Your life or your money ( muốn sống đưa tiền đây)

Tuần này, đến phiên mình đọc diễn văn trước hội Toastmaster. Mình lấy đề tài “your life or your money”, tựa một cờ líp hài mình xem trên mạng. Bài đọc từ 7 đến 9 phút nên phải ngắn gọn. Cái cờ líp của tên chồng người Mỹ nói với bà vợ. Hôm qua, ra phố, vừa bước xuống xe thì có một tên chỉa cây súng vào đầu kêu: “your life or your money”. Ông ta kêu: tôi là một người đàn ông có vợ. Cuộc đời nào, tiền nào. Vợ tôi lấy hết” khiến bà vợ ngồi bên cười chí choé.

Các vị tướng Việt Nam Cộng Hoà đã tuần tiết ngày 30/4/75. Hôm nay mình ra thư viện Việt Nam để vái họ.

Mình tính dùng câu chuyện khôi hài để lồng vào bài đọc. Ai ngờ càng viết càng chạy loạn cào cào. Để mình viết lại theo ý tiếng Việt.

Cách đây 20 năm, mình đi thầu vẽ nhà xây nhà cho thiên hạ. Sáng phải dậy sớm để đến Home Depot vào 6 giờ sáng, mua vật liệu cho thợ làm trong ngày. Vừa đậu xe xong, mới mở cửa thì trong bóng đêm, có một tên chỉa súng vào mình kêu: “ muốn sống thì đưa tiền đây”. Mình bị cứng đơ, hai tay tự động đưa lên trời. Đầu óc mình bổng nhiên trong khoảng khác ấy chạy rất nhanh như điện xẹt, như trong phim Back to the future. Mình thấy những hình ảnh hôm qua rồi ngày cưới, rồi những ngày mới sang Hoa Kỳ, rồi đến những năm tháng ở Anh quốc, rồi lại thấy hồ Leman Thuỵ Sĩ rồi Ý Đại Lợi, rồi những đêm thức khuya học bài hay vẽ ở Paris . Sau đó lại những năm tháng sinh sống tại Đà Lạt rồi thấy ông cụ mình ở quê.

Đêm hôm, du kích bao vây nhà, kêu ra đây để họ chặt đầu. Ông cụ nhảy qua hàng rào phía sau nhà chạy trốn vào Hà Nội rồi vào nam đi lính ngự lâm quân cho vua Bảo Đại, một hôm vua Bảo Đại lên Đà Lạt đi săn bắn thì ông cụ gặp mẹ mình buôn bán ở chợ Đà Lạt. 

Xoay qua đến mẹ mình sinh ra tại miền trung nhà nghèo, được người bà con đem vào Đà Lạt. Làm giúp việc cho người bà con rồi tiền lương thì được gửi về cho mệ ngoại ở Huế để nuôi mấy dì cậu ăn học.

Rồi mẹ tham gia Việt mInh, chuẩn bị vào chiến khu thì bị mật thám Tây bắt. Ở tù được các đồng chí dạy cho đọc và viết. Sau khi được thả thì gặp ông cụ mình rồi lấy nhau. Sinh ra mình và 10 người em. 

Lớn lên, mình có ý tưởng du học để thoát nghèo, kéo theo mấy người em. Đậu tú tài, mình được nha du học cho phép đi du học ở pháp. Mới đến pháp có mấy tháng thì Sàigòn đầu hàng, mất tin tức gia đình đến 3 năm sau mới liên lạc được. 

Ông cụ mình bị bắt đi trại cải tạo 15 năm. Em mình không được đi học đại học vì lý lịch của bố mình. Phải ở nhà đan len hay may vá. Bỏ mộng trở thành kỹ sư, kiến trúc sư. Bạn học khi xưa cũng không được học đại học dù có khả năng. Đang học y khoa, Việt Cộng vào kéo đầu ra, kêu về đi lao động.

Mình không có gia đình để trở về nên lang thang đi kiếm việc làm ở Ý Đại Lợi rồi Thụy Sĩ đến Anh quốc rồi Nữu Ước. Sau 5 năm ở Nữu Ước mình đang tìm đường sang Nhật Bản làm việc cho kiến trúc sư Rafael Vignoly thì phát hiện mối tình hữu nghị với đồng chí gái và xin nhận Hoa Kỳ làm quê hương. 

Mình quay sang tên chỉa súng vào mình rồi kêu: “ tôi là người có  gia đình. Tiền nào? Vợ tôi nắm hết”. Bổng nhiên tên chỉa súng vào mình, bật khóc rồi một lúc sau, vỗ vai mình rồi đưa mình $5 kêu đi uống cà phê vì cà phê của home depot quá dỡ. Đó là kết luận của mình khiến mọi người cười kêu lấy vợ rồi không còn tiền bạc gì nữa. 

Sau buổi họp rất nhiều người đứng lại nói chuyện với mình. Họ nói là qua câu chuyện về đời mình, họ hiểu thêm về Việt Nam một tí, họ tiếc là Hoa Kỳ đã bỏ rơi Việt Nam Cộng Hoà. Khiến dân mình te tua từ 50 năm qua.

Mình sinh hoạt với mấy hội như Lions International và Toastmaster international để học hỏi từ người Mỹ cách sinh hoạt dân chủ của họ. Họ có lòng tốt gây quỹ giúp đỡ những người Mỹ nghèo khó. Sự hiện diện của mình giúp người Mỹ hiểu biết thêm về cuộc chiến Việt Nam và lý do người Việt bỏ nước ra đi. người Mỹ bảo trợ người Việt tỵ nạn thương truyền thống của dân họ nên mình cũng bắt chước họ để duy trì truyền thống này thay vì lên án những người tỵ nạn giả, ở lậu. Ai cũng muốn ở lại quê hương họ nhưng vì nghèo khó hay an ninh phải ra đi.

Bài diễn văn của mình ngắn có 7-9 phút nhưng cũng giải đáp phần nào cho người Mỹ hiểu người Việt tỵ nạn. Phân nữa các bài diễn văn của mình đều kể về Việt Nam và sự nguy hiểm của Trung Cộng. Mấy người Mỹ cảm ơn khi mình kể về Trung Cộng sản xuất fentanyl đưa cho cartel mễ để bán qua Mỹ bằng biên giới Mễ và Gia-nã-đại. Đó là cách trả thù phương Tây của người Tàu. Vì khi xưa người Tây phương bán thuốc phiện cho người Tàu làm giàu. 

