Donna Donna

 Donna Donna 

Hôm qua đang đi bộ, tập luyện để đi bộ Via Francigena từ Lucca đến La Mã tháng tới, bổng nhớ đến bài hát Donna Donna khi xưa nghe ở Đà Lạt. Khi xưa, hàng xóm có một ông thần học Yersin trên mình đâu 5, 6 năm nên mình hay bò sang nhà để nghe nhạc Tây, nhạc Mỹ nhất là xem Playboy. Ông thần này dạy đối tượng của ông thần Dũng ở Montreal nhảy đầm. Cô này cũng hàng xóm của mình luôn, nay ở San Jose. Có bài Donna Donna do Claude Francois hát, bổng nhiên nhớ lại những ca từ nói về thằng bé, sống trong một ngôi nhà to lớn, cuộc sống chứa chan hạnh phúc và niềm vui nhưng tận đáy lòng đứa bé có những ước mơ, trở thành người lớn. Rồi thằng bé rời nhà, trải nghiệm bao nhiêu cuộc tình đẫm lệ, đói khát của cuộc đời để rồi một ngày nào đó nhớ lại và tiếc nuối thời thơ ấu đầy mộng mơ. 

https://youtu.be/vxvBHkRxLo4?si=AuMKggNy2n8nq-ol

Il était une fois un petit garçon

Qui vivait dans une grande maison

Sa vie n'était que joie et bonheur

Et pourtant au fond de son cœur

Il voulait devenir grand

Rêvait d'être un homme

Chaque soir il y pensait

Quand sa maman le berçait

Donna Donna Donna Donna

Tu regretteras le temps

Donna Donna Donna Donna

Où tu étais un enfant

Puis il a grandi, puis il est parti

Et il a découvert la vie

Les amours déçues, la faim et la peur

Et souvent au fond de son cœur

Il revoyait son enfance

Rêvait d'autrefois

Tristement il y pensait

Et il se souvenait

Donna Donna Donna Donna

Tu regretteras le temps

Donna Donna Donna Donna

Où tu étais un enfant

Parfois je pense à ce petit garçon

Ce petit garçon que j'étais

51 năm để nhìn lại ngày xưa còn bé, với nhiều ước mơ đi Tây, mơ ngày trở lại Việt Nam để rồi vài tháng sau đến Tây, Sàigòn trở thành bên thua cuộc. Bao nhiêu mộng mơ đều tan biến. Gia đình không biết sống chết ra sao suốt 3 năm trời trước khi có thư từ được cho gửi về Việt Nam. Mặc cho dòng đời đưa đẩy từ nước này sang nước nọ, từ Âu châu sang Hoa Kỳ.

Mình nhớ cũng vì bản nhạc này mà mình bị bọn Tây học chung chửi. Lý do là mình ngồi vẽ trong atelier thì buồn đời mình hát bản nhạc này. Mấy thằng Tây con đầm kêu sao mày hát toàn nhạc ýe ýe không. Rồi tụi nó cho nghe Joan Baez hát tiếng anh bản nhạc này. Lúc đó mới biết bản nhạc này được Tây chuyển ngữ như ở Sàigòn khi xưa, có phong trào nhạc trẻ, chuyển ngữ nhạc Tây, nhạc Mỹ ra việt ngữ. Có lần mình hát bài Seasons in the Sun. Rồi cãi nhau với Tây đầm là nhạc Mỹ không phải nhạc Tây khiến chúng cười, kêu mình ngu mà không biết. Sau này mới biết bài này do Jacques Brel, người Bỉ, là tác giả. Bài hát mang tên “Le Moribond”. Sau này được một ông Mỹ tên Rod McKuen chuyển ngữ ra Seasons in the sun. Từ đó mình được chúng cho mượn băng cassette để nghe nhạc Tây, kiểu có trình độ tiếng Tây cao cao hơn những bài hát của thời học sinh, choai choai.

Bà nhạc sĩ Joan Baez hát bài hát từ một bài hát Yiddish, của người do thái “Dana Dana"(in Yiddish דאַנאַ דאַנאַ). Nhờ bà Joan Baez khiến bài hát này nổi tiếng vào thập niên 1960. Bản nhạc chính được viết năm 1940 bởi Sholom Secunda và Aaron Zeitlin. Tên bản nhạc là Dos Kelbl (con bê). Bản nhạc nói về con bê được đưa đến lò sát sinh, khác với con chim én, tự do trên bầu trời. Biểu tượng cho tự do và sự áp bức cua bạo quyền. Đến năm 1956, được chuyển anh ngữ bởi Arthur Kevess và Teddi Schwartz. 

Đến khi bà Joan Baez hát bản nhạc này vào thời gian có cuộc đấu tranh về quyền Dân sự và chiến tranh Việt Nam, khiến khắp nơi trên thế giới đều biết đến. Tương tự khi qua Tây mới nghe bài hát của Bod Dylan “Blowin’ in the wind”. Con bê tượng trưng cho những người thụ động trước sự bất công, trong khi con én tượng trưng cho những người lựa chọn tự do, ngay cả khi điều đó có đem nguy hiểm.

https://youtu.be/j1zBEWyBJb0?si=6QlACnYSYz3V3FK5

A calf is being led away on a wagon to the slaughterhouse at dawn.

Above, a swallow flies freely in the sky.

The calf cries as it watches the bird.

Refrain :

Donna, Donna, Donna, Donna… (nonsense syllables used for rhythm)

The swallow says to the calf:

“You’re weak and without will.

If calves could grow wings,

They could escape the farmer and his knife.”

The winds blow freely across the plains,

Laughing and playing with the clouds.

But calves remain trapped,

Because they never try to break free.

Cho thấy bản nhạc pháp ngữ do Claude Francois hát khác ý nghĩa với bản anh ngữ. Có lẻ âm điệu hay nên ông thần Claude Francois chuyển ngữ theo ngẫu hứng của ông ta thay vì đấu tranh chính trị như những năm của thập 60 tại Âu châu và Hoa Kỳ.

Nhớ khi xưa ở Việt Nam, mình nghe bản nhạc này thấy hay hay vì dạo ấy, mơ đi Tây hơn mê gái. Muốn thoát khỏi khung cảnh chiến tranh. Để rồi ngày nay, nhớ lại thời thơ ấu, lại nối tiếc những gì không thực hiện được của thời mới lớn. Đành kể chuyện đời xưa tại Đà Lạt. Chán Mớ Đời 

Parfois je pense à ce petit garçon

Ce petit garçon que j'étais

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn