Nhớ khi xưa học về ca dao tục ngữ, ông thầy kể 3 cô đội gạo lên chùa, 1 cô yếm thắm bỏ bùa cho sư, sư về sư ốm tương tư, ốm lăn ốm lóc cho sư trọc đầu. Học thì học chớ mình chả hiểu cái yếm là cái chi chi. Đến khi sang pháp, vào viện bảo tàng Guimet, thấy cuốn sách và mấy tấm ảnh của ông Tây quên tên. Mình có cuốn này nhưng lười leo lên lầu, tìm. Mới thấy một phụ nữ miền Bắc bận cái yếm. Phải nói rất sexy. Sau này thấy ở Việt Nam, họ chụp mấy cô gái bận yếm nhưng có vẽ cách tân nên rất sexy.
Ngày xưa, nghe kể chuyện cô lái đò trên sông Lô, mình đoán là cô lái đò chở lính Tây qua sông. Thấy cô này bận yếm thắm bỏ bùa cho Tây nên mấy tên lính thực dân, đứng lên tán cô nàng làm chòng chành chiếc ghe và lọt xuống sống chết đuối luôn.
Dạo học về tự lực văn đoàn thì có nghe nói đến ông Cát Tường Le Mur. Vẽ thiết kế áo dài và người mẫu bận chiếc áo dài là bà thị trưởng Đà Lạt, Nguyễn Thị Hậu. Thầy nói về chiếc nón quai thao,..nhưng mù tịt vì chưa bao giờ thấy chỉ đến khi sang Tây mới thấy lần đầu.
Khi xưa mà thấy mấy cô bận yếm như cô này thì thầy chùa khó tu lắm. Nhớ ông Tây chụp hình một cô gái việt ăn trầu bận yếm. Lười đi tìm quá.
Lịch sử cái yếm Việt Nam gắn liền với văn hóa, thẩm mỹ và xã hội của người Việt qua các thời kỳ. Dưới đây là tóm tắt ngắn gọn về nguồn gốc và sự phát triển của áo yếm qua các tài liệu đọc trên mạng:
Nguồn gốc từ Trung Hoa: Cái yếm (áo yếm) được cho là bắt nguồn từ nội y Trung Quốc, cụ thể là “đỗ đâu” (肚兜) thời nhà Đường, được Dương Quý Phi yêu thích nhất là vua nên mất nước luôn . Các chứng tích khảo cổ cho thấy dạng nội y che ngực (tiết y - 褻衣) đã xuất hiện từ thời nhà Tần. Yếm du nhập vào Việt Nam, được biến tấu để phù hợp với khí hậu nóng ẩm và văn hóa bản địa. Chắc mấy bà vợ người Tàu sang đô hộ xứ Giao Chỉ bận nên mấy bà ở xứ này bắt chước bận như khi đầm qua Việt Nam bận corset.
Không rõ thời điểm chính xác, nhưng các tài liệu cho rằng yếm đã phổ biến ở Việt Nam từ thời kỳ Bắc thuộc nhờ cải cách của Tích Quang (dạy dân ăn mặc, hôn lễ). Đến thời nhà Lý (1009–1225), yếm trở thành trang phục không thể thiếu cho phụ nữ mọi tầng lớp. Khi nhà Lý bỏ chạy qua xứ Cao Ly không biết có đem thời trang cái yếm qua bận hay không hay lạnh quá nên bỏ luôn.
Đặc điểm và biến đổi qua thời kỳ; Yếm là mảnh vải hình vuông hoặc thoi, che ngực và bụng, buộc dây quanh cổ và lưng. Có các kiểu như yếm cổ xây (cổ tròn), cổ xe (chữ V), cổ nhạn (V sâu). Phụ nữ thường mặc yếm bên trong, kết hợp với áo cánh, áo tứ thân, hoặc áo mớ ba mớ bảy khi ra ngoài để bảo đảm sự kín đáo. Mình nhớ ông thầy việt văn giải thích áo tứ thân. Ngày xưa ở miền Bắc người ta dệt lụa nưhng cái khung dệt rất nhỏ do đó khi may áo phải lấy lụa ráp với nhau, 2 miếng phiá trước, 2 miếng phía sau nên người ta gọi tứ thân, 4 miếng lụa được ghép lại.