Một buổi nói chuyện với 20 người Mỹ để giúp họ hiểu về Việt Nam tốt hơn là cãi nhau với người Việt vì chúng ta đều hiểu và kinh qua nhưng người Mỹ không biết. 

Mình có gửi mua cuốn sách “tổ quốc ăn năn” của Nguyễn Gia Kiểng được một ông bên Úc đại lợi dịch qua anh ngữ để cho thằng con đọc để hiểu thêm về Việt Nam. Hình như em của ông Nguyễn Ngọc Bích, tên Phách thì phải là người dịch, đã qua đời. Cho thằng con về Việt Nam đi theo một phái đoàn y tế từ thiện. Hai tuần lễ làm việc với phái đoàn thì nó hiểu lý do mẹ nó vượt biển đi tìm tự do khi thấy Hà Nội không cho phép khám bệnh ở Sàigòn dù đã bắt mọi người đóng tiền làm việc trong hai tuần. Sau phải làm chui chạy về Long An rồi thấy cán bộ dắt gia đình vào chữa bệnh trước các người nghèo đợi từ ban mai. Đi học gặp giáo sư thiên tả kể lịch sử Việt Nam sai lệch nên cần phải giải độc dùm con mình. 

Mình thích nói chuyện về Việt Nam với người Mỹ hơn là với người Việt. Nói chuyện với người Mỹ hay Tây đầm khi xưa để giải thích vì sao sự sụp đỗ của Việt Nam Cộng Hoà là một thất bại lớn cho thế giới tự do. Khi xưa ở Âu châu rất khó thuyết phục đến khi có 2 con tàu Đảo Ánh Sáng và Cap Anamour đi vớt người Việt boat people. Chỉ cần hỏi họ nghĩ gì về hai con tàu này. Lúc đó thì dễ hơn, người Tây phương thức tỉnh sau khi bị Hà Nội tâm công trong suốt cuộc chiến. 

Nhớ hồi mới sang Hoa Kỳ, sinh viên hay nhờ mình đi nói chuyện trong đại học về chiến tranh Việt Nam và thuyền nhân. Giới trẻ không biết nhiều về Việt Nam vì khi xuống tàu còn bé. Họ muốn hiểu lý do họ có mặt tại Hoa Kỳ, bố mẹ ít khi giải thích tận tường. Dạo đó anh ngữ mình còn tồi nhưng phải lết đi khắp nơi để nói chuyện. Lý do là bố mẹ của họ không chịu ngồi đối thoại với mấy người phản chiến Mỹ khi xưa. Nhớ ở NYU, sau khi tranh luận, có bà giáo sư Mỹ đến bắt tay mình, vui vẻ kêu good debate. Mình chỉ hỏi người Mỹ nghĩ gì về hơn 1 triệu người bỏ nước ra đi. Theo thống kê của liên Hiệp Quốc thì chỉ có 50% đến bờ tự do. Nhưng con thuyền này còn nhỏ hơn các con tàu Mayflower, đưa những con người bị đàn áp tôn giáo.

Mình đi học cách diễn đạt anh ngữ tại hội Toastmasters để khi có dịp nói chuyện với người Mỹ thì có thể diễn đạt ngắn gọn giúp họ hiểu thêm về Việt Nam. Giúp họ yêu mến người Việt tỵ nạn hơn thay vì bị truyền thông định hướng như ngày nay là dân nhập cư là toàn sát nhân, băng Đảng. Thật ra cũng có nhưng rất ít. Nhớ đi chơi ở Nam Cực, gặp ông Mỹ, kêu người Việt rất giỏi, lợi tức cao hơn người Mỹ bình thường. Nói chuyến suốt tuần lễ, ông ta nghe mình ghé Utah, là gọi điện thoại mời ăn cơm tối nhưng lúc đó mình đã rời Utah.

Khi xưa mình thấy nhiều người quen rất hùng hào khi nói chuyện với người Việt nhưng khi gặp người ngoại quốc thì chả nói gì. Mình hay lên mấy trang của cựu chiến binh Mỹ tại Việt Nam để bình luận, đưa ra ý kiến của người Mỹ gốc việt về cuộc chiến. Cảm ơn họ đã chiến đấu cho tự do. Xong om

What life? What money? I’m a married man. Chán Mớ Đời 

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Tiệm cơm Việt Nam tại Paris

Hôm trước có ông thần từng du học tại Paris đăng tấm ảnh về tiệm ăn tàu rẻ nhất thủ đô Pháp quốc khiến mình như bò đội nón vì chưa bao giờ nghe đến khi còn sinh viên. Có nghe một tiệm gần nhà ga Lyon đèn vàng của ông Cung Trầm Tưởng nhưng chưa bao giờ có dịp đến ăn.

Nói đúng hơn ở Paris mình ít quen người Việt vì học kiến trúc ít có người Việt theo học. Mình quen 2 tên sinh viên Việt Nam ở Paris trong suốt 8 năm trời ở Paris. 1 tên cho mượn thẻ căn cước để đi Ý Đại Lợi với trường vì dạo ấy mình chưa vào tỵ nạn, chưa có giấy tờ ra khỏi nước pháp và một tên đi pháp qua ngõ Cao Miên. Hắn kể là năm 1970 khi quân đội Việt Nam Cộng Hoà đánh qua Miên, thì có một đại uý được mẹ hắn trả tiền chở hắn từ Sàigòn qua Miên, rồi từ đó lên máy bay qua Pháp. Gia đình tên này thuộc dạng giàu có, mua nhà ở Paris này nọ. Sau 75 thì gia đình hắn cũng bay qua Tây hết. Sau này hai người em mình vượt biển sang pháp thì có quen vài người việt như ông nhà văn Hồ Trường An, ở Troyes với bà nào tên Châu nghe nói cũng viết nhiều nhưng mình đã qua Thuỵ Sĩ làm việc. Chỉ gặp vài lần khi về Paris thăm hai người em.

Mình trù trì ăn cơm đại học hai buổi trưa chiều. Chỉ có tối thứ 7 và ngày chủ nhật, các tiệm ăn đại học đóng cửa, chỉ có ở đại học xá Cité universitaire là mở cửa nhưng đi xa quá. Đến nơi cũng phải xếp hàng khá lâu, vì bao nhiêu sinh viên và dân ở ký túc xá đến ăn, mất thì giờ học hành. Nên nấu cơm ở nhà. Phòng ô-sin đâu có bếp núc gì đâu. Mình mua cái lò gas cắm trại, có cái nồi nhỏ để nấu cơm, sau đó khui hộp cá mòi Sumaco của Ma-rốc ăn với cơm. Bữa nào bận học thi thì chạy xuống đường mua ổ baguette và thỏi sô-cô-la ăn thôi. Nhớ dạo mới sang, chưa có thẻ sinh viên, cũng bò đến tiệm ăn đại học Jussieu, nhờ mấy tên sinh viên gốc mít mua dùm vé ăn rồi vào ăn vì rẻ. Dạo ấy hình như chỉ có 2.5 quan pháp, mua một carnet giá 25 quan cho 10 vé. Sau này họ kiểm tra thẻ sinh viên nên hết vào được. Khi vào học thì có thể ăn mọi nơi tại Paris. Lúc mình ra trường vé ăn mỗi suất là 6 quan. Kinh

Tính ra mình chỉ ăn cơm Việt Nam trả tiền ở tiệm đâu 4 lần trong suốt 8 năm trời ở Paris. Nhớ lần đầu tiên đến Paris thì đâu 4 tuần lễ sau khi ăn bơ thừa sữa cặn của đế quốc Sài lang, thèm cơm Việt Nam quá nên đi lơi bơi trên đường Montparnasse, thấy có tiệm ăn Việt Nam bèn bò lại xem. Nhìn menu để ngoài đường là rùng mình. Lý do là ai mà ra ngoại quốc lần đầu cứ phải đổi giá tiền qua tiền việt. Một tô bún bò giá bằng 25 tô bún bò ở Đà Lạt. Thèm đồ ăn Việt Nam quá đành bấm bụng đi vào. Ngược lại ngày nay về Việt Nam thì thấy thức ăn rẻ hơn ở Mỹ.

Gặp anh bồi đến có vẻ không thân thiện lắm. Bàn bên cạnh có Tây đầm ngồi thì anh ta kêu oui Monsieur oui madame còn mình thì anh ta quăng cái thực đơn trên bàn rồi bỏ đi. Một lát sau anh ta quay lại. Mình nói cho tô bún bò vì giá rẻ nhất. Mình kiểm tra cái thực đơn để xem giá tiền như người ta tính toán đánh lô đề. Mình mơ một ngày nào đó vào tiệm ăn, không phải xem giá tiền trước khi gọi món ăn. Anh ta nhìn mình như bò đội nón rồi hỏi bằng tiến Tây: “c’est tout “ , mình rặn thêm câu Tây bồi. “Oui.” Mình ngạc nhiên là người Việt tại Paris lại hỏi tiếng Tây với mình. Chán Mớ Đời  

Khi anh bồi đem tô bún bò ra thì mới hiểu lý do anh ta trợn mắt. Đâu phải tô bún bò như ở Đà Lạt mà là một cái chén bún bò. Mình làm một hớp là xong. Rất dỡ rồi trả tiền mà xót của đi ra. Chả thấy cay như bún bò Đà Lạt khi xưa. Nhưng giá 25 tô bún bò Đà Lạt. Ngày đó hết ăn cơm nhịn luôn tới hôm sau. Sau này đi rửa chén cho một nhà hàng Tây vào buổi trưa nên được ăn cơm Tây còn dư. Ngon kể gì.

Nói đến anh bồi người Việt thì nhớ lúc qua Tây có gặp một anh gốc Đà Lạt, ở nhà cậu Miên, con ông bà Võ Quang Tiềm. Nghe nói anh ta là sĩ quan, lo trả tiền cho lính, biển thủ tiền lương cua lính rồi trốn qua Miên, rồi bay qua pháp, làm bồi sống, cặp với một bà đầm. Con của ông bà người Huế, có quán bán bánh khói, bánh xèo ở đường Trương Vĩnh Ký, đối diện khách sạn Thuỷ Tiên. Sau lưng tiệm của ông bà Tiềm.

Lần thứ nhì đi ăn cơm Việt Nam với hai chị em Marie-Christine và Marie-Helene. Số là gia đình hai chị em này hay mời mình đến nhà ăn cơm như giáng sinh, này nọ nên hè làm ngân hàng, có lương nên bấm bụng mời đi ăn cơm Việt Nam trong khu La-tinh. Lần thứ 3 là ăn với bọn Tây đầm học chung và lần thứ 4 có gia đình cô bạn mời đi ăn. 

Sau này đi làm thêm cho ông giáo sư dạy ở văn phòng ông ta nên mình có tiền nên lâu lâu cũng bò đi kiếm tiệm ăn Việt Nam. Trong Khu La-tinh có một con đường nhỏ, có rạp xi-nê chuyên chiếu phim của Paolo Pasolini, đối diện là một tiệm ăn Việt Nam do một bà người nam vừa làm bếp vừa làm bồi. Sau này quen mới nghe bà ta kể là khi xưa là người làm trong gia đình ông tướng Dương Văn Minh. Cũng chả hiểu sao bà ta lại lọt qua pháp với thằng con đâu cở tuổi mình.

Hôm đó, sau khi trường đóng cửa vào 3 giờ chiều thứ 7, mình lang thang thấy phim Salò, or the 120 Days of Sodom của Pasolini nên bò vào xem, đến khi ra về thì thấy tiệm ăn Việt Nam đối diện, giá bình dân nên bò vào. Ai mà có đầu óc đàng hoàng thì không nên xem phim này. Mình thấy Tây đầm, đứng dậy ra về trước khi hết phim. Mình tiếc tiền nên ráng ngồi lại xem đến hết phim. Chả thấy hay gì cả nhưng đám Tây đầm học chung khen nức nở. Mình vào tiệm nhỏ xíu thì thấy bà chủ lăn lội trong bếp. Tiệm nhỏ có đâu 5 bàn, độ 12 người là tối đa. Đói quá, thấy bà ta có một mình mà khách đầy hết nên mình đứng dậy, phụ dọn dẹp bàn để bà ta làm tô bún thịt nướng cho mình ăn rồi về. Khách vô ào ào nên mình phải làm bồi bất đắc dĩ đến khuya mới được ăn. Ăn xong bà không lấy tiền và nhờ mình lại chiều cuối tuần thứ 7 và chủ nhật phụ bà ta. Trong tuần thì có thằng con lo. Nó đi chơi cuối tuần, đánh bài hay nhảy đầm chi đó khiến bà ta một thân một mình tử thủ với cái tiệm. 

