng Việt không rành, lấy một cô vợ nói đặc tiếng Quảng nên học tiếng Việt hơi khó. Mỗi lần dân Hội An gặp mặt nhau là thấy anh ta ngồi nhìn mọi người cười cười như mấy ông chồng mỹ lấy vợ việt. Ngay mình khi nghe họ dùng âm ngữ và danh từ riêng của vùng miền này cũng chới với huống chi người không rành tiếng Việt.

Không hiểu sao dân Hội An mà đồng chí gái quen, đa số hát rất hay nhưng họ không hát giọng Quảng. Họ hay tụ tập thay phiên mỗi nhà mỗi tháng để hát hò. Đa số họ rất hiền, nhẹ nhàng, sợ mình bị lạc lõng giữa rừng tiếng Quảng nên hay bắt chuyện, kể về Hội An giúp mình hiểu thêm về quê vợ. Đa số là gốc người Minh Hương nên họ rất thân thiện với nhau như mấy cái bang của người Tàu. Vợ mình nói hội Thừa Thiên mất tích luôn khi mấy người lớn tuổi qua đời. Khi xưa, mình hay đi xem ngày nhớ Huế, ăn cơm tàu vì tổ chức tại nhà hàng tàu, không có cơm hến, bún bò chi cả. Chán Mớ Đời 

Tôi về phố cổ Hội An

Một chiều đầu tháng ngập tràn nắng xuân.

Khách nơi xa lẫn khách gần

Cảnh quan đô hội níu chân từng người.

Trên sông cô gái mỉm cười

Con đò chờ đón đưa người qua sông.

Thu Bồn – dòng nước xanh trong

Còn in kỷ niệm trong lòng không phai

Ra về lưu luyến cùng ai!

Hội An phố cổ – nhớ hoài không quên.

(Tác giả: Đức Trung)

Tuần tới người gốc Đà Lạt có tổ chức ngày nhớ Đà Lạt. Để mai mình liên lạc xem có vé để đi dự.

Một số hình ảnh mình lấy từ trên Internet, vài tấm từ trang Nhạc Trịnh ở Việt Nam.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Hình phạt goá phụ

Năm ngoái mình có nói đến vấn đề hình phạt về tài chánh dành cho goá phụ mà người Mỹ gọi là hình phạt goá phụ (widow penalty). Mình nghĩ ông trời có mắt, bà nào đì chồng quá thì ông ta về thiên quốc sớm. Để mấy bà ở lại sám hối, nhớ đến kẻ nội thù cãi nhau mỗi ngày. Vấn đề sám hối ở chùa hay nhà thờ thì dễ nhưng sở thuế dập khá mệt. Theo nghiên cứu thì có đến 30% các cặp vợ chồng không hạnh phúc tại Hoa Kỳ, nhưng không dám ly dị. Lý do là tài chánh, gánh không nổi khi ra riêng. Về già thì càng cần kẻ nội thù ở với mình hơn như bố già dạy con là kẻ thù phải để ở gần.

Mình có giải thích về an sinh xã hội là hai vợ chồng lãnh số tiền nào nhiều nhất và người Phối ngẫu lãnh phân nữa số tiền của người chồng hay vợ nhận được hàng tháng. Để nhắc lại cho ai không đọc trước đây.

Không biết ai chụp hình mình và đồng chí gái bỏ lên mạng. Chán Mớ Đời

Thí dụ ông chồng đóng tiền an sinh xã hội, cuối đời về hưu lãnh được $4,000/ tháng. Bà vợ đi làm, đóng an sinh xã hội, trên nguyên tắc lãnh $3,000/ tháng. Nếu hai vợ chồng lãnh thì trên nguyên tắc thì được $7,000. Nhưng người phối ngẫu chỉ lãnh được 50% số tiền của ông chồng lãnh Được là $4,000/ 2 là $2,000. Tổng cộng hai chồng lãnh được $4,000 + $2,000 = $6,000 thay vì $7,000. Nếu người vợ hay người chồng không đi làm, ở nhà nuôi con thì về già cũng nhận 50% tiền an sinh xã hội của chồng hay vợ, dù không đóng đồng nào. Muốn được $7,000 thì hai vợ chồng nên ly dị và khai thuế cá nhân nhưng ở chung một nhà như một cặp vợ chồng mình biết. Nhà và tài sản bỏ vào living trust rồi. Bà vợ kể khai với mẹ mình là hai vợ chồng già ly dị nhưng vẫn ở chung khiến bà cụ mình chới với, không hiểu gì cả khiến mình phải giải thích.