Phụ nữ bình dân dùng vải thô, màu nâu hoặc trắng. Quý nữ, mệnh phụ mặc yếm lụa, thêu hoa văn (đào, ổi, hoa cỏ), màu đỏ (yếm đào) hoặc hồng phấn, tượng trưng cho sự may mắn và nữ tính. Dây buộc có thể làm từ vàng, bạc. Yếm đỏ phổ biến với quan niệm xua đuổi tà ma, ảnh hưởng từ tín ngưỡng Trung Hoa.
Thời Lý và Đại Việt: Yếm định hình rõ ràng, phản ánh sự phân hóa giai cấp qua chất liệu và màu sắc. Phụ nữ nông thôn mặc yếm đơn giản, thoáng mát; quan gia dùng yếm đỏ (đại hồng).
Thế kỷ 17–19: Yếm phát triển đa dạng, xuất hiện tại Hà Nội (phố Hàng Đào có đình thờ tổ nghề làm yếm). Phụ nữ Hà thành khéo léo mặc yếm với áo năm khuy, để lộ cổ trắng, vừa kín đáo vừa quyến rũ.
Khi Tây sang Việt Nam thì giới theo Tây học, cải cách đủ trò. Ảnh hưởng phương Tây khiến yếm dần bị thay thế bởi áo lót , corset rồi nịt ngực. Yếm chỉ còn dùng trong lễ hội hoặc các dịp truyền thống. Ở Đà Lạt khi xưa, chả bao giờ nghe ai bận yếm, chắc chỉ có ngoài Bắc.
Yếm tôn lên “lưng ong” tượng trưng cho chuẩn mực vẻ đẹp phụ nữ Việt, thể hiện sự mềm mại, kín đáo nhưng quyến rũ. Thắt đáy lưng ong khéo chìu chồng. Nói cho ngay mình chỉ thấy hình ảnh cái yếm chớ chưa thấy ngoài đời.
Yếm, đặc biệt là yếm đào, xuất hiện nhiều trong ca dao, thơ ca, tượng trưng cho tình yêu và nét đẹp thiếu nữ: “Ước gì sông hẹp tày gang/Bắc cầu dải yếm cho chàng sang chơi”.
Yếm là di sản thời trang, phản ánh sự tinh tế và bản sắc văn hóa Việt, khác với corset phương Tây vốn bó chặt cơ thể.
Hình này đoán là ÂY AI làm vì có lần mình nhờ AI làm hình vợ mình thì nó hiện ra cô này.
Yếm được cải tiến thành áo yếm hiện đại (giống halter top), phổ biến trong thời trang và biểu diễn nghệ thuật. Tuy nhiên, một số kiểu cách tân quá táo bạo bị chỉ trích vì làm mất đi vẻ đẹp nguyên sơ. Có lẻ nhiều người chụp ảnh mấy cô bận yếm hở hang để lộ hàng nên bị chê chắc.
Có lẻ cái yếm sẽ biến mất trong thời trang hiện nay vì ngày nay người ta thích bơm, độn ngực hay để lộ hàng nên khó mà cách tân hay tiếp thị để bán cho phụ nữ ngày nay. Có thể làm cái yếm có nhiều lỗ thì họa may khiến gợi cảm. Chán Mớ Đời
Ca dao:
Yếm thắm mà nhuộm hoa nương, cái răng hột đậu làm tương anh đồ.
Sony NguyenUsa Thưa em không biết. Hồi nhỏ chỉ nghe cụ bà hàng xóm người Bắc kể chuyện mẹ chồng chọn dâu nhìn màu dãi yếm và cái yếm. Yếm tằm, yếm tía, hoa lê, hoa cà, hoa đào, hoa nương. Trong 10 thương cô gái Bắc, yếm được chấm thứ 5: "Năm thương cổ yếm đeo bùa" hoặc là: "Một đàng anh thêu nên nhạn, một đàng anh mạng nên hoa. Yếm em nay để trong nhà, khen thay thầy mẹ mở khóa đưa ra cho nàng"
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn
