Giấc mơ quên lãng, thành phố California
Nhớ có lần ông Rich Dad của mình kể khi xưa có tên bán địa ốc mời đến văn phòng rồi chỉ bản đồ của một thành phố mới mang tên là CAlifornia City. Ông ta giải thích thành phố này sẽ phát triển lớn nhất miền nam Cali, bla bla bla. Ông Rich Dad nói là đừng bao giờ mua đất vì như nắm đuôi con cá sấu, mày phải cho nó ăn hoài nếu không nó quay lại cắn mình. Nên từ đó mình chạy đi xem nhiều đất nhưng không mua. Chỉ mua 5 mẫu đất nhưng có 6 căn hộ để nuôi miếng đất. 5 năm sau mình bán có giá, mua được khu thương mại.
Lâu lâu chạy xe ra khỏi quận Cam mình có chạy ngang thành phố này nhưng vắng như chùa bà đanh. Như khi chạy lên Lone Pine để leo đỉnh Whitney, phải chạy ngang thành phố buồn này.
Thành phố được xem có chu vi rộng thứ 3 của tiểu bang Cali nhưng vắng tanh. Ai ở Việt Nam qua đây đầu tư hay được luật sư dụ vào thành phố này đầu tư rồi ôm đầu máu.
Thành phố này cách thành phố Los Angeles độ 100 dặm về phía Đông Bắc trên vùng sa mạc gọi là Antelope valley. Đến đây chúng ta sẽ thấy hàng dặm con đường chưa được trán nhựa và chấm dứt tại ngõ cụt.
Được cái là tuy không có nhà nhưng vẫn có các bảng tên những con đường của thành phố mộng mơ của các nhà đầu tư địa ốc một thời. Dọc các con đường chỉ còn những bụi cỏ hoang.
Ngoài những con đường đầy bụi bặm và những cột điện thoại leo nheo vài bảng quảng cáo cũ kỹ rao bán đất. Một số bị gió thổi rớt xuống đất như hình ảnh sau một cơn lốc trong sa mạc.
Vùng đất trống này từng được mong đợi trở thành thành phố kiểu mẫu của tiểu bang Cali sau thế chiến thứ 2.
Có một bản thiết kế chính để xây dựng một thành phố đầy tham vọng có thể chứa 400,000 ngàn dân cư và thu hút du khách khắp nơi như thành phố Anaheim, với Disneyland hay Buena Park với Knott Berry Farm,… những thành phố khi xưa chỉ có ruộng do người Nhật Bản trồng dâu hay trái cây.
Các nhà đầu tư có viễn tưởng về một thành phố có trên 400,000 người ở ngoài sa mạc, rồi các giấc mơ bị tan biến và chính phủ điều tra lý do thất thoát tiền bạc.
Tương tự năm 2013, mấy ông tỷ phú của silicon valley muốn xây dựng một thành phố ở quận Solano, tiểu bang Cali để cho thấy những gì được kiên trúc sư thiết kế sẽ có một khoảng cách khá xa từ bản thiết kế đến khi hoàn thành.
Khi còn làm kiến trúc sư mình cũng mơ thiết kế những thành phố này nọ nhưng khi họ tính toán lại thì quá tốn tiền. Ngày nay thành phố California chỉ có một góc được xây cất vì nằm trên mạch nước. Còn phần còn lại thì trống trơn. Chán Mớ Đời
Dạo ấy có nhiều người không thích ở thành phố Los Angeles nên nổ lực quảng cáo xây dựng một thành phố đẹp gấp 10 lần thành phố Los Angeles và đầy đủ tiện nghi, Hoành tráng hơn. Các nhà đầu tư địa ốc cho rằng Los Angeles không thể phát triển vì kẹt xe này nọ nhất là không thể nào chứa được dân cư đông phát triển sau thế chiến. Họ nghĩ các khu vực mới cần được tạo dựng để có thể chứa các người mới nhập cư và babyboomers. Nếu nhìn địa thế của thành phố Los Angeles, sẽ thấy xung quanh là núi và biển nên không thể phát triển chiều ngang được mà chỉ có lên tầng.
Hiện nay tiểu bang Cali cần thêm 5.5 triệu căn hộ vì có nhiều người đến ở nhất là di dân lậu. Nhà cửa khan hiếm, các tiểu bang khác thì nhà xuốgn còn Cali thì chưa chịu xuống.
Thành phố California có thể chứa được 400,000 dân cư. Ngày nay hồ nước ở trung tâm thành phố đóng rêu xanh. Thành phố được thành lập năm 1958, do một nhà đầu tư địa ốc đầy tham vọng tên Nat Mendelsohn và công ty của ông ta mua độ 80,000 mẫu đất ở sa mạc của quận Kern. Trước khi đầu tư vào thành phố California, ông Mendelsohn đã xây cất nhiều nơi như làng, cạnh thành phố Riverside sau đó phân lô ở thành phố Hesperia, gần Victorville. Nhưng thành phố California là thành phố cuối cùng mà ông ta thực hiện. Sau đó ôm đầu máu.
Ở trên Moreno Valley có một ông người ba tư du học ở mỹ rồi ở lại. Ông ta xây một khu vực sau đó cho thuê như công ty sản xuất giày Sketchers rồi nhiều chỗ khác. Mình có đi xem ông ta nói chuyện, rất cảm phục tinh thần đầu tư của ông ta qua bao nhiêu thăng trầm, rồi vài tháng sau nghe ông ta qua đời. Chán Mớ Đời
Theo bản vẽ thì thành phố này được thiết kế trong vòng một năm, kể cả phân loại cây cối loại gì sẽ được trồng, bản tên đường sơn màu gì này nọ rất hoành tráng. Địa điểm chính là trung tâm thành phố có thể chứa được 80,000 đến 100,000 người cư ngụ. Ngoài ra sẽ có 6 vùng vệ tinh chứa được 30,000 đến 50,000 dân cư. Sẽ có một sân cù và một công viên có hồ nhân tạo. Được xem là bản thiết kế đô thị rõ ràng nhất mà người ta nghĩ 50 năm sau vẫn còn giá trị.
Khỏi đầu công ty của ông Mendelsohn tốn cả bạc triệu để tìm nước. Lúc đầu họ tính xây khu vực phía Tây của thành phố trước nhưng cuối cùng tìm được nguồn giếng nước ở phiá Tây nên phải xây tại vùng Tây của thành phố. Sau này sẽ xây tiếp phía đông. Ai ngờ, chúa đã bỏ các ông thần đầu tư.
Kế tiếp là Cái hồ rộng 20 mẫu trong công viên chính về sinh hoạt thể thao. Công viên này được xem thời đó là địa điểm Đẹp nhất, tạo dựng một điểm xanh trong sa mạc. Sự hình thành của thành phố này cho thấy với sức người sa mạc cũng thành vùng xanh. Một thiên đường cỏ xanh.
Ngày nay đi đến Quận Cam hay vùng Riverside chúng ta thấy nhà cửa cỏ xanh cây cối chớ cách đây 30, 40 năm toàn là đất sa mạc.
Thành phố được thành lập chính thức vào năm 1965 với dân cư độ 600 người. Lý do công ty của ông Mendelsohn muốn thành phố khỏi bị thuế vì thành phố có lỗ hụt tài chánh độ 7.5 triệu đô.
Xây dựng thành phố những điểm chính như hồ nhân tạo để bán đất. Cứ chia lô ra rồi bán. Cách đây đâu 20 năm lúc nhà xuống, có người kêu mình bán cho 200 lô đất ở Arizona nhưng không có tiền, chỉ cần có $500,000. Ai mua được chắc nay giàu vì dân Cali nghỉ hưu bán nhà ở Cali qua chỗ này mua lô đất rồi xây nhà cho họ. Kiếm Bộn bạc. Trời không cho thì chịu. Thành phố này khá nổi tiếng vì cạnh dòng sông, bên kia sông là Laughlin, một thành phố sòng bài như Las Vegas nhưng nhỏ hơn.
Nhiều khi Ông trời cho ông Mendelsohn tới đó rồi ngưng, không có ai chạy đến mua đất xây nhà cả. Thế là ngọng.Nhiều khi găp thời đánh đâu trúng đó rồi người ta bổng nhiên nghĩ mình thông minh nên hồ hởi đánh lên rồi thời đi qua lại bay hết.
Ông Mendelsohn bán một phần công ty cho công ty Great Westen United để gỡ chút tiền đầu tư và bị đá ra khỏi trách nhiệm xây cất thành phố. Từ từ công ty Great Western United bị lỗ vì bị người mua đất thưa kiện. Khiến Federal Trade Commission điều tra và bắt công ty trả lại 4 triệu độ. Sau đó anh em nhà họ Hugh, con của ông vua đầu hỏa, mua lại và vớt hết tiền sau đó đóng cửa công ty. Thành phố xem như bị bán đứng, tự lo liệu.
Ngày nay, người già về hưu dọn về thành phố này để ở vì rẻ. Có người làm việc tại phi trường quân sự Edward’s Air Force Base. Có người dọn đến ở cho gần thân nhân bị tù gần đó. Hình như nhà tù này sắp bị đóng cửa. Nói chung thành phố không phát triển được vì không thành lập một cơ cấu kinh tế cho thành phố. Bao nhiêu năm qua được xem là chỗ để người đi làm ở Los Angeles tối về ngủ.
Mình nghe tin là bộ quốc phòng tăng cường thêm 5,000 người làm việc ở phi trường quân sự này. Nghe nói họ bắt đầu xây cất chương trình 5,000 căn hộ ở khu vực này, một số mới bắt đầu khởi công trong phi trường. Nếu như vậy thì mừng vì mình có khu thương mại cách cổng phi trường độ 3 dặm. Nghe nói họ đang xây một kho chứa hàng cho xe lửa chuyên chở đến từ bến tàu Pedro. Thay vì xây xa lộ rộng hơn từ Hải cảng Long Beach thì họ sẽ xây đường xe lửa chở hàng đến nhà kho chỗ này trước khi được các xe tải chở đi khác nơi.
Cư dân thắc mắc sao không thấy Walmart, Albertsons hay States Bros,… năm 2010 Rite AID mở một chi nhánh ở đây rồi MacDonalds, Family Dollar,…nhưng vẫn còn ít lắm.
Một thành phố cần có nhiều hạ tầng cơ sở như trường học, chợ búa mới thu hút được người dân thay vì chỉ xây nhà và nhà.
Sau 60 năm thành lập, vùng đất xanh của California City vẫn còn đó nhưng chả có ai ghé lại đây. Hồ nhân tạo vẫn còn đó nhưng đã rong rêu vì không có tiền để xúc hồ. Suối thác nước đã ngưng chảy từ lâu, cỏ xanh đã biến mất bù lại những cụm đất khô. Cho thấy giấc mơ Cali cũng khó thức hiện. Các thành phố gần đó cũng te tua lắm như Palmdale, Lancaster. May ngày nay với internet, thiên hạ bắt đầu dọn về vùng này ở nên nhà cửa lên giá như điên. Nhất là nghe nói có ga xe lửa Bắc Nam Cali sẽ dừng lại tại Palmdale.
Thế hệ mình có lẻ đã hết thời gian để đợi nhưng thế hệ con mình chắc còn thấy. Mình giúp hai đứa con mua được căn nhà ở Mojave, cạnh California City. Và khu thương mại ngay cổng của phi trường quân sự Edwards. Ngày nay họ xây xa lộ 14 từ Los Angeles lên tới đây rồi thêm có đường xe lửa, xe trạm để kết nối với Los Angeles để tránh kẹt xe.
La mà không được xây trong một ngày nên thành phố California này có thể trong tương lai sẽ biến thành một oasis ở giữa sa mạc California. Hy vọng còn sống đến đó để xem sự thay đổi hay giấc mơ của ông Mendelsohn cuối cùng được thực hiện. Biết đâu lễ kỷ niệm 100 năm thành lập thành phố, chúng ta sẽ thấy thành phố này được thực hiện Mỹ mãn như ông Nat Mendelsohn đã từng mơ về thành phố California.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
