Hiển thị các bài đăng có nhãn Giáo dục. Hiển thị tất cả bài đăng
Hiển thị các bài đăng có nhãn Giáo dục. Hiển thị tất cả bài đăng

Văn hoá Thức Tĩnh (Woke culture)

Mình nhận thấy từ mấy năm vừa qua, không khí trong gia đình hay khi gặp thân hữu, lối nói chuyện của mọi người rất cẩn trọng vì ngại vướng “political correctness (PC)”. Con mình hay la, kêu bố kỳ thị, không được nói người da đen mà dùng cụm từ người da màu này nọ, khiến mình nhiều khi nổi điên. Người da trắng cũng là màu trắng không lẻ không có màu. Cuối cùng mình mò tài liệu đọc thì khám phá ra chủ nghĩa thức tĩnh (wokeism) đã được giảng dạy trong trường học và đại học bởi những giáo sư thiên tả. Sự ảnh hưởng đến xã hội khá ăn sâu vào văn hóa đương đại. Các giáo sư khuyến khích sinh viên tốt nghiệp làm việc cho các tổ chức vô chính phủ, ít tiền dù bố mẹ bỏ biết bao nhiêu tiền cho 4 năm đại học.


Bầu cử vừa qua có thể gian tiếp nói lên sự chán chường của người Mỹ bình thường đối với nền văn hóa của giới trí thức áp đặt lên giai cấp bần cố nông Hoa Kỳ. 

Thời mình đi học thì các giáo sư mát xít khá đông trong đại học, thúc đẩy cuộc đấu tranh giai cấp. Dạo ấy 25% người Pháp là theo Đảng cộng sản. Các lễ lạc như fête de l’huma đông người nhưng khi LIên Sô sụp đỗ thì cuộc đấu tranh giai cấp do Karl Marx khơi mào, được đổi qua cuộc đấu tranh về chủng tộc mà Hoa Kỳ là cái nôi của Melting pot. Các cuộc nổi dậy ngày nay, bạo động tại Âu châu cũng như Hoa Kỳ đều dựa trên chủ nghĩa thức tĩnh, da đen, với Black Lives Matter (BLM), với lịch sử nô lệ hay ả rập, hồi giáo tại Âu châu với chủ nghĩa thực dân mà người Tây phương đã thực hiện tại các xứ phi châu. Ít có phong trào nào do chính người gốc Á châu nổi dậy. Người ta không chào quốc kỳ mà quỳ gối để tưởng niệm nạn nhân của nô lệ, hay người ả rập bên Âu châu,… có lẻ ông trump đắc cử đã nói lên sự chán chường về tinh thần bị áp đảo, lo ngại ăn nói, không còn tự do ngôn luận, vì sợ làm tổn thương ai đó. Vấn đề là chúng ta có thể bị tổn thương bởi một lời nói nào đó nhưng chưa chắc chúng ta đúng.

Sách của giáo sư đại học Harvard Michael J. Sandel, ông ta có lớp mà mình có theo học được một năm qua mạng.


Ông Elan Musk kể là mất một người con vì đi học, được các giáo sư thuyết giảng nào là tư bản không tốt bốc lột nhân viên nên không muốn gặp ông ta luôn và chuyển giới tính, xem như ông ta mất một người con. Từ đó ông ta từ bỏ Đảng Dân Chủ và theo phò ông Trump để đánh chủ nghĩa thức tĩnh.

Về Âu châu mình cũng có cảm giác tương tự ở Hoa Kỳ, Tây đầm cũng không dám nói, thổ lộ tâm tư của họ, nói lên những gì họ suy nghĩ. Có mình từ bên Mỹ về nên họ mạnh miệng một tí, lo sợ về tương lai. Những ai ủng hộ trump cũng không dám lên tiếng khiến các cuộc thăm dò trước bầu cử điều sai vì không ai dám nói sự thật. 

Nói chuyện với anh bạn người hòa lan, anh ta cho biết hoa hậu của xứ anh ta là một ông thần chuyển giới tính khiến lần đầu tiên trong nước, tất cả đàn ông xứ hòa Lan Không mơ ngủ với tân hoa hậu, chỉ muốn ngủ với vợ. Kinh


Có vài tài tử nổi tiếng da đen như Denzel Washington, Morgan Freeman lên tiếng chỉ trích sự việc, họ cho biết khi nói đến sự kỳ thị là hạ giá người da đen còn ông đạo diễn tài tử Clint Eastwood thì chống đối hoàn toàn. Được cái là những người này nổi tiếng nên không phải quỳ lạy hồ ly vọng để được đóng phim. Có giáo sư Thomas Sowell, một người da đen, viết nhiều sách cho rằng chia rẻ chủng tộc làm hư hỏng người da đen vì cấy trong đầu họ là nạn nhân. Ông này khi xưa là thành phần đấu tranh mát xít. Khiến người da đen đổi lỗi cho quá khứ, không vươn lên được. Thị trưởng thành phố San Francisco, giảm ngân sách của cảnh sát để lấy tiền đó đền cho người da đen vì tổ tiên họ bị ngược đãi, giúp nạn ăn trộm, ăn cướp gia tăng khiến dân tình bầu người khác.

Năm nay thống đốc Cali mới ký đạo luật, cấm trường học báo cho phụ huynh về giới tính hay đổi giới tính của học sinh. Khiến mình thất kinh vì chưa bao giờ nghe nói đến. Giới đồng tính rất mạnh tại Cali, đã lobby để đạo luật này được thông qua mà đa số phụ huynh chưa bao giờ nghe đến hay được bàn cãi. Dưới đây là đường dẫn của NPR, khuynh tả để các bác đọc. 

https://www.npr.org/2024/07/16/nx-s1-5041437/california-bans-school-rules-requiring-parents-notification-of-childs-pronoun-change


Mình xin tóm tắt lại những gì mình đọc:


1. Bối Cảnh Lịch Sử và Xem Xét Lại Lịch Sử

Di Sản của Chế Độ Nô Lệ và Chủ Nghĩa Thực Dân: Phân tích “thức tỉnh” (woke) xem xét cách mà chế độ nô lệ và chủ nghĩa thực dân đã định hình sự bất bình đẳng ngày nay. Điều này đã dẫn đến các sáng kiến như tranh luận về bồi thường và các phong trào nhằm loại bỏ hoặc cung cấp bối cảnh cho các tượng đài tôn vinh những nhân vật lịch sử có liên quan đến chế độ nô lệ và thực dân. Chúng ta không dính dán gì đến những việc xẩy ra từ mấy trăm năm về trước, nay phải đóng thuế để bồi thường cho con cháu những nạn nhân khi xưa.