Mình xin đơn cử một thí dụ lấy trên báo KIplinger. Ông chồng tên Bill và bà vợ tên Jill. Đừng bao giờ đặt tên con trai là Bill cả vì cả đời sẽ trả nợ cho vợ. Cả hai về hưu, ông chồng lãnh an sinh xã hội được $48,000/ năm, còn bà vợ lãnh phân nữa tiền an sinh xã hội của ông là $24,000. Họ trên 73 tuổi nên bị bắt buộc lấy tiền của quỹ hưu trí ra (RMD) $60,000/ năm.

Xem hình ta thấy hai cách khai thuế. Khi chồng còn sống thì cả hai đóng thuế $11,053 còn khi chồng chết thì bà vợ đóng $17,141, thêm $6,000 khi còn chồng chưa chết, lại mất phần an sinh xã hội $24,000 của mình. Chỉ nhận được tiền an sinh xã hội của chồng là $48,000. Khi chồng còn sống thì tiền của chồng là của vợ xài.

Cho nên khi chồng vào nằm cấp cứu, không nên rút ống, hỏi người làm thuế, đóng thuế ra sao chớ rút là ngọng. Kêu ông chồng hành quá cỡ thì rút ngay. Sau đó đóng thuế như bà Jill này. Cứ để trong nhà thượng, vẫn có tiền đều đều đi shopping. Thoải mái con gà kê.

Khi hai vợ chồng sống chung, họ khai thuế chung. Họ đều trên 73 tuổi nên bị bắt buộc rút tiền từ quỹ hưu trí ra mà người Mỹ gọi là required minimum distributions (RMDs). Trước kia, đi làm người Mỹ về hưu được chính phủ hay công ty trả lương hưu trí và y tế đến khi mình qua đời. Dạo ấy, khi chương trình an sinh xã hội được thành lập, người Mỹ chết trung bình ở độ tuổi 60.5 tuổi nghĩa là 4.5 năm trước khi về hưu. Y khoa tiến nhanh nên giúp người Mỹ sống đến 82 tuổi nên phải trả tiền hưu và y tế thêm 20 năm khiến nhiều công ty to lớn, danh tiếng như Sears, banh ta lông..

Các công ty chế tạo xe hơi có công đoàn lao động rất mạnh như Ford, GM,…không khá được vì trả tiền cho nhân viên hưu trí khiến chính phủ Obama phải ra tay bảo vệ miễn thuế, cho tiền nhưng lỗ là vẫn lỗ. Nếu không cho thì không được bầu. Hãng Ford chia ra làm 2, một là chế tạo xe cũ và một chế tạo xe điện, được tự động hoá hết. Từ từ họ sẽ bỏ công ty xe chạy bằng điện, có nhiều người về hưu. Ai đi bầu cũng vì sổ hưu của chúng ta chớ chả có tình nghĩa gì với tự do dân chủ bú xua la mua. Mình có quen vài người, trước đây thì chửi đảng Dân Chủ đủ trò nhưng về hưu thì lại bầu cho Dân Chủ vì hy vọng họ bảo vệ tiền hưu trí của mình.

Xã hội ngày nay đang thay đổi rất nhanh chóng. Trí tuệ thông minh sẽ biến những người không có khả năng thu nhận thêm tin tức kỹ thuật, học thêm về kỹ thuật thì không có khả năng tìm việc làm ngoại trừ việc chân tay. Việc này thì người Mỹ da trắng hay thế hệ thứ 2 không muốn làm, chỉ có dân nhập cư lậu là chịu khó làm. Điển hình là trong ngành canh nông Hoa Kỳ, không có người Mỹ da trắng nào chịu làm việc vì cực. Họ không tìm được việc làm, sẽ trở thành người vô dụng, nghĩa là không phải một đơn vị sản xuất cho xã hội. Từ từ sẽ tạo thành một giai cấp vô dụng (useless Class) với những ghế luỵ kèm theo. Thế hệ con cháu chúng ta sẽ gặp phải nhiều trường hợp khó xử, tâm trí bất an, xã hội sẽ bất an. Các xã hội sẽ được trang bị toàn là máy quay phim an ninh để theo dõi chúng ta cũng như trên mạng, cũng như tại gia để kiểm soát bạo hành, giết người.

Các công ty danh tiếng một thời như Sears bị banh xác vì phải trả hưu trí cho cựu nhân viên hay công chức nên họ kêu gào tự do cho nhân viên được quyết định hưu trí của họ. Ai nấy cũng được truyền thông định hướng ủng hộ, bầu cho đảng cộng hoà để thực thi việc tư hữu hoá quỹ hưu trí. Hàng tháng cho phép mình rút một ít tiền lương để bỏ vào quỹ hưu trí và được khấu trừ thuế. Nghĩa là bớt đóng thuế. Vấn đề là khi mình bỏ tiền vào quỹ hưu trí đầu tư. Hên tiền lên thì chính phủ để cho mình nuôi heo cho mập rồi thịt cho nên khi về hưu là mệt. Nếu mình không muốn đóng thuế thì không rút ra thì họ bắt buộc tới tuổi 73 phải rút ra tối thiểu để họ đánh thuế. Đó là RMD. 

Xem hình thì họ phải rút tiền hưu trí ra và an sinh xã hội khiến họ phải đóng thuế $11,053. Về già không đi làm mà phải trả mỗi tháng $1,000 hay $11,053 cho một năm, chưa kể tiền thuế địa Trạch nhà cửa rồi mua gì cũng bị đánh thuế tơi bời hoa lá.

Ông chồng bị vợ đì, Chán Mớ Đời nên lăn đùng ra chết thì bà vợ phải rút tiền hưu trí ra $60,000/ năm như khi chồng còn sống vì bị bắt buộc tối thiểu. Bà ta lãnh quỹ hưu trí của chồng. Vấn đề là tiền an sinh xã hội của bà vợ biến mất vì chồng chết nên chỉ được lãnh tiền của chồng $4,000 vì $2,000 của bà bị biến mất. Tiền an sinh xã hội của chồng hơn thì bà ta lãnh được. Xem như bà vợ bị mất $2,000/ tháng để mua sắm ngày thứ ba mỗi tuần cho người cao tuổi. 

Bảng khung thuế đóng thuế của người Mỹ năm 2023

Được cái chúng ta an ủi là chồng chết thì không cần chi tiêu nhiều nên có thể tạm được. Vấn đề là bà vợ khai thuế từ vợ chồng chung qua đơn thân. Đơn thân phải đóng thuế nhiều hơn là vợ chồng chung. Nhiều khi gần gấp đôi. Do đó ai mà có chồng chết thì nên bán căn nhà đang ở để được hương chế độ Section 121

Nếu ở đến khi chết thì không sao nhưng mà nếu bán để vào viện dưỡng lão, sẽ mất đi số tiền lời $250,000 của ông chồng nếu để thêm một năm nữa. Không nhớ ai hỏi mình vụ nhà cửa, hỏi ra thì ông chồng qua đời mấy năm nhưng bà ta không chịu bán nhà sớm. Thay vì được hưởng $250,000 mỗi người, nay bà ta phải đóng thuế $250,000 tiền lời của căn nhà mà hai vợ chồng mua trên 40 năm. Hai vợ chồng mua căn nhà $120,000 năm 1984, nay căn nhà trị gái đâu $1,000,000. Bán đi thì lời $880,000. Mỗi người được khấu trừ $250,000, xem như hai vợ chồng được khấu trừ thuê $500,000, đóng thuế trên $380,000. Không chịu bán vì kêu thương chồng, muốn ở lại căn nhà, sau quen ông tây nào nên bán thì phải đóng thêm thuế cho số tiền $250,000 mà ông chồng cũ được phép khấu trừ nếu bà ta bán 1 năm sau khi ông chồng cũ qua đời.

Theo bảng thuế của sở thuế năm 2023 thì hai điểm như sau:

1/ Khấu trừ tiêu chuẩn (standard deduction) bị giảm phân nữa. Nghĩa là người ở lại sẽ nhận tiền ít hơn nên họ hay hát bài khúc Thụy du. Nếu nói về cuộc đời khi tôi không còn sống nữa, tiền thuế vợ tôi sẽ trả gấp đôi. 

2/ Khung thuế (tax brackets) cao hơn. This dụ khi ông chồng còn sống thì hai vợ chồng có $85,000 lợi tức hàng năm thì khung thuế chỉ đóng 12% nhưng khi một người qua đời thì tiền thuế phải đóng lên 22%, gần như gấp đôi. Cái này được đến đây thì nên kêu Chán Mớ Đời. 

Cái Chán Mớ Đời là người ở lại, thay vì hát karaoke Adieu Sois Heureux! lại phải đóng thuế cao hơn và nhận tiền ít lại. 

Khung thuế ngày nay là thấp so với trước đây. Ai ở các tiểu bang như Cali và New York thì cứ tin rằng là tương lai họ sẽ đánh thuế nhiều hơn còn liên bang cũng sẽ bị đánh thuế cao hơn. Chúng ta thấy các thuế được đánh dưới tên rất khả ái như Net Investmenet Income Tax (NIIT) hay còn được gọi là Medicare Tax mà những người xấu mồm gọi là Obamacare vì được ông này ký, vớt của người Mỹ thêm 3.8%.

Cách tốt nhất là khi chưa về hưu hay đã thì nên chuyển quỹ hưu trí từ từ qua Roth-Ira để sau này quá 73 tuổi thì không cần rút ra mà nếu có rút tiền từ Roth ira sẽ không bị đánh thuế. 

Xem ra bà vợ ở lại bị mất $30,000 lợi tức ($24,000 tiền an sinh xã hội của bà ta và thuế gia tăng thêm $6000). Nếu xẩy ra khi người phối ngẫu qua đời khi còn trẻ thì người còn ở lại, vui vẻ đi hát karaoke anh còn nợ em tiền an sinh xã hội, tiền hưu trí đủ trò. Do đó người Mỹ gọi là hình phạt người goá phụ vì đa số đàn ông bị vợ đì quá nên lăn ra chết sớm. Để người vợ hối tiếc khi thấy tiền bạc ít lại, không có ai sai bảo, phải tự lo liệu. BỚt tiền tiêu xài nên phải nhắm mắt cho tôi tìm một thoáng hương xưa, khi tôi còn tiền an sinh xã hội của anh, và đóng thuế ít hơn.

Chúng ta không biết ngày mai ra sao và ngày nào chúa Phật gọi về nên tốt nhất là nên bắt đầu chuyển tiền ở quỹ hưu trí qua tài khoản nào mà sẽ không bị đánh thuế nữa. Làm living trust và di chúc cho chắc ăn. Nếu sau này bị vợ đì quá thì ít ra để tiền lại cho vợ tiêu xài, nếu không ngày nào bà ta cũng khấn không cho siêu thoát. Chán Mớ Đời 

Cách tốt nhất là đừng đì ông chồng, chăm sóc chồng khỏe mạnh, đi bộ mỗi ngày. Thay vì dẫn chó đi bộ, các bác dẫn ông chồng đi bộ để ông ta sống lâu với các bác. Có tiền an sinh xã hội của ông ta xài khỏe hơn. Chồng mất rồi mới hối tiếc. Hãy yêu chồng như chưa yêu lần nào đi nhé.

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn