Hôm trước mình kể vụ về già có vấn đề là bệnh loãng xương dễ bị gãy xương nếu bị ngã thì có nhiều người còm, kể sợ tốn điện nên tối thức dậy đi xuống cầu thang té lăn càng và một người khác kể tương tự ngồi xe lăn mấy tháng nay. Mình đang đọc tài liệu lý do người Nhật có xương chắt khi về già, nhờ ăn uống, chớ không phải uống chất bổ sung như người Mỹ. Thấy có lý hấp thụ dinh dưỡng vì chất bổ sung không hiệu nghiệm nhất là đa số sản xuất từ Trung Cộng. Hôm nào buồn đời mình kể.
Mình đọc thống kê tại Hoa Kỳ thì được biết tỷ lệ người già bị ngã và tử vong tại Hoa Kỳ là một vấn đề khá nghiêm trọng về y tế công cộng, đặc biệt khi dân số già đang ngày càng tăng. Mỗi ngày độ 10,000 người Mỹ thuộc thế hệ babyboom về hưu (sinh từ năm 1946 đến 1964). Mỗi lần nói chuyện với bà cụ ở Viêt Nam là hỏi có đi bộ không. Phải khuyến khích bà cụ vì nếu không cử động tay chân thì cơ bắp sẽ mất. Mình nhớ khi bị gãy chân 6 tháng không động chân, chân bị teo lại, bắp cơ đều mất tiêu. sau phải tập đi bộ trong hồ bơi mất mấy tháng mới có cơ bắp lại.
Dưới đây là các số liệu chính xác từ CDC (Centers for Disease Control and Prevention) và các tổ chức y tế lớn tại Mỹ:
Theo CDC (2024):
• Khoảng 1/4 (25%) người Mỹ từ 65 tuổi trở lên bị ngã ít nhất 1 lần mỗi năm. Có bác quen nay chống gậy, kể là người em đi không chống gậy ngã bể đầu chết tươi nên nay bác phải cầm cái ba toong DEI cho chắc ăn.
• Mỗi năm có hơn 36 triệu vụ té ngã xảy ra ở nhóm tuổi này.
• Trong số đó, khoảng 3 triệu người phải nhập viện cấp cứu. Xem như gần 10%
• Khoảng 950,000 người bị gãy xương hông, phần lớn là do té ngã.
Tỷ lệ tử vong do té ngã
• Năm 2021, có hơn 38,000 ca tử vong do té ngã ở người từ 65 tuổi trở lên tại Mỹ.
• Tỷ lệ tử vong vì té ngã đã tăng hơn gấp đôi từ năm 2000 đến 2020. Xem như 20 năm.
• Té ngã hiện là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do chấn thương ở người cao tuổi. Chúng ta cứ lo sợ ăn uống ung thư này nọ quên vấn đề chính là nguy cơ bị ngã rất cao khi về già.
• Dự đoán đến năm 2030, sẽ có hơn 52 triệu người cao tuổi bị té ngã mỗi năm nếu không có can thiệp hiệu quả.
• Cứ 19 phút lại có một người già tử vong vì ngã tại Hoa Kỳ.
Vấn đề là hệ quả lâu dài sau khi ngã
• 95% gãy xương hông ở người cao tuổi là do té ngã. Trong số đó:
• Khoảng 20% tử vong trong vòng 1 năm sau khi bị gãy xương hông.
• 50% không bao giờ hồi phục khả năng sinh hoạt độc lập.
• Té ngã cũng có thể gây chấn thương sọ não, dẫn đến sa sút trí tuệ, trầm cảm, và mất khả năng vận động vĩnh viễn.
CDC đề nghị 4 biện pháp chính để tránh bị ngã:
1. Tập luyện thể chất phù hợp – như Thái Cực Quyền, cải thiện thăng bằng và sức mạnh.
2. Kiểm tra thị lực và thuốc uống định kỳ
3. Bổ sung vitamin D và canxi đúng cách. Mình có kể vụ này rồi
4. Sửa đổi môi trường sống: tránh sàn trơn, tăng ánh sáng, tay vịn cầu thang, v.v. Tốt nhất là nên ở tầng trệt, không có thang cấp xung quanh nhà dễ bị trợt ngã.
Ai tò mò thì đọc nguồn tham khảo chính:
• CDC – Older Adult Falls Data
• National Council on Aging (NCOA) – Fall Prevention
Mình có kể vụ nghiên cứu của đại học Harvard Medical School và các nguồn uy tín của Harvard về lợi ích của Thái Cực Quyền (Tai Chi). Ai buồn đời có thể tìm đọc bản đầy đủ tại trang Harvard Health Publishing hoặc tìm khóa học “An Introduction to Tai Chi” trên trang của Harvard.
Mình thấy nhiều người quen lớn tuổi hăng hái đi đánh pickleball, một loại thể thao đánh banh mình hay thấy trên các du thuyền. Cũng tốt nhưng mình không biết trong cơ thể có vấn đề gì nên không dám chơi các loại thể thao chạy rồi ngừng như chiếc xe đứng rồ máy rồi chạy cái ào để đánh trái banh. Vụ đánh quần vợt hay thấy mấy người đang chạy quỵ trên sân.
Mình thích tập nội công Hồng Gia và Thái Cực Quyền hơn. Nay đã trên 20 năm. Lúc đầu mình tập Thái Cực Quyền 8 thức rồi 24 thức rồi 36 thức nhưng rốt cuộc từ 15 năm nay chỉ tập có 8 thức. Tập đi tập lại vẫn chưa hoàn thục. Lý do càng tập càng khám phá nhiều trò như hơi thở phải đi kèm với các thức nếu không cái thế bị đứt đoạn và lực mất ngay lúc đó. Nội lực từ đâu xuất hiện, làm sao giữ cái nội lực ấy khi đi quyền. Hơi thở rất quan trọng giúp tạo ra khí lực. Mình có thể đi bài Thái Cực Quyền 8 thức nhanh trong vài phút lâu nhất là 62 phút. Xem như mỗi thức gần 8 phút, mồ hôi đổ như tắm.
• Harvard Health Publishing đã tổng hợp nhiều nghiên cứu cho thấy Thái Cực Quyền làm tăng sức mạnh cơ bắp, linh hoạt, cân bằng, và có thể giúp cải thiện giấc ngủ – từ năm 2022 đến thời điểm cập nhật gần nhất .
• Peter Wayne, tác giả cuốn “Harvard Medical School Guide to Tai Chi”, phân tích các thành phần chính tạo nên lợi ích của Tai Chi – ví dụ: nhận thức, thư giãn chủ động, hít thở tự nhiên, hỗ trợ xã hội… giúp giải thích cơ chế mang lại lợi ích sức khỏe .
Tổng hợp hệ thống từ nghiên cứu quốc tế
Một bài tổng quan trên PMC (phát hành năm 2022) tổng hợp hơn 120 bài đánh giá hệ thống và hơn 500 thử nghiệm lâm sàng:
• giảm nguy cơ té ngã ở người cao tuổi, cải thiện viêm khớp (osteoarthritis), Parkinson, COPD, cải thiện nhận thức ở người lớn tuổi . Mình nhớ có một chị, một hôm kêu mình lại rồi chỉ 10 ngón tay. Chị ta nói 6 tháng trước khi tập ở Đông Phương Hội, chị ta không có thể co giãn 10 ngón tay, nay vô tư. Rồi chị ta ngồi xuống đứng lên, kêu 6 tháng trước cũng đứng không nổi nay thì vô tư. Năm nay có một chị 83 tuổi vào tập, thấy chị ta tiến bộ. Tuổi hơi lớn nên trời tối hơi sợ nên chị ta đến trễ vào lúc 6 giờ để tập thay vì 5:30 sáng. có người bận đi làm nên họ đến tập đến 6 giờ rồi lái xe đi làm xa.
• giảm trầm cảm, hỗ trợ phục hồi sau nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ, tăng chức năng nhận thức ở người tổn thương thần kinh . Anh bạn rủ mình vào tập Hồng Gia, cũng lâm vào tình trạng này. Anh ta bị mỗ tim, đi đứng khó khăn, sau có anh bạn kêu vào tập nên 2 năm sau khoẻ mạnh, đi trượt tuyết ngon lành.
• cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ung thư, bệnh xơ cơ (fibromyalgia), kiểm soát huyết áp và giảm loãng xương . Có một chú bác sĩ bị bệnh đủ thứ, vào tập thì thấy tiến bộ, sức khoẻ mạnh lên nhưng rồi covid đến ngưng tập vì võ đường đóng cửa. Nay thì xuống cấp lắm, phải đi lọc thận mỗi tuần, không đi tập nữa dù mình có đến nhà chở đi và chở về. Kêu chú biết địa chỉ rồi để tự lái xe.
Các nghiên cứu của Harvard gồm thử nghiệm dài hạn với nhóm người lớn tập Tai Chi hơn 5 năm đều cho thấy việc luyện tập giúp cải thiện cân bằng và thăng bằng so với người không tập .
Harvard cho biết Tai Chi có thể giúp giảm huyết áp (giảm 7–32 mmHg cho systolic, 2–18 mmHg cho diastolic) và hỗ trợ phục hồi tim mạch đặc biệt với những người không thể tham gia phục hồi chức năng tim truyền thống .
Cải thiện giấc ngủ: Một nghiên cứu gần đây tổng hợp 22 thử nghiệm lâm sàng cho thấy Tai Chi tăng tổng thời gian ngủ gần 1 giờ mỗi đêm và hiệu quả kéo dài đến 2 năm . Đồng chí gái cứ rên là không ngủ được, mình kêu tập Thái Cực Quyền nhưng mụ không chịu. Mình thì ngồi đâu ngủ đó.
Trí tuệ & nhận thức: Một phân tích của 20 nghiên cứu cho thấy Tai Chi cải thiện chức năng điều hành não bộ (executive function), làm chậm tiến trình sa sút trí tuệ ở người lớn tuổi, thậm chí tăng thể tích vùng não và chậm tiến tới mất trí nhớ hơn so với nhóm chỉ tập giãn cơ hoặc đi bộ . Ngoài ra, một phân tích rộng khắp hơn cũng xác định Tai Chi là loại bài tập nhẹ có lợi cho chức năng não bộ tổng thể .
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