Ví dụ: Các tượng đài của các lãnh đạo phe Liên minh miền Nam trong cuộc nội chiến ở Mỹ đã bị gỡ bỏ, và các con đường hoặc trường học được đổi tên nhằm phản ánh việc không tôn vinh những nhân vật liên quan đến phân biệt chủng tộc. Như Kha Luân Bố , tướng Robert Lee,… nên nhớ các người sáng lập ra Hoa Kỳ đều có nô lệ làm việc cho họ. Ông Washington, Jefferson, Hamilton,… 

Ông Robert Lee là một tướng giỏi, ông ta đánh phe miền Bắc xiểng niềng, người ta muốn ông ta sử dụng chiến sách lẫn trong người dân, khiến quân đội miền Bắc không dám đánh nhưng ông ta từ chối sợ chết dân, nên dân tình nhớ ơn ông ta mà làm đài tưởng niệm người quý trọng nhân mạng hơn là chiến thắng. Sau khi đầu hàng ông ta hứa sẽ nói với binh sĩ miền nam tôn trọng sự ký kết giúp Hoa Kỳ bình yên sau cuộc chiến. Không có trả thù giữa hai bên. 


Chúng ta học lịch sử để hiểu hiện tại và tránh đi lại vết bánh xe lịch sử, giúp thế hệ chúng ta khá hơn tổ tiên chúng ta. Chớ học lịch sử để chửi người xưa, sử dụng sự hiểu biết ngày nay để lên án người xưa là một suy nghĩ khá quái đản. Đây sách lịch sử, gọt bỏ hết các nhân vật này thì làm sao con cháu chúng ta biết rõ lịch sử để có cái nhìn minh bạch hơn.

Khi mình ở Việt Nam, còn nhỏ nên chỉ biết những gì được dạy trong sách, hay những gì đã được kiểm duyệt về lịch sử Việt Nam cận đại. Đến khi ra hải ngoại thì có cơ hội đọc các cuốn sách của Tây, cũng như của Việt Cộng, giúp mình có một cái nhìn từ 3 phía, đã tham gia trong cuộc chiến chống pháp dành độc lập, cũng như sau này đọc sách báo Mỹ, để có một cái nhìn hơi khách quan, dù vẫn bị ảnh hưởng của những gì mình đã học tại Việt Nam.

Thay Đổi Chương Trình Học Tập: Hoạt động “thức tỉnh” thúc đẩy một chương trình học bao quát hơn, phản ánh những đóng góp và khó khăn của các nhóm bị thiệt thòi. Điều này bao gồm việc thách thức các quan điểm truyền thống thường bỏ qua hoặc bóp méo những trải nghiệm này. Mình không thấy họ nhắc đến các đạo luật kỳ thị người Tàu hay nhắc đến người Nhật bị bắt bỏ tù sau khi quân đội Nhật Bản tấn công Chân Trâu Cảng. Mình viếng thăm bảo tàng viện nhỏ của vùng Palo Verde thì thấy kinh vì người Nhật bị bỏ tù khi ra tù , đất đai của họ bị chiếm, nay là bạc tỷ được người Mỹ da trắng cướp. Tại sao họ đòi quyền lợi cho người da đen nhưng người gốc Mễ bị mất đất hay người Nhật thì không. Gần đây có một hậu duệ gốc đa đen đã được trả tiền lại vì miếng đất của cha ông họ bị người Mỹ da trắng cướp. 

Ví dụ: Việc đưa lý thuyết chủng tộc phê phán vào các cuộc thảo luận giáo dục nhằm nhấn mạnh cách phân biệt chủng tộc đã được khắc sâu trong hệ thống pháp luật và xã hội qua thời gian. Mình khám phá là có nô lệ da trắng, và có những chủ nhân người “da màu” sở hữu nô lệ. Nguy hiểm hơn là khi người ta xây cái đập ở Louisiana, thì người ta thích mướn nhân công người gốc Ái Nhỉ Lan thay vì nô lệ. Lý do là nếu một người nô lệ chết thì công ty phải đền cho chủ họ đâu $900, còn người ái nhỉ lan di cư sang Hoa Kỳ, có chết thì chôn rồi kêu thằng khác. Cho thấy thời đại ấy người nô lệ có giá hơn một người da trắng gốc ái nhỉ lan. 

Những điều này không có ghi chép trong sách lịch sử mà con mình học, phải tìm kiếm sách ngoài luồng mới khám phá ra. Mình hỏi thằng Bồ của con gái, gốc Ái nhỉ Lan, có biết vụ này thì hắn nhìn mình như bò đội nón. Hứa sẽ tìm tài liệu để đọc vì ở trường không có dạy.

Quyền Lợi và Công Nhận Người Bản Địa: “Thức tỉnh” khuyến khích việc công nhận các bất công lịch sử đối với cộng đồng người bản địa, chẳng hạn như chiếm đoạt đất đai và xóa bỏ văn hóa. Các tuyên bố công nhận đất đai và nỗ lực bảo vệ di sản văn hóa người bản địa đã trở nên phổ biến như một cách thể hiện sự tôn trọng và nhận thức.

Ví dụ: Các chiến dịch đổi tên “Ngày Columbus” thành “Ngày Người Bản Địa” phản ánh sự thay đổi trong cách nhìn nhận và kỷ niệm lịch sử. Vụ đổi tên này, để mình suy nghĩ thêm rồi sẽ bổ túc sau.


2. Phong Trào Xã Hội Hiện Đại

Phong Trào Công Bằng Chủng Tộc: Phong trào “thức tỉnh” hiện đại có tác động sâu sắc đến việc vận động công bằng chủng tộc. Khi chúng ta nhắc đến chủng tộc là tự khuấy lên một vấn đề mà trên thực tế ít ai để ý đến. Cứ xem phim quảng cáo, một ông da đen sống trong nhà đẹp, khu giàu sang thường là có bà vợ da trắng. Đó là gương thành công của người Mỹ da màu. 

Ví dụ: Phong trào Black Lives Matter (BLM), xuất phát từ các vụ cảnh sát giết người da đen, thể hiện cách nhận thức “thức tỉnh” được sử dụng để làm nổi bật bạo lực hệ thống và yêu cầu cải cách trong lĩnh vực cảnh sát, tư pháp hình sự và phân biệt chủng tộc. Mình thấy trên mạng, quay cảnh cảnh sát đến bắt mấy khán giả da trắng xem banh chuỳ, đánh đập, đá tùm lum và người Mỹ da trắng đặt câu hỏi. Nếu là người da đen thì đã được giới truyền thông đưa lên còn da trắng thì không. Cho thấy có sự bất công trong xã hội nhưng nếu không làm lợi hay giúp họ bán quảng cáo thì sẽ được dẹp tiệm.

Bình Đẳng Giới và Phong Trào Nữ Quyền: “Thức tỉnh” ngày nay có nghĩa là tích cực tham gia và ủng hộ các phong trào bình đẳng giới, thách thức chủ nghĩa phân biệt giới tính, thành kiến và bạo lực giới.

Mình đọc nghiên cứu về ly dị tại Hoa Kỳ thì các hôn nhân giữa nam và nữ có đến 49% ly hôn, giữa đàn ông và đàn ông thì 28% còn giữa phụ nữ và đàn bà lên đến 72%. Kinh

Ví dụ: Phong trào #MeToo đã làm sáng tỏ tình trạng quấy rối và tấn công tình dục lan rộng, đặc biệt trong môi trường làm việc. Nó đã thay đổi các cuộc trò chuyện về đồng thuận, chính sách nơi làm việc và trách nhiệm cho những người có quyền lực lạm dụng. Cái này đúng 1 phần nhưng rất nguy hiểm vì đàn ông cũng có thể là nạn nhân của bạo lực gia đình, hay bị sách nhiễu tình dục tại công sở nhưng không ai tin. Tại quận cam cách đây đâu 20 năm có vụ một ông kiện bà sếp sách nhiễu tình dục ông ta. Chắc ông ta đẹp trai. 

 Có vụ tài tử Johnny Depp và bà vợ hay bạn gái đưa nhau ra toà. Thiên hạ ùn ùn kêu ông này bạo hành cô ta này nọ, khiến mình thấy ông Depp này là ngọng rồi nhưng từ từ các chứng cớ đưa ra thì được biết cô ta bạo hành ông Depp này và toà tuyên án cô ta phải bồi thường mấy triệu chi đó. Cô ta có căn nhà gần miếng đất của mình, và đang rao bán. Mình ủng hộ phụ nữ kêu đòi công lý khi bị đàn ông sách nhiễu tình dục nhưng không được lạm dụng. Tương tự vợ chồng bỏ nhau, đa phần người bố không được thăm con vì người vợ muốn trả thù chế độ cũ, kêu tòa ra lệnh tên chồng cũ không được lai vãng lại gần nhà. Cho thấy sự bất công khi chúng ta áp đảo, làm áp lực để bảo vệ một bên. Trước đây chạy xe trên xa lộ về Riverside mình thường thấy tấm bảng đòi hỏi quyền làm cha. 

Ai rảnh nên được cuốn sách này để hiểu thêm về cha mẹ ly hôn khiến con cái thiếu vắng cha vì người mẹ muốn trả thù. 

Vận Động cho LGBTQ+: Góc nhìn “thức tỉnh” ủng hộ quyền lợi cho cộng đồng LGBTQ+, như hợp pháp hóa hôn nhân đồng giới, công nhận các bản dạng phi nhị nguyên giới và vận động cho bình đẳng người chuyển giới trong y tế, thể thao và các lĩnh vực khác. Vụ này thì mình không đồng ý. Quyền tự do con người thì anh hay chị muốn yêu ai, chuyển giới thì quyền của họ nhưng đừng bắt mình phải đóng thuế để trả tiền cho họ lên bàn mỗ. Mỗi lần lên Bắc Cali là mình hơi bị lộn xộn vì khi đi nhà vệ sinh, không biết vô cửa nào vì để lộn xộn giới tính.

Ví dụ: Việc vận động sử dụng ngôn ngữ bao trọn, đại từ trung tính về giới và đại diện tốt hơn trong truyền thông đã dẫn đến những thay đổi trong các tiêu chuẩn và chính sách công cộng bao trọn hơn. Khi một ai đổi giới tính thì làm sao mình biết được để gọi cô hay chú. Cuộc đời đã lộn xộn nay còn phải lo lắng vấn đề giới tính nào. Khi xưa học văn phạm pháp ngữ, chia động từ không là mình điên luôn. Chỉ có khi qua pháp thì mới bắt đầu hiểu khi nói chuyện, dùng thì nào chớ ở Việt Nam thì ngọng muôn đời. Điển hình có ông cựu lực sĩ nào chuyển giới, nay phải gọi ông ta là bà được giải  thưởng người đàn bà trong năm sau 1 năm chuyển giới tính.

Công Bằng Kinh Tế: Hoạt động “thức tỉnh” liên quan đến các vấn đề về bất bình đẳng kinh tế, chẳng hạn như khoảng cách giàu nghèo, quyền lao động và nghèo đói.

Ví dụ: Phong trào “Fight for $15” (đấu tranh vì mức lương 15 đô la), vận động cho mức lương tối thiểu cao hơn, phù hợp với trọng tâm “thức tỉnh” về việc giảm bớt bất bình đẳng kinh tế mà các cộng đồng bị thiệt thòi phải đối mặt. Các tay làm luật này, không hiểu gì về kinh tế. Khi anh mở tiệm thì có thợ giỏi thì sẽ trả lương cao để giữ họ, đây bắt trả lương tối thiểu $15 khiến chủ đóng cửa, nhân viên thất nghiệp đi kiếm việc khác không được. Các công ty bán thức ăn nhanh như Pizza Hut, đóng cửa rất nhiều.


3. Đại Diện Văn Hóa và Truyền Thông

Đại Diện Đa Dạng trong Truyền Thông: Nhận thức “thức tỉnh” yêu cầu các hình ảnh đa dạng và chân thực hơn của các nhóm bị thiệt thòi trong phim ảnh, truyền hình, văn học và nghệ thuật. Sự việc này thì khi xưa đúng, một tài tử da trắng đóng vai một người tài giỏi võ nghệ trong phim Kung-Fu. Yul Bruyner đóng vai một ông vua xứ Thái Lan,… 

Ví dụ: Các bộ phim như “Black Panther” và “Crazy Rich Asians” được ca ngợi vì tập trung vào các câu chuyện về người da đen và người châu Á, mang lại cả đại diện tích cực lẫn các câu chuyện được kể từ chính các cộng đồng này. Thật sự vì phim hay nên người ta xem, khám phá ra những câu chuyện nhân văn qua các phim tàu hay đại Hàn đoạt giải Oscar, vì hay đâu phải vì da vàng thức tĩnh này nọ. 

Thách Thức Các Định Kiến và Thành Kiến: Hoạt động “thức tỉnh” thách thức các định kiến có hại và yêu cầu sự đại diện công bằng.

Ví dụ: Disney và các hãng phim lớn khác đã đánh giá lại cách họ khắc họa một số nhân vật hoặc thay đổi nội dung cũ có yếu tố nhạy cảm về văn hóa. Khi xưa, mình đọc sách Bạch Tuyết và 7 chú Lùn nay họ thay đổi hết hay công chúa  ngủ trong rừng, sẽ được một công chúa khác đến hun hay chuyển giới tính. Chán Mớ Đời công ty Diíney World trả tiền cho nhân viên nữ đi qua các tiểu bang màu xanh dân chủ để phá thai. Tại sao lại giúp giết đi những khách hàng tương lai.

“Hủy Bỏ Văn Hóa” vs. Trách Nhiệm: Các nhà phê bình văn hóa “thức tỉnh” thường nhấn mạnh “hủy bỏ văn hóa” — một hình thức chỉ trích công khai hoặc “hủy bỏ” ai đó vì các hành động trước đây bị cho là xúc phạm hoặc có hại. Những người ủng hộ cho rằng đây là một hình thức trách nhiệm với hành vi có hại, trong khi những người phản đối cho rằng đây là sự lạm quyền, gây ức chế đối thoại và tự do ngôn luận. Đưa đến người Mỹ bất kỳ chủng tộc nào, bất mạn và bầu cho Đảng cộng hoà vừa qua. Họ có thể gọi những ai bầu cho ứng cử viên cộng hoà là ngu si (stupid) nhưng nếu ai gọi là người da vàng, da đen, la-tinh thì bị họ lên án kỳ thị.


4. Thực Hành Xã Hội và Nơi Làm Việc

Các Sáng Kiến Về Đa Dạng, Công Bằng và Hòa Nhập (DEI): Nhiều nơi làm việc và tổ chức đã áp dụng các chương trình DEI nhằm xây dựng văn hóa bao trọn, giải quyết định kiến và thúc đẩy cơ hội bình đẳng cho các nhóm thiệt thòi.

Ví dụ: Các công ty đã nỗ lực đa dạng hóa đội ngũ lãnh đạo, giảm chênh lệch lương theo giới và chủng tộc, và thực hiện đào tạo chống định kiến. Chính sách này dẫn đến vấn đề các công ty không thể tuyển dụng những người tài giỏi, hay tạo nên một vấn nạn khác, điển hình các học sinh gốc da vàng, dù học giỏi nhưng bị hạn chế khi xin theo học các đại học, tuy là thiểu số tại Hoa Kỳ nhưng lại bị giới hạn khi xin học các địa học, dù có điểm SAT cao.

Ngôn Ngữ Bao Trọn: Văn hóa “thức tỉnh” thúc đẩy việc sử dụng ngôn ngữ bao trọn để tôn trọng bản sắc của mọi người, dù liên quan đến chủng tộc, giới tính, xu hướng tình dục hay khuyết tật. Điều này đã dẫn đến thay đổi trong việc sử dụng đại từ trung tính, loại bỏ các thuật ngữ xúc phạm và áp dụng các thuật ngữ mới phản ánh bản sắc đa dạng.

Ví dụ: Các thuật ngữ trung tính về giới như “Latinx” hoặc “folx” đã được giới thiệu để bao trọn các cá nhân không phải nhị nguyên giới và người phi nhị giới.


5. Công Lý Môi Trường và Khí Hậu

Cách Tiếp Cận Liên Kết: Nhận thức “thức tỉnh” nhận ra rằng biến đổi khí hậu ảnh hưởng không cân đối đến các cộng đồng thiệt thòi do các yếu tố như nghèo đói, thiếu cơ sở hạ tầng và bất công hệ thống.

Ví dụ: Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc về môi trường — nơi các cộng đồng da màu có nhiều khả năng sống gần các cơ sở xử lý chất thải nguy hiểm hoặc khu vực bị ô nhiễm — đã trở thành trọng tâm chính trong phong trào môi trường. Trên thực tế, các đại dương là bãi rác của nhân loại nhưng ít ai nhắc đến. Họ sử dụng những điểm giúp họ tìm cách tạo dựng thêm củi để giúp họ tiến sâu vào cuộc tranh đấu ý thức hệ. Nhớ có dạo, ông Biden lên, bỏ ngỏ biên giới nên thống đốc Florida chở mấy người di dân lậu lên vùng nhà giàu có dân chủ như ông Obama. Họ sai vệ binh quốc gia đến hốt di dân lậu đi ngay. Cho thấy trí thức nói cho vui chó do họng dám đem người nghèo vào nhà hay khu vực của họ. 

Các Phong Trào Lãnh Đạo Trẻ: Các nhà hoạt động trẻ như Greta Thunberg đã áp dụng lăng kính “thức tỉnh” vào biến đổi khí hậu, nhấn mạnh nhu cầu về sự công bằng, bền vững và hành động ngay lập tức để bảo vệ hành tinh cho các thế hệ tương lai. Giới truyền thông ca tụng cô bé này như một thánh sống đến khi cô ta lên tiếng về người dân Palestine, bị quân đội do thái diệt chủng thì bị bịt mồm.


6. Chính Sách Công và Thay Đổi Pháp Lý

Cải Cách Tư Pháp Hình Sự: Góc nhìn “thức tỉnh” kêu gọi cải cách trong ngành cảnh sát, luật về mức án và tỷ lệ giam giữ, thường tập trung vào việc giảm bớt định kiến hệ thống chống lại người da đen, gốc la-tinh và người bản địa.

Ví dụ: Các nỗ lực nhằm chấm dứt hệ thống bảo lãnh bằng tiền mặt, ảnh hưởng không cân đối đến các bị cáo nghèo hơn, và các sáng kiến nhằm giảm tỷ lệ giam giữ hàng loạt phản ánh đưa đến tình trạng những ai ăn cắp tài sản người khác dưới $1,000 sẽ không bị truy tố ra toà và ở tù. Đưa đến tình trạng dân tình chạy vào các siêu thị hay hàng quán ăn cắp, cướp mà cảnh sát chỉ đứng nhìn. Cuộc bầu cử vừa qua cho thấy tại Vali, 70% cử tri là dân chủ nhưng họ bỏ phiếu cho proposition 36, bãi bỏ luật không bắt người ăn cắp dưới $1,000 lên đến 76% cử tri đi bầu. 


I'm one of the parents who suffers when my son from normal, super smart (accomplished private high school with high score) turns into someone (called "They", not "He or She"), who refuses to study hard in college when we, the parents, finance everything ... He no longer respects his parents and only listens to his Trans friends. This situation causes problems to the young people nowadays and there is no future for them .


Đó là văn hóa mà chúng ta đang sống mà cuộc bầu cử vừa qua, một số người Mỹ đã bỏ phiếu cho ông Trump vì muốn bãi bỏ hôn nhân khác phái hay cấm đàn ông, chuyển giới tham gia các tranh tài với phụ nữ. Như vụ thế vận hội vừa qua có bà võ sĩ giống đàn ông đấm bà võ sĩ gốc ý bể mũi. (Còn tiếp)


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 


Khi về già có cần được con cháu chăm sóc


Hôm nay tình cờ đọc trên mạng, câu chuyện một ông Mỹ kể là có 2 người con trai đến viếng bất thình lình. Một người là bác sĩ và một người là kỹ sư, rất thành công trong sự nghiệp. Tuần vừa qua, vợ ông ta qua đời, khiến ông ta chới với vì mất đi người bạn đời, không biết làm sao trong tương lai khi không còn người vợ bên cạnh. 


3 cha con ngồi nói chuyện, bàn tính chuyện tương lai khiến ông ta nổi da gà vì hai người con khuyên ông ta không nên sống một mình, nên vào một viện dưỡng lão. Ông ta cho rằng sống đơn độc không làm ông ta sợ nhưng hai người con tiếp tục thuyết phục là họ rất “lo ngại”. Họ cho biết là căn phòng trống trong căn nhà của họ nay được làm văn phòng, để làm việc tại, nói như Tây télétravail, nên họ không thể đem ông ta về ở chung.

Ngoài ra hai người con trai và vợ đều bận rộn hết, nên không có thì giờ lo cho ông. Thêm các cháu nội đều học ngày chưa đủ tranh thủ học đêm nên họ không có thời gian để chăm sóc cho ông. Ông ta nói thì mướn người giúp việc thì cả hai đều kêu đâu được phải mướn 3 người làm 3 ca nên lỡ có chuyện gì thì tiền của họ để dành sẽ tiêu tan theo mây khói.


Ông ta nhất quyết không chịu vào viện dưỡng lão thì hai người con kêu thì bán căn nhà, sẽ giúp thanh toán được một thời gian.

Cuối cùng ông ta chịu thua vì không thể đối diện sự thật thủ phàng về sự vô ơn và lạnh lùng của hai người con. Ông ta không dám lên tiếng kể về những sự hy sinh của ông ta không đi nghỉ hè, ăn uống ở tiệm sang trọng, mua xe mới để cho hai người có đủ tất cả. Cuối cùng ông ta làm hai Vali và đi xa để không phải nhìn hai người con nữa: viện dưỡng lão. Xa hai người con và cháu nội.


Nhìn lại ông ta cho rằng đó là lỗi của ông ta. Lỗi của ông ta, hy sinh đời bố củng cố đời con, cho mấy người con tất cả gì họ muốn có, thay vì dạy chúng phải “earn it” không biết dịch tiếng Việt ra sao. Để khi đọc lại sẽ tính. Có một chị quen kể, bà chị lấy tiền hưu trí ra trả tiền học đại học cho cô con gái. Đến khi lấy chồng, cô con gái lấy chồng Mỹ và cảm thấy mắc cở vì mẹ mình không nói tiếng Mỹ thông thạo. Nay mẹ về hưu không có tiền già nhiều, con cũng không đến thăm.

Ông ta nghĩ nên dạy con cái là phải làm việc tích cực, giúp đỡ cha mẹ phụ việc nhà, cảm nhận là một thành viên của gia đình. Thay vì làm hết tất cả để cho con vui sướng, học hành. Cảm nhận được yêu thương và tôn trọng thay vì người ở tạm trong nhà, một vị khách. Chúng sẽ hiểu thành công bằng trách nhiệm, lớn lên sẽ cảm ơn cha mẹ đã dạy chúng trở thành người hữu dụng cho xã hội.


Lòng biết ơn phải được rèn luyện; nó không đi kèm trong trái tim con người trừ khi tình yêu và lòng kính sợ Chúa được thấm nhuần trước. Họ phải biết rằng khi họ trở nên "già", họ sẽ muốn được con cháu đối xử tốt, và điều đó không đạt được bằng tiền bạc, mà bằng lòng tốt được gieo trồng trong trái tim họ. Người Mỹ, đa số theo đạo Tin Lành nên nhắc đế Chúa.


Chúng ta hãy giáo dục con cái chúng ta về các giá trị, mà không quên rèn luyện mối quan hệ yêu thương. Khi về già, người ta rất lo sợ sự cô đơn. Câu chuyện buồn nhưng có lẻ đa số những ai về già đều dính phải vụ này khi ở ngoại quốc. Nhìn lại thì thấy sai sai những gì đã làm khi nuôi con nhưng đã muộn.


Đọc mấy còm của dân cư mạng thì lên tiếng đủ thứ. Mình tóm tắt lại những gì đọc mấy còm  của thiên hạ. Có người cho rằng, chúng ta sinh con ra thì phải có bổn phận lo cho chúng, không được mong gì cả khi về già. Lý do là chúng đâu có muốn ra đời. Hai vợ chồng hò giã gạo, không dùng bao cao su nên mới xẩy ra chuyện này.


Có người lại kêu không được con mình phải có bổn phận lo cho mình khi về già, không thể để chúng vô ơn như vậy.


Vậy ý kiến các bác ra sao? Em thì nếu chúng không về báo cô mình là một niềm hạnh phúc. Đã làm tròn bổn phận, còn được con chăm sóc hỏi han thì là bonus.


Hôm nay, hai vợ chồng mời một bác quen đi awn cơm. Khi xưa, bác có ý định đứng ra đại diện bố mẹ mình để đi hỏi cưới đồng chí gái nhưng cuối cùng thì mình nhờ bố mẹ anh bạn làm đại diện. Bác nay về già, mắt mờ, không thấy rõ nhưng nghe tiếng thì nhận ra. Bác kêu rất vui được vợ chồng mình ghé đón chở đi ăn.


Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn 

Phong Trào Nằm Thẳng

 


Dạo này mình theo dõi tin tức hơn nhiều vì chiến tranh khắp nơi. Khi kinh tế gặp khó khăn, các chính phủ đều tìm cách đánh nhau. Xem Ukraine, bên Lebanon, bên Do Thái bên Trung Đông. Nay Trung Cộng doạ đánh chiếm Đài loan hay Phi Luật Tân lên tiếng cảnh báo Trung Cộng vì kinh tế toàn cầu đang suy thoái thì thất kinh vì sau những hào quang của 40 năm phát triển vô tiền khoáng hậu thì bổng nhiên cảm thấy Trung Cộng sẽ tan rã. Và khó mà cải tiến, xây dựng lại những hào nhoáng bên ngoài như trước đây vì bên trong chỉ rỗng. Cho thấy Bạo phát bạo tàn. 

Cái gì xây dựng tuy chậm nhưng nền móng vững chắc thì sẽ khó bị sụp đổ. Đế chế la mã đã tan rã hơn 15 thế kỷ nhưng các công trình của họ vẫn còn tồn tại tương tự các công trình của Hy Lạp trên 2000 năm. Nhìn các con đường dưới thời la mã đến nay vẫn còn bền vững. Năm 2009 mình ghé lại Bắc kinh để viếng mấy công trình thế vận hội thì sau 1 năm đã te tua. 


Sự phát triển của Nhật Bản và Trung Cộng khởi đầu tương tự nhưng ý chí thì khác nhau. Sau đệ nhị thế chiến, Nhật Bản gia tăng sản xuất, bán cho ngoại quốc đồ rẻ nhưng thay vì tiếp tục sản xuất đồ rẻ tiền làm giàu, họ theo chủ trương làm đồ tốt nên tiếp tục nghiên cứu sản xuất đồ tốt khiến sau này sản phẩm của họ được ưa chuộng khắp thế giới dù đắt giá. Người Tàu vẫn tiếp tục sản phẩm rẻ và mau hư nên danh tiếng Made in china truyền khắp thế giới. Cứ nghe đồ tàu là dân trên thế giới chỉ biết cười ruồi. 


Tưởng họ chỉ sản xuất đồ dỏm bán cho ngoại quốc ai ngờ, thể chế chính trị của họ tạo dựng một nền tham nhũng căn bản khiến các nhà thầu xây dựng phải quên lương tâm để kiếm lợi. Xây dối trá, thiếu phẩm chất và ngày nay chúng ta thấy cơn bão yogi bay qua thành phố nhỏ là bao nhiêu công trình, nhà cao ốc bay theo cánh chim hải Âu. Đường xá, nhà cửa cao tầng sụp đỗ nhanh chóng vì chất liệu.


Kinh tế suy thoái, tỷ lệ giới trẻ học ra trường thất nghiệp lên đến 27%, nghe nói chính phủ không đăng tỷ lệ nữa. Thế hệ trẻ ngày nay, không công ăn việc làm thậm chí có công việc, cũng đu theo một phòng trào mà họ gọi “tang Ping” khiến cho chính phủ lo sợ bạo động sau này. 


Cụm từ "nằm thẳng" (*tang ping*) trở nên phổ biến vào năm 2021 sau khi một bài đăng trên diễn đàn mạng xã hội Baidu Tieba của Trung Quốc thu hút sự chú ý rộng rãi. Bài đăng có tiêu đề "Nằm Thẳng Là Công Lý" và mô tả quyết định của tác giả từ chối theo đuổi sự thành công không ngừng nghỉ và thay vào đó chấp nhận lối sống tối giản, ít nỗ lực. Ý tưởng này đã tạo được sự đồng cảm với nhiều người trẻ Trung Quốc cảm thấy bị áp lực bởi cuộc sống hiện đại.

Thật sự khắp thế giới ngày nay, giới trẻ có xu hướng chạy theo tư duy tối giản (minimalism), chán ngán cuộc chạy đua nghề nghiệp mà xã hội đã tạo dựng. Có cuốn phim Hoa Kỳ do hai anh chàng quay và nay được giới trẻ mời đi nói chuyện khắp nơi. Họ muốn tự do quyết định cuộc đời họ thay vì bị cha mẹ và xã hội ép buộc qua các gương thành công là tối cao của mục đích sống ở đời. Sau lưng các người thành công là những dằn vặc đau khổ. Tại sao các người nổi tiếng lại tự kết liễu đời họ như Anthony Bourdain, Robin William,… hàng năm có trên 400 y sĩ Mỹ tự kết liễu cuộc đời họ mà bố mẹ người Việt cứ bắt con mình đeo đuổi những ngành này vì đem tiền bạc, nhà to cửa rộng lại sung sướng. 


Khi chúng ta tự hỏi tại sao ngày nay người Mỹ sử dụng thuốc an thần hay các loại ma tuý nhiều. Họ bị áp lực xã hội, gia đình, chạy theo các hình tướng được xem là thành đạt, đưa đến sự trống vắng về tâm hồn. Nếu chúng ta không đạt được thì kêu con chúng ta tiếp tục.

Ở nhà mình cũng tu theo đồng chí gái 

Ý tưởng "nằm thẳng" không hoàn toàn mới. Nó có thể được truy nguyên từ các biểu hiện không hài lòng trước đó với văn hóa làm việc căng thẳng, như xu hướng "Thanh niên Phật giáo" vào năm 2017, nơi những người trẻ tuổi có thái độ thoải mái hơn, thờ ơ với cuộc sống và tham vọng nghề nghiệp. Có lẻ vì vậy mà Trung Cộng cấm, bắt các người thuộc Phá Luân Công. Chủ trương một lối sống khác với đường lối của Đảng cộng sản vạch ra cho người Tàu.


Gần đây có ông Minh Tuệ, đi khất thực sống bờ sống bụi khiến nhiều người suy nghĩ lại nhân sinh quan của mình trước những cám dỗ hay hối thúc của xã hội. Có lẻ hình ảnh ông minh Tuệ đã đưa ra một đáp án khác, khiến người dân ùn ùn chạy theo. Hình ảnh khiến mình giác ngộ khi thiên hạ đến cúng tiền thì ông ta không nhận, ai cho nhiều thức Ăn quá trước giờ ngọ, ông ta cũng từ chối hay sau khi đã ăn rồi. Chúng ta có thể từ chối trước tiền bạc và những cám dỗ khác? 

Nhớ đi Sơn Đoòng mình co đi chung với một nhóm trẻ ở Việt Nam. Họ được xem là thành đạt, làm cho công ty nước ngoài vì trả tiền cho chuyến đi 4 ngày với giá $3,000 nhưng họ không nghĩ đến chuyện lập gia đình mà để dành tiền đi du lịch khám phá các nơi.

Mình nhớ trước đây khách hàng hay bạn bè, giới thiệu khách hàng nhưng khi mình đi gặp họ thì khuyên họ không nên làm, xây nhà cửa khiến bị đồng chí gái chửi. Mình về hưu từ năm 2008 đến nay nếu còn tiếp tục vẽ và xây nhà thì chắc giàu vì địa ốc Cali lên như diều từ 14 năm qua và ngành xây dựng làm không kịp thở. 

Phải có một ý chí vững chắc như Minh Tuệ mới không bị cám dỗ. Xem tin tức cho thấy cán bộ Trung Cộng bị tố tham nhũng trong chiến dịch làm sạch xã hội Trung Cộng cho thấy. Tại sao phải dành dựt để rồi bị lên án ở tù này nọ. Hy sinh đời bố củng cố đời con? Mình tìm kiếm thêm tài liệu thì được biết như sau. Không chỉ tại Trung Cộng mà cả thế giới ngày nay, giới trẻ đang theo trường phái này như thế hệ mình khi xưa ở Âu châu, đa số có khuynh hướng theo xã hội chủ nghĩa rồi khi liên sô sụp đỗ thì ai nấy chạy theo chân lý của silicon valley. Làm giàu bất chấp gia đình cuộc sống riêng tư. 

Động Lực Chính Đằng Sau Phong Trào


1. Áp Lực Công Việc Cao: Văn hóa làm việc "996" (từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, sáu ngày mỗi tuần) đã trở nên ngày càng phổ biến ở Trung Quốc, đặc biệt là trong ngành công nghệ. Nhớ khi xưa, mới ra trường, mình cũng lao động như vậy, chả thấy mặt trời. Văn hóa này khiến người lao động không có nhiều thời gian cho cuộc sống cá nhân và thường dẫn đến tình trạng kiệt sức. Mình sang Nam Hàn nói chuyện với dân sở tại. Có anh kia kêu cô Bồ làm việc đến 11 giờ đêm mỗi ngày nên chỉ gặp nhau 2 tiếng ngày chủ Nhật rồi phải vào sở làm tiếp. Họ kể có người già chết trong căn hộ không ai hay đến khi bốc mùi. Tại sao chúng ta phải sống như vậy, chỉ biết làm việc để rồi mua áo quần, ví sang mà không được hưởng vì tối ngày chui đầu vào làm việc.


2. Thách Thức Kinh Tế: Chi phí sinh hoạt ở các thành phố lớn của Trung Quốc đã tăng vọt, khiến người trẻ khó có thể mua nhà, chăm sóc sức khỏe và giáo dục. Nhiều người cảm thấy rằng mặc dù làm việc chăm chỉ, họ không thể đạt được sự ổn định tài chính mà thế hệ cha mẹ họ từng có. Con mình ra trường đi làm không biết chừng nào mua được nhà. Khi mình mua nhà đầu tiên thì giá nhà gấp 3 lương vợ chồng hàng năm nay con mình gấp 7,8 lần. 


3. Thiếu Cơ Hội Thăng Tiến Xã Hội: Mặc dù Trung Quốc có sự phát triển kinh tế nhanh chóng, cơ hội thăng tiến xã hội đã chững lại. Nhiều người trẻ cảm thấy cơ hội để tiến lên trong xã hội là rất hạn chế, dẫn đến cảm giác bất lực. Người ta cho rằng lỗi vì hệ thống, văn hóa con cán bộ lại làm cán bộ, chi truyền con nối nên ai không phải con Đảng viên thì chỉ biết nhìn đời mà không thể tham gia vì lý lịch trích dọc trích ngang.


4. Thất Vọng Với Thành Công Truyền Thống: Các dấu hiệu thành công truyền thống như mua nhà, kết hôn và sinh con ngày càng được coi là khó đạt được hoặc không mong muốn. Chi phí cao liên quan đến những cột mốc này đã khiến một số người trẻ đặt câu hỏi liệu chúng có đáng để theo đuổi hay không. Mình xem họ phỏng vấn một tên ở Bắc kinh, tên này kêu muốn mời một cô gái đi giao lưu, cô ta hỏi có nhà chưa. Kêu chưa thì cô gái nói khi nào mua nhà rồi gọi cô ta. Kinh


5. Từ Chối Chủ Nghĩa Tiêu Dùng: Phong trào cũng đại diện cho việc từ chối chủ nghĩa tiêu dùng đã trở thành trọng tâm của xã hội Trung Quốc. Bằng cách "nằm thẳng", những người trẻ đang từ chối theo đuổi không ngừng các sản phẩm vật chất và biểu tượng địa vị. Cái này thì khiến các chủ ngoại quốc như Hermes hay Louis Vuiton lo ngại vì họ khôn, thông minh tạo dựng thương hiệu ở Á châu là người thành đạt phải ăn bận như Tây đầm. 

Tại sao phải mua sắm mấy đồ hiệu? Để chứng tỏ chúng ta thành đạt. Nhất là nay đồ giả khắp nơi. Thiên hạ mua rốt cuộc không biết thật hay giả. Chúng ta sống ở thời kỳ quái đản không biết đâu là thật đâu là giả.

Cách họ muốn kinh tế mạnh là thúc đẩy người dân mua sắm, ăn chơi. Có mua sắm mới có người bán, người sản xuất sản phẩm, mở nhà hàng, tiền bạc lưu thông. Nay ra thuyết hà tiện, keo kiệt như mình thì kinh tế chết là cái chắc. Không tiêu dùng thì thị trường không tăng trưởng nhất là ngày nay thế giới bắt đầu tẩy chay hàng hoá sản xuất từ Trung Cộng. Thật ra là giá thành làm tại Trung Cộng ngày nay không còn rẻ nữa, gia tăng gấp 14 lần cách đây 20 năm nên các công ty rút ra khỏi xứ này. 

Phản Ứng Của Chính Quyền


Chính phủ Trung Quốc đã phản ứng mạnh mẽ với phong trào "nằm thẳng", coi đó là mối đe dọa đối với tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội của đất nước. Phong trào này thách thức câu chuyện "Giấc mơ Trung Hoa" mà chính phủ đề ra, nhấn mạnh sự chăm chỉ, thịnh vượng và phục hưng quốc gia.

Mình muốn viếng xứ Bhutan vì nghe nói họ không chạy đua như các nước khác, chỉ tội là phải trả $200/ ngày tiền thuế để viếng xứ này.


Hành Động Của Chính Phủ:


1. Kiểm Duyệt: Chính quyền Trung Quốc đã kiểm duyệt các cuộc thảo luận về "nằm thẳng" trên các nền tảng mạng xã hội, bao gồm Weibo và WeChat. Các bài đăng và nhóm quảng bá phong trào đã bị xóa và cụm từ "nằm thẳng" bị hạn chế trong các tìm kiếm. Mình không rõ co phải phái Luân Công đa gây ảnh hưởng đến sự việc này vì thấy Trung Cộng đàn áp giáo phái này.

2. Chiến Dịch Tuyên Truyền: Chính phủ đã phát động các chiến dịch để thúc đẩy đạo đức làm việc tích cực và ngăn cản ý tưởng "nằm thẳng". Truyền thông nhà nước đã xuất bản các bài báo chỉ trích phong trào, cho rằng đó là vô trách nhiệm và có hại cho tương lai của đất nước.

3. Điều Chỉnh Chính Sách: Để đối phó với sự bất mãn gia tăng, chính phủ đã thực hiện một số điều chỉnh chính sách nhằm giảm bớt áp lực mà người trẻ đang phải đối mặt. Điều này bao gồm các nỗ lực điều chỉnh giờ làm việc quá mức trong ngành công nghệ và các biện pháp giải quyết chi phí cao của giáo dục và nhà ở.


 Ý Nghĩa Xã Hội Rộng Lớn

Phong trào "nằm thẳng" không chỉ là một lựa chọn lối sống; nó còn là một hình thức kháng cự thụ động chống lại áp lực quá mức của xã hội hiện đại Trung Quốc. Nó phản ánh cảm giác vỡ mộng và bất mãn sâu sắc của thế hệ trẻ, những người cảm thấy rằng các con đường truyền thống để đạt được thành công ngày càng khó tiếp cận.

Tác Động Đến Xã Hội và Kinh Tế:


- Tham Gia Lực Lượng Lao Động: Nếu nhiều người trẻ chọn "nằm thẳng", nó có thể dẫn đến giảm tham gia vào lực lượng lao động, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp dựa vào lịch làm việc căng thẳng. Điều này có thể có những tác động lâu dài đối với năng suất kinh tế.

Hôm qua mình xem một phỏng vấn thì họ giải thích giáo dục ở Trung Cộng theo kiểu học thuộc lòng, học gạo để thi nên tinh thần tò mò, suy luận không có như ở đại học Hoa Kỳ nên mỗi năm họ có mấy triệu sinh viên tốt nghiệp nhưng chả tạo ra gì cả ngoại trừ ăn cắp trí tuệ của thiên hạ. Họ được huấn luyện từ bé học tủ, quay bài nên lớn lên cũng vậy. Dù họ thông minh.

Khi thế  giới bắt đầu Tẩy chay Trung Cộng thì sẽ khốn đốn. Lý do ngày nay các công ty ngoại rút lui vì giá thành gia tăng gấp 14 lần so với 20 năm về trước. Đồ sản xuất tại Trung Cộng không còn rẻ nữa nên thiên hạ bỏ chạy.

- Thay Đổi Chuẩn Mực Xã Hội: Phong trào này thách thức các chuẩn mực xã hội sâu sắc về thành công, công việc và tiêu dùng. Nó có thể dẫn đến sự thay đổi trong các giá trị xã hội, với sự nhấn mạnh nhiều hơn vào cân bằng công việc-cuộc sống, sức khỏe tâm lý và sự thỏa mãn cá nhân.



- Chia Rẽ Thế Hệ: Phong trào đã làm nổi bật sự chia rẽ ngày càng gia tăng giữa các thế hệ ở Trung Quốc. Thế hệ lớn tuổi, những người đã trải qua những khó khăn của các thập kỷ trước, thường coi phong trào này là vô trách nhiệm, trong khi thế hệ trẻ xem đó là phản ứng cần thiết đối với một hệ thống không bền vững.

Vụ này mình nghe người Việt di cư than phiền mỗi khi họp mặt kêu rằng con cháu ngày nay sinh trưởng tại Hoa Kỳ không chịu khó như thế hệ thứ nhất vượt biển sang đây. Con chúa chúng ta sinh trưởng tại đây vào thời đại khác nên tư duy khác, không thể nào ép buộc con cái phải cày ngày chưa đủ tranh thủ cày đêm, keo kiệt như mình để rồi một mai thức dậy nhìn lại đời bổng thấy rong rêu. Bệnh hoạn, có tiền chả làm được gì.


Tương Lai Của Phong Trào


Hiện tại chưa rõ phong trào "nằm thẳng" sẽ phát triển như thế nào. Mặc dù chính phủ đã thực hiện các bước để đàn áp, nhưng các vấn đề căn bản dẫn đến phong trào này vẫn chưa được giải quyết. Miễn là người trẻ tiếp tục đối mặt với áp lực cao và cơ hội hạn chế, mong muốn "nằm thẳng" có khả năng vẫn tồn tại dưới một số hình thức.

Năm 1968, tại Hoa Kỳ cũn như Âu châu có một cuộc cách mạng văn hoá chống lại các ý tưởng truyền thống. Sinh viên học sinh biểu tình đòi thay đổi. Ở Pháp, chính phủ De Gaulle bị lung lay. Bắt buộc phải cải cách học đường và xã hội.

Phong trào này đã khơi dậy những cuộc thảo luận quan trọng về tính bền vững của mô hình kinh tế hiện tại của Trung Quốc, sức khỏe tâm lý của công dân và nhu cầu cải cách xã hội. Tuy nhiên, liệu những cuộc thảo luận này có dẫn đến thay đổi đáng kể hay không vẫn còn là một câu hỏi mở.



Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo dang nắng Sơn đen 

Nguyễn Hoàng Sơn