Hôm nào kể vụ Nathalie Wood tát tai Frank Sinatra

Thế là từ đó mình trở thành bồi tiệm ăn Việt Nam vào cuối tuần buổi tối. Đi làm ngày đầu tiên, trên nguyên tắc là 11 giờ đêm quán đóng cửa nhưng khách đi xi-nê ra ghé ăn thì bà tiếp tục bán thế là khi mình về thì métro đóng cửa. Mình kêu taxi về nhà thì tốn 120 quan pháp. Đi làm thì bà ta trả 100 quan với tô bún thịt nướng. Thế là lỗ. Hôm sau mình nói với bà ta không thấy bà ta bù tiền cho mình. Chỉ kêu tội chưa. 

Sau này nếu đông khách trễ métro thì mình đi bộ về nhà, từ Boulevard  Saint Michel về đến Neuilly sur Seine. Mùa đông lạnh thật. Năm ngoái về Paris, mình tính đi bộ từ Boulevard Saint Michel về tới Neuilly sur Seine để tìm lại chút hương xưa nhưng đến Khải Hoàn Môn là cô em rên kêu mệt quá, đành bỏ vụ đi bộ, lấy métro về. Đó là mình chỉ ăn tiệm Việt Nam có 4 lần trả tiền, còn ăn cơm bồi thì mỗi tuần đến khi tốt nghiệp rồi đi Thuỵ Sĩ.

Thuỵ Sĩ cũng như Ý Đại Lợi dạo ấy chưa có tiệm ăn việt còn tiệm tàu thì mình cũng không ăn. Nay thì thấy tiệm ăn đầy phố, tiệm Việt Nam cũng có nhưng không nhiều lắm. Chỉ nhớ lâu lâu gặp mấy anh bạn du học sinh thì họ nấu ăn ở phòng trọ. Năm ngoái về Ý Đại Lợi thăm lại mấy anh bạn này thì nhớ đến món gà xào xả của anh bạn gốc Bắc kỳ, di cư vào Đà Nẵng. Mấy chục năm sau gặp lại nhau thì họ ăn cơm Ý Đại Lợi nhiều hơn cơm việt. Mình ở chơi mấy ngày thì thấy toàn cơm ý không. Chỉ có hôm vợ chồng anh bạn mời ông cha người Việt đến nhà ăn vì ông cha cũng thèm cơm việt. Hình như hôm đó ăn Phở vì ông cha gốc Nam định. Chẳng bù lại khi xưa, gặp nhau nấu phở, không có bánh phở thì lấy spaghetti ăn với nước phở. Ngon ra phết. Lâu lâu mình về Paris, mua hột vịt lộn và đồ việt ở chợ Thanh Bình đem qua Ý Đại Lợi. Hú nhau nấu hột vịt lộn ăn. Họ mừng lắm khi mình mua cho chai nước mắm. Ở Thụy sĩ không có cơm việt nhưng quen vài gia đình người Việt nên cũng có ăn cơm việt. Có anh chàng sinh viên, buôn bán đồ Việt Nam kiếm thêm tiền hay gửi mình mua đồ mỗi khi về Paris. Nay ở Thuỵ Sĩ, mở tiệm ăn Việt Nam.

Qua Anh quốc thì mình chỉ ăn cơm tàu là nhiều nhất. Cơm Việt Nam thì nhớ ở Soho, có một tiệm Việt Nam nhưng chủ là người Tàu tên Pasteur. Lâu lâu ghé ăn phở cho đỡ thèm. Có một tiệm tàu chuyên bán thịt vịt quay Bắc kinh trứ danh. Có tên tàu Hongkong làm chung giới thiệu, kêu chỗ này vịt quay ngon hơn cả ở Hương Cảng. Nên lâu lâu ăn trưa, mình lấy Tube đến chỗ này ăn đĩa cơm vịt quay. Sau này qua Nữu Ước làm việc, ở Tribeca nên gần phố tàu. Đi làm về, xuống trạm Canal, rồi ghé vô phố tàu ăn. Có vài tiệm Việt Nam nhưng đa số là người Tàu làm chủ. Cứ ăn hết thực đơn của tiệm thì tìm tiệm khác để ăn. Mình thuộc dòng keo kiệt nên ăn tiệm rẻ tiền nhất nên chắc cũng không ngon lắm.

Thời sinh viên thì chả biết nấu ăn, chỉ cơm với cá hộp Sumaco. Lâu lâu tụi bạn Tây đầm rủ nấu ăn thì mình làm chả giò cho chúng. Không biết có ngon hay không nhưng chúng đẫn hết. Chúng gọi pâté imperial. Nay về Tây lại nghe chúng kêu “Nem”. Qua Ý Đại Lợi làm việc thì học được nấu spaghetti nên từ đó mình chỉ nấu spaghetti để ăn đến khi lấy vợ.

Nay ở Bolsa ăn cơm việt riết rồi ớn, phải ăn món khác đổi khẩu vị. Xong om

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

8 kiến trúc sư, 21 đức giáo hoàng để hoàn thành

Tuần lễ này, thế giới đều hướng về giáo đường thánh Phao Lồ ở La MÃ, đúng hơn là Vatican. Rất nhiều vị nguyên thủ quốc gia đến dự đám tang vị lãnh đạo của nhà thờ Thiên Chúa Giáo, đức giáo hoàng Francisco. Ngôi thánh đường này được xem to lớn nhất thế giới. Phải mất đến 120 năm, 8 kiến trúc sư và 21 đức giáo hoàng mới hoàn thành ngôi giáo đường này.

Ở xa chúng ta thấy cái vòm to lớn nhưng khi đến gần thì không thấy đâu cả

Khi mình đến viếng và vẽ ngôi giáo đường này lần đầu tiên năm 1978 thì phải công nhận mình rất ngạc nhiên và choáng trước sự vĩ đại của ngôi giáo đường này. Có nhiều nhà thờ trên thế giới cao nhưng chưa có nhà thờ nào rộng lớn như ngôi giáo đường này. Bên trong cũng thần kỳ, nghệ thuật, kiến trúc, các vật liệu điêu khắc như đồng vàng, đá cẩm thạch, điêu khắc,… nội cái baldachin không là đủ thấy quá sức tưởng tượng của một tên sinh viên kiến trúc năm thứ 3. Từ khi mình xem ngôi giáo đường này thì sự sự suy nghĩ của mình về kiến trúc thật sự thay đổi.

Thiết kế bởi Bernini

Lịch sử hình thành của ngôi giáo đường rất quan trọng, vì là sự kết hợp rất nhiều kiến trúc sư theo suốt 120 năm nhất là 21 vị đức giáo hoàng thay đổi suy nghĩ về ngôi giáo đường. Điểm đặc biệt, thánh đường này được xây trên địa điểm của một nhà thờ được xây dưới thờ Constantine the Great vào năm năm 360 sau công nguyên.

Đây là hình vẽ của ngôi nhà thờ được xây năm 360 và hơn 1000 năm sau bị phá bỏ để xây thánh đường Phao Lồ

Vào năm 1505, sau 12 thế Kỹ ngôi nhà thờ này te tua, nên đức giáo hoàng Julius II, đột phá tư duy, muốn xây một ngôi giáo đường to lớn nhất thế giới. Lý do là ông ta muốn xây nhà thờ to lớn để có thể đặt ngôi mộ của ông ta. Khởi đầu ông ta kêu nghệ nhân Michelangelo phát hoạ. Nhà thờ cũ được phá xập nhưng vài năm sau, ông ta qua đời (1513).

Do Bernini thiết kế

Để gây quỹ xây dựng ngôi giáo đường này, nhà thờ kêu gọi giáo dân càng cúng dường nhiều thì sẽ ở địa ngục ít và lên thiên đàng nhanh. Sự việc được xem như tham nhũng buôn bán thánh khiến một số giáo dân bất bình như trường hợp ông Martin Luther ở Đức quốc, dấy lên phong trào cải cách chống đối nhà thờ Vatican. Sau này ai viếng thăm Vatican đều lên tiếng phản đối sự giàu có xa hoa của nhà thờ. Mình có mấy người bạn gốc Ý Đại Lợi không ưa nhà thờ vì vụ này.

Linh mục Martin Luther ở Đức quốc không chấp nhận nhà thờ phải kêu gọi giáo dân đóng góp tiền bạc để xây nhà thờ, dấy lên phong trào đòi cải cách nhà thờ, tạo lên đạo Tin Lành. Mình có đọc nhiều tài liệu về vụ này nhưng không dám kể lại sợ mấy bác công giáo choảng em. Khi xưa có quen mấy cô công giáo bị choảng quá trời khiến ế vợ rất lâu. 

Phải mất 120 năm, 8 kiến trúc sư và qua đến 21 đời đức giáo hoàng mới hoàng thành ngôi giáo đường lớn nhất thế giới. Các kiến trúc sư danh tiếng như Bramante, Sangallo, della Porta, Peruzzi, và Maderno. Cộng với các kiến trúc sư và nghệ nhân như Michelangelo, Raphael và Bernini. Cứ mỗi lần kiến trúc sư mới thì lại thay đổi những gì người tiền nhiệm thực hiện hay thiết kế. Do đó kết quả là sư giáo thao giữa các bản vẽ của 8 kiến trúc sư. Cái vòm là do Michelangelo, mặt kền thì do Maderno, những cột trụ to đùng phía ngoài là do Bernini. Các đỉnh tháp do Raphael. Nhìn chung thì hơi lộn xộn nhưng nhờ các trang trí baroque sau này nên làm choáng ngợp, che đậy các sai lầm của kiến trúc sư. 

Bản vẽ cho thấy hai cái tháp và vòm khác nhau

Do đó khi chúng ta quan sát thì hơi lộn xộn. Cái vòm được xem là to nhất thế giới là kiệt tác của Michelangelo nhưng đứng ở trước mặt tiền do kiến trúc sư Maderno thiết kế thì chúng ta sẽ không thấy, có khắc tên đức giáo hoàng Phao Lồ đệ ngũ, thuộc gia đình Borghese. Nếu đứng xa chúng ta thấy cái vòm này nhưng gần giáo đường thì bị che mất. Chúng ta thấy ngôi giáo đường được chia làm riêng biệt vì cái mặt tiền chỉ được xây để làm khác biệt, nối kết với bên ngoài. 

Mặt tiền do Maderno thiết kế, nếu đứng gần sẽ không thấy cái vòm phía sau. Hình chụp mình đoán rất xa. Mình có chụp ảnh đồng chí gái ở đây 

Ở Luân đôn có cái vòm của nhà thờ Thánh Phao Lồ (St Paul) do kiến trúc sư danh tiếng Sir Christopher Wren thiết kế vào năm 1710, do ảnh hưởng của giáo đường ở Vatican, nhưng đồng nhất hơn. Thay vì rạc rời như ở Vatican.

Nhà thờ St Paul ở Luân đôn, ảnh hưởng với thánh đường ở Vatican 

Phía trong nội thất thì cái baldachin do Bernini thiết kế chỗ đức giáo hoàng ngồi rất đẹp và uy nghi nhưng có lẻ dát vàng hơi nhiều. Ngôi tượng Pieta của Michelangelo quá đẹp. Có tên nào khùng khùng phá nên họ phải sửa lại. Nay ai vào xem thì sẽ thấy sau gương. Nếu có thời gian đi xem thì có Hàng ngàn tấm tranh và tượng rất đẹp nhưng chả biết của ai. Ngoại trừ đọc sách . Đặc biệt là dưới nền nhà có mộ của thánh Phao Lồ, và thêm 90 đức giáo hoàng được chôn cất tại đây. 

Chỗ đi xuống nơi chôn cất trên 90 đức giáo hoàng

Kiến trúc của thánh đường Phao Lồ này được xem là tuyệt đỉnh của kiến trúc Baroque. Tóm lại thánh đường Phao Lồ của Vatican là một kiến trúc tuyệt vời của thời đại Phục Hưng -baroque, khác biệt với kiến trúc gothique của thời trung cổ. Nói lên văn hoá đã thay đổi của thời đại. Kiến trúc Gothique do các kiến trúc sư thời pHục Hưng đặt tên để nói lên sự man dại của thời trung cổ. Thêm ánh sáng được sử dụng rất khá so với thời Gothique của trung cổ. Cửa sổ của thánh đường rất nhỏ so với kiến trúc Gothique. 

Daọ mình ra trường thì trường phái Deconstruction của triết gia Jacques Derida nổi tiếng nay nghe nói họ bắt đầu trường phái cấu trúc lại (reconstruction). Mình không ngờ sự ảnh hưởng của Deconstrucrion đã tạo nên chủ nghĩa thức tĩnh. 

Kiến trúc thời Phục Hưng không có những kiểu cửa sổ như thời Gothique

Không ảnh cho thấy cái mặt tiền do Maderno vẽ như che dấu nhà thờ như chia làm hai

Đức giáo hoàng Julius V, người đột phá tư duy để xây ngôi thánh đường vĩ đại

Đây là nơi ông ta được chôn cất

Mình viếng nhiều ngôi thánh đường của thiên chúa giáo và hồi giáo thì phải công nhận ngôi giáo đường này là độc nhất. Có một không hai dù kiến trúc không đồng nhất lắm nhưng đã nói lên sự thành hình của một ngôi giáo đường qua 120 năm với rất nhiều tiền bạc của cải của giáo dân trên thế giới.

Bức tượng Pieta của Michelangelo lúc mình xem lần đầu nay thì được che phủ lại sợ thiên hạ phá

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Chúng ta còn lại gì sau 50 năm

Tuần trước có chị bạn học Trưng Vương của đồng chí gái từ Việt Nam sang chơi nên có họp mặt nho nhỏ. Nghe nói chị ta chuẩn bị định cư tại Hoa Kỳ, trên San Jose. Cho thấy gần 7 bó người Việt vẫn tiếp tục bỏ quê ra đi, làm lại cuộc đời. Ngồi nói chuyện với mấy anh bạn thì giác ngộ cách mạng 4 người ngồi chung, uống rượu trong khi vợ hát karaoke. Hoàn cảnh của mỗi người sang Hoa Kỳ rất khác biệt. 

Thấy trên báo Việt Nam kêu gọi "Nghe nao nức trong lòng thủ đô ta sục sôi đánh Mỹ" "Diệt đế quốc Mỹ, phá tan bè lũ bán nước" khiến mình thất kinh. Hoa Kỳ đang áp thuế 149%, đang đợi ngày thương lượng với đối tác Mỹ mà là ngoằng lên như vậy thì khó đàm phán. Chán Mớ Đời  

Trong 4 người ngồi nói chuyện thì một anh thì vượt biển mấy lần, bị bắt ở tù mấy lần. Thề trước cờ tổ quốc Việt Cộng là sẽ không bỏ nước ra đi nữa, cố gắng xây dựng một con người mới của xã hội chủ nghĩa, đi nghĩa vụ quốc tế bên cao miên nhưng khi bò về Sàigòn lại có móc nối lại ra đi, bị tù nữa. Cuối cùng đến mỹ, học ra kỹ sư làm việc nay về hưu. 

Một anh khác thì đi theo diện đoàn tụ gia đình nên bớt gian nan, chỉ kể bao nhiêu năm sống với Việt Cộng, khổ đau đến giờ vẫn nằm ác mộng. Khiến mình nhớ cô giáo dạy việt văn khi xưa kể, đang ngủ nằm mơ thấy đi xích lô đạp đến toà đại sứ để xin chiếu khán nhưng xe đạp chậm quá, sợ Việt Cộng không cho đi nên nhảy xuống xe để đi cho nhanh, ai ngờ té xuống giường, gãy xương chậu. Cho thấy quá khứ vẫn hiện hữu trong tâm thức của chúng ta. Một anh khác thì đặc biệt vì sinh tại miền Bắc nên quen cực khổ theo chỉ tiêu tất cả cho tiền tuyến miền nam trước 75. Sau 75, con cán bộ lớn nên được du học bên liên Xô. Rồi buồn đời đầu tư ở Hoa Kỳ đem được cả gia đình qua Hoa Kỳ. Nay là công dân Mỹ. Xong om

Mình có chị bạn, bác sĩ, sinh tại miền Bắc trong thời chiến tranh, bố gốc người hoa, còn mẹ gốc việt nên sau năm 1979, bị đuổi nên cả gia đình xuống tàu, vượt biển đến Hương Cảng. Nghe chị ta kể về thời chiến bị máy bay Mỹ bắn phá dội bom cũng te tua lắm. Mình thấy vụ Mậu Thân, họ bỏ bom napalm trên Số 4 là đủ tởn. Nhớ một đời.

Anh bạn cho biết khi đọc bí kíp không làm mà vẫn có ăn nên tìm cách vượt biển

Cho thấy người Việt định cư tại Hoa Kỳ khá phức tạp chớ không đơn thuần như xưa. Trước 75, có một số nhỏ du học sinh viên phản chiến như Nguyễn Thái Bình hay Ngô Bá Long, con bà Ngô Bá Thành và kiều bào, sinh viên ủng hộ Việt Nam Cộng Hoà. HÌnh như ông Long này đã qua đời. Mình nghe đến tên ông ta khi sang Hoa Kỳ, nghe nói ông ta dạy ở Harvard hay đâu đó. Hình như ông ta phản tỉnh sau này.

Sau 30/4/75, thì có lớp người Việt di tản trên độ 100 nghìn người rồi từ từ lớp người vượt biển rồi đến lớp người Việt đoàn tụ gia đình. Sau khi Hoa Kỳ và các nước không nhận người vượt biển nữa thì có chương trình O.D.P., và H.O, các người nào bị tù Việt Cộng trên 3 năm được ra đi với gia đình. Sau này có phòng trào về Việt Nam lấy vợ rồi du học sinh muốn ở lại. Cuối cùng là những người có tiền đầu tư theo diện EB5 đem tài sản qua Hoa Kỳ. 

Nay nghe nói trên 2 triệu người việt khắp 5 châu. Có rất nhiều cán bộ trung kiên cũng đánh Mỹ cút ngụy nhào rồi chạy qua Hoa Kỳ ăn trợ cấp của Mỹ, đế quốc Sài lang. Mình có gặp một lần, một ông cán bộ lớn, bỏ vợ lớn đi theo vợ trẻ qua đây. Hình như ông ta cho con du học, lấy người Mỹ bên này, bảo lãnh sang. Nghe ông ta tự xưng; tôi là di dân chớ không phải vượt biển, đoàn tụ,… kể là đem theo được 3 triệu đôla cách đây 10 năm và hiến kế cho các cán bộ ở Việt Nam tìm đường qua Mỹ đánh cho Mỹ nhào luôn. Ông ta có ghé vườn mình, muốn mua cho ai ở Việt Nam. Vì bọn tư bản đang giãy chết.

Nhà xuất bản Sự thật. Kinh. Nay lại muốn Mỹ không áp thuế. Chán Mớ Đời 

Tuần rồi mình cảm tác 50 năm sau ngày 30/4/75, không có gì thay đổi. Nếu nói không có gì thay đổi thì hơi oan. Việt Nam có thay đổi nhưng so với các nước bên cạnh, láng giềng thì thua xa. Nam Hàn khi xưa nghèo phải gửi lính đánh thuê sang Việt Nam, nay quá giàu, Việt Nam xuất khẩu lao động sang xứ Kimchi này, thậm chí có người đi du lịch rồi trốn luôn ở lại. Người Việt vẫn tiếp tục ra đi như anh bạn vượt biển mấy lần, không ai muốn xây dựng xã hội chủ nghĩa cả. Có người chết trên đường đến Anh quốc trong các xe container. Xem phim Nam Hàn thấy có cảnh người Việt bị nhốt trong các containers. Về Sàigòn thấy thanh niên tiếp tục ra đi lao động quốc tế. Nghe nói phải trả tiền rất nhiều để bọn tư bản ở Nhật Bản, Đài Loan bốc lột. Chỉ thấy lá cờ Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam xuất hiện lại trên một cái biểu ngữ. Có chiến sĩ an ninh nhảy vào còm kêu: “1 lũ vòng quốc”, có người rời Việt Nam còm thì có thể đoán họ thuộc dạng vượt biển, đoàn tụ,…

Hôm nay, mình thấy nhà thơ Đỗ Trung Quân kêu khi 20,30 tuổi còn hơi tin tin nay U70 thì tự hỏi sao còn tiếp tục nói dóc lâu thế mấy cha. Có một người nhảy vào còm, xin phép tải về đây:

“Gia đình em cách mạng gương mẫu, đóng góp tiền bạc cho việt minh, tới việt cộng, nuôi giấu cán bộ cấp cao (ông Nguyễn Văn Bảo, đại tá quân đội năm 1972, được đặt tên đường ở Gò Vấp). Em thì không tin từ sau 75, vì gia đình em bị lừa đảo và cướp trắng trợn, 3 lần đổi tiền mà giới hạn số tiền được đổi, bắc kỳ cố tình kéo Nam kỳ xuống sống nghèo khổ/mọi rợ/lừa đảo/ăn cướp giống họ để dễ cai trị, thay vì phải dựa vô sự hòa hợp để phát triển và văn minh hơn. Sau 50 năm vẫn tiếp tục lừa đảo, chối bỏ sự thực sao? Có tay đảng viên nào dám đứng ra xin lỗi dân không? Mừng "giải phóng"? Không bao giờ.”

Đọc còm này khiến mình nhớ có lần đọc một bài viết về một gia đình có công với cách mạng. Căn nhà của họ là nơi dấu các cán bộ nằm vùng, và là nơi xuất phát cuộc tổng công kích Mậu Thân tại Sàigòn làm chết không biết bao nhiêu người dân vô tội. Nay căn nhà lịch sử muốn sửa chửa lại không được mà bán cũng không được vì Hà Nội không cho phép. Sao Hà Nội không mua dùm họ, làm viện bảo tàng chi đó để gia đình cách mạng này có tiền mà sinh sống. Họ có công với cách mạng thì giúp họ lại. Thay vì hết đi săn thì làm thịt con chó. 

Có một bác đi đoàn tụ, kể là khi xưa, đêm tối nó bò về, kêu nấu cơm cho nó ăn, đói quá. Nay đi đường, cần giấy tờ lên xã nhờ nó ký tờ giấy. Nó kêu để đó, vài ngày nữa lên. Nay mà quốc gia về như xưa, nó có núp dưới quần tui, tui cũng cởi ra rũ cho nó văng ra để quốc gia bắt nó. Đả đảo Thiệu Kỳ, cái gì cũng có, hoan hô Hồ Chí mInh mua cái đinh cũng xếp hàng.

Nghe nói điêu khắc gia bức tượng này đang bị bệnh nặng

Có người gửi cho mình bài viết nói về những người phản chiến, Nôm na ăn cơm quốc gia thờ ma cộng sản. Bài viết kể về những người nằm vùng hay sinh viên xuống đường biểu tình,… theo mình rất khó lên án họ. Lý do là mình chỉ nhìn những gì họ đã làm với kinh nghiệm ngày nay.

Tương tự ngày nay, chúng ta thấy 2 phe chửi nhau. Bên thì tín đồ Trump bên thì tín đồ Kamala. Nếu chương trình của chính phủ Trump giúp Hoa Kỳ bớt nợ nần, dân tình khá lên thì sẽ đánh giá vào lúc đó còn không thì 4 năm nữa bỏ phiếu cho Đảng Dân Chủ. Ai đúng ai sai chỉ có thời gian mới trả lời. Phải cho họ cơ hội để thực thi chính sách của họ như 4 năm trước, chúng ta đã để chính phủ Biden thực thi chương trình của họ. Nay người Mỹ thấy chính sách đó không hợp, nên đa số người Mỹ đã bầu cho ông Trump. Chúng ta nên để họ thực thi chính sách của họ thay vì chửi bới. Chúng ta có thể quan sát xem họ thực thi ra sao, có hiến pháp hay không thay vì cứ chửi đổng. 4 năm sau không thành công thì chúng ta lại đi bầu lại. Đó là thể thức dân chủ đã giúp Nam Hàn, Đài Loan, Tân Gia Ba, Nhật Bản,…giàu có như ngày nay.

Trong khi trong thể chế độc tài, họ không cho mình bầu người có tài hơn, một chương trình khả thi hơn. Thì sẽ không bao giờ thay đổi. Mình lên tiếng, họ bỏ tù. Sự chỉ trích rất cần cho sự tiến bộ. Hiện nay có những ông bà toà lên tiếng, can thiệp vào những thực thi của chính phủ Trump. Nhiều điểm có đúng, nhiều điểm hơi lộn xộn nhưng khá hay. Giúp kiểm soát chính phủ Trump không làm càn.

 Thời gian đã trả lời là các tay nằm vùng đã giúp Việt Cộng chiếm đóng miền nam nhanh hơn. Sau đó họ như Phạm Lãi, Trương Lương trốn để khỏi bị giết bởi Việt Câu Tiễn. Khi xưa, họ nằm vùng có thể vì yêu nước, thấy xã hội miền nam tham nhũng này nọ. Cũng có thể bị bắt buộc vì nếu không Việt Cộng sẽ giết. Đà Lạt có vài người bị đặt chất nổ. Ông cụ mình không theo Việt Minh nên họ, đêm đêm đến nhà kêu ông cụ ra để họ chặt đầu làm gương như trong bài hát Người ANh Vĩnh Bình mà nhạc sĩ NGuyễn Đức Quanh kể. Có ông kia kể, Việt Cộng về bắt cha ông ta, lấy cái rựa chặt đầu trước mặt cả gia đình và hàng xóm. Lớn lên ông ta đi lính Việt Nam Cộng Hoà để đánh Việt Cộng.

Con gái tiệm hủ tiếu Nam Vang, đường Minh Mạng kể, sau 75 có một ông nằm vùng kể cho mẹ chị ta là trước 75, ông ta được lệnh mang mìn đặt trong gà mên đem và tiệm rồi sơ ý bỏ đó đi ra để làm nổ chết sinh viên võ bị cuối tuần hay ghé lại đây ăn. Đi ra thì thấy mấy đứa nhỏ đang chơi trước cửa tiệm nên ông ta đi vào tiệm và lấy cái gà mên đem về. Nếu ông nằm vùng này không có cái tâm thì có lẻ mấy đứa bé chết hôm đó. Mình nghe kể có cô học chung khi xưa ở Yersin, là người đặt mìn ở khách sạn Ngọc Lan, giết chết mấy người, trong đó có một anh hàng xóm.

Viết tới đây mình vẫn thắc mắc một chuyện khi xưa. Ông cụ mình có công xa. Sáng chở mấy đứa em đi học. Một hôm mở cửa xe ra thì nghe tiếng đồng hồ tích tắc nhưng không biết ở đâu. Ông cụ với mình, cứ mò mò xem nó nằm ở đâu. Bổng nhiên có một ông xa lạ, bò lại, chui vào xe rồi không nói gì cả. Ông ta lấy một cái gói có cái đồng hồ, giấu nơi trần xe, rồi bỏ đi về phía trường Đa Nghĩa. Ông cụ và mình nhìn nhau như bò đội nón. Dạo đó Việt Cộng nằm vùng gài lựu đạn nơi xe ông Thanh trước nhà hàng Nam Sơn khiến ông ta và anh Paul, thủ quân của túc cầu Đà Lạt, chết khi mở cửa xe. Mình không biết có phải họ gài mìn trong xe ông cụ rồi thấy 6 đứa con leo lên xe nên ông thần nằm vùng bò lại, lấy trái mìn đi. Bác nào tham gia vụ này thì inbox cho em, để em cảm ơn không để mìn nổ giết ông cụ lẫn mấy đứa con.

Sự việc cho thấy Việt Nam Cộng Hoà khi xưa là một chế độ dân chủ. Tuy chưa hoàn hảo nhưng đó là bước khởi đầu. Người ta có quyền chửi bới, xuống đường để bày tỏ không đồng quan điểm với chính phủ Thiệu-Kỳ. Nay chúng ta khám phá ra toàn bị Việt Cộng nằm vùng giựt dây phía sau. 50 năm sau ngày chấm dứt chiến tranh Việt Nam, người Việt chỉ có quyền bầu cho người đã được Đảng chỉ định. Chúng ta không có quyền chọn lựa như người Mỹ, 4 năm bầu 1 lần để thay thế đường lối mình không thích. 

Có ông giáo sư đại học Louvain của Bỉ quốc, khi xưa giúp Việt Cộng rất nhiều. Sau này về hưu, ông ta về Việt Nam, lấy quốc tịch Việt Nam, ra ứng cử đại biểu quốc hội, mong đem tài năng của mình phục vụ đất nước nhưng Đảng không cho ra. Đọc hồi ký ông ta kể đi xe cyclo đạp thì khám phá ra ông đạp cyclo là người đã từng cai quản máy IBM trong bộ tổng tham mưu mà Hà Nội chả có ai biết sử dụng. Để máy nằm một cục.

Dạo mình mới sang pháp thì thất kinh. Khi thấy người việt ngoài đường thì chạy lại hỏi thăm. Họ nhìn mình như kẻ điên. Sau này mới hiểu là có hai loại người Việt tại Âu châu. Một được xem là phản động, ủng hộ Việt Nam Cộng Hoà và một được gọi là Việt kiều Yêu Nước thân Hà Nội. Ăn cơm quốc gia thờ ma cộng sản. Hai bên không bao giờ nhìn mặt nhau. Còn đánh nhau mỗi khi đụng độ ở chợ Tết tại Maubert.

Năm ngoái qua Ý Đại Lợi gặp lại mấy anh bạn thời sinh viên du học. Nhắc lại lần đầu gặp một anh bạn gốc Quảng Nam, làng Thanh Quýt. Có hôm mình vừa ăn cơm ở đại học xá xong thì bà gác dan kêu lại nói có một thằng mít ở trong phòng đọc báo. Mình mừng quá chạy vào phòng. Sang Ý Đại Lợi mấy tháng mà chưa gặp tên mít nào cả. Thấy một tên mít đang ngồi đọc báo. Chạy lại hỏi phải người Việt không. Anh ta lờ đờ sau khi ăn một đĩa spaghetti nên chưa tiêu hoá được, nhìn mình rồi hỏi giọng quảng “ Có cho-óng không “ mình hỏi chống gì. Anh ta kêu “cho-óng cọng”. Mình đáp có thì anh ta mời xuống nói chuyện như bắp rang. 

Hồi Tết về Hội An, mình có ghé sang làng Thanh Quýt, chụp cái đình của làng gửi cho anh ta xem vì từ năm 1972 đến nay, anh ta chưa về lại Việt Nam. Bố mẹ được bảo lãnh sang và quy tiên hết nên không có lý do về lại thêm cô vợ gốc miền nam, sau 75 tài sản gia đình bị tịch thu hết, vượt biển cả đại gia đình. Cả hai vợ chồng rất chống cộng dù chú họ là Nguyễn Văn Trỗi.

Xếp hàng trước tòa đại sứ hay lãnh sự . Nghe nói có Trên 17 ngàn người Việt nộp đơn đóng 5 triệu đô để đi Mỹ. Không biết có đúng hay dân bựa trên mạng. 

Trên thực tế người Việt tại hải ngoại khá phức tạp, gồm nhiều thành phần vì di dân qua Hoa Kỳ hay các nước khác nhưng họ có một mẩu số chung là không muốn sống dưới chế độ hiện nay. Người nghèo ra đi đã đành, nhưng ngay cán bộ giàu có cũng ra đi hạ cánh an toàn thì chúng ta phải đặt lại vấn đề.

người Việt xung phong đi lao động quốc tế, chấp nhận để cho tư bản Sài lang chúng bốc lột

Tại sao sau 50 năm thống nhất, người Việt vẫn tiếp tục ra đi?

Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn